درخت حوزه‌های تخصصی

ادبیات عرب

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
شعر صرف علوم بلاغه کلیات لغت نثر نحو
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۰۱ تا ۱۲۰ مورد از کل ۱٬۶۵۱ مورد.
۱۰۱.

مقاربه أسلوبیه لرائیه ابن العرندس الحلی من منظور البنیویه النقدیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در زبان و ادبیات عربی پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲۷ 171 - 192

کلید واژه ها: الأسلوبیه الشعر العربی القدیم ابن العرندس الرثاء الإمام الحسین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۵ تعداد دانلود : ۶۲
الأسلوبیه منهج یرکز على العناصر الأساسیه والداخلیه للعمل الفنی من أجل الکشف عن معاییر الاختراع والابتکار فیه. إن البحث عن أسلوب العمل الأدبی طریقه لفهم الآراء والرؤیه الکونیه والثراء الأدبی لذاک العمل، حیث یعبر عن کیفیه تفاعل الکاتب مع الإمکانات اللغویه التی تظهر على مستویات مختلفه. فی المجال ذاته، إن الشیخ صالح بن عبد الوهّاب، الشهیر بابن العرندس، أحد أعیان الشیعه ومن علمائهم فی الفقه والأصول والمنطق، له مدائح ومراث فریده لأهل البیت (%)، ولا سیما الإمام الحسین (8)، تنم عن تفانیه فی ولائهم ومناوئته لأعدائهم. ومن أشهر قصائده فی هذا المجال، رائیته الشهیره (105بیتا) التی اشتهر أنها ما قرأت فی حفل إلا وحضره الإمام الزمان یبکى مع الباکین، على مصاب جدّه الحسین(8). فی هذا المقال، تتم مراجعه هذه "الرائیه" على المستویات الفکریه والصوتیه والنحویه والدلالیه، وفقا للمنهج الأسلوبی الذی یرکز على دراسه النص الأدبی، معتمدا على التفسیر والتحلیل. تشیر نتائج هذا البحث إلى أن ظاهره الجناس من أجمل آلیات الموسیقى والمحسنات اللفظیه التی أسرف فیها الشاعر جدا، حیث تمخضت عنها سمات أسلوبیه ودلالیه رائعه. سیطرت الجمل الاسمیه الخبریه السردیه على معظم أبیات القصیده کظاهره أسلوبیه لافته للنظر؛ وأما على المستوى الأدبی، فلقد صور الشاعر بعض الجمادات تبکی على الحسین، وت ذرف الدم وع وتتحرک حتى کأنه وضعها أمامنا کجسم حی تنبعث فیه موجات متدفقه من الحراک والدینامیکیه.
۱۰۲.

التحلیل البنیوی للشخصیات فی روایه «زرایب العبید» على ضوء نظریه کلود برمون(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی السردانیة العربیة جلد ۳ الربیع و الصیف ۱۴۴۴ شماره ۲ (پیاپی ۶) 183-213

کلید واژه ها: البنیویه الشخصیه نجوی بن شتوان زرایب العبید کلود برمون السردانیه العربیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۵ تعداد دانلود : ۱۱۲
إنّ الدراسه البنیویه للروایه، کنوع أدبی ممتاز، من خلال تحلیل المکوّنات الداخلیه ووصف العلاقات بین هذه الاجزاء، تؤدی إلى توضیح مکنوناتها الخفیه. إنّ الروائی والمفکر الفرنسی الشهیر «کلود برمون» فتح باباً جدیداً فی هذ المجال، إنّه تأثر بأفکار البنیویین الأوائل وخاصهً بآراء «براب» بتصمیم نمط جدید للتحلیل البنیوی للسرد؛ نمط یمکن تکییفه مع أی لغه وأیّ أسلوب. وفقاً لهذه النظریه، إنّ السرد هو مجموعه متناغمه وذات صله من المتوالیات التی تشکل بنیه القصه. یؤدی تجمیع هذه المجموعات إلى تعزیز المخطّط العام للسرد. إنّ شخصیات القصه تلعب بما یتناسب مع وجودها وتأثیرها فی السرد دوراً فی تشکیل الحبکه وسلسله الأحداث. روایه «زرایب العبید» للمؤلفه اللیبیه «نجوی بن شتوان» عمل روائیّ ممتاز جدیر للاهتمام من ناحیه البنیه والمحتوی. یدور موضوعها المأساوی حول نظام العبودیه المسیطره علی المجتمع اللیبی خلال سنوات الاحتلال العثمانی والاستعمار الإیطالی. هذا المقال یدرس بمنهج وصفی-تحلیلی هذه الروایه وشخصیاتها، أفعالهم وردود أفعالهم، فی سیاق السرد وسیتم فحص مسار الأحداث علی اساس نظریه برمون. یحاول البحث، تحلیل میزات الشخصیات المرکزیه للروایه والمؤثرات فی تغییرها. النتائج التی حصلت علیها هذه الدراسه وفقاً لنموذج برمون، هی أنّ ترتیب الأحداث وتطورها وتسلسلها فی الروایه ذات انسجام واتساق فنیّ یعبّر عن المجتمع وظروفه المأساوی وأنّ الشخصیات فیها دینامیکیه ومتعدده الأدوار لدیهم قدره الاختیار ففی لحظات مختلفه یلعبون أدواراً متباینه فتؤدی أفعالهم أحیاناً إلى النجاح وأحیاناً الی الخیبه.
۱۰۳.

