درخت حوزه‌های تخصصی

تاریخ

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
ایران اسلامی ایران باستان ایران پیش از تاریخ تاریخ جهان فلسفه تاریخ گروه های ویژه نقد و بررسی کتاب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۲۱ تا ۱۴۰ مورد از کل ۲۷٬۰۰۶ مورد.
۱۲۱.

شهرهای فاطمی افریقیه: ارزیابی کارنامه فاطمیان در عرصه شهرسازی مغرب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام و ایران سال ۳۳ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۵۸ (پیاپی ۱۴۸) 97 - 125

کلید واژه ها: تاریخ شهرسازی مسلمانان مغرب اسلامی فاطمیان مهدیه منصوریه صبره المنصوریه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۷ تعداد دانلود : ۷۸
در مطالعه شهرسازی دوره فاطمیان با وجود آنکه اغلب قاهره در کانون توجه قرار می گیرد، اما دوره حضور مستقیم آنها در مغرب را می توان یکی از ادوار مهم شهرسازی تاریخ مغرب اسلامی و نیز دوره فاطمیان به شمار آورد که طی آن دو شهر مهدیه و منصوریه (صبره المنصوریه) بنا نهاده شد. در این پژوهش با در پیش گرفتن روش مطالعه تاریخی شهرهای اسلامی (با اتکا بر ابعاد، زمان و موقعیت جغرافیایی)، شهرهای فاطمی مغرب یعنی مهدیه و منصوریه مورد بررسی قرار گرفته اند. بنا بر یافته های این پژوهش، شهر مهدیه (نخستین شهر فاطمی مغرب) در موقعیتی حساس و خطیر از نظر تاریخی برای فاطمیان بنا نهاده شد که به نوعی واکنشی با ماهیت تمدنی در قبال مخاطرات امنیتی پیش روی فاطمیان بود. مهدیه افزون بر اینکه برای مقطعی کوتاه به کانون تحولات سیاسی افریقیه تبدیل شد، به سبب موقعیت خاص جغرافیایی آن، در اوایل قرن چهارم قمری به پایگاهی مهم تبدیل شد که از طریق آن فاطمیان بر بحر متوسط (دریای مدیترانه) تسلط یافتند. همچنین شهر منصوریه -که از نظر طرح اولیه و مدوّر بودن شبیه بغداد ارزیابی می شد و الگوی فاطمیان در بنای شهره قاهره نیز بود- به سبب موقعیت مناسب جغرافیایی (مکان یابی) آن، در سه دهه پایانی حضور فاطمیان در افریقیه، به کانونی مهم برای فعالیت های اقتصادی و تحولات فرهنگی منطقه تبدیل شد.
۱۲۲.

An investigation of Sassanian stamps in the National Museum of Iran

نویسنده:
منبع: Journal of Archaeology and Archaeometry, Volume ۲, Issue ۲ - Serial Number ۶, August ۲۰۲۳ 43 - 53

کلید واژه ها: Sassanian Period Seal Stamps Motifs Symbolic

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰ تعداد دانلود : ۵۶
Among the archaeological documents, seals and seal impressions are of special importance because the symbols and designs therein represent much of a country's customs, practices, customs, and beliefs, as well as aspects of its history. It shows rituals, religion, philosophy, and art as well as administrative and social management over the centuries. This motif has its roots in the ancient civilization of Iran and is sometimes influenced by the neighboring nations. These portable data have caused the spread of culture and art to other lands for the sake of use in business exchanges, administrative letters, and political relations. The introduction of seals and the study of inscriptions carved and motifs on them can help us to know some of the unknown aspects of ancient Iranian culture and civilization and introduce us to the intellectual world of this period. The main goal of this article is related to the documentation of stamp seals of the Museum of Ancient Iran and the interpretation of the symbols engraved on them.
۱۲۳.

جایگاه پیکره های زنانه و مردانه در قالیچه های تصویری کهنه باف سیستان از منظر سابقه تاریخی و فرهنگی با نگاهی به قالیچه های خواجه حافظ و خسرو و شیرین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ فرهنگی سال ۱۴ بهار ۱۴۰۲ شماره ۵۵ ۷۰-۲۷

