درخت حوزه‌های تخصصی

جمعیت شناسی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
آینده پژوهی ارتباطات انسان شناسی جامعه شناسی جمعیت شناسی سیاست اجتماعی مفاهیم علوم اجتماعی (هویت، سرمایه اجتماعی و ...) نقد و بررسی کتاب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۶۱ تا ۸۰ مورد از کل ۹۴۵ مورد.
۶۱.

واکاوی زیست فرهنگی در اندیشه نوصدرائیان (با تاکید بر آراء استاد مرتضی مطهری)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی فرهنگ‎ سال اول تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ 9 - 30

کلید واژه ها: حکمت متعالیه فرهنگ کرامت صدراییان مطهری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۷ تعداد دانلود : ۱۱۵
نوصدرائیان، که از آن ها به عنوان جریان پُرقوت فلسفی در ایران معاصر یاد می شود، در واکنش به بحران های فکری دهه 30 و برای ارائه رویکردی فعالانه از دین در دوران مدرن برای زیست بشر پا به عرضه ظهور گذاشته اند. ایشان، با توجه به مقتضیات زمان، دغدغه آن را داشته اند که وحی را برای اجتماع مؤمنان، به جهت ضرورت احیای حیات باطنی در عالم دینی، به اشتراک گذارند تا زمینه مدینه فاضله شیعه و ظهور حضرت مهدی (عج) را فراهم کنند. بر همین اساس، مقاله پیش رو در چارچوب تحلیلی «دستگاه فکری حکمت متعالیه» با هدف بازخوانی مفهوم زیست فرهنگی، که مهم ترین مشکل سیاستی کشور است، به این پرسش پاسخ می دهد که زیست فرهنگی در اندیشه نوصدرائیان، با توجه به انسان شناسی نوصدرایی (به طور خاص اعتقاد به انسان متعالی در این منظومه فکری)، بر چه دال نظری ای استوار است. از همین رو، فرضیه این پژوهش بر این نکته استوار است که، به تبع زیربنایی بودن مفهوم فرهنگ و اصالت آن در این جریان فکری، «کرامت» را می توان دال نظری در این جریان فکری دانست. داده های به دست آمده از مطالعه موضوع پژوهش و منابع و دیدگاه های اصحاب حکمت متعالیه تأیید می کنند که نظریه «کرامت» و عدالت دال مرکزی در مفهوم فرهنگ است و «زیست فرهنگی» در اندیشه این جریان فکری با عناصر ، عوامل و روش های خاص خود محقق می شود. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی و با تجزیه وتحلیل داده ها به روش کتابخانه ای انجام شده است.
۶۲.

فهم پدیده احساس شکست و پیامدهای آن در میان مهاجران در شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جمعیتی دوره ۷ بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۱۳) 193 - 217

کلید واژه ها: مهاجرت احساس شکست تجربه زیسته طرد اجتماعی استراتژی های انطباق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۵ تعداد دانلود : ۱۳۰
به دلیل پیچیدگی مطالعه عواطف و احساسات مهاجرین، فرآیند مهاجرت و احساسات ناشی از آن کمتر مورد مطالعه قرار گرفته است. روش تحقیق این مطالعه کیفی است و از روش تحلیل مضمون استفاده شده است. مصاحبه ها با 65 مشارکت کننده تا اشباع مفهومی ادامه یافت. مشارکت کنندگان از کلینیک های روانشناسی در ۵ منطقه ی تهران به صورت هدفمند و با نمونه گیری سهمیه ای انتخاب شدند. مشارکت کنندگان در پژوهش از میان مهاجران نسل های اول و دوم ۲۵ تا ۴۵ ساله انتخاب شدند. نتایج پژوهش نشان داد تجارب شکست مهاجرین با پیامدهایی مانند کاهش مشارکت اجتماعی، احساس تبعیض و طردشدگی، احساس ناتوانی، فشار روحی، کاهش احساس تعلق، و انزوای اجتماعی همراه است. طرد و فرسایش سرمایه ی اجتماعی مهاجران موجب حس دیگری بودن، فاصله گیری، ترس، و ناتوانی برای ادغام اجتماعی می شود. در نهایت، نتایج این پژوهش نشان داد که مهاجران برای محافظت از خود در برابر احساس شکست استراتژی هایی چون فاصله گیری،مدارای اجباری، مقابله به مثل یا مهاجرت دوباره را پیشه می کنند.
۶۳.

بررسی رابطه میزان استفاده از تلگرام با شکاف نسلی (مورد مطالعه: جوانان شهر تهران و والدین آن ها)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی فرهنگ‎ سال اول بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ 153 - 182