سردیةُ لغةِ الآخَرِ المماثلِ الجسدیةِ في الأبیاتِ القصصیةِ لعُمَرِ بن أبي ربیعة(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی السردانیة العربیة جلد ۳ الخریف و الشتاء ۱۴۴۴ شماره ۱ (پیاپی ۷) 145-176

کلید واژه ها: السردیات لغه الجسد الآخر المماثل الغزل القصصی عُمَرِ بن أبی ربیعه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴ تعداد دانلود : ۵۸
عمر بن أبی ربیعه هو الشاعر الإسلامی والأموی الشهیر الذی تناوَل الغزل غرضاً مستقلاً قائماً بنفسه ودیوانُه کلُّه فی الغزل یحکی ما وقع بین عُمر وحبیباته. ومِن الطبیعی أخذت الهیئه الجسدیه للعاشق والمعشوق مداها فی الفضاء الشعری لدیه. وللجسد أهمیه بالغه فی اللغه وخاصه فی الشعر الغزلی الغنائی وهذه الدراسهُ تَتناولُ مَظاهرَ وصفِ جَسد المُحِبّ والمُحَبّ وخاصّه جسد المرأه الّتی تتجلّی کالآخر المماثل خلال غزل عمر بن أبی ربیعه وتبحث عن الأسالیب الّتی استعملها الشاعر لتوصیف جوارحهما مِن الصیغ اللّفظیه کالصفات والأفعال والصّور البلاغیه؛ کما تُلمُّ الدراسه بسردیه لغه الآخر المماثل الجسدیه بوصفه علامهٌ تواصلیهٌ وتعبیرٌ معتمَدٌ علی لسان الحالِ بدلَ الکلمه. یجری البحثُ علی النهج التوصیفی والتحلیلیّ بالاعتماد علی نظریات السرد مَدعوماً بالإحصاء الذی سلّط الضوء علی جانب دراسه لغه الجسد فی شعر الشاعر وعیَّن عدد الدلالات المختلفه لأعضاء الجسد من حیث کونها توصیفیه أو تراسلیه. تدلّ نتیجه البحث علی أنّ أکثر ما وصفها الشاعر من الجسد یختصّ بجسم المعشوق ومُعجَمُهُ الجسدیّ النّسوی مُستمدّ مِن التّراث العربی الشّعری وصوره لا تکاد تخرج عن دائره المخزون البیانی العربیّ. ولِجَسدِ الآخر المماثل دلالاتٌ عاطفیهٌ ورُموزٌ عُرفیهٌ تَتجلَّی فِی بَعض حرکات أعضاء ذلک الجسدِ وإیماءاتها، وفیما یتعلّق بالجسد من أثواب وزینه، ونصل أخیراً إلی أنّ الجسد شارک ک بُؤره دلالیهٍ وخِطابیه حمل مُستویات وَعی الشاعر ولاوَعیه ضمن لغه الشاعر الغزلیه.
۱۰۴.

دراسه مقارنه للتهکم الفکاهی فی مجموعه القصص القصیره "وجوه وحکایات " لمارون عبود وروایه "الأحمر والأسود " لاستاندال(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی السردانیة العربیة جلد ۳ الربیع و الصیف ۱۴۴۴ شماره ۲ (پیاپی ۶) 330-356

کلید واژه ها: التهکم الفکاهی وجوه وحکایات الأحمر والأسود مارون عبّود استاندال

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۱ تعداد دانلود : ۱۱۲
یُعَد استخدامُ الأسلوب الفکاهی من الطرق المفضّله لخلقِ الفرح والسعاده لدى الجمهور، والتی تنتقدُ العدید من القصور والاضطرابات وتصححها بشکل غیر مباشر. لذلک، لطالما نظر علماء الأدب إلیها نظره اهتمام. یحظی الأدب العربی والفرنسی، خاصه فی العصر المعاصر، بدور نشیط وأقوى فی مجال الفکاهه والتهکم الفکاهی. لکل من مارون عبود، الروائی اللبنانی البارز، واستاندال الکاتب الفرنسی، أعمال تجدر بالدراسه من منظار الفکاهه والتهکم الفکاهی. تم فی هذا البحث تعریف الفکاهه والتهکم الفکاهی وخلفیتها ومکانتها فی الأدبین العربی والفرنسی. ثم تمت دراسه تطبیقیه لوظائف التهکم الفکاهی ومقارنته فی مجموعه "وجوه وحکایات " لمارون عبود وروایه "الأحمر والأسود " لاستاندال، متکئه على أسس المدرسه الأمریکیه المقارنه والمنهج الوصفی التحلیلی. وسعینا إلى الإجابه عن هذین السؤالین: ماهی أسباب ظهور التهکم الفکاهی فی أعمال المؤلفین؟ وما هی الفروق والقواسم المشترکه بینهما فی استخدام التهکمات الفکاهیه؟ تشیر النتائج إلی أن کلاً من مارون عبود وستاندال، رغم عدم وجود أیّه صله أدبیه للبعد الزمنی والمکانی بینهما قد استخدما مجموعه متنوعه من الأسالیب الأدبیه والفکاهیه مثل التناقض والتضاد والتصویر الکاریکاتیریه وغیرها لإبراز الجانب الفکاهی ونقد العیوب المختلفه فی المجتمع، کما استخدما الدعابه کأداه للتفکیر النقدی الجاد للنضال الاجتماعی.
۱۰۵.

بررسی تنهایی و راه های درمان آن در اشعار عدنان الصائغ بر اساس نگرش وجودی اروین یالوم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادبیات عربی زمستان ۱۴۰۱ شماره ۳۱ 86 - 105

