مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی (چشم انداز جغرافیایی سابق)

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی (چشم انداز جغرافیایی سابق)

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی دوره 17 بهار 1401 شماره 1 (پیاپی 58) (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

تحلیل مکانی پراکنده رویی شهری و اثرات آن بر برابری دسترسی به بیمارستان ها در کلانشهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: پراکنده رویی شهری شاخص گسترش وزندار شهری (WUP) دسترسی کلانشهر تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 382 تعداد دانلود : 605
رشد شهرنشینی به خصوص در کشورهای در حال توسعه منجر به ایجاد پراکنده رویی شهری شده است. پراکنده رویی شهری در تهران منجر به ایجاد چالش های متعددی در تحقق توسعه پایدار گردیده است. در این پژوهش، پراکنده رویی شهری در زون های ترافیکی (TAZ) شهر تهران در یک دوره بیست ساله (2020-2001) با استفاده از شاخص گسترش وزندار شهری (WUP ) به صورت مکانی بررسی شده است. سپس، کمترین فاصله دسترسی هر TAZ تا مراکز بیمارستانی با استفاده از تحلیل شبکه محاسبه و رابطه میان پراکنده رویی و دسترسی بررسی شده است. نهایتا، منحنی لورنز و ضریب جینی جهت تعیین میزان برابری شهروندان در دسترسی به بیمارستان ها محاسبه شده اند. نتایج نشان می دهند که پراکنده رویی طی دو دهه گذشته در تهران کاهش قابل توجهی داشته است. لذا به دلیل رابطه مستقیم میان پراکندگی و فاصله دسترسی، بیشترین فاصله تا نزدیکترین بیمارستان ها نیز حدود 3 کیلومتر کاهش یافته است. با این وجود، ضریب جینی دسترسی به بیمارستان ها در سال 2020 افزایش 10% را نشان می دهد. به طوریکه در سال 2001، %90 از فرصت های بیمارستانی در میان %29 از شهروندان توزیع شده بود که این میزان در سال 2020 به %7 رسیده است. نتایج نشان می دهند کاهش پراکنده رویی شهری می تواند منجر به ارتقاء استانداردها و کاهش نابرابری دسترسی به سرویس ها شود. با این وجود، کاهش نابرابری در دسترسی علاوه بر کاهش پراکنده رویی شهری به توجه ویژه به متغیرهای اجتماعی-اقتصادی و مدیریت صحیح شهر نیز بستگی دارد.
۲.

تحلیل اثر بخشی نقش زنان در ابعاد مختلف امنیت پایدار در جامعه روستایی مطالعه موردی: روستای 24 هزار نفری باغ معروف تبریز(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: امنیت پایدار زنان روستای باغ معروف تبریز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 251 تعداد دانلود : 744
رویکردهای متفاوتی به موضوع امنیت وجود دارد. یکی از آنها، رویکرد اجتماعی است. در این رویکرد به نقش زنان اهمیت زیادی داده می شود. براین اساس، هدف تحقیق این است که نقش زنان در ایجاد امنیت پایدار اجتماعی در روستای 24 هزار نفری باغ معروف چگونه است. روستای باغ معروف یکی از مسئله ساز ترین روستا در آذربایجان شرقی است و از این رو مطالعه امنیت آن دارای اهمیت زیادی است. روش تحقیق در مطالعه توصیفی- تحلیلی است و زنان بالای 20 سال جامعه آماری آن را تشکیل می دهد و روش نمونه گیری نیز بصورت تصادفی بوده و حجم نمونه بوسیله فرمول کوکران 353 نفر انتخاب گردیده است. در این تحقیق بزار جمع آوری اطلاعات پرسنامه بوده است. مدل ساختاری و آزمون آماری خی دو روشهای تجزیه و تحلیل اطلاعات می باشند. از نتایج بدست آمده، علاوه بر تقویت مبانی نظری تحقیق، می توان به متغیرهای موثر ایجاد احساس امنیت از طریق زنان در روستا با مقدار آماره کای اسکوئر 72.96 و ایجاد محیط امن اجتماعی توسط زنان در جامعه روستایی باغ معروف با مقدار 44.91 با سطح معنی داری صفر اشاره نمود که بیشترین و قوی ترین رابطه مستقیم را نسبت به سایر مولفه ها با امنیت روستا دارد.
۳.

تحلیل و ارزیابی زیست پذیری در بافت های فرسوده شهری (موردپژوهش: شاهین دژ)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: زیست پذیری بافت فرسوده توسعه پایدار شاهین دژ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 932 تعداد دانلود : 271
زیست پذیری یکی از رویکردهای جدید در راستای کاهش مشکلات زیست محیطی، اقتصادی، اجتماعی شهرها بر مبنای ظرفیت ها و نیازهای آن است. ازآنجا بافت های فرسوده با مشکلات اقتصادی، کالبدی، زیست محیطی و ... مواجه اند، توجه به رویکرد زیست پذیری و استانداردهای آن در کاهش مشکلات فوق و ارتقای کیفیت زندگی و کارآمدی مدیریت شهری مؤثر است. پژوهش حاضر باهدف، تحلیل شاخص های زیست پذیری در بافت فرسوده شهر شاهین دژ تدوین شده است. این مقاله از نوع روش توصیفی-تحلیلی و ازلحاظ هدف کاربردی است. این پرسشنامه بین 25 نفر به صورت تصادفی ساده بین متخصصان و مدیران شهری در دسترس، توزیع گردید و پنج عامل از عوامل مؤثر بر زیست پذیری شهر شاهین دژ (اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی، کالبدی و مدیریتی) مورد بررسی قرار گرفتند. برای تجزیه وتحلیل داده ها از روش ای اچ پی فازی استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که در بخش اجتماعی، شاخص میزان مشارکت (229/0)؛ در بخش اقتصادی، میزان درآمد و هزینه خانوار (211/0)، در بخش مدیریتی، ایجاد تسهیلات مالی برای ساکنان بافت (185/0)؛ در بخش کالبدی، میزان فشردگی و ریزدانگی ساختمان ها در بافت (138/0) و در بخش زیست محیطی شاخص کمیت و توزیع پراکنش فضای سبز در سطح بافت های فرسوده (230/0) از اهمیت بیشتری قرار دارند و نشان دهنده میزان اهمیت هر یک از آن ها در زیست پذیری بافت های فرسوده است. در پایان نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدها پیش روی زیست پذیری شهر شاهین دژ موردمطالعه قرار گرفتند.
۴.