کلید واژه ها: شکاف نسلی تلگرام جوانان والدین شهر تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۱ تعداد دانلود : ۸۹
هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه میزان استفاده از شبکه اجتماعی تلگرام با شکاف نسلی و نیز ارائه راهبردهایی در حوزه سیاستگذاری فرهنگی است. پژوهش از نوع کاربردی و روش آن توصیفی - پیمایشی است. جامعه آماری شامل تمامی جوانان 28 تا 32 ساله شهر تهران، که از شبکه اجتماعی اینستاگرام استفاده می کنند، به همراه والدین آن هاست. حجم نمونه با استفاده از روش کفایت نمونه 556 نفر در نظر گرفته شد. ابزار اندازه گیری پرسشنامه است که روایی آن، به شیوه روایی صوری، و پایایی آن، با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ، برای تمامی متغیرها بین 79/0 تا 94/0 محاسبه شد. نتایج حاصل از آزمون فرضیه ها نشان داد که میان استفاده از تلگرام با اهمیت دین، هم نوایی با ارزش های مردسالارانه، پذیرش گروه های مرجع سنتی، تغییر معیارهای داوری اخلاقی، سودجویی، و شهروندِ جهانی دانستنِ خود رابطه وجود دارد. قوی ترین رابطه استفاده از تلگرام با هم نوایی با ارزش های مردسالارانه (24/0=r)، و بعد از آن، با اهمیت دین (20/0=r) است. استفاده از تلگرام با اهمیت خانواده، گرایش به ارزش های دنیوی/معنوی، عرفی شدن نهادی/فرامادی، مشارکت در فعالیت های مدنی، و شهروند محلی دانستن خود رابطه ای ندارد (05/0<p).
۶۴.

معرفی مدل سازی عامل بنیان در تبیین باروری پایین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جمعیتی دوره ۷ بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۱۳) 257 - 292

کلید واژه ها: باروری پایین برنامه نویسی کامپیوتری سیستم پیچیده مدل سازی عامل بنیان روش های تحلیلی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۱ تعداد دانلود : ۱۳۷
یکی از اهداف مهم در جمعیت شناسی کمک به اتخاذ سیاست های مناسب و تأثیرگذار در مواجهه با باروری پایین می باشد. این موضوع برای ایران با توجه به تجربه باروری پایین تر از حد جانشینی اهمیت ویژه ای دارد، و در سال های اخیر مطالعاتی با استفاده از روش های تحلیلی برای تبیین باروری انجام شده است. در این مقاله ابتدا ضمن مروری اجمالی بر این مطالعات، روش های تحلیلی تبیین باروری پایین نقد و بررسی می شود. عدم وجود یک رابطه خطی، یکنواخت و همگن بین متغیرهای مستقل تأثیرگذار بر باروری پایین و عدم درک عمیق از سیستم پیچیده باروری پایین مواردی هستند که در مطالعات انجام شده مشهود است. روش مدل سازی عامل بنیان به عنوان یک ابزار تکنیکی و راهکار مناسب مبتنی بر برنامه نویسی کامپیوتری معرفی می شود که می تواند محدودیت های موجود در روش های تحلیلی را بر طرف نماید. امکان ایجاد ارتباط بین سطوح خرد و کلان، و نیز مدل سازی سیستم های پیچیده نقاط قوت روش های عامل بنیان در تبیین باروری پایین می باشند.
۶۵.

نگاهی جامعه شناختی به سیر تحولات روابط با جنس مخالف در گذار از سنت به مدرنیته با تأکید بر قبح زدایی در مفاهیم عرفی و جرم شناسی اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی فرهنگ‎ سال اول زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ 101 - 120

کلید واژه ها: جنس مخالف سنت مدرنیته قبحزدایی جرم شناسی اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۹ تعداد دانلود : ۱۲۴
در این پژوهش به دنبال پاسخ به این پرسش هستیم که ورود مفاهیم جدید نوعی چگونه موجب قبح زدایی از روابط با جنس مخالف در گذار از سنت به مدرنیته در ایران شده است. روابط با جنس مخالف همیشه به عنوان یکی از مسائل همیشگی قرین و همزاد نوع بشر بوده است که در شرایط و زمان های مختلف سیر تطورات خاصی را تجربه کرده است؛ ایران نیز از این قاعده مستثنی نبوده است. ازجمله این تطورات و تغییرات می توان به گذار این مدل رابطه از سنت به مدرنیته اشاره کرد که تحت تأثیر عواملی همچون تغییرات اجتماعی، شکاف نسلی، گذر از نظام پدرسالاری به فرزندسالاری و در نهایت پروسه جهانی شدن با آمدن واژگان بیگانه به فرهنگ ایرانی (چون رِل زدن، شوگر ددی، شوگر مامایی و امثالهم) تا حدودی موجب قبح زدایی از این روابط شده است. قطعاً چنین تحولاتی مغایر با فرهنگ ایرانی است و از منظر آموزه های جرم شناسی اسلامی، چنین روابطی صرفاً در قالب شرع و قانون پذیرفتنی است.
۶۶.

مادرانِ جایگزین، انگیزه های تصمیم گیری و احساس تعهد: یک نظریه زمینه ای(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال شانزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۳۱ 97 - 131