کلید واژه ها: مکتب وجودی درمان وجودی تنهایی اروین یالوم عدنان الصائغ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶ تعداد دانلود : ۵۳
امروزه باوجود پیشرفت وسایل نقلیه و نیز راه های ارتباطی مثل تلفن و فضای مجازی، انسان معاصر بیش از پیش تنهایی را تجربه می کند. روان شناسی به عنوان یکی از حوزه های مهم در ارتباط با انسان و مشکلات روحی وی درصدد تبیین و درمان این احساس تنهایی برآمده و شیوه های درمانی متعددی را ارائه کرده است. عده ای از روان شناسان، ازجمله اروین یالوم (Irvin D. Yalom)، درمان وجودی (Existential therapy) را پیشنهاد می کنند. درمان وجودی یک شیوه درمانی نیست بلکه رویکردی فلسفی است که بر شیوه کار و عملکرد مشاور و روان درمان گر تأثیر می گذارد. عدنان الصائغ به عنوان یک شاعر مدرن و چه بسا پست مدرن در برخی اشعار خود به بیان وضعیت زندگی انسان در دوره معاصر پرداخته است؛ غم، آوارگی، جنگ، دوری از وطن و تنهایی بیشترین بسامد را در اشعار وی دارند. بخصوص که خود شاعر طعم غربت را چشیده است. در این جستار، نگارندگان برخی از اشعار عدنان الصائغ را در حوزه ی انواع تنهایی و راه های درمان آن با رویکرد وجودی اروین یالوم بررسی کرده اند؛ ابتدا اشعار را با روش توصیفی- تحلیلی شرح داده و سپس به بیان وجوه اشتراک بین رو ش های درمان اروین یالوم و عدنان الصائغ پرداخته اند. مضمون تنهائی در غالب اشعار عدنان مربوط به تنهایی وجودی است که نسبت به تنهایی درونی و تنهایی بین فردی بسامد بیشتری دارد. به همین ترتیب نیز شیوه های درمان تنهایی وجودی در اشعار وی ازجمله پناه بردن به خیال و رؤیا، روی آوردن به عشق و عزلت نشینی بیشتر در شعر عدنان نمود پیداکرده است. این گونه شعرها هم به خود شاعر درگذر از این تنهایی گریزناپذیر کمک کرده است و هم به مخاطب های او سرنخ ها و نشانه هایی برای مهار این احساس تنهایی ارائه داده است. از این حیث پژوهش حاضر می تواند مؤید نقش هنر در حوزه ی درمان باشد و به پژوهشگران حوزه ی هنردرمانی کمک کند
۱۰۶.

أثر طفولة مفید الوحش والعلاقات الأسریّة في سلوکه في روایة «نهایة رجل شجاع» للکاتب السّوریّ حنّا مینه دراسة نفسیّة تحلیلیّة(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی السردانیة العربیة جلد ۳ الخریف و الشتاء ۱۴۴۴ شماره ۱ (پیاپی ۷) 177-201

کلید واژه ها: الروایه النقد النفسی نهایه رجل شجاع حنا مینه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷ تعداد دانلود : ۴۹
إنّ روایه "نهایه رجل شجاع"، تبدو مسرحاً خصباً للبحث فی موضوع الطفوله وأثرها فی شخصیّه الفرد، نظراً لما تترکه التربیه القاسیه من عظیم أثر فی نفوس الأبناء، فضلًا عن تأثیر المجتمع والأتراب فی سلوکیّات الأفراد. إنّ تناول روایه «نهایه رجل شجاع» للکاتب «حنّا مینه» فی دراسه نفسیّه، موضوعٌ له أهمیّته الخاصّه، لأنّ الکاتب من أعمده الرّوایه العربیّه المعاصره، ورکّزت الروایه على أهمیّه حیاه الطفل فی بناء شخصیّه الرّجل. لذلک ستقوم هذه المقاله على کشف تأثیر الطّفوله الّتی عاشها مفید الوحش -بطل روایه نهایه رجل شجاع- فی شخصیّته رجلًا. تعالج هذه المقاله دور الأب والأمّ فی الوصول إلى الهویّه الشّخصیّه للبطل ودور المعلّم والأتراب وأهل الضّیعه، کأصحاب المجتمع، فی رسم الملامح الشّخصیّه للطّفل. وما نستنتجه من هذه مقاله: تجسّد «نهایه رجل شجاع» صوره الطفل المعنّف الّذی تلقّى القسوه فی مجتمعه، بدءًا بالأسره حیث الاختلال العاطفیّ، فلم تستطعِ الأمّ الحنون أن تعوّض بلطفها وتضحیاتها قسوه الوالد وعدم تسامحه، ثمّ فی المدرسه حیث المعلّم الذی نفّره من الصّفّ وکرّهه العلم، إلى أتراب عزفوا بقیثارته لحن الشّقاء والشّغب، وأخیراً مع أهل الضّیعه حیث المختار الظّالم، والمتبارین فی عرض اقتراحاتهم لتعذیبه. شخصیّه «مفید الوحش» الّتی تعبّر عن شخصیّه رجال کثر عاشوا فی أجواء مماثله، وتلقّوا تربیهً قمعیّهً، ترکت انعکاساتها السلبیّه فی المجتمع. إنّ سلوک مفید الطفل –بطل الروایه- الباحث دوماً عن المشاکل، ردّ فعل طبیعیّ للتّربیه الّتی تلقّاها، والقائمه على ظلم الوالد فی ظلّ مجتمع شرقیّ ذکوریّ، یلعب فیه الرجل الدور البالغ، وفی کنف أمّ مهیضه الجناح، لا ثقل لکلمتها ولا مجال لبثّها سوى عبر دموع جیّاشه. بما أنّ هذا البحث یهدف إلى دراسه أثر الطّفوله فی تکوین شخصیّه الفرد، کان لا بدّ من اللّجوء إلى المنهج النفسیّ-التحلیلی لإنجاز الدراسه.
۱۰۷.

المعجم الذهنی والصوغ القیاسی بین العامیه والفصحى(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در زبان و ادبیات عربی بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲۶ 153 - 170

کلید واژه ها: المعجم الذهنی الصوغ القیاسی العامیه الفصحى

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۶ تعداد دانلود : ۷۵
السلیقه اللغویه حصیله لازمه فی اللهجه العامیه فی جمیع اللغات؛ والبحث هنا یختص بالعربیه. فالمعجم الذهنی الذی یرتضعه الطفل، یؤدی به ذلک إلى أمیه الابتعاد والانحراف والغربه تماما عن القرآن وإرث العربیه أو یوقع المتعلم فی البیئه المدرسیه فی تبعات الازدواج اللغوی الذی یجعله یکابد التصویب اللغوی فی جمیع مراحل التعلیم. وهذا الخضوع یهدد منذرا بموت الفصحى بین طبقات مختلفه من البیئه اللغویه العربیه؛ بسبب انحرافها عن الإرث اللغوی للفصحى، وعن عربیه القرآن نطقا ودلاله؛ لذلک جاء التنبیه على التنشئه البیتیه والإعداد المدرسی فی بناء وعی لغوی سلیم ینأى بالطفل عن مکابده الازدواج اللغوی فی مراحل تأهیله الثقافی، بما یغرس لدیه القدره التولیدیه على المستوى الصوابی فی الصوغ القیاسی؛ وقد نبه البحث على الاختلاف بین العامیه والفصحى على مستویات صوتیه، وصرفیه، ونحویه ودلالیه، وأشار إلى علاقه المعجم الذهنی بالقدره التولیدیه، ثم عرض إستراتیجیات تعین على استیعاب الحصیله اللغویه، وعرض لجهود علماء العربیه فی بیان علاقه السلیقه اللغویه بالصوغ القیاسی، وختم فی نتائج البحث ومقترحاته بالإشاره إلى دلاله الوعی الحضاری فی العربیه الفصحى، وإلى دور معطیاتها فی استنهاض الوعی الحضاری.
۱۰۸.