سنجش متغیرهای موثر در گسترش شهر و شبیه سازی توسعه کالبدی شهر همدان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: توسعه کالبدی اتوماسیون سلولی رگرسیون لجستیک زنجیره مارکوف شهر همدان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 18 تعداد دانلود : 50
توسعه شهرنشینی و مهاجرت های بی رویه جمعیت روستایی به مناطق شهری از پدیده های قابل توجهی است که موجب تخریب اراضی کشاورزی، مناظر طبیعی و فضاهای باز عمومی گردیده است. پژوهش حاضر رشد شهر همدان را از سال 1375 تا 1398 ارزیابی و سپس تا سال 1420 شبیه سازی می نماید. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده و از مدل اتوماسیون سلولی جهت شبیه سازی توسعه کالبدی، از رگرسیون لجستیک برای تحلیل تاثیر متغیرهای مختلف در رشد کالبدی و از زنجیره مارکوف جهت تحلیل تغییرات کاربری بهره گرفته شده است. صحت سنجی تصاویر ماهواره لندست نیز با توجه به میزان کاپا و میزان دقت کلی قابل قبول ارزیابی شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد متغیر مرکزیت شهر و اراضی کشاورزی به ترتیب با میزان ROC، 873/0 و 881/0 دارای بیشترین تاثیر در رشد شهری همدان طی 23 سال اخیر داشته است. مساحت مناطق ساخته شده (شهری) در سال 1375 در مقایسه با 1390 بیش از دو برابر شده است و در مقایسه با سال 1398 تقریبا 5/2 برابر شده است. از طرف دیگر رشد جمعیت در طول این 23 سال 48/1 برابر شده است. این مساله نشان می دهد نسبت رشد مناطق ساخته شده(شهری) از نسبت رشد جمعیت در شهر همدان به شدت پیشی گرفته است. نتایج حاصل از ارزیابی مدل نشان گر این است که مدل تلفیقی موردنظر قادر است درک دقیقی از فرآیندها و تحولات شهری از قبیل ارزیابی توسعه های گذشته و پیشبینی جهات و میزان توسعه کالبدی آتی فراهم آورد.
۵.

ارزیابی عملکرد کنشگران شهری در توسعه اعیان سازی بافت فرسوده شهری (مطالعه موردی: بافت فرسوده شهر زنجان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کنشگران اعیان سازی مکتور بازآفرینی شهر زنجان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 488 تعداد دانلود : 912
نوسازی بافت فرسوده در اثر اقدامات سرمایه گذاری توسط دولت با گروه های محلی به عنوان یک رویکرد توسعه درونزا روی می دهد. یکی از مهمترین اقدامات نوسازی، اقدامات اعیان سازی با مشارکت گروه ها و کنشگران متعددی بصورت بخش عمومی، خصوصی و حتی تعاونی می باشد. لذا، تبیین نقش و چگونگی عملکرد کنشگران در اعیان سازی بافت فرسوده، تاثیر قابل توجهی در ساماندهی پروژه های نوسازی دارد. این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی، بدنبال تحلیل نقش کنشگران تاثیرگذار در توسعه اعیان سازی بافت فرسوده شهری با مدل مکتور در شهر زنجان است. گردآوری داده ها با روش کتابخانه ای و میدانی انجام شد. جامعه آماری با روش نمونه گیری گلوله برفی، 30 نمونه انتخاب شد. برای تحلیل داده ها از رویکرد تحلیل اثرات متقابل ساختاری و مدل چندموضوع-چندبازیگر با کمک نرم افزارهای MIC MAC و Mactor استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد که30 عاملی اصلی در ابعاد مختلف بر اعیان سازی بافت فرسوده در شهر زنجان تاثیر مستقیم دارند. و پیشرانهای کلیدی اعیان سازی بافت فرسوده شامل «مساحت مسکن؛ استحکام مسکن؛ تعهدپذیری؛ وضعیت کاربری معابر؛ تناسب مسکن با نیاز ساکنین؛ سیمای ساختمانها؛ سرزندگی؛ تناسب هزینه و درآمد؛ سرانه کاربری خدماتی؛ کاربری های ناسازگار و مزاحم؛ وامنیت» است. طبق مدل چندموضوع-چندبازیگر، عامل اصلی اعیان سازی در شهر زنجان، مثلث روابط بین شهرداری-بخش خصوصی و اداره عمران و بهسازی است و محوریت اصلی نیز با بخش خصوصی می باشد. لذا برای تقویت نوسازی بافت فرسوده، افزایش استحکام مسکن؛ ایجاد شورای هماهنگی؛ و نظارت بر قراردادهای مشارکتی ضروری می باشد.
۶.

تحلیل فضایی کیفیت زندگی در نقاط روستایی با تاکید بر بعد نهادی (مطالعه موردی: روستاهای شهرستان لاهیجان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: روستا کیفیت زندگی بعد نهادی شهرستان لاهیجان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 831 تعداد دانلود : 266
هدف مقاله حاضر تحلیل فضایی کیفیت زندگی با تاکید بر بعد نهادی در روستاهای شهرستان لاهیجان است. لذا ابتدا به سابقه مدیریت روستایی و دهیاری پرداخته سپس با تعیین 11 گویه برگرفته از وظایف ابلاغی دهیاران بعنوان عناصر واسط بین دولت و مردم مورد ارزیابی قرار داده و نقش آنان در کیفیت زندگی مردم روستا تبیین شده است. تحقیق حاضر بر مبنای روش توصیفی – تحلیلی و بر اساس هدف از نوع مطالعات کاربردی می باشد.جامعه آماری مورد مطالعه شامل 182روستای شهرستان لاهیجان می باشد. که 12 روستا در سه سطح جغرافیایی ساحلی ، جلگه و کوهپایه مورد مطالعه قرار گرفته اند. تعداد نمونه ها با بهره گیری از فرمول مورگان، تعداد 385 خانوار به صورت نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شده اند. تجزیه و تحلیل داده های بدست آمده از پرسش نامه به وسیله نرم افزار SPSS و با استفاده از آزمون ضریب همبستگی اسپرمن صورت گرفته است. نتایج تحقیق حاکی از وضعیت نسبتاً خوب شاخص های کیفیت زندگی از بعد نهادی در روستاهای شهرستان لاهیجان دارد. از اینکه دهیاریها توانسته اند در روستاهایی که فاقد مدیریت بوده اند با انجام کارهای عمرانی مانند آسفالت و نامگذاری معابر و تامین پاکیزگی محیط و ... رضایت نسبی را کسب کنند. و این میزان رضایت برای سازمانی که تقریبا 15 سال از فعالیت آن می گذرد در خور توجه است.
۷.

شناسایی عوامل کلیدی توسعه شهری با رویکرد آینده پژوهی (مطالعه موردی: شهر ساری)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: توسعه شهری آینده پژوهی تحلیل ساختاری میک مک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 61 تعداد دانلود : 143
اگرچه رشد شهری پدیده ای مرسوم است، اما الگوها و عوامل محرک آن نسبتاً نامعلوم است و مجموعه عوامل جامعی که بتوانند فرآیند رشد شهری را شرح دهند، به دلیل منحصر به فرد بودن خصوصیات شهرها وجود ندارد. هدف از پژوهش حاضر شناسایی عوامل کلیدی توسعه شهری در ساری با رویکرد آینده پژوهی بوده است که روش تحقیق به لحاظ ماهیت توصیفی- تحلیلی بوده و به لحاظ هدف کاربردی می باشد. برای جمع آوری داده ها از اسناد و مطالعات کتابخانه ای و برداشت های میدانی استفاده شده است در مرحله دوم با استفاده از تکنیک تأثیرات متقابل (روش تحلیل ساختاری) امتیازدهی و در محیط نرم افزار MICMAC مورد تحلیل قرار گرفت و در نهایت عوامل پیشران و کلیدی توسعه شهری با توجه امتیاز تأثیرگذاری و تأثیرپذیری مستقیم انتخاب شد. نتایج حاصل از این پژوهش حاکی از آن است که سیستم توسعه شهری ساری، سیستمی پایدار بوده است و عوامل "سازمان های مشارکت کننده در مدیریت و توسعه شهری" و "سیاست های به کار رفته برای یارانه ها و کنترل قیمت ها که هرچند تصمیم گیری در این خصوص بر عهده دولت است، ولی به شدت توسعه شهری را دستخوش تحول می کند" اصلی ترین عوامل تأثیرگذار توسعه شهر ساری می باشند. همچنین عامل "ساماندهی محورهای ویژه گردشگری با استفاده از کیفیت های محیطی و کریدورهای دید و منظر" اصلی ترین عامل در موقعیت ریسک شهر ساری بوده و اصلی ترین مؤلفه اهرمی ثانویه، "میزان رشد ترافیک" است که می-تواند به عنوان محرک توسعه مورد استفاده قرار گیرد.
۸.

تحلیل مهمترین عوامل مؤثر بر گسترش اعتیاد در نواحی روستایی (مطالعه موردی : دهستان قره پشتلو بالا، شهرستان زنجان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بزهکاری اعتیاد موادمخدر شهرستان زنجان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 289 تعداد دانلود : 515
اعتیاد در جوامع روستایی رو به گسترش است ولی با این وجود اغلب مطالعات اعتیاد در خصوص نواحی شهری صورت گرفته است، نیاز است پژوهش ها درخصوص شناسایی عوامل موثر بر اعتیاد در نواحی روستایی انجام شود. پژوهش حاضر به بررسی عوامل موثر بر گسترش اعتیاد در نواحی روستایی پرداخته است. نوع تحقیق کاربردی و ماهیت تحقیق توصیفی – تحلیلی می باشد. روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه) ، روش تجزیه و تحلیل به صورت توصیفی و استنباطی (آزمون تحلیل عاملی) می باشد. جامعه آماری تحقیق شامل خانوارهای روستایی دهستان قره پشتلوی بالا می باشد، به علت تعداد بالای روستاها و جهت مطالعه دقیق 12 روستای دهستان از طریق نمونه گیری خوشه ای و بر مبنای تعداد جمعیت، تعداد نمونه هر طبقه جمعیتی مشخص شد. یافته های تحقیق نشان می دهد، عامل اقتصادی مهمترین عامل موثر در گسترش اعتیاد در نواحی روستایی مورد مطالعه می باشد. مقدار ویژه این عامل 756/7 می باشد که به تنهایی قادر است 96/13 درصد واریانس را محاسبه و توضیح دهد. در این عامل 16 متغیر بارگذاری شده است. از میان 16 متغیر مورد بررسی در این عامل متغیر پایین بودن قیمت مواد مخدر با بار عاملی 785/0، بیکاری با بار عاملی 710/0 و متغیر پائین دسترسی آسان به مواد مخدر با بار عاملی 716/0، در عامل اقتصادی، فردی و زیرساختی به عنوان مهمترین عوامل موثر بر گسترش اعتیاد شناخته شدند.
۹.

بررسی وضعیت زیست محیطی گردشگری شهری با استفاده از روش جای پای اکولوژیک (مورد مطالعه : شهر رشت)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: وضعیت زیست محیطی گردشگری شهری جای پای اکولوژیک شهر رشت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 33 تعداد دانلود : 795
شهرها به دلیل دارا بودن جاذبه های طبیعی، فرهنگی و انسان ساخت همواره به عنوان مقاصد گردشگری مورد توجه بوده اند. گردشگری نیز مانند هر فعالیت دیگری دارای آثار و پیامدهای متعدد بر فضای بوم شناختی شهرها است. شهر رشت به علت موقعیت کانونی خود و برخورداری از جاذبه های طبیعی، فرهنگی و انسان ساخت سالانه پذیرای گردشگران بسیاری است. هدف این پژوهش بررسی وضعیت فضای بوم شناختی شهر رشت در روند گردشگری است و پاسخ به این پرسش که آیا این فضا توان پاسخ گویی به نیازهای فعلی گردشگری شهری را دارد یا خیر؟ پژوهش بر پایه روش توصیفی-تحلیلی و استفاده از مدل جای پای اکولوژیک انجام پذیرفت. جامعه آماری پژوهش تعداد گردشگران شهر رشت در نظر گرفته شد از این رو 384 پرسشنامه بر اساس مدل کوکران از طریق دو روش نمونه گیری منظم و اتفاقی بین گردشگران توزیع گردید. در نهایت جای پای اکولوژیک گردشگری 908224 هکتار محاسبه گردید که با توجه به مساحت 13600 هکتاری شهر رشت می توان میزان فشار وارده بر فضای زیست محیطی شهر را مشاهده نمود. از این رو برنامه ریزی برای حفظ محیط زیست شهر در کنار توجه به گردشگری امری حیاتی محسوب می شود.
۱۰.

بررسی نقش طرح صدور سند اماکن روستایی بر ارتقای زیست پذیری سکونتگاههای روستایی (مطالعه موردی: دهستان زبرخان شهرستان نیشابور)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: طرح صدور سند زیست پذیری سکونتگاههای روستایی دهستان زبرخان شهرستان نیشابور

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 121 تعداد دانلود : 364
اجرای طرح صدور سند اماکن روستایی یکی از اهداف دولت در رسیدن به توسعه و از بین بردن محرومیت روستاهای کشور در چارچوب برنامه توسعه است. در این راستا اجرای طرح صدور سند با اثر گذاری بر کیفیت محیط و زیست پذیر نمودن سکونت گاه-های روستایی، زمینه ماندگاری در روستاها را فراهم نموده است. بر این اساس، پژوهش حاضر، با هدف سنجش میزان اثرگذاری طرح صدور سند بر زیست پذیری سکونت گاه های روستایی انجام شد. برای رسیدن به هدف پژوهش از روش شناسی توصیفی- تحلیلی و از طریق شیوه مطالعه اسنادی و پیمایشی(پرسشنامه محقق ساخته) استفاده شد. جامعه نمونه پژوهش 140 خانوارهای روستایی برخرودار ایز این طرح می باشند که از طریق روش کوکران تعیین شده اند. تعداد خانوار برخوردار از این طرح مبنای انتخاب روستاهای مورد مطالعه بوده است. یافته های این پژوهش حاکی از آن است که اجرای طرح صدور سند بر ارتقای تمامی ابعاد اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و کالبدی زیست پذیری نقش داشته است. بیشترین میانگین این تغییر نیز مربوط به مؤلفه کالبدی-زیرساختی با مقدار 459/3 است. میزان تاثیرگذاری اجرای طرح با فاصله زمانی از اجرای طرح رابطه معنادار و مستقیمی داشته است. نتایج رگرسیون خطی نیز مؤید این مطلب است که مؤلفه کالبدی-زیرساختی زیست پذیری بیش ترین تاثیرپذیری از متغیر سابقه اجرای طرح را داشته است. با استفاده از آزمون کروسکال والیس به ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﻔﺎوت ﯾﺎ ﻋﺪم ﺗﻔﺎوت ناشی از اثرات صدور سند بر زیست پذیری سکونت گاه هایﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ پرداخته شد که روستای باغشن در میان روستاهای مورد مطالعه در رتبه اول قرار گرفت.
۱۱.

تحلیلی بر نارسایی نظام سیاست گذاری برنامه ریزی روستایی باتاکید بر عدالت فضایی (مطالعه موردی: استان خراسان شمالی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نظام سیاستگذاری برنامه ریزی روستایی برخورداری عدالت فضایی خراسان شمالی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 133 تعداد دانلود : 582
مقاله حاضر دارای هدف کاربردی و با روش توصیفی – تحلیلی انجام شده است. در این مقاله برای رتبه بندی دهستان ها از روش ویکور، تحلیل پهنه ای خدمات از روش بیضی انحراف معیار، برای تحلیل خوشه ای و تمرکز تسهیلات از روش موران و برای تحلیل ارتباط بین متغیرها از روش همبستگی چند متغیره استفاده شده است. نمونه های موردی تحقیق روستاهای استان خراسان شمالی که در مقیاس دهستان تجمعیع یافته شده اند با توجه به نتایج به دست آمده از رتبه بندی روش ویکور دهستانهای آلاداغ و بدرانلو در طبقه بندی کاملا برخوردار، دهستان های اترک، گرمخان، آذری، روئین، جرگلان و جیران سو در گروه نسبتا برخوردار، دهستان های آلمه، حصارچه، شیرین سو، گیفان، باباامان، سیوکانلو، زیارت، حومه، شاه جهان، فاروج، بام و صفی آباد در گروه متوسطو بقیه دهستان ها در گروه نسبتا نابرخوردار ونابرخوردار طبقه بندی شده اند. با بررسی نتایج می توان دریافت دهستان هایی که در نزدیکی مرکز استان قرار دارند جزء دهستان های برخوردار محسوب می شوند و دهستان های با فاصله از مرکز استان در طبقه بندی نابرخوردار قرار گرفتند. همچنین تحلیل همبستگی چندمتغیره نشان می دهد که بین نزدیکی به مرکز استان با میزان برخورداری رابطه معکوس وجود دارد، بدین صورت که هر چقدر از مرکز استان فاصله زیاد شود میزان برخوداری روستاها کمتر شده است. در مورد ارتباط بین جمعیت و میزان برخورداری نشان دهنده همبستگی مستقیم و مثبت می باشد که هر چقدر تعداد جمعیت روستا افزایش یابد میزان برخورداری دهستان ها نیز بیشتر می شود
۱۲.

تعیین مؤلفه های تأثیرگذار در برند آفرینی شهری (مطالعه موردی: شهر پره سر)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: برند آفرینی شهری مؤلفه های تأثیر گذار پره سر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 10 تعداد دانلود : 904
امروزه در جهان توسعه یافته، شهرها به صورت شرکت های رقیب عمل می کنند و تلاش دارند تا سهم بیشتری از بازار سرمایه، استعدادهای برجسته و توجه جهانی را به خود اختصاص دهند. برند آفرینی شهری ابزاری برای دستیابی به مزیت رقابتی، افزایش سرمایه گذاری درونی، و گردشگری است. در برندآفرینی شهری همواره سعی می شود با ایجاد و ترکیب منسجم از ویژگی های احساسی و کارکردی آن شهر، تصویری متمایز و منحصر بفرد در ذهن مخاطبان ایجاد گردد. از اینرو هدف از تحقیق حاضر تعیین مؤلفه های تأثیرگذار در برند آفرینی شهری برای شهر پره سر استان گیلان است. از لحاظ روش شناسی، طرح تحقیق آمیخته اکتشافی و در دو مرحله انحام شده است؛ در مرحله اول از روش پژوهش کیفی داده بنیاد، و در مرحله دوم از روش کمی توصیفی – پیمایشی و معادلات ساختاری استفاده شد. در ابتدا با 15 نفر از نخبگان دانشگاهی و اجرایی که بصورت هدفمند و براساس شاخص اشباع نظری انتخاب شده بودند و با شهر آشنایی کامل داشتند مصاحبه های نیمه ساختاریافته و اکتشافی صورت گرفت. تجزیه و تحلیل داده های کیفی به روش داده بنیاد و تجزیه و تحلیل داده های حاصل از پرسشنامه به روش تحلیل عاملی تاییدی و اکتشافی بوده است. جامعه آماری مرحله کمی این پژوهش، شامل مردم یا افرادی بودند که از شهر دیدار کردند و تعداد نمونه آماری با استفاده از فرمول کوکران 384 نفر بود. برای تحلیل داده ها و آزمون فرضیه های تحقیق از روش مدلسازی معادلات ساختاری به کمک نرم افزارهای SmartPLS و spss21 استفاده شد.
۱۳.

شناسایی و اولویت بندی عوامل موثر بر رضایتمندی مشتریان مراکزو فضاهای تفریحی و ورزشی شهری (مطالعه موردی :کلانشهر تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اماکن تفریحی و ورزشی رضایتمندی مشتری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 97 تعداد دانلود : 933
مشتریان مراکز تفریحی و ورزشی همواره به دنبال خدمات کیفی و رضایت بخش هستند، و به همین علت حفظ رضایت مشتریان و ادامه حضور آنها که حیاتی ترین هدف هر سازمان است، باید مورد توجه قرار گیرد. از این رو، هدف تحقیق حاضر شناسایی و اولویتبندی عوامل موثر بر رضایتمندی مشتریان مراکز تفریحی و ورزشی شهر تهران بود. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی بود که به روش میدانی اجرا شد. ﺟﺎﻣﻌه آﻣﺎری ﺗﺤﻘیﻖ را کﻠیه مراجعه کنندگان به مراکز تفریحی و ورزشی در مناطق 22 گانه تهران تشکیل داده بودند که با استفاده از جدول کرجسی و مورگان برای جامعه نامعلوم تعداد 384 نفر به عنوان نمونه و به روش نمونه گیری دردسترس انتخاب شدند. ابزار اندازه گیری شامل پرسشنامه محقق ساخته ای بود که پس از بررسی دقیق متون و پیشینه تحقیق تهیه شد و روایی صوری و محتوی آن نیز پس از اعمال نظرات 10 متخصص، و همچنین پایایی پرسشنامه با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ (80/0=α) تایید شد. از روش های ضریب همبستگی پیرسون، تحلیل عاملی اکتشافی و تحلیل عاملی تاییدی مرتبه دوم جهت تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد علل خدمات رفاهی، دسترسی، پرسنل، طراحی کالبدی، فضای فیزیکی و عامل نگهداری در رضایتمندی مشتریان به مراکز تفریحی و ورزشی شهری دخیل هستند. بنابراین می توان گفت برای حفظ و توسعه رضایتمندی مشتریان از مراکز تفریحی و ورزشی و پررنگ کردن نقش این مراکز در افزایش فعالیت بدنی و سلامت و نشاط افراد جامعه مسئولین امر در جهت بهبود عوامل شناسایی شده برنامه ریزی و اقدام نمایند.
۱۴.

برنامه ریزی راهبردی توسعه گردشگری شهر سرعین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: گردشگری برنامه ریزی راهبردی مدل Meta SWOT شهر سرعین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 751 تعداد دانلود : 608
شهر گردشگری سرعین دارای پتانسیل های بالای گردشگری است، ولی هنوز آنچنان که باید، نتوانسته منجر به توسعه صنعت گردشگری شود. از این رو، هدف اصلی این تحقیق، ارائه برنامه ریزی راهبردی توسعه گردشگری شهر سرعین می باشد. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی بوده و از نظر ماهیت و روش، توصیفی- تحلیلی می باشد. جامعه آماری این تحقیق را کارشناسان امر گردشگری تشکیل می دهند که به روش گلوله برفی تعداد 30 نفر به عنوان نمونه تحقیق انتخاب شده و از طریق پرسشنامه داده های مورد نیاز از آنها به دست آمده و با استفاده از مدل مورد تحلیل قرار گرفته است. نتایج پژوهش نشان داده که عوامل آب های درمانی و آب و هوای مناسب به لحاظ باارزش بودن، تقلیدناپذیری و تناسب سازمانی، مهمترین عوامل توسعه گردشگری سرعین هستند که لازم است به آنها توجه ویژه ای داشت. همچنین عامل نوسان ارز و عدم توجه جدی دولت به صنعت گردشگری به همراه تورم و افزایش هزینه ها و تحریم های بین المللی، بیشترین تناسب با اهداف توسعه گردشگری سرعین را دارند که توجه بیشتر به آنها ضروری می-باشد. مهمترین پتانسیل های شهر سرعین عوامل طبیعی و خدادادی است و هرچند که نسبت به رقبای پیرامون خود از وضعیت گردشگری بهتری برخوردار است اما جای توسعه برای آن بسیار بالاست و نیاز است تا برخی از محدودیت ها و تهدیدهای محلی، ملی و بین المللی کنترل شده و برای از بین بردن اثرات منفی ناشی از آنها برنامه ریزی هایی صورت پذیرد.
۱۵.

تبیین برهم کنش مشخصات کالبدی ساختمان های بلندمرتبه بر پراکنش ذرات آلاینده باتوجه به جریان هوای طبیعی (مطالعه موردی: منطقه یک تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مشخصات کالبدی ساختمان های بلند پراکنش ذرات معلق آلاینده جریان هوای طبیعی EnviMET ANSYS

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 631 تعداد دانلود : 590
افزایش روزافزون جمعیت و احداث ساختمان های بلند، وجود آلاینده های محیطی درشهرها را چند برابر کرده است. از طرفی افرادبرای رفع نیازهای زیستی خود بیش ازگذشته از محیط های بازشهری استفاده می کنند. دراین راستا عوامل مختلفی همچون فرم وارتفاع ساختمانها، وحضور سبزینگی در فضاهای شهری همچون نمای سبز، درجریان مستمرباد میتواند نقش قابل توجهی ایفاکرده و بر پراکنش ذرات آلاینده موثر باشد. مطالعه حاضر دراین زمینه و باهدف بررسی تاثیر فرم وارتفاع و نیز نمای سبز ساختمان های بلند بر چگونگی پراکنش ذرات آلاینده، باشناخت جریان هوای طبیعی منطقه یک شهرتهران انجام شده است. دراین پژوهش بااستفاده از روشهای توصیفی-تحلیلی و مقایسه منطقی با بکارگیری تکنیک شبیه سازی با استفاده ازنرم افزارهای ENVI-met و ANSYS CFX به بررسی و تحلیل رفتارباد پیرامون بنا و پراکنش آلاینده ها پرداخته شده است. روش گردآوری اطلاعات ازطریق مطالعات کتابخانه-ای و برداشت میدانی صورت گرفته است. نتایج به انتخاب گزینه بهینه باتوجه به مدلسازی انجام شده ازبین 9 مدل متفاوت ساختمان بلندمرتبه با سه تیپ فرم پلانی گوناگون وسه دسته ارتفاع متفاوت، بدست آمد. تغییر فرم و ارتفاع ساختمان ها تاثیر چشم-گیری بر جریان هوای طبیعی و سرعت باد پیرامون بنا دارد از این میان گزینه بهینه با نمای سبز نیز بررسی گردید تا تاثیر نمای سبز بر پراکندگی آلاینده ها مشخص گردد. مکان یابی نادرست و غیراصولی ساختمانهای بلند باعث تغییر الگوی طبیعی وزش باد و درنتیجه موجب بروز اثرات ثانویه ناشی از رکود یا تشدیدجریان باد خواهدشد ولذا بر پراکنش ذرات معلق آلاینده موثر است. دراین پژوهش نتایج حاصل از مدلسازی انجام شده میزان ماندذرات معلق آلاینده را دراطراف 9مدل ساختمان بلند نشان می دهد که ازاین میان فرم مربع با20 طبقه ارتفاع درموقعیت مشخص شده مناسب تر ازسایرگزینه ها می باشد.
۱۶.

عوامل اقتصادی و اجتماعی مؤثر بر مهاجرت روستا- شهر بخش مرکزی شهرستان بویراحمد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: عوامل اقتصادی عوامل اجتماعی مهاجرت روستا-شهر بویراحمد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 99 تعداد دانلود : 23
موضوع مهاجرت های روستایی همواره مورد توجه اندیشمندان علوم اجتماعی، جغرافیدانان و اقتصاد دانان بوده است. در دهه های گذشته، تحولات اقتصادی، اجتماعی حاکم بر کشور موجب حرکات شدید مهاجرتی گردیده است که این جابجایی در بعضی مناطق کشور با شدت بیشتری همراه بوده است. هدف از این پژوهش بررسی عوامل اقتصادی و اجتماعی مؤثر بر مهاجرت روستا-شهر بخش مرکزی شهرستان بویراحمد و ارایه راهکارهایی برای جلوگیری از مهاجرت روستا به شهر است. روش تحقیق پژوهش توصیفی-تحلیلی و پیمایشی می باشد. برای گردآوری اطلاعات از منابع مختلفی مانند آمارنامه، نقشه ها ، منابع کتابخانه ای بهره گرفته شد. جامعه آماری این پژوهش شامل ۱۶۵ نفر سرپرست خانوارهای مهاجر روستاهای بالای ۲۰ خانوار بخش مرکزی شهرستان بویراحمد با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی و جدول مورگان معین شد و برای گردآوری داده ها از پرسشنامه ساختار مند و محقق ساخته استفاده شد و روایی آن توسط اساتید متخصص و پس از انجام اصلاحات مورد تأیید قرار گرفت و برای تعیین پایایی آن از آلفای کرونباخ بهره گرفته ، که این ضریب بین۷۱۵/۰ تا ۸۱۹/۰ برآورد شد و نشان از بهینه گی پرسش نامه داشت. داده های گردآوری شده با استفاده از نرم افزار spss مورد تجزیه قرار گرفتند و یافته های تحقیق نشان می دهد که عوامل اجتماعی دارای اولویت اول مهاجرین می باشد و در بین عوامل اجتماعی دسترسی آسان تر به ادارات و نهادهای دولتی و کم توجهی مسئولان به مشکلات روستا از بقیه مهم ترند.
۱۷.

تحلیل شرایط اقلیمی در جهت توسعه پایدار گردشگری شهری (مطالعه موردی: شهر بندر چابهار، ایران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: گردشگری بندر چابهار شاخص CIT عوامل اقلیمی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 962 تعداد دانلود : 884
این پژوهش با هدف ارزیابی و سنجش شرایط و عوامل اقلیمی در فرایندهای گردشگری با تاکید بر رضایتمندی گردشگران، در کنار داده های اقلیمی و شاخص های اقلیم گردشگری، تدوین شده است تا ارزیابی نتایج این شاخص ها، به دلیل وجود تفاوتهای طبیعی و انسانی بین مقاصد گردشگری و ویژگی های خاص گردشگران، تغییراتی را در روند ارزیابی شرایط اقلیمی برای گردشگران، اعمال و نتایج جدیدی را ارائه نماید. برای این منظور، شهر بندرچابهار در کشور ایران به عنوان مطالعه موردی جهت این ارزیابی، انتخاب شد. بندرچابهار به دلیل موقعیت مهم سیاسی، اقتصادی و گردشگری و شرایط خاص اقلیمی، مورد توجه گردشگران داخلی و بین المللی است. برای نیل به این هدف، شاخص های اقلیم آسایش یا اقلیم گردشگری TCI، PMV و CIT جهت ارزیابی ترکیبی در بازه زمانی 30 ساله (1985-2014) انتخاب شدند. نتایج پژوهش نشان دهنده این مسئله بود که بر اساس شاخص CIT، کلیه ماه ها و مقاطع زمانی در یک شبانه روز بندرچابهار، برای گردشگران، مطلوب یا قابل قبول است که این مسئله کمی با واقعیت موجود فاصله داشت.در ارزیابی شرایط اقلیمی، این پژوهش، با اعمال تغییراتی جزئی در شاخص CIT و ترکیب نتایج شاخص PMV با میزان رضایتمندی گردشگران از شرایط احساس حرارتی مختلف، به نتایج متفاوتی دست یافت که نشان از تاثیرگذاری بیشتر داده های میدانی در نظرات کارشناسانه بود. با توجه به روحیات متفاوت گردشگران نسبت به ساکنان مقاصد و تمایل آنها به کسب تجربه های خاص گردشگری، مطلوبیت اقلیم برای گردشگران ممکن است الزاما با نتایج علمی و کارشناسانه سازگاری نداشته باشد
۱۸.

