قرآن و عترت

قرآن کریم تاکید زیادی بر جریان نفاق دارد. تا جایی که تقریبا یک دهم آیات آن بیانگر خصوصیات و اعمال منافقین است. در معنای نفاق دو عنصر وجود دارد: عنصر دورویی و عنصر مخفی کاری. از این رو منافق کسی است که دورو بوده و این صفت خویش را پنهان کند. همچنین از پرکاربردترین واژه های قرآن واژه فتنه است که همراه با مشتقات آن در مجموع شصت مرتبه و در پنجاه و هشت آیه از آیات کلام الله مجید استعمال شده است. در نهج البلاغه نیز فتنه و هم ریشه های آن هفتاد و شش مرد آمده است. انگیزه اولیه انجام این تحقیق مشاهده تعداد ده آیه از آیات وحی بود که در آنها واژه فتنه  نفاق در کنار یکدیگر ذکر شده است. تبیین ارتباط فتنه و نفاق از ابعاد گوناگون لغت، قرآن و حدیث و ویژگی های مشترک, از جمله نوآوری های نوشتار حاضر است. در این تحقیق که به روش کتابخانه ای انجام شده است. ابتدا به بررسی معانی لغوی و اصطلاحی فتنه و نفاق پرداخته شده است, سپس به ویژگی های مشترک و مفترق هرکدام اشاره شده است و در پایان به به تبیین رابطه فتنه  نفاق با تاکید بر قرآن و حدیث پرداخته شده است. یافته های تحقیق حاضر نشان می دهد که نسبت میان منافق و فتنه گر نسبت عموم و خصوص مطلق است. با این بیان که هر منافقی فتنه گر است، اما همه فتنه گران لزوما منافق نیستند و ممکن است از شیاطین، مشرکان، یهودیان و یا حتی مسلمانان ضعیف الایمان باشند.

گرایش به زیبایی و جمال دوستی از ابعاد وجودی انسان است که به روشنی در آیات وحی و روایات معصومین علیهم السلام آمده است. با وجود آنکه جمال گرایی مذموم نیست اما اگر این گرایش فطری به افراط و اشرافی گری و تشریفات دنیوی بیانجامد مورد نکوهش است. مراد از اشرافی گری میل و رغبت کردن به تجملات و ظواهر زندگی است. گرایش به تجملات و زرق و برق دنیا آسیب ها و پیامدهایی در اقتصاد فرد خانواده و جامعه به دنبال دارد. مفروض شدن دنیا زدگی به چالش کشیدن انقلاب مصرف گرایی فرد و خانواده وابسته شدن به بیگانگان تغییر الگوی خانواده از حوزه تولید به حوزه مصرف افزایش فاصله طبقاتی تضییع بیت المال و عدم پیشرفت جامعه از جمله آسیب های آن است. ترویج الگوگیری از سیره معصومان علیهم السلام تقویت باورهای دینی و ارزش های معنوی مانند زهد و پارسایی، قناعت و مناعت طبع، میانه روی از راهکارهای قرآنی و روایی مقابله با تجمل گرایی است. در این پژوهش، روش گردآوری اطلاعات و داده ها کتابخانه ای، ابزار گردآوری، فیش برداری و روش پردازش اطلاعات، توصیفی - تحلیلی است.

طول امل یا آرزوهای دور و دراز، از مهمترین رذایل اخلاقی است که عامل بدبختی بشر و سد راه سعادت انسان ها و سرچشمه ی بسیاری از گناهان معرفی شده است. طول امل، همانند و یروسی پنهان است که به سبب غفلت و بی توجهی، سرانجامش تهدید سلامت فرد و جامعه است. پژوهش حاضر با هدف شناخت «طول امل»، علل و پیامدهای آن را از دیدگاه نهج البلاغه کایده است. به منظور دست یابی به اهداف پژوهش و برای جمع آوری داده ها، از کتاب گران سنگ نهج البلاغه، کتب اخلاق و تحقیقات انجام گرفته در رابطه با موضوع یاد شده بهره گرفته شده است. روش تحقیق به کار رفته در این پژوهش توصیفی تحلیلی است. دستاوردها و نتایج پژوهش حاکی از آن است که مهم ترین علل طول امل، نفوذ تسویلات شیطانی و دنیادوستی است که انسان را دچار نیستی، توهمات و امور خیالی نموده و ارتباط او را با حقایق هستی و معنویات زندگی قطع می کند. مهمترین پیامد «طول امل»، سست شدن عقل و خرد است که منجر به غفلت از درک حقایق به ویژه مرگ و قیامت می شود.

زبان یکی از نعمت های بزرگ خدادادی است که در اختیار بشر قرار  گرفته است. زبان مهم ترین وسیله اتباط انسان با انسان های دیگر و برترین ابزار برای اظهار خواسته های قلبی است. به بیانی دیگر، آنچه در صفحه روح نقش می بندد، قبل از هر چیزی به صفحه زبان و در بین گفته های او خودنمایی می کند. زبان با وجود کوچکی مسئولیت سنگینی برای انسان ایجاد می کند زیرا وظیفه بزرگی به عهده آن گذاشته کفر و ایمان تنها با زبان آشکار می شود. هدف این پژوهش بررسی تبیین آفات و برکات زبان از دیدگاه نهج البلاغه و اندیشه مقام معظم رهبری است که با استفاده از منابع مکتوب کتابخانه ای و پردازش اطلاعات با رویکرد توصیفی و تحلیلی سامان یافته است. یافته های پژوهش نشان می دهد غیبت و عیب جویی، دروغ، دشنام، نکوهش بی جا و ملامت، افشاگری و بازگوئی اسرار، دورویی و دوزبانی از جمله آفات زبان و صداقت، اعتدال در سخن، رازداری، موعظه، دعا و شکر، داوری و قضاوت، گشاده رویی و سنجیده سخن گفتن، از برکات زبان در نهج البلاغه و بیانات رهبری است. 

باوجود آنکه بانوان مسلمان در شکل گیری و تداوم نهاد مقدس خانواده و جامعه اسلامی، همواره نقشی اساسی در فرهنگ سازی داشته باند، اما گاه نگاه جنسیتی، منجر به غفلت از نقش بانوان در نهادینه سازی سبک زندگی اسلامی شد است؛ از این رو با امکان نظر به اهمیت مسئله سبک زندگی اسلامی، مقام معظم رهبری همچون دیدبانی حکیم و خیرخواه، به ضرورت زدودن غفلت از آن توجه نشان داده اند و گام های موثری در این راستا برداشته اند. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی ضمن بهره گیری از توصیه های حکیمانه رهبر فرزانه انقلاب اسلامی ایران در خلال بیانیه گام دوم می کوشد تا با تحلیل مضامین به تبیین نقش بانوان مسلمان در دو حوزه خانواده و اجتماع بپردازد. مضامین حاصل از پژوهش این است که قشر عظیم بانوان، در حوزه هایی همچون تحکیم خانواده روان و عاطفه تربیت درست پویایی جامعه سیاست همگون با طراز آموزه های اسلامی و گرایش و تثبیت دین باوری در خانواده ها و جامعه، قش کلیدی دارند. 

وحدت و همبستگی، ضرورتی فطری، عقلی، شرعی، سیاسی و اجتماعی است که از مهمترین عوامل حفظ و بقای اجتماع انسانی است و بشر نه تنها برای بقای حیات جمعی، بلکه برای برخورداری از یک زندگی مطلوب، چاره ای جز پذیرش آن ندارد. در آیات و روایات اسلامی تاکید فراوانی بر حفظ وحدت و اجتناب از تفرقه از سوی خداوند متعال و همچنین پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و ائمه معصومین علیه السلام شده است. این وحدت دارای ابعاد فرهنگیف اقتصادی، سیاسی، عبادی و ... است. آنچه در این مقاله به روش توصیفی تحلیلی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است عوامل ایجاد وحدت فرهنگی است. این عوامل عبارتند از: 1. همبستگی و ارتباط با بلاد اسلامی خود شامل: همبستگی و ارتباط عالمان دینی و متفکران اسلامی، گفت و گوی وحدت بخش فرهنگی، تشکیل اجتماعات بزرگ 2. معاشرت نیکو با افراد مختلف که شامل: معاشرت نیکو با مخالفان، جلوگیری از تحریک احساسات و توهین به مقدسات، 3. شیوه آموزش که شامل مواردی ز جمله: تغییر در شیوه های آموزشی و منابع درسی مسلمانان در مدارس و دانشگاه ها، آگاهی بخشی به جامععه با راه اندازی نشریات و مطبوعات و ... .

تمدن اسلامی یکی از مهمترین مسائلی است که همواره در تاریخ اسلام مورد توجه بوده است و مسلمانان از آن به عنوان یکی از مهمترین خدمات اسلام به جامعه بشری یاد نموده اند. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به عنوان پایه گذار این تمدن، اقدامات فراوانی جهت فراهم سازی بستری مناسب برای پی ریزی آن انجام داده اند. زنان مسلمان نیز در اعصار مختلف با تاسی از رسول خدا صلی الله علیه و آله، نقش چشمگیری در تمدن سازی داشته اند. رهبر معظم انقلاب اسلامی برانند که بانوان نقشی راهبردی در ایجاد تمدن نوین اسلامی دارند. ایشان چگونگی پیمودن این مسیر توسط زنان را با تکیه بر آموزه های قرآن، به خوبی ترسیم نموده اند. با توجه به اهمیت جایگاه بانوان در ایجاد تمدن نوین اسلامی، نوشتار حاضر می کوشد با روش کتابخانه ای به بررسی نقش زن در ایجاد تمدن اسلامی بپردازد. نتایج تحقیق نشان می دهد که نقش زن در تمامی ابعاد خانوادگی، اجتماعی و فردی در تمدن سازی موثر است و در قرآن کریم بیانات مقام معظم رهبری، راهکارهایی مانند بهبود نقش زن در ارتباط با محیط خانواده توجه هرچه بیشتر زن به نقش جهادی وی در همسرداری و همراهی با همسر در ایجاد تمدن اسلامی، اهمیت به جایگاه متعالی زن به عنوان مادر در تربیت نسل تمدن ساز، حضور فعال و موثرتر بانوان در فعالیت های اجتماعی به عنوان عنصری تمدن ساز و شناخت ابعاد فردی وجود زن برای اثرگذاری بهتر و دستیابی هرچه بهتر به نقش وی قابل توجه است.