مقاربه عتبه العنوان فی مجموعه من القصص القصیره لمحمد تیمور ما تراه العیو ن أنموذجا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در زبان و ادبیات عربی پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲۷ 19 - 30

کلید واژه ها: المصاحبات النصیه عتبه العنوان جیرارد جینیت محمد تیمور ما تراه العیون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۶ تعداد دانلود : ۸۴
نظرا إلى أن الأعمال الأدبیه لا تظهر کنص مکشوف، بل ترتبط دوما متواصله بعناصر تصویریه أو لفظیه؛ فمن الواضح أن هذه العوامل، باعتبارها عوامل إضافیه للنص الرئیس، یمکن أن تؤثر على القارئ، فیما یتعلق بموضوع النص. تتم تسمیه هذه العناصر، والتی تختلف وفقا للفتره، والإصدارات، والمؤلفین، والجمهور والثقافات، من خلال نصوص جیرار جینیت التی کرس لها دراسه واسعه فی عمله بعنوان عتبا ت) 7891 (. إن العنوان فی العمل الأدبی موضوع حدیث لم یتم إیلاء الاهتمام الکافی له حتى الآن، وفقا لأعمال محمد تیمور؛ وخاصه مجموعه من قصصه القصیره ما تراه العیو نله؛ لذلک یتوخى هذا المقال إلى عتبه العنوان والإثبات أن انتقال المعنى فی الأعمال الأدبیه لا ینحصر فی النص الرئیس فحسب، بل فی عتبات الأثر الأدبی، ویناقش کیف یظهر العنوان فی هذا العمل ویحدد الدور الذی یمکن أن یلعبه العنوان فی فهم وتفسیر النص وأغراض الکاتب؛ وبالتالی، نکشف أن المؤلف اختار لعمله الأدبی عنوانا مناسبا، وفقا لمحتواه وغرضه؛ وأن عنوان الکتاب الذی تأثر جیدا بالصفات الجیده لعنوان لائق، صار قادرا على الاندماج فی ذهن القارئ.
۱۰۹.

البنیه الشعریه ومقاربه الخطیئه وفق قراءه جدیده للنظریه الشکلیه قصیده حوار لأدونیس نموذجا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در زبان و ادبیات عربی پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲۷ 57 - 68

کلید واژه ها: البنیه الشعریّه النظریه الشکلیه أدونیس قصیده حوار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۰ تعداد دانلود : ۶۱
البنیه الشعریه، باعتبارها توظیفا جدیدا للغه، تهدف إلی تأسیس علاقات جدیده بین الکلمات، لتبتکر لغه جدیده تحتضن التنافر والاختلاف. من هذا المنطلق، فإن أدونیس فی النص الشعری بشکل عام، وفی قصیده حوار بشکل خاص، یفرغ الکلمه من دلالتها الراسخه فی المنظور المعجمی، ثم یشحنها بدلاله جدیده عبر تأسیس علاقات جدیده. بناء علی ذلک، یحاول الأدیب جراء کل ذلک، أن ینتهک مرجعیه المخاطب، سعیا إلی استبدالها بمرجعیات نصیه أخری. من هنا، یأتی الانزیاح الدلالی الذی یمارس الأدیب من خلاله تغییر المرجعیات المعرفیه السائده؛ وعلی ذلک، فإن النص الأدبی باختراقه للمرجعیات، یتقارب من الخطیئه، وفق المنظور المستعمل یومیا للدلاله. تسعی هذه المقاله إلی دراسه النص الأدونیسی لتلقی الضوء علی أن قصیده حوار تشکل مدخلا أساسیا لتفجیر الدلاله وشحن المفرده بدلالات جدیده تکتسبها الکلمه من السیاق، ولیس من المنظور الوضعی المسبق. وتطرقت المقاله إلى دراسه هذا الموضوع حسب المنهج الوصفی التحلیلی، انطلاقا من النظریه الشکلیه، لتکون اللغه هی نقطه الانطلاق لدراسه النص. ومن النتائج التی توصل إلیها البحث هی أن القصیده تسعی إلی تأسیس نسق معرفی ینطلق من الحیره بمرکزیه السؤال لترفض ثنائیه الاختیار المتوقف علی"الخیر / الشر" المهیمنه علی وعی الإنسان العربی، فحاول الأدیب أن یغیّر بؤره الرؤیه إلی الأشیاء من خلال اختراق نمطیه اللغه / المعرفه.
۱۱۰.

دراسه أسلوبیه وجمالیه في وطنیات الصقلاوي (دیوان «وصایا قید الأرض» نموذجاً)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه نقد ادب عربی دوره شانزدهم بهار و تالستان ۱۴۰۱ شماره ۲۴(پیاپی ۸۲) 163 - 184

کلید واژه ها: الصقلاوی الاسلوبیه الجمالیِه وصایا قید الأرض الوطن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۳ تعداد دانلود : ۷۲
إن الأسلوبیه فی المصطلحات الأدبیه هی تفسیر النص بناءً على اختیار الشاعر اللغه ولحن النص. فالأسلبه کانت موقفا عاطفیا وخیالی للعالم الداخلی والخارجی، وترتبط بلغه تصویریه وعاطفیه، وعاده لا تستخدم الکلمات والجمل فی معناها الأصلی؛ والجمالیه تشرح جمالیات الشعر بالإدراک الحسی، وتعنی وصف الحقیقه الخفیه وتفسیرها فی الفن والأدب. وثمه شتی المشترکات بین هذین المصطلحین، والفوارق أیضا. وحسب الدراسه إن العلاقه بینهما، علاقه العموم والخصوص من وجه. إتجهت الدراسه هذه، إلی آثار حب الوطن فی شعر الشاعر العمانی المعاصر سعید الصقلاوی معتمدهً علی النظرات النقدیه الاُسلوبیه والجمالیه. الحدیث فی الدراسه هو التحلیل وشرح العلاقات بینهما فی أشعار الصقلاوی عن الموطن والوطن الذی هو من أجمل مظاهر العواطف الإنسانیه فی الشعر، إن طریقه البحث، مکتبیه والمنهج فیه، هو المنهج الوصفی– التحلیلی- الإسنادی.
۱۱۱.

