سرزمین

اکثر شهرها در سال های اخیر رشد فیزیکی شدیدی یافته اند. دلایل عمده این امر افزایش جمعیت و همچنین مهاجرت است که باعث شده شهرها به دلیل عدم وجود برنامه ریزی دقیق و مطالعه و بررسی اراضی جهت توسعه شهر، بستر فیزیکی خود را روی اراضی نامناسب از نقطه نظر عوامل طبیعی و غیر طبیعی گسترش دهند . در تحقیق حاضر برای تعیین جهت توسعه فیزیکی شهر با استفاده از داده های سنجش از دور و سیستم اطلاعات اکثر شهرها در سال های اخیر رشد فیزیکی شدیدی یافته اند. دلایل عمده این امر افزایش جمعیت و همچنین مهاجرت است که باعث شده شهرها به دلیل عدم وجود برنامه ریزی دقیق و مطالعه و بررسی اراضی جهت توسعه شهر، بستر فیزیکی خود را روی اراضی نامناسب از نقطه نظر عوامل طبیعی و غیر طبیعی گسترش دهند . در تحقیق حاضر برای تعیین جهت توسعه فیزیکی شهر با استفاده از داده های سنجش از دور و سیستم اطلاعات PAN و LISS سال 2003 استفاده شد . ابتدا مراحل توسعه شهر و مساحت اضافه شده به آن در سال های 1334 تا 1382 بررسی گردید. در مرحله بعدی با مشخ صکردن پارامترهای قابل مطالعه در تعیین قابلیت اراضی جهت توسعه شهری، لایه های مورد نیاز تهیه و با همپوشانی آن ها جهت توسعه شهر و مساحتی که تا سال 1408 به آن اضافه خواهد شد تعیین گردید.

یکی از جنبه های مهم گردشگری، گردشگری طبیعت گرا با زیرشاخه ساحلی می باشد (اکوتوریسم ساحلی ). استفاده از ساحل جهت این صنعت باید همراه با برنامه زمانی و مکانی و داشتن نواحی مطلوب آسایش محیطی برای برنامه ریزی زیربنایی گردد . پارامترهای مهم مکانی، وابسته به نوع ساحل، ارتفاع، جنس، شیب و محدوده های مناسب سطحی است و پارامترهای مهم زمانی وابسته به عناصر اصلی اقلیمی نظیر درجه حرارت، رطوبت نسبی، سرعت باد و تابش نور خورشید است که به صورت مدل های مختلف آسایش زیست اقلیمی مانند جداول سایکرومتریک و یا رو ش هایی که توسط گیونی، الگی، اوانز، بیکر و ... کارشده است. روش کار در این تحقیق ب ه صورت تحلیلی  کاربردی ب ه همراه عملیات میدانی و استفاده از نر مافزار سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) است و هدف آن شناخت و ارائه نقشه محدوده های مکانی و زمانی مناسب استفاده از ساحل در قالب آسایش زیست اقلیمی م یباشد. نتایج این تحقیق با توجه به مورفولوژی مناسب مکانی ساحل در کل استان گیلان، فصل بهار در شرایط غیرآسایشی و در فصل تابستان ساحل انزلی دارای بیشترین شرایط آسایشی است . ساحل از رضوانشهر تا هشتپر در تمامی ما ههای فروردین تا شهریور دارای محدوده زمانی آسایشی نم یباشد. ولی بیشترین آسایش زیست اقلیمی در ماه های خرداد، تیر و مرداد در ساحل انزلی و لنگرود گیلان وجود دارد که به صورت نقشه های ماهانه محدوده های مطلوب زمانی و مکانی استفاده از ساحل ارائه شده است . امروزه برنامه ریزی و استفاده صحیح از ساحل، مورد تاکید فراوان برنامه ریزان مدیریت یکپارچه استفاده از مناطق ساحلی Coastal Zone(Integrated Management =ITCZM)است تا از هزینه های تکراری جلوگیری شود و نتایج این تحقیق می تواند مقدم های بر این مدیریت مطلوب نواحی ساحلی باشد.

در جهانی که به واسطه گسترش مرزهای علوم و فنون به سرعت تغییر و تحول می یابد، قلمرو چشم اندازهای جغرافیایی نیز تغییر شکل می دهند. به تبع آن جغرافیا و نیز جغرافیدانان از این تغییرات تاثیر پذیرفته و نمی توانند بی تفاوت باشند . در جامعه ما نیز با توجه به تحولات ایجاد شده در زمینه های مختلف، در جهت مرتفع ساختن تنگناها و مشکلات محیطی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، برنامه های آموزشی را باید به شکلی هدایت نمود که از یک طرف خلأ ناشی از عدم به کارگیری این دانش در مقیاس وسیع در کشور پر شده و از سوی دیگر با تحول و هدایت آموزش جغرافیا در دانشگاه ها ومؤسسات آموزش عالی کشور، جایگاه واقعی آن در سرزمین آرایی وآماده نمودن مکان ها برای انسان و تأمین بهروزی گروه های انسانی در حدی که در قلمرو و حیطه این علم بوده و به علمیت آن بیافزاید، نشان داده شود . در این مقاله نگارنده، بابهره گیری از تجربیات، منابع و اطلاعات به بررسی موضوعاتی ؛ مانند محتوای برنامه های آموزشی و جنبه های کاربردی آن قبل و بعد از انقلاب فرهنگی، تغییر و تحول در عناوین دروس با حفظ علمیت جغرافیایی آن، جایگاه جغرافیا در ساختار نظام آموزش عالی کشور و ایجاد تخصص در رشته و گرایش های جغرافیا اشاره داشته و سپس به ارائه طرح ایجاد دوره کارشناسی جغرافیا و برنامه ریزی روستایی بر اساس نیازهای موجود، به عنوان نتیجه گیری و پیشنهاد پرداخته شده است.

عدالت به عنوان مفهومی عامه پسند و محبوب از معدود مفاهیمی است که همواره مورد بحث و جدل فراوان اندیشمندان و صاحبنظران بوده است؛ و اندیشمندان مختلفی که در زمینه های مختلف علمی فعالیت کرده اند، درباره عدالت اجتماعی اظهار نظرهای متفاوتی ابراز نموده اند. جان رالز یکی از معروف ترین فلاسفه سیاسی قرن بیستم و دیوید هاروی برجسته ترین جغرافیدان نیمه دوم قرن بیستم، آثار و نظریاتی را در مورد عدالت اجتماعی و عدالت منطقه ای ارائه داده اند. در این مقاله بر آنیم تا به بررسی مفهوم عدالت از نظر این دو اندیشمند بپردازیم و وجوه احتمالی اشتراک و تمایز بین نظریات این دو اندیشمند را بازگو نماییم.

کشور ایران با توجه به موقعیت جغرافیایی، شرایط زمین شناختی و ژئومورفولوژیکی و همچنین پیشینه تاریخی آن از نظر اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در زمره کشورهای بلاخیز جهان است . علی رغم پیشرفت هایی که دانش ژئومورفولوژی در دهه های اخیر در ایران داشته است، توجه چندانی به تبیین رابطه این رشته از جغرافیا با بلایای طبیعی نشده است . این مقاله سعی دارد با بررسی ابعاد ژئومورفولوژیکی برخی از بلایای طبیعی به وقوع پیوسته در چند سال اخیر در کشورمان ضمن تبیین جایگاه تحقیقات ژئومورفولوژیکی، نقش ژئومورفولوژیست ها را در استراتژی های مدیریت خطر و بحرآن های ناشی از حوادث طبیعی در کشورمان روشن سازد. نهایشن، زمین لرزه ها و غیره، از دو Ĥ نتایج بررسی تعداد محدودی از بلایای طبیعی از قبیل زمین لغزه ها، طوف جنبه بر مسایل ژئومورفیکی دلالت دارند : اولا، مخاطرات طبیعی آثار ژئومورفیکی خاصی را در سطح زمین ایجاد می کنند و دیگر این که عوامل فعال ژئومورفولوژیکی خود منشأ شکل گیری برخی از بلایای طبیعی می باشند . در مجموع ژئومورفولوژی دانشی توانمند است که می بایست نقش برجسته ای در تعامل بین رشته ای برای ارائه راهبردهای مناسب به منظور مقابله با بلایای طبیعی بازی کند.

توسعه روزافزون جامعه شهری متأثر از رشد بی رویه جمعیت و مهاجرت، به ساخت و سازهای بدون برنامه ریزی وگسترش مهار نشدنی آن منجرگردیده و تغییرات زیادی را در ساختار فضایی شهرها موجب شده است. ازاین رو لزوم هدایت آگاهانه و سازماندهی اساسی و طراحی فضایی زیستی مناسب را صد چندان نموده و همچنین، تغییرات بنیادی فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی، دگرگونی های وسیعی را در ساختار فضایی مجتمع -های زیستی طلب م ی نماید. شکی نیست که چنین تحولاتی نمی تواند بدون برنامه ریزی شهری و هدایت مؤثرشهرسازان پیش رود. برنامه ریزان شهری و منطقه ای با تکیه بر فرمول بندی، در تنظیم برنامه ها و اتخاذ سیاست ها، نیاز مداوم و پیوسته به کسب و دریافت اطلاعات دارند . برنامه ریزی و طراحی شهری از شناخت تا طراحی و اجرای برنامه های شهری نیازمند اخذ اطلاعات سریع، صحیح، دقیق و به هنگام از محله، شهر و منطقه می باشد. تاکنون عناصر کارتوگرافیکی (گراف، هیستوگرام, نقشه, عکس، عکس هوایی، تصویر ماهواره ای، نقشه عکسی یا تصویری و سامانه های اطلاعات جغرافیایی ) به عنوان ابزار اصولی به تأمین اطلاعات صحیح و معرفی امکانات و محدودیت های شهر و منطقه کمک نموده و بستر برنامه ریزی و طراحی شهری را فراهم می کرده است. دانش کارتوگرافی طی سال های اخیر متأثر از الکترونیک، ماهواره و اتوماسیون در آستانه تحولی بنیادی قرارگرفته است و علاوه بر نقش تعیین کننده شبیه سازی به تکنیکی بی نظیر، در مدل سازی (طرحی برای آینده ) به منظور طراحی و برنامه ریزی و آزمون فرایندها و تجزیه و تحلیل نتایج قبل از اجرا تبدیل گردیده است. هدف این مقاله، پژوهشی است تا تأثیر اتوماسیون را در تحول کارتوگرافیک و تبدیل آن به تکنیکی برجسته و مؤثر در برنامه ریزی شهری و منطقه ای تبیین و به ارائه الگویی مناسب به پردازد

امروزه گردشگری بزرگترین و متنو ع ترین صنعت دنیا به حساب می آید و توسعه این صنعت به ویژه در کشورهایی که به دنبال دستیابی به رشد پایدار می باشند از اهمیت ویژ های برخوردار بوده و در ایجاد فرصت های شغلی و ایجاد عدالت اجتماعی در تقسیم درآمدهای شهری توانایی زیادی دارد . شهر مقدس مشهد بهعنوان یکی از ابرشهرهای مذهبی در خاورمیانه شناخته شده و به دلیل جاذبه های مذهبی، تاریخی و فرهنگی سالانه پذیرای میلیون ها زائر و گردشگر مذهبی می باشد، لذا تحقیق فوق درصدد یافتن راهکارهایی مناسب در غالب برنامه ریزی گردشگری زیارتی برای ایجاد فرصت های شغلی در شهر مشهد است. نتایج تحقیق نشان م یدهد مشهد مقدس دارای پتانسی لهای بسیار قوی برای ایجاد اشتغال و کسب درآمدهای ارزی و ریالی در پناه صنعت گردشگری مذهبی است. عمده ترین راه های ایجاد اشتغال در این شهر، ایجاد توسعه زمینه های ورود گردشگران مذهبی داخلی و خارجی به شهر مقدس مشهد، توسعه اقامتگاه ها و مؤسسات پذیرایی، توسعه وسایل حمل و نقل زمینی و هوایی و تجهیز تأسیسات بین راهی و نیز ایجاد سایت های کاریابی و بانک اطلاعات سیاحتی و دفاتر اطلا ع رسانی در داخل و خارج کشور است.

به منظور بررسی جنگ دوم خلیج فارس، در خلال سا ل های 1991-1990 م به عنوان بحرانی بین المللی ضروری است ابتدا بحران و الگوی بحران تبیین و شناسایی شود . بحران ارتباط تنگاتنگی با منازعه و جنگ دارد ولی در صورت بررسی عمیق و همه جانبه تفاوت واژگان فوق آشکار می شود. خلیج فارس به دلیل موقعیت ویژه ژئوپلیتکی همواره در طول تاریخ با تهدید و مخاطره مواجه بوده است . وجود منابع غنی نفت و گاز و راهیابی آن از طریق تنگه هرمز به دریای عمان، عرب و اقیانوس هند باعث شده است ارتباط دریایی شرق مدیترانه و جنوب غرب آسیا با خاور دور و شرق آسیا با سهولت افزو نتری انجام گیرد. به طورکلی برخورداری خلیج فارس از دو موقعیت ممتاز ثابت (جغرافیایی) و متغیر (منابع انرژی ) موجب گشته کشورهای غربی و در رأس آن ها ایالات متحده آمریکا نسبت به تهدید منافع خود در این منطقه حساسیت زیادی داشته باشند . به همین دلیل ادعای عراق مبنی بر مالکیت کویت و حمله نظامی به این سرزمین در سال 1990 م و واکنش سریع و گسترده کشورهای ذینفع در اندک زمانی به بحرانی بین المللی مبدل گردید، در تحقیق حاضر سعی گشته به این سؤال پاسخ داده شود: ”آیا بحران خلیج فارس طی جنگ دوم از الگوی جامع بحران تبعیت می نماید؟“