آموزش مهندسی ایران

در یکی دو دهه گذشته نهضتی جهانی برای بازنگری آموزش مهندسی، ارزشیابی نتایج آن و ایجاد همگرایی بین ارزشیابیهای صورت گرفته در کشورهای مختلف ایجاد شده است. اصل مورد توافق در تقریباً همه این بررسیها برداشتن تمرکز از ورودیهای آموزش (آنچه دانشگاه عرضه می کند) و تمرکز آن بر خروجیها (آنچه دانشجویان کسب کرده اند) بوده است. بدین منظور، حداقل دستاوردهای مورد انتظار از یک دانش آموخته مهندسی تعیین شده است. توافق در باره دستاوردهای پایه آموزش مهندسی، زمینه لازم را برای دستیابی به الگوی یکنواخت ارزشیابی این برنامه ها در سطح بین المللی فراهم کرده است. ارزشیابی آموزش مهندسی معمولاً در دو مرحله ارزیابی درونی و بیرونی صورت می گیرد. ارزیابی درونی را خود مراکز آموزشی و ارزیابی بیرونی را مؤسسات مستقل ملی انجام می دهند. ارزیابی بیرونی زمانی موفق است که بر مبنای استانداردی مشخص و به صورتی یکنواخت و بی نظر انجام شود تا نتایج آن بتواند مورد تأیید همه طرفهای ذی نفع قرارگیرد. به دنبال تأسیس مؤسسه ارزشیابی آموزش مهندسی ایران در سال 1390، فرایند ارزشیابی برنامه های آموزش مهندسی کشور تهیه شد. در این مقاله سازکار طراحی شده برای ارزیابی بیرونی برنامه های آموزش مهندسی کشور عرضه شده است.

بیش از نیم قرن از آموزش معماریدر ایران می گذرد و طی این دوران همواره در سرفصل دوره های مختلف، دروس طراحی معماری یکی از مهم ترین دروس در زمینه آموزش معماری امروز ایران به شمار می آمده است.در روند عمومی آموزش این دروس، آموزش و درک مفاهیم بر اساس رابطه استاد و شاگردی شکل گرفته است که در آن دانشجو با قوه خلاق خود به دنبال ایده یابی و مدرس با دیدگاهی نقادانه به پردازش و ارزیابی ایده می پردازند. برخی از دانشجویان از این روش آموزش گله مند هستند و می گویند که مدرسان فقط از کارهای آنها ایراد می گیرند وتصور می کنند که این نوع آموزش مانع خلاقیت آنهاست. از طرف دیگر، به نظر می رسد که در واقعیت این مشکل در عملکرد برخی از مدرسان وجود دارد. در این مطالعه تلاش شده است تا چارچوب علمی برای بررسی نحوه ارزیابی نقادانه مدرس و یافتن وجوه مثبت و منفی آن در خصوص تفکر خلاق دانشجو ارائه شود. در سالهای اخیر، تفکر به عنوان موضوعی اصلی مورد توجه اندیشمندان مختلف، به خصوص روانشناسان شناختی، قرار گرفته است. از این رو، نظریه های در حوزه روانشناسی شناختی به عنوان مبنای مناسبی در این تحقیق در نظر گرفته شده است. نتایج بررسی ، به منظور استفاده آگاهانه از روش نقد، وجوه تفکر انتقادی مدرس و تأثیر آن بر تفکر خلاق دانشجو را نشان می دهد.

هدف اصلی تحقیق حاضر بررسی رابطه انعطاف پذیری استادان (اعضای هیئت علمی) با یادگیری فعال دانشجویان کارشناسی ارشد پردیس مهندسی دانشگاه شیراز بود. این تحقیق از نظر هدف «کاربردی» و از نظر روش جزو پژوهشهای توصیفی و از نوع «همبستگی» بود. جامعه تحقیق شامل کلیه دانشجویان کارشناسی ارشد مشغول به تحصیل در پردیس مهندسی دانشگاه شیراز در سال تحصیلی 91 1390 بود که حدود 850 دانشجو را شامل می شد و از این میان طبق جدول مورگان تعداد 300 دانشجو از طریق روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار تحقیق شامل سیاهه سبک فردی (تاگرت و تاگرت هاسلادن، 1993) و پرسشنامه ادراک دانشجو (کیم، 2009) بود. پرسشنامه ها در میان افراد نمونه توزیع و پس از جمع آوری، داده ها در نرم افزار SPSS 16 وارد و تجزیه و تحلیل شد. نتایج به دست آمده نشان داد که دانشجویان کارشناسی ارشد پردیس مهندسی دانشگاه شیراز، میزان انعطاف پذیری استادان و همچنین، یادگیری فعال خود را در حد متوسط برآورد کرده ا ند. همچنین، از دیدگاه آنان انعطاف پذیری استادان بر یادگیری فعال دانشجویان تأثیر معنا دار دارد.

این پژوهش با هدف بررسی میزان آگاهی اعضای هیأت علمی گروه های فنی و مهندسی شاغل به کار در دانشگاه صنعتی اصفهان و دانشگاه اصفهان از نوآوری در مؤلفه های اساسی برنامه ریزی درسی و ارائه پیشنهادهایی جهت تدوین برنامه درسی های اجرا شده است. در این راستا میزان آگاهی نسبت به عناصر مطرح در برنامه ریزی درسی شامل نوآوری در شیوه های انتخاب هدف های آموزشی، شیوه های انتخاب محتوا، شیوه های تنظیم تجربه های یادگیری، شیوه های تدریس، و شیوه های ارزشیابی مورد بررسی قرار گرفت؛ تا نقاط قوت و ضعف مشاهده شده، جهت استفاده اعضای هیأت علمی در میزان پذیرش نوآوری برنامه درسی مورد استفاده قرار گیرد. جامعه آماری این نمونه آماری پژوهش بخشی از جمعیت اعضای هیأت علمی گروه های فنی و مهندسی شاغل به کار در دانشگاه صنعتی اصفهان و دانشگاه اصفهان هستند. در انتخاب اعضای هیأت علمی از روش نمونه گیری طبقه بندی متناسب با حجم استفاده شده است و 90 نفر از دانشگاه ( 20نفرفنی مهندسی دانشگاه اصفهان و 72 نفر فنی مهندسی دانشگاه صنعتی) به عنوان نمونه انتخاب گردیدند. داده های مورد نیاز پژوهش از طریق دو ابزار، اسناد پرسشنامه محقق ساخته گردآوری شده است.ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته بر اساس طیف لیکرت بوده است که روایی آن بر اساس نظرخواهی از متخصصین محرز گردید و پایایی آن برابر 0.92 بدست آمد. یافته های تحقیق نشان داد که میزان آگاهی اعضای هیأت علمی از نوآوری در مؤلفه های انتخاب محتوا، روشهای تدریس، و شیوه های ارزشیابی در سطح «زیاد» و در مؤلفه های انتخاب هدف های، شیوه های تنظیم تجربه های یادگیری در سطح «متوسط» می باشد.

تحقیق حاضر به منظور بررسی مسئله عدم ارتقای صلاحیتهای اعضای هیئت علمی برای آموزش پایداری و ارائه راهکارهایی برای بهبود آن صورت گرفته است. با توجه به ماهیت مسئله از روش تحلیل پویاییهای سیستم استفاده شد. بر اساس مراحل روش تحقیق، پیمایشی در میان اعضای هیئت علمی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران با سابقه کار 20 سال و کمتر از طریق پرسشنامه و مصاحبه انجام شد. به منظور تشریح مسئله تحقیق و تدوین فرضیات پویا از تحلیل لایه لایه ای علّتها استفاده شد. بر مبنای شناخت مسئله، الگوی پویای صلاحیتهای اعضای هیئت علمی برای آموزش پایداری تدوین شد که با آن مسئله تحقیق توصیف و با استفاده از شبیه سازی، رفتار آن در افق زمانی 20 سال آینده پیش بینی می شود. الگو دارای هشت حلقه بازخوردی تقویت کننده و چهار حلقه باخوردی متعادل کننده است. پس از اطمینان از اعتبار الگو، شش سازکار برای ارتقای صلاحیتهای اعضای هیئت علمی از بطن الگو استخراج شد و به منظور بررسی آثار آنها بر مسئله، در محیط شبیه سازی و آزمون شدند. این سازکارها شامل در نظر گرفتن دو واحد درسی اجباری برای دانشجویان تازه وارد در خصوص آشنایی با مفاهیم پایه صلاحیتهای پایداری، برگزاری دوره های آموزشی مهارتی در خصوص راهبردهای مناسب آموزش پایداری ویژه اعضای هیئت علمی، بازنگری در محتوای دروس تخصصی الزامی رشته های مختلف آموزشی، برگزاری جلسات گفت و گوی راهبردی، تغییر نظام ارتقای اعضای هیئت علمی از طریق در نظر گرفتن امتیازهای ویژه برای تحقیقات مبتنی بر پایداری و تغییر نظام ارتقا مبتنی بر فرایندهای آموزشی هستند.

این پژوهش با هدف بررسی تأثیر دوره های آموزشی فنی خدمات پس از فروش خودروسازی بر بهبود مهارت فراگیران شرکت کننده در دوره ها انجام شده است. برای سنجش میزان تأثیر این دوره ها 10 متغیر شامل هفت توانایی پرسش از مشتری، شناخت سیستم ها، تشخیص ریشه عیب، اولویت بندی کنترل حدسها، کنترل ایرادات، رفع عیب و توانایی کنترل رفع عیب خودرو و همچنین، میزان تحصیلات، جایگاه شغلی و نوع دوره های آموزشی بررسی شده است. روش تحقیق کاربردی و توصیفی و از نوع پیمایشی و همبستگی بود. جامعه آماری کلیه فراگیران حاضر در دوره های مذکور در سال 1391 و 2670 نفر بودند. با استفاده از فرمول کوکران 1422 نفر آزمون شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه آزمون مهارت سنجی با هفت سؤال بود. روایی محتوای پرسشنامه با استفاده از نظرهای استادان دانشگاه تأیید شد. ضریب پایایی پرسشنامه آزمون از طریق آلفای کرونباخ 759/0 برآورد شد. برای اندازه گیری فرضیات از آزمونهای ویکاکسون، من ویتنی، کروسکال والیس و ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد. نتایج به دست آمده از آزمونها نشان داد که در کلیه متغیرهای هفت گانه، دوره های آموزشی سبب افزایش مهارت فنی فراگیران شرکت کننده در این دوره ها می شود و بین تحصیلات و افزایش نمره مهارت فراگیران رابطه مثبت و معنادار وجود دارد و نوع پست فراگیر در نمایندگی در افزایش نمره مهارت فراگیران تأثیر معنادار را مشخص کرد. بین تغییر نمرات مهارت سنجی دوره های آموزشی مختلف اختلاف معنادار مشاهده می شد.

در عصر حاضر به دلیل همگرایی علوم و تخصصهای مختلف، همکاری در تولیدات علمی مقوله ای مهم محسوب می شود. از سوی دیگر، زلزله به عنوان رویدادی طبیعی که در همه نقاط جهان رخ می دهد و خسارات فراوانی به همراه دارد، همواره مورد توجه متخصصان حوزه های مختلف علمی قرار دارد. لذا، در پژوهش حاضر به عنوان مطالعه ای موردی، مقالات یکی از معتبرترین کنگره های بین المللی حوزه زلزله در کشور ایران، که طی سالهای2011- 1991 برگزار شده است، از نظر همکاری گروهی نویسندگان مقالات، به ویژه محققان ایرانی، تحلیل شده است. هدف این پژوهش شناسایی کشورهایی بود که بیشترین میزان مشارکت را در تولید مقالات علمی این مجموعه همایشها با پژوهشگران ایرانی داشتند و نیز رصد کردن شیوه همکاری علمی پژوهشگران مد نظر بود. این پژوهش با روش آمار توصیفی از نوع علم سنجی انجام و طی آن مشخص شد که 1628 مقاله در این مجموعه همایشها ارائه شده است و پژوهشگران ایرانی 122 مقاله فردی و 722 مقاله گروهی را ارائه کرده اند. علاوه بر این، روند تدوین مقالات علمی پژوهشگران ایرانی در مجموعه کنفرانسهای جهانی مهندسی زلزله نیز بررسی شد که نرخ رشد ارائه مقالات محققان ایرانی در این مجموعه کنفرانسها نیز از سال 1956 تا 2012 به صورت صعودی بوده است. لذا، پیشنهاد می شود که پژوهشگران ایرانی حوزه زلزله شناسی و مهندسی زلزله برای نایل آمدن به رتبه های تأثیر گذار در مقیاس جهانی طی سالهای آینده، میزان همکاریهای علمی خود را با متخصصان این حوزه در خارج از مرز های ایران افزایش دهند.