تبیین نقش مولفه های هویت بخش در پایداری محله های بافت قدیم و جدید مناطق 3 و 7 شهر اصفهان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: هویت شهری پایداری مناطق ۳ و۷ شهر اصفهان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 250 تعداد دانلود : 334
تحقیق حاضر با هدف تبیین مدل ساختاری تاثیر هویت شهری در پایداری محله های بافت قدیم و جدید مناطق 3 و 7 شهر اصفهان صورت پذیرفته است. این تحقیق بر اساس هدف از نوع کاربردی و بر اساس ماهیت از نوع توصیفی – تحلیلی می باشد. جهت جمع آوری داده های مربوط به پایداری و هویت محله های موجود در بافت قدیم و جدید مناطق 3 و 7 از روش میدانی (پرسشنامه) استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش؛ کلیه متخصصین، اندیشمندان، صاحب نظران، دانشگاهیان و مسئولان بافت قدیم و جدید مناطق سه و هفت شهر اصفهان می باشند. حجم نمونه نیز 100 نفر در نظر گرفته شده است که به روش تصادفی ساده نمونه گیری شده است. به جهت مدلسازی روابط بین متغیرها، از مدل معادلات ساختاری به روش حداقل مربعات جزئی (PLS) و با استفاده از نرم افزار Smart PLS استفاده گردیده است. نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که بین مولفه های مکانی (انسانی، طبیعی) هویت و پایداری بافت قدیم و جدید محله های منتخب مناطق 3 و 7 با ضریب مسیر 963/0 و آماره آزمون 311/290 و نیز با سطح خطای کمتر از 05/0 ارتباط مثبت و معناداری وجود دارد. بر این اساس مشخص گردید که مولفه های انسانی با ضریب همبستگی 967/0 بیشترین تاثیر را در پایداری محلات مناطق 3 و 7 شهر اصفهان دارد.
۱۹.

تحلیل شاخص های اثرگذار رسانه ملی از دیدگاه ساکنان نواحی روستایی (مطالعه موردی:روستاهای شهرستان رودسر)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شاخص اثرگذار رسانه ملی نواحی روستایی رودسر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 401 تعداد دانلود : 25
از میان ابعاد و زمینه های متعدد توسعه، توسعه روستایی به دلیل نقش محوری روستاها در تعادل زیستی و جمعیتی جوامع بخش قابل توجهی از مطالعات و طرح های توسعه را به خود اختصاص داده و محققان بسیاری ثابت نموده اند نواحی روستایی یکی از بهترین عرصه ها برای استفاده موثر از فن آوری ارتباطات می باشد. به همین دلیل پژوهش حاضر بر آن است در روستاهای رودسر شاخص های موثر رسانه ملی را بر اساس دیدگاه ساکنان این محدوده کشف و بررسی نماید و با ارائه راهکارهای مناسب این ارتباط را تقویت نماید. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است. پس از مطالعات اسنادی، استفاده از تکنیک طوفان مغزی و در نهایت بومی سازی 4 مولفه( میزان آگاهی، تغییرات سبک زندگی، علاقه به تحصیل و آموزش و کارآفرینی) شناسایی و برای هر کدام تعدادی متغیر در نظرگرفته شد. سپس اطلاعات مورد نیاز به کمک ابزارپرسشنامه و خانوارهای روستایی(382 نفر) جمع آوری و مراحل شاخص سازی طی شد. با در نظر گرفتن رویکرد روستاییان مشخص شد متغیرهای انتخابی تاثیر مثبتی بر رسانه ملی داشته اند. پس از طی مراحل شخص سازی و به کمک آزمون تی تک نمونه رابطه 27 شاخص یافت شده و رسانه ملی سنجیده و مشخص شد یک ارتباط دوسویه بین رسانه ملی و شاخص ها وجود دارد. در نهایت می توان ادعا نمود مدیران محترم با استفاده از شاخص های اثرگذار رسانه ملی می توانند کاستی های موجود در این رسانه را کمرنگ و بر مزیتهای آن بیافزایند.
۲۰.

تحلیل کار آفرینی در مناطق روستایی با رویکرد اقتصاد مقاومتی با تاکید بر نقش بسیج سازندگی در ناحیه مرکزی گیلان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کارآفرینی روستا اقتصاد مقاومتی بسیج سازندگی ناحیه مرکزی گیلان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 998 تعداد دانلود : 941
هدف این مقاله به بررسی کار آفرینی در مناطق روستایی با رویکرد اقتصاد مقاومتی با تاکید بر نقش بسیج سازندگی در ناحیه مرکزی گیلان پرداخته است. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات به صورت اسنادی و میدانی است. جامعه آماری تحقیق کارآفرینان تحت حمایت بسیج در روستاهای شهرستان های رشت، انزلی و رودبار می باشند. جامعه نمونه در بخش کوهستانی برطبق جدول مورگان در روستاهای جلگه ای 200 و در روستاهای کوهستانی 70 کارآفرین می باشند. نتایج بررسی در مناطق جلگه، کارآفرینی تفاوت هایی را با مناطق کوهستانی دارد؛ بطوریکه تنوع فعالیت ها در این بخش بیشتر است. وجود بازارهایی مانند رشت و منطقه آزاد موجب رواج تولید پوشاک و خیاطی توسط روستائیان شده یکی دیگر از فعالیت هایی که در مناطق روستایی بخش جلگه وجود دارد صنایع دستی حصیری بافی می باشد که مواد اولیه آن نوعی گیاه است که در این منطقه می روید. این فعالیت مورد توجه بسیاری از روستائیان بوده و با توجه به آنکه مواد آن در محیط یافت می شود مورد استقبال و دارای سود آوری بوده است. در واقع بسیج با تلاش و کوشش خود در بخش جلگه ای شهرستان های رشت و انزلی 69 درصد و در بخش کوهستانی 72 درصد از کارآفرینان را تحت حمایت قرار داده است. باتوجه به نوع فعالیت ها در بخش کوهستانی 90 درصد از فعالیت ها به کشاورزی و 10 درصد به خدمات و در بخش جلگه ای نیز 30 درصد به فعالیت های کشاورزی، 22/5 درصد به خدمات و 47/5 درصد به صنعت اختصاص یافته است.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۶۳