حمید رحیمی

زمینه و هدف: اجرای مؤثر برنامه های بالندگی برای اعضای هیئت علمی می تواند موجب ارتقای بهروه وری آنها و تعالی دانشگاه شود. از این رو، پژوهش حاضر به بررسی ارتباط توانمندی روانشناختی با تمایل اعضای هیئت علمی به برنامه های بالندگی با نقش میانجی انگیزش درونی پرداخته است. روش شناسی: این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر اجرا توصیفی همبستگی است. جامعه آماری آن شامل اعضای هیئت علمی دانشگاه کاشان به تعداد 303 نفر که با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای 187 نفر از آنها به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه استفاده شد که ارزیابی روایی آن به صورت سازه و محتوایی انجام شده است. تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار Spss و آموس در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی انجام شد. یافته ها: میانگین متغیرهای مورد مطالعه بالاتر از حد متوسط بوده است. همچنین نقش میانجی انگیزش درونی در رابطه توانمندسازی با بالندگی اعضای هیئت علمی نیز مثبت و معنادار بوده است. نتیجه گیری: مدیران دانشگاه می توانند با بهسازی پیش نیازهای توانمندسازی روانشناختی اعضای هیئت علمی انگیزه آنها با برای شرکت در برنامه های بالندگی ارتقا بخشند و بدین ترتیب زمینه رشد آنها و پویایی دانشگاه را فراهم سازند.

دانشگاهها و مراکز آموزش عالی، همانند سایر نهادهای آموزشی و تربیتی، به موازات اهداف و کارکردهای رسمی و صریح خود دارای آثار و کارکردهای ضمنی نیز هستند که تأثیراتی چشمگیر بر یادگیری و رشد شخصیتی و رفتاری یادگیرندگان دارد. از این تأثیرات و کارکردها با عنوان برنامه درسی پنهان نام برده می شود. هدف این تحقیق بررسی و تبیین جایگاه عناصر و مؤلفه های برنامه های درسی پنهان در دانشکده مهندسی دانشگاه کاشان بود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانشجویان مهندسی مشغول به تحصیل در سال تحصیلی 92-1391 در دانشگاه کاشان بود (1622=N) که با استفاده از فرمول تعیین حجم نمونه، تعداد 99 نفر از آنها به عنوان گروه نمونه انتخاب و بررسی شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته بود که برنامه درسی پنهان در قالب شش مؤلفه بررسی شد. پایایی پرسشنامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ 80/0 برآورد شد. یافته های به دست آمده از پژوهش نشان داد که از میان متغیرهای برنامه درسی پنهان مؤلفه های روشهای تدریس، شیوه های ارزشیابی، قوانین و مقررات و تعاملات استادان و دانشجویان عواملی هستند که از نظر دانشجویان مهندسی کارکردی مؤثر در محیطهای آموزشی آنها دارد و طبعاً عملکرد تحصیلی و نوع نگرش آنها را تحت تأثیر قرار می دهد. همچنین، نتایج پژوهش بیانگر آن بود که میان دیدگاههای دانشجویان بر حسب جنسیت و رشته تحصیلی در خصوص نقش و جایگاه مؤلفه های برنامه درسی پنهان تفاوت معنادار آماری وجود دارد. از این منظر، لازم است که در طراحی و اجرای برنامه های آموزشی رشته های مهندسی ملاحظات مرتبط با برنامه درسی پنهان مورد توجه جدی قرار بگیرد. 

معلمان نقش مهمی در تربیت سرمایه های انسانی هر جامعه ای دارند و تربیت سرمایه انسانی از مهم ترین وظایف آن هاست، لذا پرداختن به موضوع بهزیستی روان شناختی آنان و ارتقای آن، از مسائل ضروری به حساب می آید. بنابراین، انتظار می رود که سبک رهبری مدیران در سازمان ها و مؤلفه های مربوط به آن در ارتباطات، روحیه، انگیزش، رضایت و بهزیستی روان شناختی معلمان اثرگذار باشد. لذا هدف پژوهش حاضر، سنجش ادراک معلمان از سبک رهبری بصیر و تأثیر آن بر بهزیستی روان شناختی آنان با نقش میانجی استحکام ذهنی بود. پژوهش حاضر، توصیفی-همبستگی بود و جامعه آماری شامل معلمان شهر کاشان در سال تحصیلی 1401-1402 به تعداد 3252 نفر بود که با استفاده از فرمول کوکران و به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای متناسب با حجم 344 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. به منظور جمع آوری داده ها از سه پرسش نامه استاندارد سبک رهبری بصیر، بهزیستی روان شناختی و استحکام ذهنی استفاده شد. پایایی پرسش نامه ها از طریق ضریب آلفای کرونباخ برای رهبری بصیر 0/99، بهزیستی روانشناختی 0/82 و استحکام ذهنی 0/94 به دست آمد. تحلیل داده های پژوهش با استفاده از نرم افزارهای آماری SPSS و ایموس در دو سطح توصیفی و استنباطی انجام گردید. نتایج نشان داد میانگین ادراک معلمان از سبک رهبری بصیر (3/56) بالاتر از حد متوسط (3)، میانگین بهزیستی روان شناختی (82/65) بالاتر از حد متوسط (63) و میانگین استحکام ذهنی (45/93) بالاتر از حد متوسط (42) است. ضرایب تحلیل مسیر متغیرها نشان داد اثرات کل رهبری بصیر روی بهزیستی روانشناختی 0/96، رهبری بصیر روی استحکام ذهنی 0/50 و استحکام ذهنی روی بهزیستی روان شناختی 0/95 بود. بر اساس نتایج پژوهش حاضر، سازمان های آموزشی می توانند با توسعه سبک های رهبری و اتخاذ سبک های رهبری مناسب، مانند سبک رهبری بصیر که برای اهداف مراکز آموزشی مناسب تر است، بهزیستی روان شناختی کارکنان را بهبود بخشند.