تحلیلی بر رویکرد فلسفی در نقد کلاسیک عربی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه نقد ادب عربی دوره شانزدهم بهار و تالستان ۱۴۰۱ شماره ۲۴(پیاپی ۸۲) 185 - 206

کلید واژه ها: نقد عرب کلاسیک رویکرد تحلیل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۲ تعداد دانلود : ۸۴
نقد ادبی عرب تا قبل از رنسانس عربی را نقد کلاسیک می نامیم چون هنوز در فضای مبانی سنتی نقد از جمله نقد ذوقی، نقد لغوی، نقد اخلاقی ، نقد روان شناختی نفس می کشد.نقد از عصر جاهلی تا پایان قرن سوم در چنین فضایی سر می کرد . اما در قرن چهارم با ورود فلسفه یونان صبغه فلسفی می گیرد. مشارکت فرقه های اسلامی در حوزه های ادبی و نقدی و تأثیر جریان های کلامی در تحوّل مسایل فکری و دینی ، همگی در رشد و بالندگی ادبیّات به ویژه نقد تأثیرگذار بوده اند. از این دوره است که اندیشه های فلسفی یونانی به ویژه دو کتاب «الخطابه» و «الشعر» ارسطو بیش ترین تأثیر را در شکل گیری رویکرد فلسفی در نقد ادبی، می گذارند.و نقد در این دوره تحت تاثیر دو اثر، فلسفی می شود.پس از این مرحله است که جهان عرب با دو بوطیقا مواجه می شود . بوطیقای ارسطویی و بوطیقای عربی . نقد ادبی با توجه به این دو گونه بوطیقایی متاثر از فلسفه ارسطویی فلسفی می شود ولی همچنان در مبانی نقد سنتی است. این مقاله با این فرضیه که نقد عربی از بوطیقای ارسطویی متاثر است این پرسش را مطرح می کند که آیا این تاثیر در مبانی نقد ناقدان تاثیر گذار بوده است یا موجب و موجد رویکرد ثابت شده است؟ نتیجه این بررسی آن است که تا قرنها این تاثیر موجب شکل گیری رویکرد عموم ناقدان عرب تا ظهور رنسانس عربی
۱۱۲.

معیار عاطفی در نقد ادبی سده های اول تا سوم هجری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه نقد ادب عربی دوره شانزدهم بهار و تالستان ۱۴۰۱ شماره ۲۴(پیاپی ۸۲) 207 - 236

کلید واژه ها: نقد ادبی معیار نقد عاطفه ذوق ادبیات غنایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۱ تعداد دانلود : ۱۰۳
آثار ادبی پس از  آفرینش،  به ناگزیر در برابر نگاه ناقدانه ی ادیبان و همچنین مردم عادی قرار می گیرند و  از آن پس، پیوسته داوری و  ارزیابی می شوند. نقد به همراه تحلیل اثر ادبی و هنری و سنجش و ارزیابی آن با معیارهای علمی، از سویی خواننده را به سوی گزینش اثر برتر رهنمون می شود و از سویی دیگر چون راهنمایی با بصیرت، ادیبان و هنرمندان را به سوی آفرینش آثاری نیکوتر سوق می دهد. از آنجاکه نقد و گزینش آثار ادبی در درازای تاریخ ادبیات، پیوسته بر پایه معیارهایی انجام شده است، چگونگی و نیز چرایی پدید آمدن هر کدام از آن معیارها در بستر دوره های ادبی گوناگون، بیانگر بسیاری از واقعیات در زمینه های متفاوت تاریخی، فرهنگی و ادبی است. واقعیت هایی که با گذشت زمان دستخوش دگرگونی های فراوانی نیز شده است. پژوهش پیش رو تلاش نموده تا روشن نماید که ادبیات غنایی سده های نخستین هجری، در نبود بسیاری از معیارهای ادبی که نتیجه پیدایش دیرهنگام و یا عدم تدوین کامل دانش های ادبی در آن زمان بوده است، چگونه توانسته با تکیه بر اندک معیارهای شخصی و به ویژه با تکیه بر جنبه های لفظی و معنایی معیاری مانند معیار عاطفی و همچنین انطباق آن با ادبیات غنایی سده های نخستین، تا مرز شکوفایی ادبی پیش برود و اینکه این معیار در درازای سه سده نخستین هجری چه دگرگونی هایی را پذیرفته و از آن مهمتر چه تأثیراتی بر  بهبود آثار ادبی سده های یاد شده و در نهایت بر روی ادبیات پس از آن بر جای گذاشته است.
۱۱۳.

دراسه الأسلوب المهذّب فی اللغه العربیّه وفقاً لنظریّه التأدّب عند براون ولیفنسون(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی اللغه العربیه و آدابها پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۳۶ 61 - 88

کلید واژه ها: نظریه التأدب الأسالیب المهذبه مستویات التأدب الفشل التداولی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶ تعداد دانلود : ۴۴
إنّ الأسلوب المهذّب من القضایا المهمّه فی التواصل، حیث یمهّد الطریق لتواصل ناجح مع المخاطب ویحول دون الفشل التداولیّ. لقد درست هذه المقاله الأسلوب المهذّب فی اللغه العربیّه وفقاً لنظریّه التأدّب عند براون ولیفنسون التی تعتبر من أشهر النظریّات فی هذا المجال، إضافه إلى نظریّه بروک وناغاساکا المأخوذه من النظریّه الأصلیّه. ولکنّ البحث لم یتوقف عند النظریّه، بل قام بدراسه أنواع الأسالیب المهذّبه فی اللغه العربیّه بأمثله وظیفیّه وفقاً للمنهج المتبع فی هذا البحث وهو منهج وصفیّ – تحلیلیّ، بعد أن درس خلفیّه التأدّب فی اللغه العربیّه وبیّن الفارق بین التلطّف والتأدّب وهما مصطلحان خلط بعض الباحثین بینهما فی دلالتهما. وقد اقترحت هذه الورقه البحثیّه مستویات للتأدّب من المستوى الأوّل حتى الثالث لتیسیر استخدام الأسالیب المهذّبه فی المواقف التواصلیّه. وخلصت إلى أنه من الأحسن أن نستخدم التلطّف بمعنى حسن التعبیر الذی یقابل المحظور اللغویّ ونستخدم التأدّب لتسمیه نظریّه براون ولیفنسون نظراً لدلالته اللغویّه. کما یمکن تناول الأسالیب المهذّبه ضمن تقسیمها إلى أربع فئات رئیسه (مخاطبه الآخرین، واستخدام الأسلوب المباشر بشکل مهذّب، والاعتذار، والاستفهام) وفئات فرعیّه، حیث یتمّ تقدیم مستویات للتأدّب وفقا لنظریّه براون ولیفنسون فی ثلاثه مستویات، وکلّما ارتفع المستوى کانت نسبه تهدید ماء وجه المخاطب أکثر.
۱۱۴.

بررسی حقیقت مانندی در نمایشنامه های عاشورایی معاصر (مورد پژوهی "الحر الریاحی"، "الحسین ثائرا" و "الحسین")(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادبیات عربی زمستان ۱۴۰۱ شماره ۳۱ 48 - 65

کلید واژه ها: حقیقت مانندی نمایشنامه عاشورا الحر الریاحی لحسین ثائرا الحسین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۳ تعداد دانلود : ۴۴
حقیقت مانندی از عناصر مهم داستان و نمایشنامه است و به میزان انطباق اثر با واقعیت بیرون و حوادث آن بستگی دارد. این تطابق نه به صورت کامل و شرح دقیق واقعیت است؛ چراکه این امر، اثر ادبی را از ادبیت دور و آن را متنی تاریخی می سازد. انعکاس واقعیت و بازیابی آن در اثر به نحوی که برای مخاطب باور پذیر باشد. واقعیت برون متنی، ساختاری است که هر نویسنده با توجه به رویکرد و سبک ادبی خود، آن را در اثرش به کار می گیرد. ادبیات نمایشی عاشورایی، به دنبال احیای ادبی واقعه ی کربلا در قالب نمایشنامه است و مشخص کردن مرز بین واقعیت و ادبیت و خیال در این آثار مورد توجه پژوهش حاضر بوده است. این ژانر ادبی اگرچه در مقایسه با سایر انواع ادبی به خصوص شعر عاشورایی کمتر متداول بوده است، اما نمایشنامه های عربی متعددی می توان یافت که هر یک از زاویه ای خاص به وقایع کربلا پرداخته اند؛ ازجمله سه نمایشنامه ی شاخص "الحر الریاحی" اثر شاعر و نویسنده عراقی "عبدالرزاق عبدالواحد"، نمایشنامه ی "الحسین ثائرا" اثر نویسنده مصری "عبدالرحمان شرقاوی" و نمایشنامه ی "الحسین" اثر نویسنده سوری "ولید فاضل" که با توجه به محتوای مشترک، زمینه بهره مندی از ساختار مشترک را نیز دارا هستند. پژوهش حاضر تلاش دارد با روش تحلیلی–توصیفی به بررسی انطباق سه اثر هنری با واقعیت تاریخ کربلا بپردازد. بر اساس بخشی از یافته های پژوهش نویسندگان از ابزارهای مختلفی چون شخصیت های واقعی و تاریخی، روایت حوادث تاریخی، استفاده از پیرنگ منطقی و طبیعی برای تقویت حقیقت مانندی آثار خود بهره برده اند، اما اثر عبدالواحد با بیشترین دخل و تصرف به جنبه های ادبی و هنری اثر خود افزوده و از روایت عاشورا برای انتقال دلالت های معنایی خاص خود استفاده کرده است. اثر شرقاوی نیز بیش از دو اثر دیگر به روایت تاریخ کربلا نزدیک تر می شود. جنبه رئالیسم دینی با نقل حوادث خارق العاده در نمایشنامه ی "الحسین" قابل ملاحظه است.
۱۱۵.

واکاوی مؤلفه های سوررئالیسم در رمان "أبواب المدینه" اثر الیاس خوری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادبیات عربی زمستان ۱۴۰۱ شماره ۳۱ 106 - 128

کلید واژه ها: رمان مدرن سوررئالیسم نگارش خودکار الیاس خوری أبواب المدینه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۴ تعداد دانلود : ۵۰
سوررئالیسم در اوایل قرن بیستم میلادی و با هدف تغییر نگرش انسان به جهان صنعتی و به نوعی مبارزه با آن شکل گرفت. هدف سوررئالیست ها تغییر دنیا بر محور عقاید خود و به نوعی بازگشت به طبیعت اصلی انسان بود؛ هرچند این مکتب ادبی بیشتر با شعر سروکار داشت، ولی به تدریج وارد عالم ادبی رمانهای مدرن نیز شد و نظراتی را در زمینه ی نوع ادبی رمان و نزدیکی زبان آن به زبان شعری مطرح نمود. الیاس خوری، نویسنده ی معاصر لبنانی، در رمان أبواب المدینه، با استفاده از مؤلفه های سوررئالیستی، سعی دارد تا تلاش بی نتیجه ی قهرمان داستان برای رسیدن به شهری مجهول را روایت کند و در نهایت نیز با نابودی شهر، تلاش انسان معاصر در رسیدن به خواسته هایش را زیر سؤال می برد. پژوهش حاضر بر آن است تا به شیوه ی توصیفی تحلیلی به بررسی شاخصه های سوررئالیستی این رمان پرداخته و بیان نماید که مؤلفه های سوررئالیسم در این رمان کدامند و چه کاربردی در طرح مسائل رمان داشته اند؟ بنا نهاده شدن این رمان بر بستری سورئالیستی در کنار عدم نگارش پژوهشی مستقل در مورد این اثر ادبی ازیک طرف و لزوم آشنایی با آثار پست مدرن در ادب عربی از طرف دیگر، نشان دهنده ی ضرورت و اهمیت پژوهش حاضر است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که رمان أبواب المدینه بر بستری سوررئالیستی بنیان نهاده شده و مؤلفه هایی مانند تصاویر سوررئال، عشق، خیال و رؤیا، نگارش خودکار و پیچیدگی و ابهام از مهم ترین شاخصه هایی است که در رساندن معانی سوررئالیستی به خواننده در این رمان به کار گرفته شده اند.  
۱۱۶.

الکلمه العربیه بین التألیف الصوتیّ والبناء المقطعیّ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی اللغه العربیه و آدابها پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۳۶ 141 - 166

کلید واژه ها: الکلمه التألیف الصوت المقطع

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲ تعداد دانلود : ۲۸
سعت اللغه العربیّه إلى تحقیق التآلف والانسجام بین الأصوات المشکّله للکلمه بما ینعکس سهوله فی النطق، واختزالا للجهد العضلی المبذول، بالتوازی مع الوصول إلى حد أعلى من الوضوح السمعی، وأوجدت اللغه العربیّه نظامها الصوتی الخاص بها الذی یحقق لها الیسر والسهوله فی نطق الکلمات فی أثناء أدائها لمعانیها.حاول هذا البحث الوقوف على أحد أهم مسائل النظام الصوتی العربی، إنها مسأله بناء الکَلِم العربیّه على أساس صوتی مقطعی، فبیّن أنّ الکلمه العربیّه  یجری تألیفها وفق قواعد خاصه على أساس مخارج الأصوات (قرباً وبعداً)، وتجاورها (تقدیماً وتأخیراً)، وصفاتها (الذلاقه والإصمات)، مع اعتماد تشکیلات مقطعیه یُسمح بائتلافها، وتکون غیر ثقیله على النطق وعلى السمع، فینتج عن ذلک کَلِم تتصف بأنها تنطق بیسر وخفه، وبیّن البحث أنّ تلک الخفه عدّت معیاراً من معاییر الفصاحه العربیّه، کما عدّت التشکیلات الصوتیه المستخدمه مؤشراً على عربیتها.
۱۱۷.

دراسه سکینه قلب النبیّ محمد (ص) فی السور القرآنیه من خلال العملیّات (النشاطات) (الجزء الثلاثون من القرآن الکریم نموذجا)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آفاق الحضاره الاسلامیه سال بیست و پنجم یهار و تابستان ۱۴۰۱ (۱۴۴۳ه.ق) شماره ۱ (پیاپی ۴۹) 179-209

کلید واژه ها: القرآن الکریم النبی محمد (ص) السکینه الوظیفه التجریبیه العملیات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۲ تعداد دانلود : ۶۵
للاتجاه الوظیفی فی اللسانیات مکاتب مختلفه، ومن أهمها مکتبه لندن ولهذه المکتبه (1916) مؤسسون من أبرزهم مایکل هالیدی الذی طوّر نظریه فیرث السیاقیه (1960) ثم وضع نظریه (1985) أسماها النحو النسقی (النظامی). هذه النظریه مبنیه علی أساس تعدد وظائف اللغه. إنّ هذه المقاله تعتمد علی نحو هالیدی النظامی وتحاول أن تعالج آیات من الجزء الثلاثین معالجه لسانیه معتمدهً علی وظیفه اللغه التجریبیه ومستخدمهً المنهج الوصفی-التحلیلی. فی هذه المقاله بالترکیز علی الوظیفه التجریبیه (بعد استخراج العملیّات من الآیات ودراسه نوعها) یتّضح أنّ العملیات المادیه والسلوکیه والعلائقیه والکلامیه والذهنیه تستعرض سکینه قلب النبیّ والعملیات المادیه تکون أکثر ورودا فی هذه الآیات التی نعالجها من الجزء الثلاثین ولاسیما هذه العملیه تکون أکثر حضورا فی الآیات التی تحقق سکینه قلب النبیّ من خلال عبادته وإبلاغ رسالته وإعطاء النعم الإلهیه وذکر عظمه الله وقدرته وعمل الخیر وشکر النعم الإلهیه فمحتوی الآیات وسیاق موقفها یقتضیان توظیف أفعال تدلّ علی الحدث وتسهّل تجسم الحوادث. بعد العملیات المادیه، العملیه السلوکیه تکون أکثر ورودا فی هذه الآیات ووردت فی آیات تحقق سکینه قلب النبیّ من خلال الدعوه إلی الصبر وتفویض أمور الکافرین إلی الله. الله مشارک العملیه فی سبعه وثلاثین موضعا والنبیّ مشارک فی أربعین موضعا. فی آیات القسم الأول والثانی والسادس والسابع، رسول الله مشارک فعال وفی آیات القسم الثالث والرابع والخامس، الربّ مشارک فعال.
۱۱۸.

دراسة عنصر "النبرة" بناءً على نظریة السردیات البنیویة لجیرارد جینیت روایة "مذکّرات کلب عراقي" مثالاً(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی السردانیة العربیة جلد ۳ الخریف و الشتاء ۱۴۴۴ شماره ۱ (پیاپی ۷) 121-143

کلید واژه ها: السردیات البنیویه الروایه العربیه النَّبره مذکرات کلب عراقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۳ تعداد دانلود : ۵۸
یجب البحث عن الأسس النظریه للسردیات المعاصره فی الشکلیات الروسیه وکذلک فی وجهات النظر البنیویه لباحثین مثل دو سوسور. لذلک، دخلت السردیات کعلم مستقل إلى الساحه فی النصف الثانی من القرن العشرین، وتمکن علماؤها مثل جیرارد جینیت من بناء الأسس النظریه لعلم السرد الجدید من خلال توسیع آراء أسلافهم من اللغویین. لقد تمکنوا من تمییز خمس مقولات محوریه عن بعضها البعض فی تحلیل الأعمال الروائیه، وهی: النظم والاستمراریه والتکرار والوجه والنبره. فی أبسط تعریف لها، تعد "النبره" فی الروایه هی نفسها طریقه السرد التی تتضمن عنصرین مهمین هما "الزمان" و "المکان". تحاول هذه المقاله تحلیل عنصر "النبره" فی الروایه بالمنهج الوصفی التحلیلی. والمثال الذی قمنا باختیاره فی هذا البحث هو روایه "مذکرات کلب عراقی" والتی تم تحلیلها بناءً على نظریه جیرارد جینیت. وتشیر نتائج هذا البحث إلى أن النبره المستخدمه فی هذه الروایه، على مستوى المکان، هی نبره "الاستبطان"، کما أن نبره الروایه هی "الاسترجاع الفنی" على مستوى الزمان.
۱۱۹.

معناداری قصیدة النثر از منظر مبانی هرمنوتیک گادامر (تحلیل نمونه هایی از اندیشه ها و اشعار ادونیس و انسی الحاج)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادبیات عربی تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲۹ 22 - 34

کلید واژه ها: هرمنوتیک فلسفی قصیده النثر گادامر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲ تعداد دانلود : ۶۴
قصیده النثر در چارچوب تفکر جنبش ادبی «مجله لبنانی شعر» و به مثابه نمود ادبی از اندیشه ی هستی شناسانه ی این جنبش، به دنبال کشفِ گونه ی دیگر از جهان و روابط میان اشیاء است. در این نمود ادبی، زبان شعر ساختار از پیش طراحی شده را رها ساخته و هستیِ دیگرگونه را به نمایش می گذارد. ازاین رو، فهم چنین متونی که دارای معانی فلسفی است در چارچوب نظریه های ادبی و نقدی میسر نیست و از این طریق نمی توان گستره ی معنایی آن متون را تحلیل نمود و ممکن است تحلیل ها به تک معنایی و سلطه مؤلف ختم شود. بر این اساس دریافت ابعاد معنایی چنین متونی مستلزم کاربست رویکردهای فلسفی است. هرمنوتیک فلسفی که بر بنیادهای فلسفه ی هستی شناسانه استوار است در باب تفسیر متن امکان دریافت های وسیعی را برای خواننده فراهم می کند. در راستای ضرورتِ یافتن رویکردی معناگرا برای تحلیل این نوع ادبی و پرده برداشتن از وجوه ادبیّت و زیبایی خاص آن، در این جستار از یک سو با کاربست تئوری گادامر- فیلسوف آلمانی به تفسیر سطرهایی از قصیده النثر پرداخته شده است و از طرف دیگر همسویی نگاه نظریه پردازان قصیده النثر با مبانی هرمنوتیک فلسفی در خصوص مسائلی از جمله سنت، زبان و روش گریزی - مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. در باب نتایج به ویژه آنچه از تحلیل نمونه ها به دست آمده باید گفت اندیشه های ادونیس یا انسی الحاج و یا دیگر صاحب نظران مجله لبنانی شعر در بسیاری از مؤلفه های خود با مبانی هرمنوتیک گادامر همسو هستند به ویژه در باب نفی نگاه ابزارنگری به زبان و هستی بخشی به آن، تعهد به سنت های سیال و زوال ناپذیر.
۱۲۰.

واکاوی انگیزه های سرایش و درون مایه های شعر استغاثه در دوره اندلس (بر اساس نظریّه عمل پیر بوردیو)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادبیات عربی زمستان ۱۴۰۱ شماره ۳۱ 66 - 85

کلید واژه ها: اندلس درون مایه استغاثه پیر بوردیو نظریه عمل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴ تعداد دانلود : ۳۵
واژه استغاثه از حیث معنایی، بلاغی و ادبی به معنای شفیع طلبیدن است. از دیرباز در ادبیات عرب نوعی شعر با درون مایه استمداد ظهور یافت که «استغاثه» نام گرفت و از دو ابزار معنوی و مادی «توکّل» و «تمسّک» بهره می برد که در پی تغییراتی در اوضاع جامعه هدف بود. با نگاهی به پژوهش های محقّقان حوزه ادبیّات و تاریخ ادبیات، می توان دریافت درون مایه های ادبی استغاثه در واقع، بیانگر مسئولیت اجتماعی و تعهد هنری شاعران بوده و نیک آشکار است که برای فهم عمیق تر چرایی سرایش این نوع اشعار، به کارگیری نظریه هایی که شناختِ جامعه و مردم خاص زمانی را بررسی می کنند، راهگشا خواهد بود. در پژوهش توصیفی‑تحلیلی حاضر، تلاش شده است تا از دیدگاه جامعه شناسی پیر بوردیو استفاده شود. بر مبنای این نظریّه، تعهد اجتماعی، عمل و کنش، بازتاب منش جامعه است. با تحلیل جامعه شناسی این مهم، آشکار خواهد شد که ساختارهای اجتماعی توانمندِ قشر حاکم، چه تأثیری بر قشر فرمان بر جامعه دارند. ازآنجاکه کُنش های ناآگاهانه به وجود آمده در ساختار اجتماعی دوران جاهلی و مقابله با اجبارهای صادره از قشر حاکم درنتیجه برخی تک بیت هایی با موضوع استغاثه بوده، در زمان حکومت مسلمانان بر اندلس عواملی همچون درگیری های دائمی اقتصادی و سیاسی، فساد اخلاقی حاکمان، حملات و فجایع منتج از جنگ های صلیبی سبب ساز تکوین این نوع شعر و تبدیل آن به صورت فن مستقل گردید. علاوه بر این، با توجّه به مدح قشر حاکم همراه استمداد در این نوع ادبی، در ادامه نیز چرایی عدم دوام مدح و هم تمرد و گلایه تدریجی علیه قوانین حاکم باگذشت زمان قابل بررسی است

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان