درخت حوزه‌های تخصصی

هدف: این پژوهش به کشف رابطه بین مدیریت دانش و یادگیری سازمانی در میان کتابداران کتابخانه های عمومی استان فارس پرداخته است. روش: این پژوهش از نوع کاربردی است که به روشِ توصیفی-هم بستگی انجام شد. نمونه آماری شامل 175 نفر از کتابداران کتابخانه های عمومی استان فارس بود که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. به منظور گردآوری داده ها از پرسش نامه استاندارد مدیریت دانش بکوویتز و ویلیامز (1999) و پرسش نامه یادگیری سازمانی بر اساس نظریه نیفه (2001) استفاده شد. برای تجزیه وتحلیل داده ها از نرم افزار SPSS استفاده شد. یافته ها: نتایج حاصل از ضریب هم بستگی نشان داد بین کلیه مؤلفه های مدیریت دانش و یادگیری سازمانی در میان کتابداران کتابخانه های عمومی استان فارس رابطه ای معنا دار وجود دارد. در این میان، بیشترین هم بستگی را ایجاد/تجمیع و سپس تسهیم با یادگیری سازمانی داشته اند (به ترتیب با ضریب هم بستگی 900/0 و 898/0). همچنین، نتیجه آزمون رگرسیون خطی چندگانه نشان داد مؤلفه ایجاد/تجمیع قوی ترین پیش بینی کننده یادگیری سازمانی است (197/0=بتا). این پژوهش نشان داد ایجاد/و تجمیع دانش (کسب مهارت های موردنیازِ مطابق با اهداف سازمانی) و تسهیم دانش (انتقال و به اشتراک گذاشتن تجارب مؤثر فردی و سازمانی) بیشترین تأثیر را بر ارتقا و بهبود یادگیری سازمانی دارند. اصالت/ارزش: بررسی ها نشان داد در متون رابطه بین مدیریت دانش و یادگیری سازمانی چندان مورد بررسی قرار نگرفته است. نتایج حاصل از این پژوهش می تواند راهگشای مدیران کتابخانه باشد تا با برنامه ریزی، سیاست گذاری های مناسب، و ارائه استانداردها درصدد ارتقای دانش و مدیریت دانش که موجب یادگیری سازمانی شده است داشته باشند.

مقدمه: هدف از این پژوهش بررسی تأثیر مؤلفه های سواد دیداری برای تقویت سواد اطلاعاتی در کتابخانه های دانشگاهی است. روش شناسی: روش پژوهش ترکیبی از روش دلفی و پیمایشی است و نوع آن کاربردی است. رویکرد پژوهش نیز کمی است. جامعه آماری پژوهش ۹ نفر از اعضای هیئت علمی که متخصصان برتر آشنا با مبانی سواد اطلاعاتی و دیداری از دانشگاه ها و مؤسسات مختلف آموزش عالی بودند در پنل دلفی است. شاخص های عملکرد پیشنهادی نهایی از پنل دلفی استخراج شد. در مرحله محک زنی نیز از 30 نفر از دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری تخصصی علم اطلاعات و دانش شناسی در دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان بهره گرفته شد. ابزار پژوهش پرسشنامه محقق ساخته بود. روایی پرسشنامه به روش روایی صوری مورد بررسی قرار گرفت و برای پایایی از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد که نتیجه برابر با 73/0 بود. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که مؤلفه های مهم مدل شاخص های عملکردی پیشنهادی سواد دیداری شامل این موارد می شود: مهارت شناخت دیداری، ارزش گذاری منابع دیداری، کاربرد منابع دیداری در بخش مرجع، ارزیابی ماهیت اطلاعات، شناسایی کلیدواژه های کاوش دیداری ها، کنترل اصطلاح های حوزه دیداری، تطبیق نتایج جست وجوی دیداری، فرمول بندی در راهبردهای کاوش اطلاعات دیداری، تعیین معیارهای مناسب ارزیابی تصویر، تشخیص خطاهای منابع دیداری، سازماندهی دیداری ها در پژوهش، تدوین فرایندهای جست وجو، ارزیابی و انتقال اطلاعات دیداری، بهره گیری از فناوری اطلاعات برای تولید تصویر مناسب، اصلاح و ویرایش تصاویر، تولید و ارائه گرافیک های مناسب، بازنمایی بهتر نگاره های دیداری، رعایت موارد امنیت و محرمانگی تصاویر، دسترسی آزاد به منابع دیداری، استفاده قانونی از دیداری ها، رعایت حقوق مؤلف در استفاده از تصویر، جلوگیری از سرقت علمی دیداری ها و رعایت استنادهای دقیق و کامل در بهره گیری از منابع دیداری. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که تمامی شاخص های عملکرد پیشنهادی از نظر متخصصان و دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری تخصصی در بهبود فعالیت حرفه ای در دستیابی به منابع اطلاعاتی دیداری در کتابخانه ها نقش مؤثری دارد و می تواند به کاربران در بازیابی و استفاده بهتر از تصاویر و رسانه های دیداری یاری رساند. همچنین طراحی مدل و آزمون آن نشان داد که تمامی نتایج حاصل از هفت استاندارد سواد دیداری بر تقویت سواد اطلاعاتی تأثیر مثبت داشته است.

هدف: بررسی نقش سرمایه گذاری سازمان های آرشیوی در سرمایه اجتماعی بر عملکرد آرشیویست ها و تعهد به کیفیت خدمات آرشیوی. روش/ رویکرد پژوهش: این پژوهش ازلحاظ هدف کاربردی، ازنظر روش توصیفی از نوع همبستگی است که ازطریق پیمایش انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش آرشیویست های شاغل در آرشیوهای شهر تهران است. حجم نمونه 134 نفر از آرشیویست های آرشیوهای شهر تهران است. داده ها با استفاده از تکنیک های آماری مناسب و نرم افزار SPSS و PLS تجزیه وتحلیل شده است. داده ها ازطریق پرسش نامه استاندارد الینگر (2013) جمع آوری شده است. یافته ها و نتیجه گیری: نتایج به دست آمده در این پژوهش حاکی از تأیید تأثیر معنادار سرمایه گذاری سازمانی در سرمایه اجتماعی بر تعهد به سازمان آرشیو، تأثیر معنادار تعهد به کیفیت خدمات بر عملکرد شغلی آرشیویست ها، و تأثیر معنادار رفتار شهروندی سازمانی بر عملکرد شغلی آرشیویست ها است. سرمایه گذاری در سرمایه اجتماعی در سازمان آرشیوی براساس یافته های این مطالعه، بهبود و ارتقاء عملکرد و بهره وری سازمان را به دنبال خواهد داشت. تقویت رفتار شهروندی سازمانی باعث افزایش کفیت عملکرد شغلی می شود.

