درخت حوزه‌های تخصصی

درچند دهة گذشته کاربرد شاخصهای کتابسنجی و علم سنجی به منظور ارزیابی عملکرد علمی پژوهشگران ، بیش از پیش رایج شده است. ازمهم ترین این شاخصها که ابزاری را برای مطالعات گسترده استنادی از جنبه های مختلف فراهم آورده، شاخص «استناد» است. به دلیل اهمیت این شاخص درارزیابیهای کیفی، پژوهش حاضر نیز با کاربرد آن، تولیدات علمی پژوهشگران ایرانی را درپایگاه ISI، مورد مطالعه قرارداده و ملیت استنادکنندگان به تولیدات علمی ایرانیان (به تفکیک استنادهای بومی، خود استنادی و استنادهای بین المللی براساس حدود مرزی کشورها و قاره ها) را مشخص نموده است. درادامه پژوهش، میزان همبستگی بین ملیت استناد کنندگان به تولیدات علمی ایرانیان با ملیت همکاران بین المللی پژوهشگران ایرانی، مورد سنجش قرار گرفته است. نتایج پژوهش نشان میدهد از کل استنادهای رسیده به تولیدات علمی ایرانیان، 2/49% از طرف پژوهشگران سایرکشورها و 8/50% ازطرف پژوهشگران ایران بوده است که از این میزان استناد رسیده از طرف ایرانیان، 73/30% خود استنادی نویسنده و 02/20% نیز ازطرف دیگر پژوهشگران ایرانی بوده است. با وجود اینکه منحنی نرمال فراوانی کشورهای استنادکننده به ایرانیان نشان میدهد وضعیت استناد به ایرانیان درسطح مطلوبی قرار ندارد، در میان کشورهای استناد کننده به ایرانیان، ایالات متحده آمریکا، چین و هندوستان و در میان قاره ها هم قارة اروپا و آسیا، به ترتیب بیشترین استنادکنندگان به تولیدات علمی ایرانیان می باشند. آزمون همبستگی بین میزان استناد 63 کشور استنادکننده به ایران در این پژوهش با میزان همکاری بین المللی پژوهشگران این کشورها با ایرانیان، معناداری ارتباط بین این دو متغیر را تأیید مینماید

فناوری اطلاعات موجب تغییراتی شگرف در صنعت نشر شده است که از آن به نشر الکترونیکی یاد میشود. توسعة اینترنت و آسانی استفاده از آن، در دسترس بودن کتابخانه های الکترونیکی و پیشرفتهای زیاد در فناوری اطلاعات باعث تغییر دادن راه و روش خواندن افراد و شیوة انتشار مطالب ناشران شده است. در این مقاله، به مباحثی چون چرخة نشر سنتی، چرخة نشر الکترونیکی، تفاوت فرآیندهای دو نشر و مزیتهای نشر الکترونیکی بر نشر سنتی میپردازیم.

کتابداری و اطلاع رسانی در چند دهه اخیر هماهنگ با پیشرفتهای علمی و فناوری جدید در دنیا توسعه یافته، اما در بسیاری از کشورهای در حال توسعه و از جمله کشور ما ضعیف باقی مانده است؛ در حالی که انتظار می رود با توجه به قدمت این رشته و نیروی انسانی و پ ژوهشگران تربیت شده در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری، فعالیتهای علمی در آن وضعیت مناسبی داشته باشد به گونه ای که با تولید اطلاعات علمی، توسعه و باروری این علم محقق گردد. در این پژوهش، تلاش شده است با بررسی تولیدات علمی کتابداری ایران از طریق سنجش مدارک نمایه شده در پایگاههای اطلاعاتی، ضمن مشخص نمودن نقش جامعة کتابداری ایران، زمینه ای برای تعیین موقعیت علمی کشورمان در میان کشورهای منطقه خاورمیانه (ترکیه، عربستان سعودی و مصر) فراهم شود. این پژوهش به روش پیمایشی ـ تحلیلی و با استفاده از سیاهة کنترل، انجام شده است. نتایج پژوهش نشان میدهد طی 34 سال مورد بررسی (2003-1969) تنها 134 مدرک از ایران به دو پایگاه اطلاعاتی نامبرده راه یافته است. از این رو، وضعیت تولید اطلاعات علمی ایران در زمینة کتابداری چندان مناسب به نظر نمی رسد. با وجود اهمیت روزافزون حوزة اطلاع رسانی و گرایش کتابداران اکثر کشورها به این حوزه، نتایج پژوهش نشان دهندة عدم گرایش پژوهشگران کتابداری ایران به تولید اطلاعات در این حوزه است.

این پژوهش با هدف بررسی وضعیت کمی تولیدات علمی پژوهشگران پژوهشکدة مهندسی جهاد کشاورزی انجام شده است. بدین منظور، انواع تولیدات علمی ارائه شده در سالهای 1370-1384 مطالعه شده است. روش تحقیق، پیمایشی است و اطلاعات موردنیاز از طریق پرسشنامه و بانک اطلاعات مقالات موجود در کتابخانة پژوهشکده جمع آوری شده است. نتایج نشان میدهد بیشتر تولیدات علمی (3/86%) در کنفرانسهای ملی و بین المللی ارائه شده که از آن میان، 70% مقالات به نشریات و کنفرانسهای داخلی اختصاص دارد. 7/97% تولیدات به صورت تألیف و 1/58% مقالات با همکاری دو یا سه نویسنده نوشته شده است. بیشترین تولیدات در سال 1382 و کمترین تولیدات در سالهای 1371 و 1372 منتشر شده اند. آزمون همبستگی «پیرسون» ارتباطی بین مدرک تحصیلی و تعداد تولیدات پژوهشگران نشان نمیدهد. مهمترین مشکلات پژوهشگران در انتشار آثار علمی, وجود موانع مختلف برای شرکت در گردهماییهای داخلی و خارجی, طولانی بودن مراحل تصویب آثار و کمبود وقت، عنوان شده است.