کلید واژه ها: رحم اجاره ای ناباروری مادر جایگزین خیرمندی بدن احساس تنهایی حمایت اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۱ تعداد دانلود : ۱۰۶
یکی از فناوری های جدید کمک باروری، رحم جایگزین، یا رحم اجاره ای است. هدف مطالعه، واکاوی یک خلأ پژوهشی در این زمینه، یعنی انگیزه های داوطلب شدن مادران برای اجاره رحم و نیز تعهدی است که آن ها درطول دوره بارداری تا وضع حمل درقبال کودک احساس می کنند. مطالعه به روش کیفی و با رویکرد نظریه زمینه ای انجام گرفت. داده ها با دو تکنیک مشاهده مشارکتی و مصاحبه نیمه ساختاریافته بین 12 مادر جانشین گردآوری شد. تحلیل ها براساس کدگذاری باز، محوری و انتخابی انجام و مدل پارادایمی ارائه گردید. برپایه یافته ها، در بستر فرهنگی ایران که ناباروری از دیرباز یک مسأله به شمار می رفته است، نیازها و تنگناهای اقتصادی مادرانِ جانشین از یکسو و تمایل و تقاضای زوجین نابارور به داشتن فرزند ازطریق فناوری های کمک باروری از دیگر سو، به عنوان مؤلفه های ساختاری ایفای نقش می کنند. ارزش های فرهنگی جامعه همچون دینداری، آخرت گرایی و نوع دوستی از دیگر محرک های اقدام به این عمل می باشند. مهم ترین عامل مداخله گر، تنهایی و شبکه اجتماعی محدود و حمایت اجتماعی پایین است که زمینه را برای پدیده تحقیق یعنی "خیرمندی بدن" فراهم می کند. بدین معنا که مادران جایگزین نسبت به مراقبت از جنین حساس اند و تلاش می کنند که جنین را از نظر جسمی و معنوی مراقبت کنند. لذا، در اینجا نوعی خیر دوسویه را شاهدیم که بدن زنانه، واسط اصلی آن است.
۶۷.

مطالعه کیفی تغییرات ارزشی پیرامون کار زنان و ارزش فرزندان در میدان روستایی و عشایری: مطالعه موردی شهرستان گیلانغرب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جمعیتی دوره ۷ بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۱۳) 95 - 119

کلید واژه ها: خانواده زنان کودکان روستا عشایر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۲ تعداد دانلود : ۷۴
این تحقیق با استفاده از رویکرد بوردیو، تغییرات ارزشی پیرامون کار و فعالیت زنان و ارزش فرزندان در میدان روستایی و عشایری شهرستان گیلانغرب مورد کاوش قرار داده است. این مطالعه با روش کیفی انجام شده و حجم نمونه آن 38 نفر بوده که به وسیله نمونه گیری هدفمند انتخاب شده است. روش تحلیل مصاحبه ها نیز تحلیل محتوای کیفی بوده است که براین اساس، 4 مقوله اصلی حاصل شد. مقوله تغییر نسلی ارزشی زنان از تولیدی/اقتصادی به عاطفی/مصرفی در دو میدان روستایی و عشایری مشابه بود و دو مقوله دیگر شامل ارزش عاطفی و مصرفی فرزند در میدان روستایی و ارزش اقتصادی و تولیدی فرزند در میدان عشایری بودند. نتایج بیانگر آن است که زنان و دختران نسل جوان در میدان روستایی و عشایری نسبت به نسل گذشته در حال ازدست دادن ارزش اقتصادی و تولیدی و دارا شدن ارزش عاطفی و مصرفی هستند. کاهش تعداد فرزندان خانواده مقوله ای است که در هر دو میدان می توان شاهد آن بود. در میدان عشایری، کودکان عامل تولید و نیروی اقتصادی محسوب می شوند و در کنار والدین شان برای تأمین زندگی آینده خود در تلاش هستند؛ ولی در میدان روستایی کودکان ارزش عاطفی به خود گرفته و از ارزش اقتصادی و تولید تهی گشته اند.
۶۸.

اثر درآمد بر کاهش سوءتغذیه در ایران: شواهدی بر اساس طرح آمارگیری از هزینه و درآمد خانوارهای شهری طی سال های ۱۳۸۷ و ۱۳۹۵(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال شانزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۳۱ 249 - 285

کلید واژه ها: فقر فقر کالری سوءتغذیه توسعه جمعیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۴ تعداد دانلود : ۹۵
موضوع سوءتغذیه یکی از چالش های سیاست گذاری در حوزه جمعیت و مقابله با فقر است. سوءتغذیه می تواند بهره وری و در نتیجه درآمد را کاهش دهد و منجر به تله ی فقر غذایی شود. عوامل اقتصادی-اجتماعی متنوعی روی سوءتغذیه اثرگذار است. افزایش درآمد خانوار می تواند یکی از عوامل موثر بر کاهش سوءتغذیه باشد. امّا این مهم تنها در صورتی اتفاق می افتد که میزان مصرف کالری و سایر درشت مغذی ها با درآمد افزایش یابد. در این مقاله کشش درآمدی کالری و درشت مغذی های پروتئین، کربوهیدرات و چربی برای مناطق شهری ایران به دو روش غیرپارامتریک و پارامتریک تخمین زده می شود. بدین منظور از داده های طرح آمارگیری از هزینه و درآمد خانوارهای شهری طی سال های ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۵ برای محاسبه میزان کالری و درشت مغذی خریداری شده خانوار و نیز درآمد خانوار استفاده می شود. نتایج تخمین غیرپارامتریک نشان می دهد در دهک های پایین درآمدی با افزایش درآمد این کشش بزرگتر از صفر و معنادار است اما در دهک های بالای درآمدی نزدیک به صفر است. نتایج تخمین پارامتریک نیز کشش درآمدی مقدار کالری و درشت مغذی ها را بین 0.18 و 0.27 نشان می دهد. در نتیجه سیاست های افزایش درآمد در ایران به بهبود وضعیت تغذیه کمک می کند.
۶۹.

روابط قدرت و هستی سیاسی اشیا در ایران: نمونه پژوهی دهه 1360(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی فرهنگ‎ سال اول پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ 35 - 60

کلید واژه ها: فرهنگ مادی روابط قدرت دولت اشیا مصرف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۶ تعداد دانلود : ۱۰۷
با وقوع انقلاب اسلامی و تثبیت و یکدستی آن، سیاست های فرهنگی جدید پیاده شد که زندگی روزمره هدف مستقیم آن بود. بدین منظور، روابط قدرت به سرعت دگرگون شد و تمام هستی های اجتماعی، چه انسانی و چه مصنوعات و اشیا، می بایست از لحاظ هستی شناختی بازتعریف می شدند. بنابراین، نخستین موضع آشکارگی این تغییر در هستی های اجتماعی روزمره، به خصوص اشیا، بود. بر این اساس، مسئله پژوهش پیش رو بر کشف پیوند بین روابط قدرت و زندگی سیاسی اشیا، در جایگاه یکی از مهم ترین عناصر زندگی روزمره، متمرکز است که تا پیش از این محور بررسی تحولات سیاسی و اجتماعی و فرهنگی در ایران نبوده است. برای بررسی این مسئله، پرسش اصلی آن است که تغییر روابط قدرت پس از پیروزی انقلاب اسلامی چه تأثیری بر فرهنگ مادی جامعه و زندگی اشیا در دهه 1360 گذاشت. برای بررسی این پرسش، که به علت اکتشافی بودن به فرضیه نیاز نداشت، از روش تاریخ نگاری از پایین یا تاریخ نگاری زندگی روزمره، و بحث مفهومی حول روابط قدرت و فرهنگ مادی بهره گرفته ایم که وجوهی مغفول از تاریخ سیاسی ایران معاصر را نیز پوشش می دهد. مهم ترین یافته های پژوهش به تغییراتی مربوط می شود که بسط نفوذ شیوه زندگی مدرن، از رهگذر کالاها، تحت حکومتی ضدمدرنیسم را هم زمان با بسط نفوذ دولت در زندگی مردم، نسبت به رژیم پیشاانقلابی، بر اثر مدرن ترشدنِ خود دولت انقلابی نشان می داد. به عبارتی، دولتی که ضدمدرنیسم بوده است عملاً هم خودش مدرن شده و هم زندگی مردم را مدرن تر کرده است.
۷۰.

تحلیل توسعه نقش زنان در جهت ارتقای شغلی با تأکید بر سیاست گذاری فرهنگی در سازمان تأمین اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی فرهنگ‎ سال اول تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ 83 - 100

کلید واژه ها: ارتقای شغلی زنان نگرش های شخصی فرهنگ خانوادگی شرایط اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۳ تعداد دانلود : ۷۴
یکی از معیارهای توسعه یافتگی جوامع در قرن 21 توسعه فرهنگی آن است که زیربنای سایر شاخه های توسعه محسوب می شود. یکی از معیارهای توسعه فرهنگی اهمیت و ارزشی است که زنان در آن کشور دارا هستند. هدف این مقاله تحلیل توسعه نقش زنان جهت ارتقای شغلی در سازمان تأمین اجتماعی شهر تهران است. جامعه آماری پژوهش مدیران و کارشناسان ارشد زن در حوزه مرتبط مدیریتی سازمان تأمین اجتماعی است که به کمک روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای و جدول کوکران، 140 نفر از مدیران و کارشناسان انتخاب شدند. روش پژوهش توصیفی پیمایشی است و ابزار گردآوری اطلاعات پرسش نامه محقق ساخته است که شامل سه متغیر و 25 پرسش است. یافته های پژوهش با استفاده از آزمون همبستگی و رگرسیون نشان داد که بر مبنای سیاست گذاری فرهنگی توسعه نقش زنان جهت ارتقای سازمانی با تقویت سه متغیرِ نگرش های شخصی زنان، فرهنگ خانوادگی، و بهبود شرایط اجتماعی تأیید می شود.
۷۱.

مطالعه کیفی بسترها و زمینه های مهاجرت بازگشتی اعضای هیئت علمی در شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جمعیتی دوره ۷ بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۱۳) 219 - 256

کلید واژه ها: مهاجرت مهاجران بازگشتی تجربه زیسته مهاجرت نخبگان عوامل ساختاری و عاملیتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۷ تعداد دانلود : ۱۴۱
مطالعه حاضر درصدد شناسایی بسترها و زمینه های اثرگذار بر مهاجرت بازگشتی اساتید دانشگاه ها در کشور در بازه ده ساله اخیر است. این مطالعه، با استفاده از روش کیفی داده بنیاد (گرندد تئوری) و با بهره گیری از ابزار مصاحبه صورت گرفت. جامعه مورد مطالعه شامل اساتیدی از دانشگاه های شهر تهران است که تجربه مهاجرت بازگشتی به ایران داشته اند. نمونه گیری به صورت هدفمند و گلوله برفی انجام شد و تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت. در نهایت، با 30 نفر از اساتید دانشگاه مصاحبه انجام شد. یافته ها مبیّن آن است که عوامل علّی مهاجرت بازگشتی اساتید شامل: عوامل اقتصادی (کمبودهای معیشتی- رفاهی باتوجه به وضعیت درآمدی فرد در خارج از کشور، مخارج بالای زندگی)، عوامل اجتماعی (احساس نابرابری اجتماعی، وضعیت مبهم اشتغال، احساس سرخوردگی و فقدان سرمایه اجتماعی) و عوامل فردی-انگیزشی و اخلاقی (تعلق و وابستگی به خانواده و دغدغه اعتلای علمی کشور) می باشند. در کنار عوامل نامبرده، عوامل زمینه ای شامل: عوامل روانشناختی (مشکلات روحی-روانی و تعلقات عاطفی فرد) و عوامل شغلی-علمی (امکان اشتغال و دافعه های شغلی)، به همراه عوامل مداخله گری چون، عدم بنیه مالی و نیز سیاست گذاری ها (مهاجرتی و شغلی) در بروز این پدیده، ایفای نقش می نمایند. یافته ها حکایت از چندبعدی بودن و درهم تنیدگی عوامل ساختاری، محیطی و عاملیتی دارد که مجموعه این عوامل به صورت توأمان بر پدیده مهاجرت بازگشتی مؤثرند.
۷۲.

تفاوت های استانی تغییرات مولفه های بازارکار برحسب جنس در ایران طی سال های 1365 تا 1395: همبسته ها و الزام های سیاستی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال شانزدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۳۲ 275 - 305

کلید واژه ها: نرخ فعالیت نرخ بیکاری شاخص توسعه انسانی جنسیت توازن منطقه ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۵ تعداد دانلود : ۴۶
هدف اصلی این مطالعه شناخت وضع گذشته و موجود نرخ های فعالیت اقتصادی، اشتغال و بیکاری برحسب جنس در استان های مختلف کشور طی 30 سال اخیر بود. پژوهش به روش تحلیل اکتشافی انجام و از داده های ثانویه استفاده شده است. منبع اصلی داده ها، سرشماری های کشور در فاصله زمانی 1395-1365 بوده است. نتایج نشان داد تفاوت نرخ بیکاری در استان های مختلف کشور، در این دوره سی ساله چشم گیر بوده است. به رغم فراز و نشیب نرخ ها در سال های مختلف، همواره شاهد نرخ های بالای بیکاری در بین زنان بوده ایم و عدم تعادل های منطقه ای و نیز شکاف و نابرابری جنسیتی در بازارکار کشور تعدیل نشده است. تحلیل رگرسیونی نشان داد که متغیر نرخ بیکاری اثر منفی (694/0-) و معنادار بر نرخ فعالیت اقتصادی در سال 1395 داشت. متغیر توسعه انسانی زمانی که وارد مدل شد، با ضریب 511/0+ تأثیر مستقیم و معناداری بر نرخ فعالیت اقتصادی نشان داد. مقدار واریانس تبیین شده توسط متغیرهای مستقل 40 درصد برآورد شد. اثر توسعه یافتگی استان ها بر نرخ اشتغال زنان نیز بررسی شد که از نظر آماری معنادار نشد. ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ویﮋﮔیﻫ ﺎی ﻣﻨﻄﻘﻪ ای و ﻣﺒﺎﺣﺚ آﻣﺎیﺶ ﺳﺮزﻣیﻦ در ﺗﺪویﻦ ﺳیﺎﺳﺖ ﻫﺎی اﺷﺘﻐﺎل زایی اﻫﻤیﺖ ویﮋه ای دارد. ملاحظه زمینه های اجتماعی، فرهنگی درکنار مؤلفه های اقتصادی در سطح استان های کشور به ویژه استان های کمتر توسعه یافته و مرزی ضروری است.
۷۳.

استقلال زنان و دوام ازدواج منجر به طلاق در میان گروه های قومی منتخب در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جمعیتی دوره ۷ بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۱۳) 67 - 94

کلید واژه ها: خانواده ازدواج طلاق دوام ازدواج قومیت استقلال زنان ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۴ تعداد دانلود : ۱۲۱
یکی از مسائل اجتماعی دنیای معاصر، کاهش دوام ازدواج است. در دهه های اخیر، همراه با افزایش سواد و تحصیلات زنان و مشارکت آنها در بازار کار، ساختار سنتی خانواده دگرگون شده است. هدف این پژوهش بررسی دوام ازدواج منجر به طلاق در میان سه گروه قومی فارس ، تُرک و کُرد است. روش پژوهش پس - رویدادی است. این مقاله تأثیر استقلال زنان بر دوام ازدواج منجر به طلاق را در شهرستان های با اکثریت قومی فارس، تُرک و کُرد بررسی می کند. جمعیت آماری شامل 78 شهرستان در سرشماری سال 1395 است. داده ها از پایگاه داده های مرکز آمار ایران و سازمان ثبت احوال اقتباس شد. نتایج نشان داد که رابطه بین قومیت و دوام ازدواج منجر به طلاق از نظر آماری معنادار است. تحلیل های چند متغیره نشان داد که در شهرستان های با اکثریت قومی تُرک، به ازای هر واحد افزایش در استقلال زنان، دوام ازدواج منجر به طلاق 0.189 سال یا 69 روز کاهش می یابد. در مقابل، در میان فارس ها و کُردها، تغییرات دوام ازدواج منجر به طلاق مستقل از استقلال زنان است. این امر می تواند ناشی از ارزش ها و هنجارهای متفاوت فرهنگی در میان قومیت های مختلف باشد. انجام پژوهش های کیفی با هدف درک معانی نهفته در پسِ این روابط ضروری است.
۷۴.