هدف: بحث درباره اهمیت طرح های تاریخ شفاهی انجام شده در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران برای اطمینان از درک عمیق تر از تاریخ کتابداری و اطلاع رسانی در ایران است. تحلیل روایات نشان می دهد که روحیه کتابداران حرفه ای پیشکسوت ایران تا چه اندازه در خدمت توسعه کتابداری نوین در کشور خود بوده است. روش: داده هایی که استنباط ها برمبنای آن ها صورت گرفته است، از تحلیل دقیق محتوای مصاحبه هایی استخراج شده است که در فرایند چهار طرح تاریخ شفاهی تولید شده است. یافته ها: چالش های پیش ِروی کتابداران حرفه ای اولیه ایران در فرایند استقرار، گسترش و شکوفایی کتابداری مدرن در ایران و گذار از کتابداری سنتی به مدرن بسیار زیاد بود. ویژگی های شخصیتی مانند نظم کاری و برنامه ریزی، و اشتیاق به کسب مهارت از همکاران آمریکایی به عنوان مشاور در غلبه بر چالش ها مؤثر بود. نتیجه گیری: یافته ها نشان می دهد که چگونه تاریخ شفاهی می تواند جنبه های کمتر دیده شده تاریخ معاصر را روشن کند. طرح های تاریخ شفاهی باید در آموزش کتابداری و اطلاع رسانی تدریس شود تا دانشجویان بتوانند بینش عمیق تری از حرفه خود به دست آورند. مستندسازی تاریخ شفاهی کتابخانه های عمومی، مدرسه، دانشگاه و تخصصی برای ارتقای جایگاه اجتماعی این حرفه حائز اهمیت است. همچنین گزارش فعالیت های سازمان های مردم نهاد به منظور تقویت روحیه کار داوطلبانه در حوزه های کتاب، کتابداری و کتابخوانی در دستور کار علاقه مندان به تاریخ کتابداری و متولیان این حوزه قرار گیرد و فرهنگ مشارکت جمعی را تقویت کند.

از دهه ۱۳۸۰ شمسی، نگارش و انتشار مقالات علمی در ایران شدت بسیار زیادی به خود گرفته و سبب شده است علاوه بر سازمان های دولتی مانند ایرانداک و سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، سامانه های برخط متعدد دیگری چون پرتال جامع علوم انسانی، نورمگز، مگ ایران، علم نت، سیویلیکا و غیره اقدام به مدیریت دانش و تهیه بایگانی های ساختارمند مستندات علمی کند. هرکدام از این بایگانی ها، امکاناتی را در اختیار کاربر قرار می دهد. یکی از این امکانات، قابلیت جستجو است و جستجوی دقیق می تواند بر کاربری این سامانه ها تأثیر به سزایی بگذارد. برای افزایش دقت جستجو نیاز است حوزه علمی مقالات مشخص شود. دسته بندی حجم زیاد منابع علمی در حوزه های مختلف بسیار زمانبر است که استفاده از روش های ماشینی به عنوان یک راه حل می تواند از این کار طاقت فرسا بکاهد. هدف اصلی این مقاله، ارائه یک مدل دسته بندی برای تعیین حوزه مقالات علمی است. اگرچه در پژوهش های پیشینِ دسته بندی به طور عمده از الگوریتم های دسته بندی متداول برای متن ساده به کار رفته است، در این پژوهش تلاش می شود علاوه بر استفاده از این دسته بندها، از دسته بندهای مبتنی بر شبکه عصبی، مانند شبکه عصبی پیچشی[۱] و پرسپترون[۲]، به همراه بازنمایی معنایی مبتنی بر بافت، مانند ParsBERT، استفاده گردد و نتایج آن با سایر روش های متداول در ساخت بردار مستندات، مانند Word2Vec، مقایسه گردد. برای این هدف، از داده های پرتال علوم انسانی که دربرگیرنده مقالات متنوع علوم انسانی استفاده می کنیم. ویژگی این داده مشخص بودن حوزه تخصصی هر مقاله است. یکی از ویژگی های شبکه عصبی این است که برایندی از ویژگی های نهفته از داده در فضای برداریِ ساخته شده شکل می گیرد و برای آموزش مدل استفاده می گردد. براساس نتایج عملی، دسته بند پرسپترون مبتنی بر ParsBERT بالاترین کارایی ۷۴/۷۱ درصدی براساس امتیاز F میکرو و کارایی ۷۲/۵۵ درصدی براساس امتیاز F ماکرو را به دست آورده است. [۱] convolutional neural network [۲] perceptron neural network

هدف: هدف پژوهش حاضر کشف تأثیر اعتماد و زیرمؤلفه های آن بر رفتارهای اطلاع جویی مشارکتی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه شیراز است. روش: پژوهش حاضر به لحاظ ماهیت داده ها کمّی و به لحاظ نحوه گردآوری داده ها از نوع توصیفی-هم بستگی است. نمونه پژوهش شامل 302 نفر از دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه شیراز بود. برای گردآوری داده ها از پرسش نامه تمایل به رفتار اطلاع جویی مشارکتی و پرسش نامه کستا و اندرسون (2011) استفاده شد. برای سنجش روایی صوری و محتوایی پرسش نامه ها، از نظرات هفت متخصص علم اطلاعات و دانش شناسی استفاده شد. پایایی هر دو پرسش نامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ بررسی شد. یافته ها: نتایج این پژوهش شواهد بیشتری فراهم آورد که تمایل به رفتار اطلاع جویی مشارکتی می تواند توسط متغیر اعتماد با میزان (5/40 درصد) پیش بینی شود. از میان زیرمؤلفه های اعتماد، زیرمؤلفه قابلیت اعتماد ادراک شده بیشترین تأثیر (9/32 درصد) را بر تمایل به رفتار اطلاع جویی مشارکتی داشت و بعد از آن رفتارهای همیارانه (8/31 درصد) و تمایل به اعتماد (9 درصد) تمایل به رفتارهای اطلاع جویی مشارکتی را پیش بینی می کنند. البته، اعتماد در کنار تأثیرات مثبتی که دارد می تواند تأثیراتی منفی هم داشته باشد، بدین معنا که سطوح بالاتر اعتماد لزوماً همکاری را تشویق نمی کند؛ زیرا اعتماد کامل باعث می شود که افراد به دیگران متکی شوند و دیگر نظارتی بر فرایند کار نداشته باشند و یا اینکه میدان را برای سوءاستفاده دیگران مهیا کنند. اصالت/ارزش: با توجه به اهمیت نقش اعتماد در فعالیت های مشارکتی، تاکنون پژوهشی که نقش این مهم را در رفتارهای اطلاع جویی مشارکتی بررسی کرده باشد مشاهده نشد. نتایج پژوهش حاضر می تواند به شناخت بیشتر عوامل تأثیرگذار بر رفتارهای اطلاع جویی مشارکتی منجر شود. همچنین، نتایج این پژوهش به پژوهشگران، استادان و مدیران کمک خواهد کرد تا با شناخت زیرمؤلفه های مهم اعتماد، بر تقویت و بهبود این زیرمؤلفه ها در جهت تسهیل تمایل به رفتار اطلاع جویی مشارکتی گام بردارند.

یکی از معیارهای سنجش میزان پیشرفت در هر جامعه، نشر کتاب است. میزان نشر کتاب، معمولاً محک مناسبی برای نشان دادن رشد و توسعه علمی، فرهنگی، اقتصادی و ... یک جامعه است. نگاهی به وضعیت نشر کتاب به زبان ترکی آذری نشان می دهد که همواره در افت و خیزهای فراوان بوده و کمتر روی آرامش به خود دیده است. هدف: در این پژوهش، دسترسی به اطلاعاتی درباره وضعیت نشر کتاب به زبان ترکی آذری و سیر تحول آن در سال های بعد از انقلاب اسلامی مهم ترین هدف است. استخراج و به دست آوردن آمار کتب منتشرشده به زبان ترکی آذری در 40 سال اخیر، به نتایج قابل توجهی منتج شده است. به طور کلی در این پژوهش پرسش اصلی مطرح شده عبارت است از این که وضعیت نشر کتاب به زبان ترکی آذری در سال های مورد پژوهش از نظر شمارگان، سال نشر و موضوع چگونه است؟ روش: پژوهش حاضر از نقطه نظر هدف بنیادی و از نظر روش انجام، روش استنادی و کتاب سنجی با استفاده از آمار توصیفی است. جامعه آماری پژوهش حاضر، تعداد 4690 عنوان کتاب به زبان ترکی آذری که در فاصله سال های 1358 تا 1397 در کل کشور چاپ و منتشر شده اند، است. مشخصات این کتاب ها با مراجعه به بانک های اطلاعاتی معتبر مانند خانه کتاب و کتاب شناسی ملی ایران به دست آمده است. در کنار آن ها، برای دستیابی به مشخصات همه کتاب های منتشر شده به زبان ترکی آذری، به کتاب شناسی های معتبر که توسط کتاب شناسان بنام در طی سالیان گذشته تهیه و تدوین شده اند، مراجعه گردیده است. با توجه به ماهیت موضوع پژوهش برای بررسی وضعیت نشر کتاب به زبان ترکی آذری بین سال های 1358- 1397 از روش استنادی و کتاب سنجی با استفاده از آمار توصیفی استفاده شد. یافته ها: نتایج پژوهش نشان می دهد که بیشترین کتاب منتشرشده به زبان ترکی آذری به سال 1397، به تعداد 374 عنوان مربوط می شود و کمترین آن به تعداد 8 عنوان در سال 1371 است. از مجموع کتاب های مذکور تعداد 3377 عنوان تألیفی است. ناشران شهر تبریز با انتشار 1707 عنوان کتاب به زبان ترکی آذری در رتبه اول قرار دارند. تعداد 3404 عنوان چاپ اول هستند. تعداد کتاب های تک زبانه (ترکی آذری) 4356 عنوان بوده و تنها 334 عنوان کتاب به دو یا چند زبان منتشر شده است. بیشتر کتاب های منتشر شده به زبان ترکی آذری مربوط به موضوع ادبیات است. شیب تند نزولی متوسط شمارگان کتاب، تعداد آن را به عدد سه رقمی رسانده است که کمترین تعداد متوسط شمارگان به سال 1397 مربوط می شود که به تعداد 665 نسخ است. در همه سال های مورد پژوهش، متوسط قیمت کتاب رو به افزایش بوده است. آمار موجود نشان می دهد که در سال های مورد پژوهش، به طور متوسط سالانه تعداد کمتر از 120 عنوان کتاب به زبان ترکی آذری منتشر شده است. اصالت/ ارزش: بررسی منابع و پژوهش های مختلف نشان داد که تاکنون پژوهشی در ارتباط با موضوع مورد پژوهش انجام نیافته است. یافته های این پژوهش می تواند در تصمیم گیری ها و سیاست گذاری های آتی در زمینه انتشار کتاب به زبان ترکی آذری مفید باشد.

هدف پژوهش: نظر بر این که قرآن های دوره ایلخانی در مراکز هنری مختلف تهیه شده اند، هدف از این پژوهش بررسی ویژگی های تذهیب در مراکز هنری این دوره و مصداق یابی الگوها و عناصر مشابه یا نوآورانه در نسخ است. روش تحقیق: روش تحقیق در این مقاله توصیفی- تحلیلی و تطبیقی است. در این پژوهش قرآن های تذهیب شده در دوره ایلخانی در سه مرکز هنری آن زمان؛ بغداد، موصل و همدان؛ تبریز و مراغه؛ و نسخ محلی شیراز مورد مطالعه قرار گرفتند. چهار فاکتور نقوش تزئینی (پس زمینه خوشنویسی ها)، قالب سرسوره، ترنج ها (متصل و منفصل) و علامات درون متنی و مصداق یابی با هم تطبیق داده شدند. یافته ها: برخی عناصر مکتب سلجوقی مانند هشت وجهی ها، ترنج های کنار صفحات، استفاده از دوایر برای به دست آوردن قالب های تزئینی در دوره ایلخانی هم کاربرد داشته است. گره سازی یا نقش در هم تنیده، در آخرین آثار سلجوقی پدید آمده و تبدیل به عنصر پرکاربرد در دوره ایلخانی شده است. بر اساس کاربرد عناصر و قالب های هندسی و غیرهندسی، تذهیب قرآن های ایلخانی در سه گروه  عمده با وجود این که در یک دوره تهیه شده اند گونه های متفاوتی به عنوان وجه ممیزه نشان می دهند. نتیجه گیری: کاربرد گره های هندسی هشت، شانزده و دوازده پر تا پایان دوره ایلخانی در نسخ بغداد رو به کاهش رفته و محدود شدند. عناصر جدید پدید آمده در قرآن های تبریز و مراغه به صورت نقوش گیاهی، صفحه مستقل برای شمسه، تاج بالای کتیبه، ارزش رنگی لاجوردی و طلایی در اوایل قرن هشتم کم کم جایگزین الگوهای پیشین شده و در میان مُذهّبان رواج یافته است.

هدف پژوهش: این پژوهش ضمن مطالعه فرایند ادراک دیداری و آشنایی با قوانین پرگنانز، به معرفی و تشریح شاخصه های اصلی نسخه مذهب قرآنی قاجاری محفوظ در آرشیو کتابخانه مرکزی تبریز به شماره ثبت 3089 با رویکرد روان شناسانه می پردازد. این تحقیق، با توجه به 9 قانون پرگنانز، چهار پرگنانز (قانون تقارن، مشابهت و تداوم و بستار)، را مورد پژوهش قرار می دهد. بررسی ارتباط بصری و اثربخشی گشتالت در ذهن مخاطب و نیز دستیابی به ساختار بصری علمی و معقول با رویکرد به نظریه گشتالت و میزان به کارگیری قوانین ادراک دیداری در نسخه مذکور از دیگر اهداف پژوهش حاضر است. روش/رویکرد پژوهشی: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر رویکرد مطالعه توصیفی است که با استفاده از شاخص های علم سنجی انجام شده است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و شیوه های مرور متون، منابع و اسناد تصویری در بستر مطالعات کتابخانه ای و همچنین از روش تحقیق موردی و شیوه تحقیق مشاهده در بستر مطالعات میدانی استفاده شده است. پس از استخراج شاخص های مرتبط، روش فرآیند تحلیل تذهیب ها بر اساس خروجی داده ها و اطلاعات به دست آمده از نتایج قانون ادراک دیداری و قوانین پرگنانز مورد تشریح قرار گرفته است. بعد از بررسی معیارهای مورد نظر، شناخت تعیین میزان اهمیت ارزش های بصری گشتالت به وسیله گردآوری اطلاعات میدانی به شیوه پیمایشی در سطح تذهیب های قرآنی بررسی شد تا متغیرها و سنجه ها در محل مورد تدقیق قرار گیرد. این پژوهش با روش کیفی و با رویکرد نظریه روان شناسی گشتالت مورد پژوهش واقع گردید. یافته ها: با توجه به مطالعات صورت گرفته چنین دریافت شد: 91 درصد قانون مشابهت، 93 درصد قانون تقارن، 58 درصد قانون تداوم و 68 درصد قانون بستار مشاهده شده است. در واقع می توان گفت ارتباط دوسویه محکم و ثابتی بین چشم و مغز و هر آنچه که حس و درک می شود وجود دارد. نتایج تحقیق: برآیند پژوهش نشان داد: ذهن، فهم و درک انسان از اطراف به عنوان کاغذی نیست که هرچه باشد عین به عین در آن متجسم و متصور و ترسیم گردد، بلکه نوعی آگاهی، کیاست، فراست و تدبیر در آنچه (اطلاعات اولیه وارد شده از چشم) مشاهده می کند، وجود دارد. انسان واقعیت محسوس را که علم با آن ها سروکار دارد، از راه «ادراک حسی و دیداری» شناسایی می کند. آنچه که در این نسخه مذهب قرآنی از منظر کیفیت بصری چهار قانون پرگنانز (مشابهت، قرینگی، اصل تداوم و بستار) قابل مشاهده است، حضور تعادل و توازن، قرینگی، پیچیدگی، چندعنصری، پویایی، تنوع و عنصر تأکید است.

سازمان ها روزانه حجم زیادی از داد ه های متفاوت و ارزشمند را تولید می کنند. شناسایی مخاطره های استفاده و پردازش کلان داده های سازمانی و یافتن راهکارهایی جهت مدیریت و کاهش این مخاطرات، راه را برای موفقیت سازمان ها و دست یافتن به مزیت رقابتی باز می کند. از سوی دیگر، در سازمان ها به دلیل پویایی محیط کسب وکار، عوامل اثرگذار بر کاهش مخاطرات بر روی یکدیگر تاثیرگذار هستند و تغییر در وضعیت یک عامل به صورت مستقیم یا غیرمستقیم بر عوامل دیگر تأثیرگذار خواهد بود. هدف از تحقیق پیش رو علاوه بر شناسایی عوامل مؤثر بر کاهش مخاطره های ناشی از استفاده کلان داده های سازمانی، تحلیل ارتباط بین عوامل و در نهایت اولویت بندی عوامل با در نظرگرفتن رابطه بین آنها است. به همین منظور، با بررسی مرور ادبیات موضوعی و نظرات خبرگان، چارچوبی متشکل از چهار حوزه تأثیرگذار و 44 عامل مؤثر تشکیل گردید. باتوجه به ماهیت کیفی عوامل تأثیرگذار از مفاهیم فازی جهت مدل سازی و تحلیل استفاده شده است و به منظور مدل سازی روابط میان عوامل و تعیین تأثیرگذارترین و تأثیرپذیرین عامل در سازمان ها از تکنیک دیمتل فازی استفاده شده است. مدل سازی های انجام شده در این مقاله بر اساس نظر خبرگان است و متعاقباً نتایج مدل سازی و محاسبات با نظرات خبرگان ارزیابی گردیده است. سازمان ها با استفاده از دستاوردهای این پژوهش و روش مدل سازی اشاره شده در این تحقیق می توانند مدل سازی متناسب با شرایط خود را انجام داده و نسبت به برنامه ریزی جهت کاهش هرچه بیشتر مخاطرات استفاده از کلان داده های سازمانی خود اقدام نمایند.

هدف: کتابخانه ها به عنوان یکی از مهم ترین مراکز علمی، آموزشی، پژوهشی، اجتماعی و فرهنگی نقش مؤثری را در توسعه اطلاعات، آگاهی و دانش بشری دارند که تحقق اهداف آن ها، نیازمند مدیران متخصص و باتجربه برای افزایش اثربخشی و کارایی کتابخانه ها است. اما تحقق اهداف کتابخانه ها بدون انتصاب مدیران توانمند برای مدیریت کارآمد آنها ممکن نخواهد بود. بنابراین هدف این پژوهش، شناسایی و معرفی مولفه های موثر بر انتصاب مدیران کتابخانه ها بر اساس تحقیقات پیشین در این زمینه است. روش/ رویکرد: این پژوهش از نوع کاربردی است که با روش توصیفی و رویکرد اسنادی و تحلیل محتوا انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل مطالعه و تحلیل محتوای 62 عنوان مقاله ، 7 عنوان کتاب و 1 عنوان پایان نامه منتشر شده در حوزه مدیریت کتابخانه ها است. ابزار گردآوری داده ها در این پژوهش یادداشت برداری از منابع منتشر شده در زمینه مدیریت کتابخانه ها و ابزار تجزیه و تحلیل داده ها نرم افزار اکسل است. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که مؤلفه های اثرگذار جهت انتصاب مدیران کتابخانه ها شامل مؤلفه های شغلی/فردی مانند دانش و معلومات حرفه ای (سابقه کاری، سنوات خدمت، دوره های آموزشی گذرانده، مدرک تحصیلی مرتبط، قابلیت ارتقاء علمی و اداری و تخصص)، مهارت های مدیریتی (مهارت های ارتباطی، توانایی تصمیم گیری و پاسخگویی، مدیریت بحران، انجام کار گروهی، مدیریت تعارض، تفویض اختیار ، مدیریت زمان، مدیریت منابع و سرمایه، خلاقیت و نوآوری، شناسایی و تحلیل مسائل، درک تفاوت های فردی، روحیه تشویق پرسنل، آینده نگری، تعهدمداری و عدالت و انصاف) ویژگی های شخصیتی (مسئولیت پذیری، اعتماد به نفس، تحمل و سعه صدر، صداقت و درستی، روحیه مشارکت جویی، ظاهر آراسته و منظم، سن، انعطاف پذیری و شجاعت فردی)، نگرش و بینش (نگرش مذهبی، محترم شمردن زیردستان و تقدم ضابطه بر رابطه) ، اعتبار عمومی و حرفه ای (ارتباطات غیررسمی، حسن شهرت حرفه ای، جلب اعتماد کارکنان، جلب اعتماد مافوق و جلب اعتماد ارباب رجوع)؛ عوامل سازمانی / داخلی (بُعد ساختاری (پیچیدگی سازمان، رسمیت سازمان، سطح تمرکز سازمان و سیستم بودجه) و بُعد محتوایی (اندازه سازمانی، فرهنگ سازمانی، درک اهداف و استراتژی سازمانی، فناوری سازمانی و سبک رهبری مدیران عالی سازمانی) و عوامل محیطی/ خارجی (محیط عمومی (عوامل اجتماعی/ فرهنگی، جغرافیایی، اقتصادی، تکنولوژیکی، سیاسی/حقوقی) و محیط تخصصی (رقبای سازمانی، ارباب رجوع و عوامل قانونی) است. اصالت/ ارزش: انتصاب مدیران کتابخانه ها نقش بسیار مهمی در رشد و شکوفایی آنها دارد. این مقاله یکی از اولین مطالعات توصیفی و تحلیلی در زمینه مدیریت کتابخانه ها است که بر شناسایی و دسته بندی مؤلفه های موثر در انتصاب مدیران کتابخانه ها تمرکز دارد و می تواند به شناسایی و به کارگیری مدیران مستعد و توانمند در کتابخانه ها منجر شود و سبب افزایش کارآمدی و اثربخشی کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی شود. همچنین این مؤلفه ها می توانند ابزاری برای سیاستگذاری درست در دست مدیران ارشد جهت انتصاب مدیران کتابخانه ها باشند و از سوی دیگر می توانند زمینه ای برای تحقیقات بعدی و مفصل تر در زمینه ابعاد مدیریتی، شخصیتی، فنی و اجتماعی مدیران کتابخانه ها و خدمات اطلاعاتی باشند.

در این مقاله یک روش جدید برای برچسب گذاری تصاویر موجود در متون علمی فارسی معرفی می شود. در اسناد و مقالات علمی، تصاویر حاوی اطلاعلات مهمی هستند و در بسیاری از موارد به تنهایی با بررسی آن ها می توان به ایده اصلی و یا نتایج مهم مقاله علمی پی برد، بدون اینکه لازم باشد کل مقاله را مطالعه کرد. به خاطر رشد روزافزون داده های تصویری، بازیابی تصاویر از اسناد علمی توجه زیادی را به خود جلب کرده و به یک موضوع روبه رشد در ادبیات تبدیل شده است. اولین قدم در بازیابی تصاویر تخصیص برچسب های توصیف کننده به هر تصویر است. در اینجا برای استخراج برچسب تصویر از متن سندی که تصویر به آن تعلق دارد، استفاده شده است. زیرنویس و قسمتی از متن سند که در آن به تصویر مورد نظر اشاره شده است، در نظر گرفته می شود. عبارات اسمی در متنِ همراه تصویر با استفاده از پنج روش متفاوتِ فراوانی عبارات در سند، معکوس فراوانی سند، فراوانی کلمه-معکوس فراوانی سند، شباهت کسینوسی عبارات با زیرنویس، و ترکیب روش فراوانی کلمه-معکوس فراوانی سند و شباهت کسینوسی با زیرنویس رتبه بندی می شوند. در هر روش، برچسب های انتخابی برای تصویر، عبارات اسمی با رتبه بالاتر در آن روش است. روش های معرفی شده با استفاده از داده آزمایشی از پایگاه اطلاعات علمی ایران (گنج) که منبع اصلی اسناد علمی فارسی است، ارزیابی می شوند. طبق نتایج به دست آمده در این تحقیق روش فراوانی کلمه-معکوس فراوانی سند بهترین روش برای برچسب زدن تصاویرموجود در اسناد علمی است.

هدف اصلی این پژوهش ارایه مدلی برای ارزیابی سامانه ها و فروشگاه های اینترنتی است. بخش عمده خریدهای روزمره جامعه در شرایط فعلی از طریق این سامانه ها انجام می شود، ارائه مدل ارزیابی سامانه ها و فروشگاه های اینترنتی بر اساس مدل دلون و مک لین در راستای رونق بازار کسب وکار و فضای رقابتی میان سامانه ها و فروشگاه های اینترنتی بسیار حائز اهمیت خواهد بود. پژوهش حاضر به لحاظ هدف از نوع کاربردی و از نظر رویکرد از نوع کمی و کیفی (آمیخته)، تحقیقات توصیفی تحلیلی است. در این پژوهش از دو روش مطالعه کتابخانه ای و تحلیل محتوای کیفی استفاده شد. در ابتدا با روش کتابخانه ای به مطالعه متون مربوط به ارزیابی وب گاه های فروشگاه های اینترنتی و مدل های استفاده شده برای آنها؛ و سپس، با تحلیل محتوای کیفی، به استخراج معیارهای موجود در وب گاه های فروشگاه های اینترنتی و دسته بندی موضوعی معیارهای به دست آمده پرداخته شد؛ در نهایت، با ابعاد اصلی مدل دلون و مک لین انطباق داده شد. برای تایید روایی مدل ارزیابی از روش اعتبارسنجی روایی محتوایی لاوشی و برای پایایی از ضریب آلفای کرونباخ استفاده گردید. ارایه مدل ارزیابی سامانه ها و فروشگاه های اینترنتی با توجه به ابعاد اصلی پنج گانه مدل دلون و مک لین در ۴۴ معیار مناسب برای ارزیابی سامانه ها و فروشگاه های اینترنتی نمایان گردید. در بعد کیفیت سامانه ۷ معیار، کیفیت اطلاعات ۱۱ معیار، کیفیت خدمات ۱۸ معیار، استفاده و رضایت کاربر۶ معیار و تاثیرات فردی ۲ معیار ارائه و تایید گردید. با توجه به اینکه در ایران ایجاد و استفاده از فروشگاه های اینترنتی هنوز موضوعی نوپاست و خریدهای اینترنتی از طریق وب گاه فروشگاه های اینترنتی دائم در حال گسترش است، ارایه مدل ارزیابی سامانه ها و فروشگاه های اینترنتی برای بهبود ارائه خدمات و رونق کسب وکار اینترنتی ضروری خواهد بود. لذا به کارگیری تمامی معیارهای مناسب و مورد پذیرش قرارگرفته شده در مدل این پژوهش، بسیار حایز اهمیت است. آنچه که در نگاه کلی و با مرور معیارهای به دست آمده به نظر می رسد، در کنار اطمینان بخشی از اعتبار فروشگاه اینترنتی به منظور خرید از آن، توجه به رابط کاربری و سامانه مدیریت ارتباط با مشتری بسیار حایز اهمیت است. بسیاری از معیارها نظیر وجود ابزار جستجو، دسته بندی مناسب کالاها در راستای ساده تر کردن ارتباط مشتری با سامانه و فروشگاه اینترنتی است و به طور غیرمستقیم بر موضوع اهمیت رابط کاربری دلالت دارد.

هدف: هدف اصلی این پژوهش ارزیابی وضعیت خدمات کتابخانه های روستایی استان آذربایجان شرقی و کشف دیدگاه روستاییان نسبت به نقش کتابخانه ها در کاهش محرومیت اجتماعی است. روش: پژوهش حاضر از نظرِ هدف کاربردی و از نظرِ گردآوری داده ها، توصیفی است که با استفاده از روش پیمایشی انجام شده است. گردآوری داده ها با استفاده از پرسش نامه محقق ساخته انجام گرفت. پایایی پرسش نامه بر اساس مقدار آلفای کرونباخ برای پرسش نامه مذکور برابر با 79/0 محاسبه و روایی آن توسط متخصصان تأیید شد. جامعه آماری این پژوهش کاربران 18 کتابخانه روستایی دایر در سطح استان آذربایجان شرقی است و 380 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. داده ها با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی شامل تی تک نمونه ای تحلیل شدند. یافته ها: بر اساس یافته های به دست آمده، انواع خدمات کتابخانه ای ارائه شده توسط کتابخانه های روستایی استان آذربایجان شرقی شناسایی شد. «دسترس پذیر کردن کتاب ها» نقشی است که بیشتر پاسخ دهندگان معتقدند کتابخانه های روستایی مربوطه آن ها آن را اجرا می کند. از سویی دیگر، بیشتر پاسخ دهندگان معتقد بودند که کتابخانه روستایی منطقه آن ها در خصوص «اشاعه و امانت منابع و خدمات اطلاعاتی به زبان محلی» و «دسترس پذیر کردن منابع الکترونیکی و منابع اینترنتی» نقش خود را ایفا نمی کند. در ارتباط با موانع استفاده کاربران روستایی از کتابخانه های روستایی، «عدم تناسب خدمات ارائه شده با نیاز روستاییان» به عنوان بزرگ ترین مانع استفاده از کتابخانه های روستایی استان آذربایجان شرقی شناسایی شد. از دیدگاه کاربران روستایی، تأثیر کتابخانه های روستایی بر مؤلفه های «احساس شهروندی» و «رضایت از زندگی» در حد متوسط است، در حالی که تأثیر کتابخانه های روستایی بر مؤلفه های «عدم احساس بیگانگی اجتماعی» و افزایش «تعامل اجتماعی» اندکی بیشتر از متوسط است. اصالت/ارزش: بررسی چگونگی ایفای نقش کتابخانه های روستایی استان آذربایجان شرقی در ارائه خدمات اطلاعاتی و شناسایی دیدگاه کاربران کتابخانه های روستایی به تأثیر کتابخانه ها در کاهش محرومیت اجتماعی نوآوری این پژوهش به شمار می رود.

هدف: ارائه الگوی اطلاع رسانی و اطلاع دهی برای آشنایی جامعه ایران با مخاطرات طبیعی مانند زلزله. روش: پرسش نامه محقق ساخته بین ۱۸۴ نفر از مدیران ارشد جمعیت هلال احمر ایران، که به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند، توزیع شد. شاخص های این پرسش نامه از ۱۱۴ منبع منتشرشده بین سال های ۱۹۹۰ تا ۲۰۲۱ به دست آمده و با استفاده از روش فراترکیبی و تأیید خبرگان تدوین شده است. ۱۳۸ پرسش نامه تکمیل و دریافت شده است. روش آماری مبتنی بر مدل سازی و تحلیل مسیر براساس معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار اسمارت پی.ال.اس. بود. در مدل از شاخص میانگین واریانس استخراج شده یا روایی هم گرا استفاده شده است. در این پژوهش برای ازبین بردن خطاهای اندازه گیری از روش پایایی ترکیبی استفاده شده است. یافته ها: فرایند اطلاع رسانی در سه بخش (اطلاع رسانان، ابزار و رسانه ها، محتوای پیام اطلاع دهی) بررسی شده است. معیارهای اطلاع رسانان شامل سازمان های مدیریت در سطح کشور، سازمان های مدیریت در سطح محلی، جامعه مدنی و بخش خصوصی است. معیارهای ابزار و رسانه ها شامل انتشارات، عملکرد هنری، بازی ها و مسابقات، مواد صوتی و تصویری، منابع وب، رسانه های اجتماعی، سامانه های اطلاعات جغرافیایی و برنامه کتاب درسی است. معیارهای محتوای پیام اطلاع دهی شامل فردی و خانوادگی، سازمان های حاکمیت ملی و محلی با بررسی جامع مخاطره زلزله در سه موقعیت پیش از بحران، حین بحران و پس از بحران، براساس تحلیل عاملی اکتشافی بررسی شده است و درنهایت ۳۴ شاخص در بخش اطلاع رسانان، ۴۱ شاخص در بخش ابزار و رسانه ها و ۵۶ شاخص در بخش محتوای پیام اطلاع دهی تأیید شد. نتیجه گیری: در بخش اطلاع رسانان نهاد ریاست جمهوری، وزارت کشور، وزارت راه و شهرسازی، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، سازمان شهرداری ها و دهیاری ها، سازمان صداوسیما، جمعیت هلال احمر، فرمانداری، نمایندگان مردم در مجلس، اعضای شورای شهر و شهرداری، رؤسای ادارات محلی، معتمدان محلی، سازمان های مردم نهاد، شورایاران در تمام موقعیت های بحران تأیید قرار گرفته اند، در بخش ابزار و رسانه ها، هوش مصنوعی و فضای ابری، پیام رسان ها) تلگرام، واتساپ،...)، نرم افزارهای کاربردی (اپلیکیشن ها)، سیستم های اطلاعاتی زلزله نگاری، سامانه های اطلاعات جغرافیایی(جی.آی.اس.)، نقشه ها و تصاویر ماهواره ای، سیستم های هشدار در هر سه موقعیت بحران تأیید شده اند. در محتوای پیام اطلاع دهی زلزله در معیار فردی و خانوادگی (تهیه کیف اضطراری ۰/۷۴۶ در پیش ازبحران، تعامل با سایر افراد محل سکونت ۰/۹۱۵ در حین بحران، مهارت های زندگی و حل مسئله ۰/۹۱۰ پس از بحران) تأیید شده اند و در معیار سازمان های مدیریت ملی و محلی (بررسی مشاغل و معیشت جامعه ۰/۶۵۵ در پیش از بحران، سازمان دهی سازمان های مردم نهاد ۷۲۱/ ۰در حین بحران و ارزیابی هشدار اولیه ۰/۷۴۳ پس از بحران) تأیید شده اند.  

مقدمه: شخصی سازی خدمات از جمله روش های نوین ارائه خدمات در کتابخانه های دیجیتال و روندی مهم در توسعه این کتابخانه ها و جذب کاربران می باشند. هدف اصلی این پژوهش شناسایی عوامل موثر بر توسعه شخصی سازی خدمات در کتابخانه های دانشگاهی دیجیتال از دیدگاه متخصصان علم اطلاعات و دانش شناسی است. روش شناسی: پژوهش حاضر با رویکرد کیفی انجام شده است و برای گردآوری داده ها از مصاحبه نیمه ساختاریافته با متخصصان علم اطلاعات و دانش شناسی در حیطه کتابخانه دیجیتال و آشنا با شخصی سازی خدمات بهره گرفته شد. نمونه گیری در این پژوهش به صورت نمونه گیری هدف مند بود و مصاحبه با 16 نفر شامل7 نفر کتابدار و9نفر عضو هیئت علمی به اشباع رسید. برای تحلیل مصاحبه ها از تحلیل محتوا کیفی با رویکرد استقرایی استفاده شد. برای روایی مصاحبه نیز ملاک های مطرح شده توسط لینکلن و گوبا (1985) مدنظر قرار گرفت. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که از دیدگاه متخصصان وضعیت ارائه شخصی سازی در کتابخانه های دانشگاهی دیجیتال در مراحل اولیه و ضعیف قرار دارد و6 مقوله، 4 زیرمقوله و 32 کد مرتبط با موانع اجرا شخصی سازی خدمات و 4مقوله، 4 زیرمقوله و 27کد مربوط به عوامل تسهیل کننده اجرای شخصی سازی خدمات در کتابخانه های دانشگاهی دیجیتال شناسایی شدند. نتیجه : این پژوهش نشان داد که شش عامل موثر بر توسعه شخصی سازی خدمات در کتابخانه های دانشگاهی دیجیتال ایران شامل مسائل فنی، مسائل حقوقی، عوامل انسانی، ساختار سازمانی و مدیریت، مسائل فرهنگی و اجتماعی و کارکردهای کتابخانه وجود دارد.

هدف: به دلیل پیچیدگی مفهوم قیمت گذاری کالاهای اطلاعاتی، جمع آوری اطلاعات کامل درباره عوامل مؤثر بر آن ضرورت دارد. در همین راستا، پژوهش حاضر به دنبال شناسایی این عوامل است. روش: در گام نخست، با مطالعه کتابخانه ای و جستجو در پایگاه های علمی معتبر داخلی و خارجی، پژوهش های موجود در این زمینه بررسی و فهرستی از عوامل مؤثر در قیمت گذاری کالاهای اطلاعاتی شناسایی شده و برپایه این فهرست، مدل مفهومی و فرضیه های پژوهش توسعه یافت. به منظور گردآوری داده های مورد نیاز برای آزمون فرضیه ها، از ابزار پرسشنامه استفاده شده است. نمونه شامل 220 نفر از مدیران و کارشناسان مراکز اطلاع رسانی ایران است که به روش نمونه گیری گلوله برفی انتخاب شده اند. افزون بر این، آزمون های «کلموگروف- اسمیرنوف» و تی تک نمونه ای برای آزمون فرضیه ها و آزمون فریدمن برای رتبه بندی عوامل در نرم افزار «اس.پی.اس.اس» استفاده شده است. یافته ها: برپایه نتایج، سهولت دسترسی، سهولت خرید، محتوا، سودمندی، کانال عرضه مناسب، وجود واحد بازاریابی، آگاهی از روش های قیمت گذاری رقبا، برنامه زمان بندی برای انتشار، و نیز روش هزینه یابی دقیق از عوامل مؤثر بر قیمت گذاری کالاهای اطلاعاتی هستند. از میان این عوامل، به ترتیب روش هزینه یابی دقیق، محتوا، و کانال عرضه مناسب دارای بالاترین رتبه هستند. نتیجه گیری: این پژوهش، ضمن ارائه فهرستی از عوامل مؤثر بر قیمت گذاری کالاهای اطلاعاتی، نشان می دهد روش هزینه یابی دقیق کالاهای اطلاعاتی، مهم ترین عامل در قیمت گذاری است. زیرا محاسبه هزینه در قیمت گذاری کالاهای اطلاعاتی پیچیدگی های زیادی دارد. افزون بر این، در این پژوهش برپایه یافته ها، برخی از راهکارهای مدیریتی برای قیمت گذاری مؤثر کالاهای اطلاعاتی پیشنهاد شده است.

هدف: هدف از این پژوهش امکان سنجی ایجاد جنبش حمایت از خلاقیت های محلی در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران است.  روش پژوهش: در این پژوهش از روش کتابخانه ای به منظور تهیه سیاهه وارسی و روش پیمایشی استفاده شده است. جامعه پژوهش شامل رئیس کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران و همه کتابداران ( 15 مرد و 35 زن) این کتابخانه است.  یافته ها: یافته ها حاکی از آن است که وضعیت کتابخانه مرکزی از نظر منابع انسانی، منابع مالی و زیرساخت ها برای امکان سنجی ایجاد فضای ساخت خلاقانه در شرایط کنونی فراهم نیست.  نتیجه گیری: نتایج حاکی از آن است که سطح تحصیلات و سابقه کار بالا در میزان آشنایی، مهارت و علاقه مندی کتابداران تأثیر مثبت دارد. از نظر کتابداران امکان تأمین اعتبار از سازمان مادر بیشتر از امکان تأمین اعتبار از بودجه کتابخانه و سایر منابع مالی است. کتابداران مرد علی رغم آشنایی بیشتر با فضای ساخت خلاقانه و مهارت در انجام فعالیت های مرتبط با فضای ساخت خلاقانه علاقه کمتری به امکان سنجی ایجاد جنبش حمایت از سازندگان خلاق دارند. بخش سازماندهی و فهرست نویسی علاقه بیشتری به ایجاد فضای ساخت خلاقانه دارند. سطح تحصیلات و سابقه کار بالا در میزان آشنایی، مهارت و علاقه مندی کتابداران با فعالیت های مرتبط به فضای ساخت خلاقانه تأثیر مثبتی دارد که می توان از آنها در زمینه هدایت، آموزش و کنترل فعالیت های مرتبط استفاده کرد. اکثر کتابداران اعتقاد دارند زمان و مکان کافی در کتابخانه مرکزی برای امکان سنجی ایجاد فضای ساخت خلاقانه وجود دارد. نامطلوب بودن تجهیزات سخت افزاری و نرم افزاری در کتابخانه و عدم اطلاع از تجهیزات آزمایشگاه پایش دیجیتالی  بر میزان آشنایی کتابداران تأثیرگذار است.