درخت حوزه‌های تخصصی

محمدنیا سماکوش مرتضی، اشرفی ریزی حسن، محمدی حسین. سرگذشت کتابخانه ها در ایران. تهران: کتابدار، 1390. 258ص. شابک: 2-97-5489-600-978. قیمت: 5000 تومان.

هدف: بررسی یادداشت های موجود در حاشیه کتاب های کتابخانه ای عمومی - که شکلی متداول از وندالیسم است- انجام شده است. روش/ رویکرد: پژوهش حاضر با رویکرد کیفی انجام شده و نمونه مورد بررسی گزیده ای از کتاب های کتابخانه شهید هاشمی نژاد ساوه است که از این وندالیسم آسیب دیده بودند. با بهره گیری از روش نمونه گیری هدفمند، 140 مورد از کتاب نوشته ها انتخاب و به روش تحلیل محتوای ترکیبی بررسی شدند. یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد، محتوای کتاب نوشته ها شامل 4 مقوله اصلی ""بیان احساسات""، ""اظهارنظر""، ""پیشنهاد"" و ""درخواست"" است. مقوله ""بیان احساسات"" بیشترین و مقوله ""درخواست"" کمترین فراوانی را به خود اختصاص داده اند. براساس این نتایج، اغلب خوانندگانی که در حاشیه کتاب یادداشت نوشته اند، بیش از قصد تخریب، هدف اطلاع رسانی داشته اند. ضمناً بررسی یادداشت های آنان نشان می دهد نگرش آنان به زندگی (حداقل در زمان نوشتن یادداشت)، نوعی نگرش منفی بوده که عمدتاً با احساس غم و اندوه همراه بوده است. همچنین امیدواری به زندگی نویسندگان این یادداشت ها نیز در سطح پایینی به نظر می رسد. افرادی که به نوشتن یادداشت در حاشیه کتاب تمایل نشان داده اند در اغلب موارد، احساساتی نظیر شکست در روابط عاطفی و پشیمانی از عشق را تجربه کرده اند. نتیجه گیری: کتابداران می توانند در فرایند مجموعه سازی منابع در کتابخانه های عمومی به آثار الهام بخش توجه بیشتری نمایند. آثاری نظیر زندگینامه ها و آثاری که به تقویت نشاط و روحیه افراد کمک می کنند.

هدف: هدف از این پژوهش، بررسی تناسب حوزه نشر کتب دینی با انتظارات افراد در سطح جامعه است. روش: روش مورد استفاده در این پژوهش، پیمایشی است. جهت گردآوری داده ها با استفاده از پرسشنامه، دیدگاه های 807 نفر از مراجعان به کتابخانه ها و کتابفروشی ها جمع آوری شده است. یافته ها: یافته ها نشان داد که اولویت اول انتخاب 5/55 درصد از پاسخگویان، کتاب هایی با موضوع عقیدتی و دینی بوده است. 7/48 درصد از جامعه پژوهش بیش از نصف مطالعات خود را در حوزه کتاب های دینی و عقیدتی ابراز کردند. بیشترین مکان های دسترسی افراد به کتب دینی کتابفروشی با 4/50 درصد و کتابخانه با 1/32 درصد بود. میزان استفاده از اینترنت در تمامی سطوح تحصیلات پایین، و میزان استفاده از کتابفروشیها در تمامی سطوح تحصیلات بالا بود. اکثریت پاسخ دهندگان با 6/87 درصد تاکید کردندکه مهمترین مشخصه ظاهری کتاب، عنوان کتاب است. 8/90 درصد از جامعه آماری نام نویسنده و مترجم را مهمترین عامل نشر کتاب های دینی دانستند. همچنین کتاب های استاد مرتضی مطهری، شخصیت های مذهبی، ائمه، مسائل اعتقادی، حدیثی و ادعیه جزء اثرگذارترین موضوعات معرفی شدند. از نظر مخاطبان تکراری بودن، مستند نبودن، واژه های ثقیل عربی و متناسب نبودن با نیاز کاربر مهمترین دلایل ضعف کتاب های دینی است. از دیدگاه پاسخگویان مهمترین راهکارهای تبلیغ کتب دینی، تبلیغ از طریق رسانه، کاهش قیمت، متناسب سازی با نیاز روز و افزایش کتابخانه های عمومی و رایگان میباشد. مهمترین انتظارات پاسخگویان از کتاب های دینی آشنایی با سرگذشت بزرگان دین، آشنایی با مهمترین موضوعات دین اسلام، مفاهیم ارزشمند نهج البلاغه و نهضت کربلا بود. مهمترین انتظارات پاسخگویان از کتب دینی پاسخگویی به سؤالات مخاطب، آشنایی با مسائل ظریف دینی، بر شمردن شرایط انسان کامل در جهان امروز، توانایی زدودن ابهامات دینی برای نوجوانان و جوانان اظهار شد. اصالت/ارزش: با توجه به اینکه کتاب های دینی و عقیدتی جزو بیشترین انتشارات در سطح کشور هستند، لازم است با شناخت کافی برنامه ریزی دقیق نسبت به مخاطب کتاب های دینی و نیازهای آن ها داشته باشیم. پژوهش حاضر با بررسی نظرات پاسخ گویان، می تواند به دست اندرکاران نشر کتب مذهبی در برنامه ریزی بهتر مولفه های نشر کمک کند.