بررسی تفاوت های استانی امید زندگی در ایران: مقایسه موردی دو استان گیلان و سیستان و بلوچستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جمعیتی دوره ۷ بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۱۳) 293 - 318

کلید واژه ها: امید زندگی در بدو تولد علل مرگ گروه سنی بیماری های قلبی - عروقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۵ تعداد دانلود : ۱۱۸
در جمعیت هایی که در مرحله نهایی گذار مرگ و میر قرار دارند، یکی از مهمترین پرسش ها، میزان نابرابری های جغرافیایی موجود در شاخص امید زندگی است. برای بررسی این نابرابری ها در کشور، با استفاده از داده های اصلاح شده ثبتی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و روش تجزیه آریاگا، نقش گروه های سنی و علل مرگ در فزونی امید زندگی در بدو تولد استان گیلان در مقایسه با استان سیستان و بلوچستان تجزیه و تحلیل شد. یافته ها نشان داد مرگ و میر نوزادان با رقم حدود 1.3 سال در هر دو جنس بیشترین تأثیر را در تفاوت سطح امید زندگی در بدو تولد دو استان داشته است. همچنین بیماری های قلبی-عروقی در زنان و حوادث غیرعمدی در مردان، به ترتیب، با رقم های حدود 3.0 سال و 1.8 سال، مهمترین علل فزونی امید زندگی در بدو تولد گیلان نسبت به سیستان و بلوچستان (به دلیل الگوی جوان تر مرگ و میر ناشی از این بیماری در سیستان و بلوچستان) بوده است. نتایج بیانگر این است که علی رغم طی شدن گذار مرگ ومیردر کل کشور، نابرابری های مهمی در مرگ ومیر استان های مورد مطالعه کشور همچنان وجود دارد و همین امر آن ها را در مراحل متفاوتی از گذار مرگ و میر، اپیدمیولوژیک و سلامت قرار داده است. توزیع عادلانه تر امکانات توسعه در سطح جغرافیایی می تواند به کاهش این شکاف ها و افزایش کلی امید زندگی در کشور منجر شود.
۷۵.

مرخصی زایمان و ارتباط آن با تصمیمات باروری در زنان شاغل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال شانزدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۳۲ 205 - 239

کلید واژه ها: مادران شاغل قصد فرزندآوری مرخصی زایمان باروری پایین سیاست های جمعیتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۶ تعداد دانلود : ۷۹
این مطالعه با هدف شناخت تجربه مادران شاغل از مرخصی زایمان و ارتباط آن با تصمیمات باروری انجام شد. رویکرد این پژوهش کیفی است. افراد مورد مطالعه شامل 25 زن شاغل با تجربه مرخصی زایمان ساکن شهر تهران است که از طریق نمونه گیری هدفمند و با حداکثر تنوع به لحاظ سن، تعداد فرزندان، سمت، قرارداد و بخش شغلی انتخاب و براساس سطح اشباع نظری تعیین شدند. شیوه ی گردآوری داده ها مصاحبه عمیق و روش تحلیل یافته ها، تحلیل مضمون به روش براون است. مقوله هسته «ارتباط نسبتاً متناقض مرخصی زایمان با باروری» است که برخواسته از دو مضمون اصلی «فرزندآوری به هنگام» و «ظرفیت افزایش محدود و مشروط باروری» است. براساس یافته ها اجرای مرخصی زایمان و افزایش مدت آن توانسته فرصتی برای فرزندآوری در زمان مناسب و جلوگیری از تاخیر طولانی فراهم کند، لیکن به دلیل زنجیره علی فرزندآوری و موانع نهادی متعدد، برای تحقق ایده آل ها و بالابردن تعداد فرزندان قصد شده کافی نیست. مرخصی زایمان به تنهایی و به صورت مجزا نمی تواند باعث افزایش تعداد فرزندان شود و لازم است ضمن تامین شرایط اقتصادی- اجتماعی مناسب برای فرزندآوری، مجموعه ای از برنامه ها و سیاست های حمایتی، بویژه در جهت دسترسی گسترده به خدمات عمومی مراقبت از کودک و انعطاف پذیری بازار کار اتخاذ گردد. 
۷۶.

چیستی و چگونگی ویژگی های دیپلماسی عمومی آمریکا در قبال ایران (1997-2005)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی فرهنگ‎ سال اول بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ 131 - 152

کلید واژه ها: دیپلماسی عمومی آمریکا ایران قدرت نرم تصویرسازی دولت اصلاحات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۴ تعداد دانلود : ۱۱۸
شرایط جدید نظام بین الملل سبب شده است مؤلفه های جدیدی در ساختارهای رسمی بین المللی نقش ایفا کنند. مطرح شدن بازیگران جدید و اهمیت یافتن افراد و نهادهای غیردولتی در جهان موجب شده است تا کشورها برای تأمین منافع خود، علاوه بر روش های گذشته، ابزارها و راه های جدیدی را به کار گیرند که یکی از مهم ترین آن ها بهره گیری از دیپلماسی عمومی است. با توجه به فراز و نشیب های حاکم بر روابط ایران و آمریکا در دوره های زمانی مختلف، و با عنایت به چرخش گفتمانی در سیاست خارجی ایران به تنش زدایی و اعتمادسازی با جهانِ خارج در دوران دولت اصلاحات (1376-1384)، دیدگاه ها درمورد ایران تغییر کرد و آمریکا درصدد برآمد تا با به کارگیری دیپلماسی عمومی در ایران به اهداف و منافع خود تحقق بخشد. از جلوه های بارز دیپلماسی در این دوران می توان به اعزام تیم های ورزشی، صدور روادید و تسهیل مبادلات دانشجویی، و سایر برنامه های علمی و فرهنگی اشاره کرد. ازاین روی پرسش اصلی در پژوهش حاضر این است که رویکرد دیپلماسی عمومی آمریکا در ایران از چه بارزه هایی در دوران اصلاحات برخوردار است. انگاره اولیه این است که آمریکا در این دوره بر گسترش لیبرال دموکراسی، بازنمایی مثبت از اقدامات آمریکا، و تغییر فرهنگ عمومی در ایران تأکید داشته و نسبت به دوره های قبل، دیپلماسی عمومی آمریکا به شکل غیررسمی تر و با مشارکت بازیگران غیردولتی صورت گرفته است. این اثر با روش توصیفی و با استفاده از منابع کتابخانه ای به بررسی این موضوع پرداخته است.
۷۷.

نقش آموزشی و فرهنگ سازی رسانه های نوپدید در لیگ برتر فوتبال ایران با رویکرد 360 درجه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی فرهنگ‎ سال اول پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ 85 - 100

کلید واژه ها: ماهیت آموزشی فرهنگ سازی رسانه های نوپدید رویکرد 360 درجه لیگ برتر فوتبال

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۲ تعداد دانلود : ۱۴۳
هدف پژوهش پیش رو بررسی نقش آموزشی و فرهنگ سازی رسانه های نوپدید در لیگ برتر فوتبال ایران با رویکرد 360 درجه است. روش پژوهش میدانی و بر مبنای هدف از نوع توسعه ای کاربردی است. جامعه آماری شامل تمام مربیان فوتبال، مدیران فوتبال، بازیکنان، داوران، خبرنگاران در لیگ های فوتبال، کارشناسان ارتباطات رسانه ای، و مخاطبان لیگ برتر فوتبال کشور است. نمونه پژوهش شامل 384 نفر (با تأکید بر کفایت نمونه فرمول تعیین حجم نمونه کوکران) و روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای است. ابزار گردآوری داده ها شامل پرسش نامه محقق ساخته ارزیابی عملکرد رسانه های نوپدید در زمینه لیگ برتر فوتبال متشکل از 2 مؤلفه (آموزشی و فرهنگسازی) و 15 عبارت است. پایایی ابزار با استفاده از آلفای کرونباخ تأیید شد. تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از آزمون T تک نمونه ای صورت گرفت. بر اساس نتایج به دست آمده، آموزش و فرهنگ سازی رسانه های نوپدید در زمینه لیگ برتر فوتبال ایران با رویکرد 360 درجه در حد مطلوبی گزارش شد (0001/0=P). با توجه به نتایج به دست آمده می توان گفت رسانه های نوپدید ورزشی می توانند، با ترویج فرهنگ و اصول اخلاقی در ورزش فوتبال در چارچوب نظام ورزش کشور و نیز ترویج و تشویق بازیکنان حاضر در لیگ به رعایت اصول بازی جوان مردانه و همچنین تقویت روحیه نقادی و انتقادی سازنده از دستگاه های اجرایی ورزش کشور، تا حد زیادی نقش فرهنگ سازی خود را در زمینه لیگ برتر فوتبال کشور ایفا کنند. همچنین برگزاری نشست ها و سمینارهای کمیته رسانه ای با مدیران سازمان ورزش و جوانان و مدیران باشگاه های لیگ فوتبال و ارائه بازخوردهای سازنده به آن ها می تواند در این راه تا حد زیادی مثمر باشد.
۷۸.

اهمیت ازدواج و تعیین کننده های آن با تأکید بر نقش نگرش و تجربه جنسی قبل از ازدواج در دختران دانشجو در تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جمعیتی دوره ۷ بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۱۳) 3 - 34

کلید واژه ها: اهمیت ازدواج دختران دانشجو نگرش جنسی تجربه جنسی قبل ازدواج تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۳ تعداد دانلود : ۱۵۱
هدف این مقاله، بررسی اهمیت ازدواج و عوامل تعیین کننده آن با تأکید بر نگرش و تجربیات جنسی در دختران است. به این منظور، پیمایشی در بین 1055 دانشجوی دختر دانشگاه های دولتی و آزاد شهر تهران طی سال های 1398-1397 انجام شد. داده ها توسط پرسشنامه آنلاین و به روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای جمع آوری شد. میانگین سنی دختران 21.2 سال (انحراف معیار=3.32) بود که 76 درصد آنها قصد ازدواج داشتند، ولی سهم مهمی (60 درصد) از آنها از ازدواج خود در 5 سال آینده اطمینان نداشته و 62 درصد نیز ادامه تحصیل را بر ازدواج اولویت می دادند. ازدواج برای حدود نیمی از دختران (51 درصد) اهمیت داشت. برخی نگرش های آزاد جنسی نیز در دختران مشهود بود. گرچه در تحلیل های دومتغیره، متغیر تجربه جنسی با اهمیت کمتر ازدواج رابطه معناداری داشت ولی مدل های رگرسیون چندگانه نشان داد که مهمترین تعیین کننده های اهمیت ازدواج عبارتند از: پایبندی مذهبی، نگرش جنسی مبتنی بر پاکدامنی (حفظ بکارت) و خوش بینی کمتر نسبت به فرصت ازدواج. باتوجه به نتایج این مطالعه، سیاست گذاری های ازدواج، علاوه بر فراهم کردن شرایط اقتصادی تشکیل خانواده، لازم است سازگار کردن مقوله ازدواج با ادامه تحصیل دختران، و تغییرات نگرشی در نسل جدید را در نظر گیرد.
۷۹.

واکاوی درک نابرابری در زندگی قبل و بعد از مهاجرت از روستا به شهر: مطالعه موردی مهاجرین واردشده به شهر اراک طی 50 سال اخیر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جمعیتی دوره ۶ بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۱۱) 91 - 127

کلید واژه ها: مهاجرت درک نابرابری نابرخورداری مهاجرین روستایی تمایز اجتماعی شهر اراک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۰ تعداد دانلود : ۴۲۸
هدفِ این مطالعه کشفِ فهم و درکِ مهاجرین روستایی ساکن شهر اراک از نابرابری است. برای این منظور از نظریه مبنایی به عنوان روش پژوهش کیفی استفاده کرده ایم. داده های پژوهش با استفاده از مصاحبه و مشاهده مستقیم جمع آوری شده اند. جمعیت مورد مطالعه شامل مهاجرین روستایی ساکن شهر اراک است که طی 50  سال اخیر (1345-1395) به این شهر مهاجرت کرده اند، و نمونه ها نیز شامل 22 نفر از گروه های سنی و شغلی مختلف بوده اند. از تشریح یافته ها 50 مفهوم اولیه و 15 مقوله استخراج شد؛ مقوله مرکزی که درک نابرابری را ایجاد می کند، نابرخورداری است. شرایط علّی مؤثر در درک نابرخورداری عبارتند از: پایگاه اقتصادی-اجتماعی، ناهمگنی منزلتی، کیفیت سبک زندگی، نحوه درک برخورداری، و مقایسه، که به وسیله شرایط مداخله گری چون: نمایش رسانه ای، ویژگی شبکه روابط، و کیفیت سطح زندگی، تعدیل و تشدید می شوند. طبق یافته ها، مهاجرین استراتژی های مدارا، تظاهر دروغین به برخورداری، و دریافت کمک از سازمان های حمایتی را اتخاذ می کنند، که پیامدهایی چون افزایش نارضایتی از زندگی و احساس تمایز اجتماعی را در پی دارد و می تواند منجر به بی اعتمادی و کاهش همبستگی اجتماعی شود.
۸۰.

سیاست گذاری حمایت خانوادگی از سالمندان با رویکرد سناریونویسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جمعیت پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱۱۳ و ۱۱۴ ۲۴۵-۲۱۵

کلید واژه ها: حمایت از سالمندان بهترین سناریو بدترین سناریو سیاستگذاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۶ تعداد دانلود : ۱۲۰
تغییرات جمعیتی، خانوادگی، اقتصادی، شغلی و فرهنگی به موضوع حمایت از سالمندان ابعاد پیچیده ای بخشیده است. در این تحقیق درصدد ارائه سیاست هایی برای حمایت از سالمندان هستیم. روش این پژوهش شامل چهار بخش می باشد: بخش اول؛ پیشران ها از طریق نظریات و مصاحبه با نخبگان استخراج گردید. بخش دوم: از تقاطع دو پیشران سناریوها استخراج گردید. بخش سوم: راهبردهای حمایت از سالمندان از طریق مصاحبه با متخصصان و ذی نفعان استخراج گردید. نمونه شامل 20 متخصص حوزه سالمندی و 31 ذی نفع می باشد. مرحله چهارم: سیاست های استخراج شده با کمک نرم افزار SPSS16 و میانگین توافق نخبگان اعتبار سنجی شدند و با روش HAP و با نرم افزار AHP-SOLVER اولویت بندی شدند. نتایج نشان داد: پیشران های حمایت از سالمندان شامل ؛ «وضعیت فرهنگی- اجتماعی» و «منابع در اختیار» است. که دو سناریو حدی از آنها استخراج شده که بهترین و بدترین سناریو ممکن حمایت از سالمندان است. راهبردها برای حمایت از سالمندان بعد از اعتبار سنجی آنها، در ده زمینه مطرح شد. برای داشتن حمایت پایدار و مستمر از سالمندان در جامعه، نیازمند استفاده از ظرفیت های فردی، خانوادگی و اجتماعی هستیم.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان