۱.
کلید واژه ها:
تأویل قرآن اهل بیت: روایات تأویلی ظاهر باطن
نوشتار پیش رو موضوع پر گفتگوی تأویل و باطن قرآن را از منظر روایات اهل بیتبه بررسی نهاده است. محور اساسی سخن درباره این نکته است که با کاوش در احادیث چه ویژگیهای کلی و عمومی را میتوان برای باطن قرآن برداشت کرد. روشن است که شناخت این ویژگیها به فهم روایات تأویلی رسیده از اهل بیت- که شمار آنها نیز بسیار فراوان است - بسیار مدد میرساند و گاه نگاهها را درباره میزان اعتبار این روایات دگرگون میسازد. در این نوشتار نگارنده به چهار ویژگی کلی باطن قرآن از منظر روایات اشاره میکند: 1. صبغه ولایی باطن قرآن، 2. امکان وجود باطن جداگانه برای هر فقره قرآنی مستقل، 3. امکان ارتباط ظاهر یک آیه با باطن آیهای دیگر و 4. امکان ارتباط باطن یک آیه با باطن آیه دیگر. نگارنده در هر بخش کوشیده تا با یادکرد نمونه هایی از چهار ویژگی یاد شده به تبیین این خصوصیّات بپردازد.
۲.
کلید واژه ها:
قرآن بسندگی قُرّاء خوارج عمر بن خطاب
یکی از گروههای اجتماعی که در صدر اسلام شکل گرفت، قاریان یا قرّاء بودند که بعدها از درون آنان، جریانی موسوم به خوارج شکل گرفت. توجه ویژه قاریان به قرآن، به شکلی که آنها را از سایر طبقات جامعه متمایز میکرد، این سوال را به پیش میکشد که چگونه بخش قابل توجهی از قراء به تفکر قرآن بسندگی گراییدند؟ در این مجال تأثیری که دوران خلیفه دوم در رشد اندیشه» حسبنا کتاب الله « میان قاریان قرآن داشته است مورد بازخوانی قرار میگیرد.
۳.
کلید واژه ها:
حجیت جمعیه حجیت ظواهر تعلیم افتاء تعویل بر منفصل حجیت ظواهر کتاب اخباریان اصفهانی مهدی
نگارندگان در این گفتار میکوشند دیدگاه میرزا مهدی اصفهانی در بحث حجیت جمعیه قرآن را در مقام تعلیم و افتاء تبیین کنند و بر اساس آن حجیت ظواهر قرآن را روشن سازند. که یکی از کلیدهای اصلی دیدگاه میرزای اصفهانی در » تعویل بر منفصل « بدین روی در باب باره قرآن است، سخن گفتهاند و تفاوت نظر اصفهانی با آن گروه از اخباریان را که ظواهر قرآن را حجت نمیدانند، روشن ساخته اند.
۴.
کلید واژه ها:
قرآنبسندگی تفسیر تأویل روایات تفسیری برقعی ابوالفضل
ابوالفضل برقعی، از مشاهیر معاصر، معتقد به قرآن بسندگی در تفسیر و بینیازی نسبت به احادیث معصومان است. او برای این مدعای خود دلایلی میآورد، از جمله: روشن بودن قرآن و ضرورت تدبّر در آن، عدم نیاز به تفسیر امام بلکه مطلق تفسیر به دلیل قابل فهم بودن قرآن، عدم نیاز به فهم تأویل آیات متشابه، مشکلتر بودن متن احادیث نسبت به قرآن، وجود اخبار متناقض و دروغین در روایات تفسیری، ضرورت موافقت روایات با قرآن، عدم وجود تفسیر در صدر اسلام. نقد ادله برقعی و اثبات ضرورت استفاده از احادیث در تبیین قرآن در این گفتار آمده است.
۵.
کلید واژه ها:
بازنگری سنت در تفکر اسلامی )کتاب) براون دانیل سنت پیامبر روشنفکران مسلمان قرن 92 و 99 میلادی جریانهای فکری مصر و هند قرآنبسندگی
این نوشتار گزارشی اجمالی از متن کتاب Rethinking tradition in modern Islamic thought (بازنگری سنت در تفکر اسلامی مدرن) نوشته دنیل. دبلیو. براون است. این کتاب که در هفت فصل سامان یافته، ضمن بیان منشور نوگرایی اسلامی، مباحثی همچون مفاهیم اولیه در مورد مرجعیت نبوی، و چالشهای رویارویی سنت و مدرنیته را در دو فصل نخست به قلم میآورد؛ آنگاه با طرح سه سؤال: کجا وحی تمام و تفسیر شروع میشود؟ چه چیزی موجب تمایز مشیت الهی و عقیده انسانی که آن را نقل یا تفسیر میکند، میگردد؟ و طبیعت بشری پیامبر چه نقشی در جریان وحی دارد؟ میکوشد چارچوب وحی را مشخص سازد. سپس به تبیین اعتبار و سندیت حدیث میپردازد و در ادامه تقابل سنت و جنبش احیاگری را تصویر مینماید.
۶.
کلید واژه ها:
برقعی ابوالفضل - نقد و بررسی احکام القرآن )کتاب) تضاد مفاتیح با قرآن )کتاب) قرآنبسندگی
در این گفتار، روش تفسیری ابوالفضل برقعی بر اساس دو کتاب او، احکام القرآن و تضاد مفاتیح با قرآن استخراج و پس از آن نقد و بررسی شده است. رویکرد او قرآن بسندگی یعنی اکتفا به قرآن بدون رجوع به منبع دیگری، اعمّ از حدیث و تاریخ و اجماع است. در این مقاله با ذکر نمونه هایی از رجوع شخص برقعی به این منابع، روشن میشود که او خود به مبنایش پایبند نیست. بعلاوه بر مبنای ادلّهای که بیان شده، این مبنا پذیرفتنی نیست.