کلید واژه ها: قالیچه های تصویری سیستان پیکره های زنانه پیکره های مردانه هویت فرهنگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴ تعداد دانلود : ۲۰
سیستان با تاریخی کهن از مهم ترین مناطق فرهنگی ایرانی است و قالی بافی این منطقه با تنوعی از نقوش و نگاره ها یکی از مهم ترین زمینه های مطالعات درباره فرهنگ و هنر بومی است. ظرفیت فرش این منطقه جغرافیایی در جایگاه بخشی از الگوی هویت بومی فرش ایران نیازمند مطالعه و تحقیق است. این در حالی است که کاهش تولیدات قالی سیستان و رونق سبک بافته های بلوچی بسیاری از سنت های فرشبافی سیستان را رو به فراموشی برده است. هدف پژوهش، مطالعه جایگاه پیکره های زنانه و مردانه در قالی های تصویری کهنه باف سیستان با توجه به سابقه تاریخی و فرهنگی منطقه است که از دو منظر ترکیب بندی و فراوانی پیکره های زنانه و مردانه مورد بررسی قرار می گیرد. رویکرد پژوهش توصیفی تحلیلی است. داده ها به روش کتابخانه ای گردآوری شده اند و تصویر 16 قالیچه تصویری سیستانی ِکهنه باف که در دسترس بود، نمونه های پژوهشی مقاله انتخاب شدند. تجزیه و تحلیل داده ها با ترکیب روش کیفی و کمی صورت پذیرفته است. نتایج تحقیق نشان می دهد که تصاویر انسانی بیشتر در متن فرش ها و به ندرت در حاشیه ها کار شده اند، متن ها عموماً به سه بخش عمودی تقسیم شده و بخش های مختلف داستان و یا تکثیر پیکره ها در آن صورت گرفته است. وجود تصاویر متعدد زنانه نشان دهنده اهمیت، جایگاه و نقش ویژه زنان در جامعه و فرهنگ و سبک زندگی سیستانیان است که می تواند اشاره هایی ملموس به رگه های عمیق، ریشه دار و چند هزار ساله تاریخی و هویت فرهنگی این منطقه داشته باشد. هر چند طرح های خواجه حافظ و خسرو و شیرین اقتباسی از نسخه های مصور ادبی است، اما تصویرگری آن بر روی قالیچه سیستان آمیختگی فراوانی با سنت های بومی و فرهنگی منطقه دارد. در طرح خواجه حافظ، پیکره ها متأثر از فرهنگ پیکره نگاری زنان و مردان دوره قاجار بازنمایی شده اند و گرچه به روایتی مشخص اشاره ندارد، اما فضای کلی ادبیات تغزلی و مضمونی عاشقانه را بازنمایی می کند
۱۲۴.

جایگاه خواجه احمد یسّوی در تصوف و عرفان اسلامی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ سال ۱۸ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۷۱

کلید واژه ها: خواجه احمد یسوی عرفان اسلامی ورارود آسیای میانه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲ تعداد دانلود : ۴۳
آسیای مرکزی یکی از خواستگاه های اصلی تعلیمات تصوّف و عرفان اسلامی می باشد. این منطقه از قرن دوم هجری تا قرن هشتم هجری تعالیم و طریقت هایی را از قبیل «حکیمیه» منسوب به حکیم الترمذی، «کبرویه» منسوب به شیخ نجم الدین کبرا، «خواجگان» منسوب به خواجه عبدالخالق غجدوانی، «یسّویه» منسوب به خواجه احمد یسّوی و «نقشبندیه» منسوب به خواجه بها الدین نقشبندیه را در دامن خود پرورده و بدین وسیله در رشد و گسترش اندیشه ی اسلامی در شرق اسلام سهم بسزایی داشته است. خواجه احمد یسَوی یکی از چهره های برجسته ی تصوف و عرفان در تاریخ تعلیمات عرفانی آسیای مرکزی به شمار می آید. وی در نزد ارباب معرفت، از جایگاه ویژه ای برخوردار می باشد. خواجه احمد طریقت و یا مکتب خاصی را با نام «یسویه» بنا نهاد و این مکتب بعدها در تمام منطقه ی آسیای مرکزی مورد استقبال قرار گرفت و از تُرکستان به سراسر ماوراءالنهر، از دریای آق ایدل تا تُرکستان شرقی و خراسان و ایران و قفقاز حتی تا به روم گسترش پیدا کرد.
۱۲۵.

تبیین تاریخی- فقهی «مشروعیتِ تصدیِ مشاغلِ سیاسی توسطِ زنان»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سخن تاریخ سال ۱۷ بهار ۱۴۰۲ شماره ۴۱ 72 - 99

کلید واژه ها: مناصب سیاسی زنان تاریخ اسلام فقه معاصر امامیه مشروعیت مناصب سیاسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴ تعداد دانلود : ۴۶
بررسی امکان عهده دار شدن منصبی از مناصب حکومتی در قالب یک تصمیم گیرنده و یک مدیر زن و امکان تضاد این مسئولیت با وظایف و تکالیف شرعی بانوان، یکی از مسائل مورد توجه در حوزه های پژوهشی زنان است. در این پژوهش تاریخی- فقهی می کوشیم به بررسی مؤیداتِ مشروعیتِ مناصبِ سیاسیِ زنان در تاریخ اسلام و «فقه معاصر امامیه» بپردازیم. به این منظور، شاهد مثال های تاریخی حق مشارکت سیاسی زنان، از قرآن و سنت معصومین استخراج و مورد بررسی قرار گرفته است و سپس مؤیدات فقهی شیعه امامیه برای تبیین امکان حق مشارکت سیاسی زنان در مشاغل مهم سیاسی به یاری گرفته شده است. داده های این پژوهش از بین اسناد و مدارک تاریخی و آیات و روایات، به دست آمده است. یافته های پژوهش حاکی از امکان دستیابی به مناصب عالی سیاسی جامعه هم چون وزارت یا ریاست جمهوری توسط زنان است و تنها مانع تحقق این امر تاکنون، «عدم مقبولیت» آن و نه «عدم مشروعیت» آن است.
۱۲۶.

The Archeology of the Ritual Practices The Case Study of the Iron Ages Cemeteries of Talesh Region (Maryan & Tandevin)

نویسنده:
منبع: Journal of Archaeology and Archaeometry, Volume ۱, Issue ۴, March ۲۰۲۳ 47 - 61

کلید واژه ها: Ritual Practice Cemetery Guilan Iron Age Burial Customs

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۵ تعداد دانلود : ۱۵۵
During the life of humans on earth, there has been no subject more interesting and complicated than death. The knowledge and understanding of what will happen to a person after death form the basis of most religions in the world, which have since been referred to as religious matters or religious experiences. The issue of death is so important in many societies that it has caused the birth of schools of thought and, as a result, the growth of various religions and cults. Burial customs include the structure of the graves, the direction, and condition of human or animal skeletons, and the placement of objects in the graves. The Iron Age in Iran and Guilan is divided into three sections: Iron Age I, II, and III. This Period includes from 1500 B.C. to 550 B.C., of course, some archaeologists believe the existence of Iron Age IV, which continues until the middle of the Parthian period (the End of 1st Millennium B.C.). All major discoveries from selected Iron Age sites in the area of Guilan have been explained and classified. In this research, a new attempt has been made to review the religious experience and ritual practices regarding the repeatability of ancient cemeteries of Talesh during the Iron Ages. The main aim of this article is to identify the Iron Age Burial culture in Guilan. This investigation shows that the society’s People of Iron age in the area of Talesh have social Rank and Status but the factor of Gender is not important in classifying their classes. 
۱۲۷.

An Intertextual Study of the Role of the Horned Man in the Artworks of Lorestan and the Role of Gilgamesh in Mesopotamia

نویسنده:
منبع: Journal of Archaeology and Archaeometry, Volume ۱, Issue ۴, March ۲۰۲۳ 17 - 29

کلید واژه ها: Gilgamesh Bronzes of Lorestan Horned Man Pretext

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۶ تعداد دانلود : ۱۴۱
 Mythologies are closely related to each other because of the archetypes, and due to time, place, and specific geography, they appear in different forms in different peoples. Gilgamesh is considered the oldest Mesopotamian epic poem whose image can be seen on Lorestan bronzes in the second and first millennium BC in the form of a horned man supporting, killing, or taming animals. Identifying the visual relationship between the role of the horned man in Lorestan bronzes and Gilgamesh in Mesopotamian works in order to discover the common intellectual heritage between these two regions is the main goal of this research. The main question of this research is about what and why are the technical and visual similarities and differences of the paintings, which have dealt with the background of Gilgamesh's role in the Mesopotamian civilization with a descriptive-analytical method, and then, with an analytical method, he analyzed the relationship between the role of the horned man in Lorestan's bronze works and the role of Gilgamesh in Mesopotamian art based on the theory of pre-textuality. The results show that the artist of Lorestan created a work of art under the influence of Mesopotamian mythology and art which are similar in visual and narrative components, but according to the culture and customs of the region, differences can be seen in the performance style and the structure of the topics, which shows that Lorestan artist did not imitate Mesopotamian themes. Rather, it has created a new work of art by creating transformational relationships with changes in the pretext.
۱۲۸.

بررسی سیاست دولت پهلوی اول نسبت به بازگشت مهاجران ایرانی از شوروی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نامه ایران بعد از اسلام سال ۱۴ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳۶ 53 - 82

کلید واژه ها: ایران شوروی مهاجران بازگشت به ایران دولت پهلوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴ تعداد دانلود : ۲۷
مهاجرت از پدیده هایی است که جامعه ایرانی قاجار از دوره ناصرالدین شاه با آن روبرو شده است.جدایی مناطق جنوبی قفقاز از ایران درنتیجه جنگ های ایران و روس باعث شد که این مناطق سرنوشتی متفاوت با دیگر مناطق ایران پیدا کنند و مقصدی برای ایرانیان مهاجر باشند. بیشتر این مهاجرین را کارگرانی تشکیل می دادند که به دلیل شرایط موجود در ایران و همچنین موقعیت کاری بهتر در این مناطق به صورت فصلی و یا دائمی راهی این مناطق می شدند. با انقراض حکومت قاجار و انقلاب کمونیستی در روسیه، از سطح این مهاجرت ها کاسته شد و مهاجرت ها شکل بازگشت به ایران را به خود گرفت. در این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش خواهیم بود که سیاست دولت پهلوی در واکنش به  بازگشت اتباع ایرانی از شوروی چه بوده است. مفروض پژوهش این است که فشارهای وارده بر اتباع ایرانی از سوی شوروی و همچنین بهبود وضعیت اشتغال و معیشت در ایران باعث رجعت دوباره این مهاجران به ایران شد و دولت پهلوی نیز علی رغم مشکلات ناشی از بازگشت این مهاجران، بستر لازم را برای این امر مهیا نمود. در این تحقیق از روش توصیفی – تبیینی استفاده شده و تلاش می شود با استفاده از اسناد و منابع کتابخانه ای تا حد امکان جوابی مناسب برای این سؤال یافته شود.
۱۲۹.

The Bronze Age of the Little Zab Basin in the Light of the Excavation of Rick Abad Tepe

نویسنده:
منبع: Persica Antiqua, Volume ۳, Issue ۵, July ۲۰۲۲ 3 - 14

کلید واژه ها: Northwest Iran Little Zab basin Rick Abad tepe Bronze Age

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶ تعداد دانلود : ۵۹
Rick Abad Tepe is located north of the Zab River in Northwest of Iran, close to the border with Iraq. The excavation at this archeological site was carried out in the summer of 2019. The materials and evidence obtained from there showed Rick Abad belonged to the Bronze Age, with some monuments not documented yet from any site in the Zab Basin. The Tamarchin passage, west of Piranshahr, connects this region to northern Mesopotamia. This research tries to respond to the following questions: What was the status of Zab Basin settlements in the Bronze Age? How was the regional and extra-regional communication with the surrounding areas? As a matter of fact, seven levels belonging to the Bronze Age were identified in the course of the excavation. In the south of Lake Urmia, Kura-Araxes potteries were less visible; however, typical black-burnished ceramics similar to those of the Kura-Araxes tradition were recovered from some sites. Surprisingly, Painted Orange Ware (POW) and beveled-rim Bowl were seen in the early Bronze Age of the Zab Basin. Furthermore, the impression of the seal from Rick Abad is remarkable as well since this type of object had an administrative function and it is a sign of economic and social activities as well as regional and extra-regional relations. The location of this region between northwest of Iran and the north of Mesopotamia (Iraqi Kurdistan) somehow turned this basin into a meeting place of various cultures. Probably these sites played a key role in trade and commerce, although, they never attained an urban status.  
۱۳۰.

بازخوانی روایت آزادسازی هرمز با تکیه بر متون تاریخی به زبان فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی دوره جدید سال ۱۵ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۵۷) 1 - 16

کلید واژه ها: هرمز بریتانیا خلیج فارس پرتغال صفوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵ تعداد دانلود : ۵۷
یکی از موضوعات مهم دوره صفویه، چالش های آنان با بیگانگان در خلیج فارس، مانند پرتغالی هاست. تا پیش از ورود استعمارگران به خلیج فارس، این شاهراه مهم تجاری، محل مبادلات آزاد اقتصادی و کانونی برای مبادلات تجاری اقوام و ملل مختلف بود. تسلط پرتغالی ها بر خلیج فارس، باعث رکود حیات اقتصادی و اجتماعی اهالی این منطقه و از بین رفتن تجارت آزاد شد. سلطه پرتغالی ها که بیش از یک قرن به طول انجامید، سرانجام در زمان شاه عباس اول خاتمه داده شد. یکی از مسائل مهم در خاتمه بخشیدن به تسلط پرتغالی ها بر این نواحی و به ویژه درباره جزیره هرمز، نقش بریتانیاست که از سوی برخی مورخان غربی، بسیار مبالغه آمیز مطرح شده است. این مسئله به صورتی است که برخی مورخان حضور نیروهای بریتانیا را در این نبردها، مهم ترین عامل شکست پرتغالی ها قلمداد کرده اند. این پژوهش، بازخوانی و تحلیل این پیش فرض، با اتکا به روایات ایرانی است. سؤال اساسی آن است که کیفیت و نقش نیروهای بریتانیایی و ایرانی در آزادسازی هرمز، در روایات و متون مهم فارسی مربوط به این نبرد چگونه مطرح شده است؟ به نظر می رسد که با توجه به متون تاریخی فارسی و به ویژه آثار منظوم، نقش و اثرگذاری نیروهای ایرانی در آزادسازی هرمز بسیار بیشتر از انگلیسی ها بوده است. در این پژوهش با روش تحلیلی توصیفی، این موضوع بررسی شده است.
۱۳۱.

رویکردی نقادانه به اصطلاح شناسی اهلی سازی یک مدل تطوری در اصطلاح شناسی

نویسنده:
منبع: مطالعات باستان شناسی پارسه سال ۷ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۲۵ ۲۸-۷

کلید واژه ها: اصطلاح شناسی نوسنگی شدن اهلی سازی دیدگاه تطوری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲ تعداد دانلود : ۵۰
از مهم ترین دغدغه های هر دانشی موضوع اصطلاح شناسی در آن است. اصطلاح شناسی، مطالعه مفاهیم تخصصی و نحوه استفاده از آن ها در یک حوزه علمی است. مس أله در این پژوهش، تشویش نوشتن و به طور کلی مس أله مندی نوشتن در حوزه علم باستان شناسی و هدف آن ارائه تصوی ری دقیق از اصطلاح شناسی دوره نوسنگی در روند گذار از مصرف غذا به تولید غذا است . این نوشتار تلاش دارد، مشکلات ناشی از تعدد و کثرت معادل ها را مورد بررسی قرار داده و پیشنهادهایی در جهت یکسانی و یکنواختی آن ها مطرح کند. برخی از واژه های تخصصی فرأیند نوسنگی شدن، در پس پویایی الگوواره های باستان شناسی و در گذر از باستان شناسی تاریخی-فرهنگی به باستان شناسی فرآیندی و پس از تغییر رویکرد های آستانه ای به رویکرد های فرآیندی و بلندمدت شکل گرفته اند؛ اما باستان شناسی ایران هنوز نتوانسته با این پویایی همگام شود. تصویری که از این طریق برای کاربران علم باستان شناسی ایجاد می شود، تصویری ایستا از علم است و این نتیجه گیری را درپی دارد که علم، پدیده ای ساکن و تغییر ناپذیر است. این پژوهش با هدف نشان دادن مشکلات و کمبود هایی نوشته شده که می تواند در زمینه انتقال دانش باستان شناسی، بدون آماده سازی زبان علمی، ایجاد شود. یکی از دلایل پرداختن به این موضوع، نیاز به انتقال دانش جدید است. از آنجایی که در دوره ای مهم از پژوهش های باستان شناختی در ایران به سر می بریم که دوران گذار از رویکرد های سنتی به فرآیندی است و مطالعه فرآیند نوسنگی شدن در بسیاری از مناطق ایران در آغاز راه قرار دارد، لازم است که به مباحثی مانند اصطلاح شناسی تخصصی این دوره، پرداخته شود. این نوشتار یک مطالعه کیفی به روش توصیفی-تحلیلی است که در آن ابتدا به توصیف برخی از مفاهیم و شاخص های آن پرداخته شده و سپس پیشنهادهایی در ایجاد و معادل سازی اصطلاحات ارائه شده است.
۱۳۲.

سرآغاز آشنایی ایرانیان با تکنولوژی برق در آمریکا و تاثیر آن بر نوسازی این صنعت در عصر قاجار (1250- 1344 قمری)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات تاریخ اقتصادی سال ۱۲ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۲۴) 79 - 100

کلید واژه ها: آمریکا قاجاریه فناوری برق نوسازی و تجدد نخبگان سیاسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸ تعداد دانلود : ۲۷
به دنبال انقلاب صنعتی و تحولات صورت گرفته در آمریکا، ایرانیان بیش از پیش به دنبال چرایی رشد و پیشرفت این کشور برآمدند یکی از موضوعاتی که آنها دنبال کردند فناوری های نوظهور در این کشور از جمله صنعت برق بود. نوشتار حاضر با رویکرد توصیفی- تحلیلی و تفسیر متون مطبوعاتی و اسناد منتشر نشده در پی آن است که چگونگی مواجهه ایرانیان دوره قاجاریه با فناوری برق در آمریکا را تحلیل نماید و روشن سازد که ایرانیان در دوره قاجاریه برای ورود دانش و صنعت برق آمریکا به داخل کشور با چه چالش هایی مواجه بودند؟ نتایج پژوهش نشان می دهد روشنفکران در چارچوب گفتمان انتقادی پیشرفت صنعت برق در آمریکا را در نوشته های خود بازتاب دادند. آنان دریافتند که برای جبران عقب ماندگی ایران در این حوزه باید فناوری برق را از آمریکا به کشور وارد کرد از طرف دیگر سیاحانی که به آمریکا سفر کرده بودند با مشاهده پیشرفت های علمی و فنی و درک تاثیرات بنیادین آن بر تحول این کشور بر لزوم نوسازی ایران با بهره گیری از علوم و فنون آمریکا تاکید کردند این هدف را نخبگان سیاسی به صورت جدی تر دنبال کردند تا راه ورود این تکنولوژی که موجب پیشرفت جامعه ایران می شد به طور مستقیم و غیر مستقیم فراهم نمایند اما در این راه موانعی پیش آمد که باعث شد فناوری برق و اصول جدید تحت تعلیمات کارشناسان و مهندسان آمریکایی به ایران ورود پیدا نکند و تلاش های آنان تنها محدود شد به آشنایی ایرانیان با اهمیت صنعت برق و نقش آن در تحول آمریکا که البته این خود در آن شرایط زمانی امری بس مغتنم به شمار می آمد.
۱۳۳.

Archaeological Investigation of Southeast part of the Sahand Mountains case study: Khalifeh Kandi Village

نویسنده:
منبع: Journal of Archaeology and Archaeometry, Volume ۲, Issue ۱ - Serial Number ۵, June ۲۰۲۳ 1 - 9

کلید واژه ها: Khalifeh Kandi Village Carved Stones Cave Pottery

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸ تعداد دانلود : ۴۵
Khalifeh Kandi village is located in the southeast of the Sahand mountain range and northwest of Hashtrud province. Investigation at these sites started in 2013 and continued until 2015. Obtained evidence included a variety of potteries, carved stones, and caves from the historical and Islamic eras. in this paper an attempt has been made to introduce and analyze cultural and historical founds. The result shows that most of the surveyed sites and places around Khalifeh Kandi, in terms of pottery types, belonged to the Islamic period and rarely, artifacts from the pre-Islamic period were observed. The settlements identified in the area under study are mostly located in w slopes by the river and shallow valleys, and only one of these archaeological sites was observed in flat and elevated lands. probably this site was used in certain seasons of the year. Glazed and simple pottery from the Islamic period and rough pottery that was produced in local workshops are among the artifacts observed in the surveyed sites.
۱۳۴.

زمینه ها و عوامل موثر در سرایت بیماری وبا در کرمانشاهان عصر قاجار (1210ه.ق-1304ه.ق)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای تاریخی سال ۱۴ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۲۷) 271-292

کلید واژه ها: ایران ک‍رم‍ان‍ش‍اه‍ان قاجار امراض مسری وبا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹ تعداد دانلود : ۶۸
یکی از ایالت های غربی قلمرو قاجار که به سبب تنوع شرایط جغرافیایی، واقع شدن بر سر شاهراه تجاری بین النهرین و عتبات عالیات و هم مرز بودن با عثمانی مورد توجه دولت قاجار گرفت، ایالت کرمانشاهان بود. این ایالت به دلیل عدم برخورداری از شرایط مناسب بهداشتی در مقاطعی ساکنانش دچار بیماری های همه گیری همچون وبا شدند. این پژوهش با رویکرد توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای و اسناد تاریخی بدنبال پاسخ دادن به این پرسش است که چه عواملی سبب شیوع بیماری وبا در کرمانشاهان عصر قاجار شده بود؟ نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که شیوع بیماری همه گیر وبا در ایالت کرمانشاهان به دفعات رخ داده و عواملی چون عدم مسئولیت پذیری کارگزاران، ناکارآمدی برخی از حکام محلی در مهار بیماری و نداشتن برنامه پیشگیری، نداشتن آگاهی از روش های نوین درمان، جهل عمومی و ترویج خرافات، عدم اعتماد به روش های درمان پزشکان اروپایی و اصرار بر معالجه از طریق طب سنتی، گزارش ها و آمارهای جعلی دولتمردان، نبود قرنطینه اصولی و مناسب و عدم توجه دولت مرکزی در جهت مهار بیماری، نقش موثری داشته است.
۱۳۵.

چالش نساجی سنتی ایران در دوره قاجار با تحولات صنعتی اروپا (1211ق. تا 1344ق.)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات تاریخ اقتصادی سال ۱۲ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۲۴) 5 - 31

کلید واژه ها: چالش نساجی سنتی شیوه تولید قاجار تحولات صنعتی اروپا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹ تعداد دانلود : ۵۴
انقلاب صنعتی با تغییر در شیوه تولید، در صنایع سنتی ملل تأثیرات شگرفی بر جای گذاشت. متأثر از تحولات صنعتی، نساجی ایران در چالش با تولید ماشینی قرار گرفت؛ این تحولات به تدریج سلیقه جامعه ایران قاجاری به ویژه دربار، اشراف و دیگر طبقات جامعه به استفاده از منسوجات ماشینی را نیز تغییر داد. در این دوره، متغیرهایی همچون تنوع در طرح، نقش و رنگ، کاهش قیمت در مقایسه با تولیدات دستی، تغییر سلیقه طبقات مختلف جامعه و توسعه تجارت ناشی از قدرت سیاسی و اقتصادی اروپا، به رواج و گسترش کاربرد منسوجات ماشینی و کاهش مصرف تولیدات وطنی و در نتیجه رکود در بسیاری از شاخه های نساجی داخلی انجامید. در این مقاله با روش تاریخی و شیوه ای تحلیلی و بهره مندی از منابع کتابخانه ای و با اتخاذ چارچوب نظری وابستگی، به این پرسش پاسخ داده می شود که چه عواملی در ایجاد چالش نساجی داخلی موثر بوده است؟ و نتایج آن در رکود نساجی داخلی چه میزان بوده است؟ با تکیه بر نظریه وابستگی، مؤلفه های صنعتی متأثر از قدرت سیاسی و اقتصادی اروپا، نگاه سنتی حاکم بر مناسبات و عدم توانایی در تغییر شیوه تولید و وابستگی حکومت قاجار در ایجاد چالش در نساجی و در نتیجه افول تدریجی بسیاری از شاخه های نساجی و بیکاری صنعتگران نقش داشته است. این یافته ها دلالت بر آن دارد که رها شدن از این وضعیت در گرو تغییر در شیوه تولید، قطع وابستگی به ساختار نظام سرمایه داری و توجه به الگوی توسعه درون گرا بوده است.
۱۳۶.

مالکیت ارضی نزد دهخدای صوراسرافیل؛ تبیین یک تناقض(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نامه ایران بعد از اسلام سال ۱۴ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳۶ 1 - 23

کلید واژه ها: دهخدا صوراسرافیل مالکیت ارضی اسلام سوسیالیسم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲ تعداد دانلود : ۲۳
علی اکبر دهخدا در شماره های مختلف روزنامه صوراسرافیل دو نگاه متفاوتِ رادیکال و معتدل را در ارتباط با مقوله مالکیت ارضی ارائه کرد. مسئله اصلی تحقیق حاضر تبیین خوانش دوگانه دهخدا از مقوله مالکیت ارضی است. دهخدا در نوشته های اولیه خود، نگاهی رادیکال و سوسیالیستی با پوشش حقوق بشری و اسلامی در ارتباط با مالکیت ارضی ارائه می دهد و از واگذاری بدون قیدوشرط زمین به رعایا سخن می گوید و تحقق جبری آن را از طریق پروژه اصلاحات و یا در صورت لزوم از طریق امکان انقلاب دهقانی می بیند. با این حال در نوشته های بعدی، نگاهی تعدیل شده را دنبال کرده و با پذیرش حق مالکیت مالکان، انتقال املاک به رعایا را در ازای پرداخت بهای آن ها و با واسطه گری بانک پیشنهاد داده است. تحقیق حاضر با تأسی به هرمنوتیک قصدی-زمینه ای اسکینر، یافته ها و نکاتی را در پاسخ به مسئله ذکرشده در بالا معلوم می سازد. ویژگی های فضای زبانی-گفتمانی و فکری-اجتماعی حاکم ازجمله تشدید تنش های سیاسی و صف آرایی موافقان و مخالفان مشروطه، نزاع های گفتمانی مشروعه خواهی و مشروطه خواهی، حمله به دفتر روزنامه صوراسرافیل و وقفه بیش از یک ماهه در انتشار آن، در کنار تصویب قانون انطباعات و ایجاد کمیته صلح (با حضور جهانگیرخان مسئول صوراسرافیل) و درخواست دوری جستن از تندروی موجب شد تا دهخدا بدین گونه پاسخ دهد.
۱۳۷.

پروسوپوگرافی مزدوران کورش جوان: افسران سربازگیر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات تاریخ اقتصادی سال ۱۲ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۲۳) 265 - 288

کلید واژه ها: کورش جوان هخامنشیان پلوپونسیان داریوش دوم اردشیر دوم کوناکسا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵ تعداد دانلود : ۳۹
کورش جوان هخامنشی در تلاش نافرجام خود برای به دست آوردن تخت و تاج شاهی از دست برادر خود، اردشیر دوم، نیروی بزرگی از مزدوران را با مساعدت دوستان صاحب منصب یونانی اش به خدمت گرفت. مطالعه درباره این افسران با استفاده از رویکرد پروسوپوگرافی نشان می دهد که خاستگاه جغرافیایی اکثریت مطلق آنها، دولت شهرهای واقع در شبه جزیره پلوپونس و یا اتحادیه پلوپونسی بوده است. مقاله حاضر، ضمن طرح فرضیه مذکور در بالا و با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه ای در صدد تحلیل چرایی آن نیز برآمده است. بررسی منابع دست اول آن دوره نشان می دهد که تغییر سیاست داریوش دوم هخامنشی در جریان جنگ های پلوپونسی و به ویژه اقدامات عملی کورش جوان در مقام فرمانراوی آسیای صغیر، زمینه ساز برتری کمّی و کیفی پلوپونسی ها در میان دوستان و مزدوران شاهزاده هخامنشی بوده است.
۱۳۸.

بررسی فناوری ساخت سفال های نوسنگی محوطۀ هرمنگان استان فارس

نویسنده:
منبع: مطالعات باستان شناسی پارسه سال ۷ بهار ۱۴۰۲ شماره ۲۳ ۸۶-۶۱

کلید واژه ها: دوره نوسنگی محوطه هرمنگان سفال دوره موشکی پتروگرافی XRD XRF

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱ تعداد دانلود : ۵۳
سفال از فراوان ترین یافته های باستان شناسی است که از دوران نوسنگی به بعد در اکثر محوطه ها باستانی یافت می شود. شناخت این محصول به درک بهتر جامعه تولیدکننده آن و هم چنین سطح فناوری و پیچیدگی های اجتماعی مردمان آن زمان کمک می کند. محوطه هرمنگان، استقرارگاه نوسنگی در شمال شرق استان فارس است که با کاوش در آن، سفال هایی هم زمان با دوره موشکی و سازه ای حرارت دیده که احتمالاً مربوط به پخت سفال ها بوده است، به دست آمد. مطالعات آزمایشگاهی برروی سفال های این محوطه با هدف پاسخ گویی به پرسش هایی هم چون: نحوه تولید سفال های دوره موشکی، شناخت و دسته بندی خاک رس به کاررفته، مواد خام پرکننده خاک رس، سطح پیشرفت و آگاهی سفال گر از تولید محصول نهایی و هم چنین تعیین محل تولید، انجام شد. پس از دسته بندی سفال ها براساس ویژگی های ظاهری، تعداد ۳۶ قطعه برای انجام مطالعات پتروگرافی و ۱۸ قطعه از آن ها برای آنالیز مرحله XRD و آنالیز عنصری XRF انتخاب شدند. درنتیجه این آزمایش ها مشخص شد که سفالگران این محوطه از سه نوع خاک رس برای ساخت سفال ها استفاده می کردند. احتمالاً فقط از کاه به عنوان آمیزه استفاده شده و دمای پخت سفال ها اکثراً زیر 800 درجه سانتی گراد بوده است. با توجه به فناوری ابتدایی کوره که جزو کوره های اولیه روباز محسوب می شود، دمای آن قابل کنترل نبوده و پخت تحت شرایط اکسیداسیون انجام می گرفته است؛ هم چنین با توجه به مطالعات زمین شناسی و مقایسه سفال ها با یک دیگر چنین به نظر می رسد که سفال های مزبور محلی باشند؛ از این رو با این که برای ساخت سفال ها از سه نوع خاک متفاوت استفاده شده است، محصول نهایی تولیدشده شبیه به هم است و تفاوت بارزی در ظاهر این سفال ها دیده نمی شود.
۱۳۹.

کاوش های باستان شناختی در اطراف پل بیستون: کارگاه های سنگ تراشی و تولید آجر و آهک

نویسنده:
منبع: مطالعات باستان شناسی پارسه سال ۷ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۲۵ ۱۳۶-۱۰۵

کلید واژه ها: پل بیستون تاریخ گذاری کارگاه سنگ تراشی کوره آجرپزی کوره آهک پزی گورستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹ تعداد دانلود : ۷۵
پل بیستون، برروی رودخانه دینورآب واقع در حاشیه شرقی شهر کنونی بیستون، یکی از پروژه های زیربنایی اواخر دوره ساسانی است که همانند دیگر بناهای این دوره در بیستون، ساخت آن هرگز به اتمام و بهره برداری نرسید. در دوره اسلامی حکومت محلی حسنویه ضمن گسترش پل به تکمیل ساخت آن اقدام کردند. به دلیل رفت وآمدهای زیاد، گذشت زمان و حوادث غیرمترقبه ای چون زلزله و سیل در ادوار سپسین (سلجوقی تا پهلوی اول) بخش هایی از پل تخریب و سپس بازسازی و یا مرمت شده است. برای تأمین مصالح بخش های بازسازی و مرمت شده، کارگاه های تولید مصالح ساختمانی را به فاصله کمی در ضلع شمال شرقی پل ایجاد کرده اند. در این بخش، پشته کم ارتفاعی به درازای 50 متر درراستای شمالی-جنوبی و پهنای 40 متر در راستای شرقی-غربی برروی یکی از پادگانه های آبرفتی ساحل رودخانه وجود دارد که نگارنده بخشی از آن را در سال 1381ه .ش. کاوش کرد. در نتیجه این کاوش چهار لایه تاریخی-فرهنگی شناسایی شد. متأخرترین لایه (لایه I) دربردارنده بقایایی از زندگی کوچ نشینان فصلی دوره قاجار است که بخشی از سال را در این قسمت از محوطه می گذرانده اند. در لایه II بخشی از یک گورستان متعلق به دوره قاجار شناسایی شد. در زیر گورستان و در لایه III کوره های آجرپزی و آهک پزی از دوره های ایلخانی و قاجار به دست آمد. در لایه IV کارگاه سنگ تراشی از دوره ساسانی/حسنویه قرار دارد. این پژوهش بر آن است تا با به کارگیری روش های تحقیق تاریخی و توصیفی-تحلیلی ابتدا به توصیف دقیق یافته های هر لایه تاریخی-فرهنگی بپردازد و سپس برمبنای شواهد باستان شناختی و آزمایش های سن سنجی به روش ترمولومینسانس زمان شکل گیری آن ها را تعیین کند؛ هم چنین تلاش خواهد شد تا برمبنای ویژگی های نقشه و ساختار معماری هر یک از کوره های مکشوف از پشته موردبحث، فرآیند و نحوه تولید آجر و آهک را در هر یک از این کوره ها توضیح دهد. افزون بر آن، فرآیند تهیه بلوک های سنگی تراش خورده در کارگاه سنگ تراشی شرح داده خواهد شد.
۱۴۰.

بررسی ویژگی های کالبدی و کارکردی مزرعه تاریخی نصرت آباد

نویسنده:
منبع: مطالعات باستان شناسی پارسه سال ۷ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۲۵ ۳۳۸-۳۱۷

کلید واژه ها: مزرعه نصرت آباد قلعه صدری میراث کشاورزی قم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۵ تعداد دانلود : ۶۰
مزرعه نصرت آباد در سال 1264ه .ق. توسط «آقامیرزا نصرالله صدرالممالک» در پیرامون قم احداث شد و بر دو اولاد ذکورش وقف شد. این مزرعه تا دوره پهلوی فعال بود و پس از آن، بقایای مزرعه به نام «قلعه صدری» در سال 1380ه .ش. با شماره 4868 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. از این مزرعه اسناد مکتوبی ازقبیل نقشه تاریخی و وقف نامه مربوط به سال 1270ه .ق. وجود دارد. در اسناد یادشده به اطلاعات مفیدی درباره ویژگی های مزرعه و کیفیاتی از قبیل چرایی ساخت، فرآیند شکل گیری، عناصر کالبدی متعدد و محصولات باغی و زراعی اشاره شده است. مسأله تحقیق آشنایی اندک جوامع با موضوع «معماری مزرعه» و هم چنین احتمال احیاء مزرعه نصرت آباد و قلعه صدری در آینده براساس خوانش نادرست ویژگی های آن است. هدف از این پژوهش معرفی یک مزرعه قاجاری است و برای نیل به آن دو پرسش مطرح می شود: مزرعه نصرت آباد دارای چه ویژگی های کالبدی و کارکردی است؟ نقش این ویژگی ها در حیات مزرعه نصرت آباد چه بوده است؟ این تحقیق سعی می کند به دلیل ماهیت تاریخی مزرعه با رویکرد تفسیرگرایی و راهبرد تفسیری تاریخی به موضوع نزدیک شود و از سه قالب اصلی سندپژوهی، مصاحبه و مطالعات میدانی استفاده می کند. بررسی ها نشان می دهند که مزرعه نصرت آباد دارای دو ویژگی کالبدی و کارکردی و نظام های زیرمجموعه آن ها بوده است. تعیین موقعیت، شکل گیری عناصرکالبدی و شیوه های پایش مزرعه مربوط به ویژگی های کالبدی آن است و ویژگی کارکردی مزرعه نصرت آباد نیز به نوع محصولات زراعی، هرم اجتماعی و موضوعات فرهنگی مرتبط اشاره می کند. معماری و انشاء مزرعه نصرت آباد محصول امتزاج ویژگی های کالبدی و کارکردی درطول زمان بوده است و صدرالممالک توانست با این اقدامات از مزرعه صیانت کرده و آن را به متولیان و ناظران کنونی بسپارد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان