نادرقلی قورچیان

در این مقاله ابتدا رسالت های کلاسیک و مدرن همچون رسالت های آموزشی،پژوهشی،خدماتی،مشاوره ای و اشاعه فرهنگ مکتوب مورد مداقه قرار گرفته و سپس بصیرت هایی چون بصیرت قانونی،بصیرت مهارتی،بصیرت پژوهشی،بصیرت فن آوری(تکنولوژی)، بصیرت فرهنگی،بصیرت کیفی، بصیرت اشاعه پایه مشترک علم و بصیرت کاربست روش میان رشته ای مورد تبیین قرار گرفته است. آنگاه نگارنده به چگونگی نقش رؤسای دانشگاه ها و رهبران آموزش علی رغم خصلت تجاوزگری مرزهای دانشگاه ها، پیچیده شده مسایل دانشگاه ها و محبوس بودن رؤسای دانشگاه ها و مدیران در فضای کوچکتر برای مانور را تحلیل می نماید و پایان بخش مقاله حرکت از برنامه ریزی به برنامه ریزی با استفاده از تکنیک ها و تاکتیک های تغییر تدریجی در ابعاد شناخت،نگرش،رفتار فردی و رفتار جمعی با عنایت ویژه در تغییر ساختار، تغییر تکنولوژی و تغییر در رفتار و .... توصیه شده اند.

در این‌ مقاله‌، کوشیده‌ایم‌ نقش‌ محوری‌ برنامه‌ریزی‌، آموزش‌ و پژوهش‌ را در صنایع‌برجسته‌ نشان‌ دهیم‌. نخست‌، سیمای‌ جهان‌ صنعت‌ در دنیای‌ امروز را ترسیم‌ می‌نماییم‌. نقش‌برنامه‌ را در برنامه‌ریزی‌ برجسته‌ دانسته‌ و معتقدیم‌ که‌ هر برنامه‌ای‌ باید با عنایت‌ ویژه‌ به‌ آمایش‌سرزمین‌، برنامه‌ریزی‌ راهبردی‌، برنامه‌ریزی‌ توسعه‌، برنامه‌ریزی‌ نیروی‌ انسانی‌، برنامه‌ریزی‌آموزشی‌ و برنامه‌ریزی‌ درسی‌ تنظیم‌ و تدوین‌ گردد. آن‌ گاه‌ نقش‌ آموزش‌ در جهان‌ صنعت‌ را تبیین‌می‌نماییم‌ و به‌ این‌ نتیجه‌ می‌رسیم‌ که‌ هر گونه‌ آموزش‌ صنعتی‌، متضمن‌ آموزش‌ طرز تفکرصنعتی‌، مهارتهای‌ ذهنی‌ صنعتی‌ و مهارتهای‌ فیزیکی‌ صنعتی‌ می‌باشد. قویا توصیه‌ می‌کنیم‌ که‌برای‌ ایجاد تغییر در رفتار افراد در دنیای‌ آموزش‌ صنعتی‌، از آموزشهای‌ ایدئولوژی‌ و رابطه‌ آن‌ باصنعت‌، آموزش‌ توجیهی‌، آموزش‌ عمومی‌، آموزش‌ قبل‌ از کار، آموزش‌ حین‌ کار، آموزش‌ خارج‌از کار و آموزش‌ مداوم‌ استفاده‌ بهینه‌ گردد. مربیان‌ صنعتی‌ می‌توانند انواع‌ آموزش‌ صنعتی‌ را ازطریق‌ روشهای‌ مختلف‌ تدریس‌ در بخش‌ مهارت‌ آموزی‌، همچون‌ روش‌ سخنرانی‌، روش‌نمایش‌ دادن‌، روش‌ کنفرانسی‌ (گردهمایی‌)، روش‌ اجرا کردن‌، روش‌ شاگرد-استادی‌ و روش‌چند حسی‌ به‌ کار گیرند. سرانجام‌، با ارائه‌ آمارهای‌ مستند، وضعیت‌ پژوهش‌ در کشور را روشن‌ نموده‌ و اطلاعات‌مفیدی‌ برای‌ مدیران‌ آموزش‌ و کارشناسان‌ صنایع‌ فراهم‌ آورده‌ایم‌. تعداد کل‌ پژوهشگران‌ علمی‌و فنی‌ کشور که‌ در امور پژوهشی‌ فعالیت‌ دارند، 44039 نفر است‌. هزینه‌های‌ پژوهشی‌ کشور500 میلیارد ریال‌ است‌ که‌ این‌ مبلغ‌ 0/53 درصد محصول‌ ناخالص‌ داخلی‌ و 1/7 درصد بودجه‌عمومی‌ دولت‌ می‌شود. همچنین‌ فعالیتهای‌ علمی‌ و فنی‌ در سطح‌ ملی‌ را نیز آورده‌ایم‌. مجموعاپروژه‌های‌ جاری‌ و پایان‌ یافته‌، 20449 پروژه‌ است‌ که‌ 85 درصد از این‌ پروژه‌ها در بخش‌دانشگاهی‌ و 15 درصد در بخش‌ غیردانشگاهی‌ است‌ و بیشترین‌ پروژه‌ها در زمینه‌های‌ کاربردی‌است‌. در ضمن‌، وضعیت‌ پژوهشگران‌ کشور با کشورهای‌ دیگر مقایسه‌ شده‌ است‌. نسبت‌پژوهشگران‌ و کارشناسان‌، به‌ هر یک‌ میلیون‌ نفر جمعیت‌ در کشور، 493 نفر بوده‌ است‌ که‌ این‌رقم‌ از کشورهای‌ آمریکای‌ لاتین‌ (364 نفر) و کشورهای‌ عربی‌ (363 نفر) بیشتر است‌، ولی‌فاصله‌ این‌ شاخص‌

هدف مقاله حاضر، شناسایی ابعاد و مؤلفه های همکاری های علمی بین المللی به منظور ارائه مدلی برای ارتقای آن در آموزش عالی ایران است. این تحقیق توصیفی از نوع پیمایشی است. جامعه آماری تحقیق مشتمل بر اعضای هیئت علمی دانشگاه های برتر حوزه همکاری های علمی بین المللی است. 342 نفر از آنها با استفاده از فرمول کوکران، از طریق روش نمونه گیری طبقه ای نسبتی انتخاب شده اند. ابزار اصلی تحقیق برای جمع آوری داده ها، پرسشنامه محقق ساخته بوده است. نتایج نشان داد: همکاری های علمی بین المللی دارای 6 بعد و 36 مؤلفه است. مدل نهایی تحقیق بر اساس ابعاد و مؤلفه های شناسایی شده همکاری های علمی بین المللی، دارای 6 بعد فرهنگی، پژوهشی، آموزشی، اجرایی، پرسنلی و رفاهی بوده است. مدل ارائه شده از نظر محققان با اطمینان 95 درصد مورد تأیید قرار گرفته است.

هدف از این پژوهش تبیین ساخت گرایی و ارتباط گرایی در آموزش الکترونیکی می باشد. روش پژوهش از نوع تحقیقات کاربردی و از نوع پیمایشی و غیرآزمایشی می باشد. جامعه آماری پژوهش، دانشجویان و استادان آموزش الکترونیکی در مراکز آموزش الکترونیکی وابسته به وزارت علوم و دانشگاه آزاد اسلامی در سطح کشور در سال تحصیلی 96-1395 بود که به ترتیب 60568 دانشجو و 1050 استاد بودند و در مجموع تعداد استادان و دانشجویان 61618 تن بودند. پژوهش بر روی نمونه ای به حجم 462 نفر مشتمل بر 289 مرد و 173 زن که با استفاده از جدول مورگان و به صورت تصادفی انتخاب شده بود، اجرا گردید. برای انجام این پژوهش از پرسش نامه محقق ساخته ساخت گرایی و ارتباط گرایی استفاده گردید. روایی پرسش نامه از طریق کسب نظرات صاحب نظران مورد تأیید قرار گرفت. برای پایایی پرسش نامه ضریب آلفای کرونباخ محاسبه گردید که برای پرسش نامه ساخت گرایی 0/956 و برای پرسش نامه ارتباط گرایی 0/955 حاصل گردید. با توجه به یافته های این تحقیق عناصر یادگیری مستقل، تشکیل مفاهیم و مهارت های تفکر سطح بالا، یادگیری مبتنی برحل مسأله از مهم ترین عناصر ساخت گرایی و عناصر یادگیری فراتر از کتاب و برنامه درسی، تکمیل و تقویت ساخت شناخت ذهنی از طریق ارتباط، تکمیل عینیت گرایی در یاددهی یادگیری از طریق ارتباط نیز از مهم ترین عناصر ارتباط گرایی در آموزش الکترونیکی می باشند.

هدف عمده این پژوهش، مطالعه رابطه بین خودکارآمدی استادن و تعهد سازمانی آنان با کیفیت تدریس آنان بود. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بوده است. جامعه آماری پژوهش، شامل 2181 نفر اعضای هیئت علمی تمام وقت و نیمه وقت واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی منطقه یک بودند که از بین آنها با روش نمونه گیری تصادفی از نوع خوشه ای طبقه ای تعداد 436 نفر به عنوان اعضای نمونه انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. ابزارهای جمع آوری داده های پژوهش شامل پرسشنامه محقق ساخته سنجش کیفیت تدریس با 27 عبارت در مقیاس لیکرت و آلفای کرونباخ 861/0، پرسشنامه تعهد سازمانی آلن و مه یر، و پرسشنامه خودکارآمدی معلمان شوارتزر و همکاران بود. در این پژوهش برای مشخص کردن سهم عوامل خودکارآمدی و تعهد سازمانی استادان بر کیفیت تدریس از رگرسیون چندگانه و مدلسازی معادلات ساختاری بهره گرفته شد. هم چنین از تحلیل واریانس یکطرفه برای بررسی نقش عوامل جمعیت شناختی استادان استفاده شد. نتایج نشان دادند که خودکارآمدی با ضریب 42/0 و تعهد سازمانی با ضریب 22/0 به صورت مستقیم مثبت و معناداری باکیفیت تدریس رابطه دارند. از میان ابعاد تعهد سازمانی، تعهد عاطفی و تعهد مستمر از قدرت پیش بین کنندگی بالایی برای کیفیت تدریس برخوردار می باشند. هم چنین ارتباط متقابل مثبت و معنادار بین تعهد سازمانی و خودکارآمدی آنان با ضریب 12/0 بود. هم چنین عوامل جمعیت شناختی استادان تأثیری در خودکارآمدی و تعهد سازمانی استادان نداشتند.

پژوهش پیش رو با هدف ارائه مدلی برای رهبری اثربخش دانشگاه جامع علمی-کاربردی کشور انجام شده است. در این پژوهش از نظرات دانشمندان و محققان ایران و جهان در حوزه رهبری و مدیریت آموزش عالی و بویژه از چارچوب ها و مدل های رهبری اثربخش کالج های اجتماع محور و مراکز آموزش عالی فنی و حرفه ای در جهان بهره گرفته شد. روش مطالعه این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر نحوه اجراء توصیفی-پیمایشی است. همچنین از نظر داده ها در زمره پژوهش های آمیخته، طرح اکتشافی قرار دارد. جامعه آماری پژوهش کلیه مدیران دانشگاه در سطح ستادی و روسای مراکز آموزشی می باشد. برای پاسخ به سوال های پژوهش، پژوهشگر با بررسی ادبیات پژوهش و مصاحبه نیمه ساختمند انجام شده، 54 شاخص به عنوان گویه های اصلی پرسشنامه تعیین و برای تعیین روائی و پایائی از روائی محتوا و سازه و از آلفای کرونباخ استفاده شد و به روش نمونه گیری طبقه ای نسبتی در میان 330 نفر از اعضای جامعه آماری توزیع و جمع آوری شد. نتایج به دست آمده حاصل از آزمون t تک گروهی و تحلیل عاملی اکتشافی و با استفاده از تکنیک مدل یابی ساختاری، مدل نهایی رهبری اثربخش دانشگاه متشکل از 2 بُعد (بُعد نقش و مسوولیت و بُعد صلاحیت و شایستگی رهبری اثربخش دانشگاه) و 9 مولفه و 54 شاخص به دست آمد.

پژوهش حاضر با هدف شناسایی ابعاد و مولفه های آموزش بر اساس تفکر ناب در سازمان تأمین اجتماعی انجام شده است. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از لحاظ شیوه گردآوری داده ها توصیفی - پیمایشی محسوب می شود. جامعه آماری پژوهش شامل مدیران، معاونین، روسا و کارشناسان آموزش در واحدهای ستادی و اجرایی و سوپروایزرین آموزشی بیمارستان های تابعه سازمان تأمین اجتماعی (420 نفر) بوده است. حجم نمونه آماری مطابق فرمول کوکران 200 نفر برآورد و از طریق روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. به منظور گردآوری اطلاعات از پرسشنامه محقق ساخته، شامل 17 مولفه و 126 گویه استفاده شد. روایی صوری پرسشنامه از طریق اجرای آزمایشی، روایی محتوایی از طریق مرور جامع ادبیات و قضاوت خبرگان و روایی سازه توسط تحلیل عاملی مورد تایید قرار گرفت و پایایی آن از طریق محاسبه ضریب آلفای کرونباخ 97/0 برآورد شد. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی (جداول فراوانی، میانگین، واریانس، انحراف معیار) و آمار استنباطی (آزمون کولموگروف اسمیرنف و تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی) استفاده شد. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها در سطح 0.01، 17 بعد و 117 مولفه را بعنوان ابعاد و مولفه های آموزش ناب در سازمان تأمین اجتماعی نشان داد که میزان اثرات کلی این ابعاد برابر 73/63 درصد بوده و بعد جریان ارزش (شناسایی اتلاف ها و فعالیت های ارزش آفرین) بالاترین سهم (52/84) و بعد مدیریت منابع انسانی کم ترین سهم (48/0) را داشت. بنابر این برای ناب سازی آموزش در سازمان تأمین اجتماعی نیاز جدی به شناسایی اتلاف ها و ایجاد فعالیت های ارزش آفرین می باشد.

نارضایتی از عملکرد نظام آموزشی در پاسخگویی به نیازهای روزافزون جامعه امروز و قابلیت های ضعیف خروجی های آن در دستیابی به هدف های از پیش تعیین شده، آموزش وپرورش امروز را با چالش های جدی مواجه کرده است. بر این اساس پژوهش حاضر با هدف بررسی مؤلفه ها و شاخص های اثربخشی مدارس متوسطه دوم استان هرمزگان برای ارائه مدل در راستای بهبود سیستم آموزشی مدارس انجام شد. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی بوده و از نظر شیوه گردآوری اطلاعات، با رویکرد کمی-کیفی (آمیخته) انجام گرفته است. جامعه آماری شامل افراد خبره در حوزه اثربخشی مدارس بود که در بخش کمی شامل تمامی مدیران، دبیران و هنرآموزان مدارس در استان هرمزگان در سال تحصیلی 1396-1397 (6800=N) بود. همچنین در بخش کیفی نیز حجم جامعه با اشباع نظری 10 نفر برآورد شد. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 364 نفر برآورد شده و برای انتخاب نمونه نیز از نمونه گیری طبقه ای استفاده شد. ابزار گردآوری داده ها، مصاحبه و پرسش نامه محقق ساخته بر مبنای مقیاس پنج گزینه ای بود. پایایی پرسشنامه از طریق آلفای کرونباخ و روایی آن از نظر صوری و محتوایی از طریق چند نفر از خبرگان به تأیید رسید. برای تجزیه و تحلیل داده ها از تحلیل عاملی اکتشافی و تحلیل عاملی تأییدی استفاده شد. نتایج به دست آمده به شناسایی 16 مؤلفه و 65 شاخص منجر شد که نامگذاری آنها بر اساس مبانی نظری شکل گرفت.

این تحقیق در جهت ارائه مدل انتخاب رؤسای واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی با توجه به شایستگی های مهم مدیریتی و بر اساس منطق فازی انجام یافته است. چارچوب اولیه پژوهش از طریق مطالعه مبانی نظری و تحقیقات انجام یافته تدوین و اعتبار آن از طریق روش تحلیل عاملی بررسی گردیده است. در جهت ارائه مدل و شناسایی ترکیب بهینه شایستگی های مدیریتی، داده های تحقیق از طریق بررسی پاسخ 71 نفر از مدیران واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی که به صورت تصادفی طبقه ای نسبی از بین مدیران واحدهای مختلف دانشگاه آزاد اسلامی به تفکیک استان انتخاب شده بودند، گردآوری و با روش مقایسه زوجی براساسAHP فازی تحلیل شدند. به این ترتیب بر اساس داده های پرسشنام ه نهایی؛ تر کیب بهینه شایستگی های مدیریتی مهم در م دیریت واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی شناسایی و مشخص شد. بر اساس این ترکیب همه شایستگی های مورد بررسی برای ریاست بر واحدهای مختلف واحدهای دانشگاهی لازمند، اما سهم هر کدام از این شایستگی ها در ترکیب کلی متفاوت است. براساس این نتایج؛ مدل شایستگی های مدیریتی رؤسای واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی ترکیبی از سیزده شایستگی مهم مدیریتی است. نتایج تحقیق حاکی از اهمیت بالای شایستگی های مهم: جهت گیری استراتژیک، اعتبار حرفه ای، تخصص و سابقه اجرایی - آموزشی، سازماندهی، ارتباطات، مدیریت نیروی انسانی و مدیریت مالی است که بیش از 70/0 شایستگی های مورد نیاز مدیران واحدهای دانشگاهی را توجیه می کنند. نرخ ناسازگاری مدل کمتر از 1/0 بوده و بر این اساس مقایسات زوجی و نتایج حاصل از قابلیت اعتماد بالایی برخوردار است.

این پژوهش، با هدف بررسی رابطه ی تعهد شغلی با مقدار خلاقیت مدیران مدارس متوسطه ی شهر بوشهر انجام شد. روش پژوهش، توصیفی– همبستگی بوده و بمنظور تعیین روابط بین متغیرها از پرسشنامه های استاندارد لوداهل و کیجنر و رندسیپ استفاده گردید. نتایج نشان داد که: الف) بین تعهد شغلی و مقدار خلاقیت مدیران مدارس متوسطه رابطه ی مثبت و معنادار وجود دارد. ب) بین وابستگی حرفه ای مدیران مدارس و مقدار خلاقیت آنها در محیط کار رابطه ی مثبت و معنادار وجود دارد. ج) بین پایبندی به ارزش های کار و مقدار خلاقیت مدیران مدارس رابطه ی مثبت و معنی دار وجود دارد. د) بین مزایای دریافتی مناسب و خلاقیت مدیران در محیط کار رابطه معنی داری وجود ندارد. ه) بین مدیران با مدرک (لیسانس و فوق لیسانس) از لحاظ خلاقیت تفاوت وجود ندارد. و) بین سابقه مدیران و خلاقیت آنان رابطه ی معنی داری وجود ندارد.