درخت حوزه‌های تخصصی

تقریباً بیش از 60 سال از آن زمان که آرگریس (1952) تأثیر بودجه را بر رفتار مردم مطرح نموده است می گذرد. چند سال بعد، استدری (1960) و دوین (1960) پژوهش های حسابداری خود را تحت تأثیر روان شناسی ادامه دادند. همچنین دیک من و زف (1984) از این دهه به عنوان دهه بیداری در ادبیات حسابداری یاد می نمایند. تا قبل از 1967 واژه «حسابداری رفتاری» هنوز وارد ادبیات رشته نگردیده بود و البته در این بین رشته های مختلفی از جمله اقتصاد، علوم سیاسی، روان شناسی و جامعه شناسی در انجام پژوهش ها در ادبیات حسابداری رفتاری کمک شایانی را داشتند. در این میان رشته روان شناسی نقش مهمی را بازی کرد و با سه زیر شاخه روان شناسی شناختی، انگیزه ای و اجتماعی مهمترین اثر را داشته است. در این بین نقش بازی شده توسط پردازش فردی از اطلاعات حسابداری برای تصمیم گیری برپایه تئوری روان شناسی شناختی متمرکز بوده که در سال های بعد از آن با واژه «انقلاب شناختی» یاد کرده اند. امروزه، وجود اصطلاح «رفتاری» معمولاً برای بررسی های آزمایشگاهی استفاده می شود اگرچه این روش پژوهش غالب را است، اما تنها امکان برای پژوهش های حسابداری رفتاری نیست. همچنین شواهدی از سایر روش های تجربی مانند پرسشنامه، تحقیقات میدانی و مطالعات کتابخانه ای وجود دارد. نتیجتاً برای پیشرفت در عمق پردازش ها برای تصمیم گیری و درک اینکه چرا و چگونه مغز فعال است و در فرآیندهای اقتصادی از اطلاعات برای تصمیمات استفاده می نمایند دانشمندان علوم اعصاب یا عصب شناسان در حال ساخت یک پل ارتباطی با اقتصاد می باشند که به اصطلاح «اقتصاد عصبی» نامیده می شود تا رفتار استفاده کنندگان اطلاعات در تصمیم گیری مورد بررسی قرار گیرد.

ارتباط علمی یکی از محورهای اساسی نهاد اجتماعی علم است. مجلات علمی تخصصی یکی ازمجاری تولید علمی و ارتباط علمی تلقی شده و سعی در ایفاء دو کارکرد فوق میان اندیشمندان درحوزه های مختلف علمی را عهده‌دار هستند. بررسی تاریخی علوم نشان می دهد که عوامل موثری درشکل‌گیری، پیدایش، رشد و توسعه یافتگی علوم به طور عام و دانش مدیریت به طور خاص نقش داشته‌اند که از آن میان می‌توان مجلات علمی تخصصی را مورد نظر قرار داد. مجلات علمی تخصصی نشریات تخصصی هستند که با فاصله زمانی منظم و در مدت نامعلوم منتشر شده وبه ایفاء دو کارکرد اجتماعی تولید علمی و ارتباط علمی می‌پردازند. تعداد متعدد، متنوع و مختلفی مجلات علمی تخصصی در حوزه دانش مدیریت منتشر می‌شود که گذشت دهه‌های مختلف 1930 تاکنون معرف آن است که برتعداد مجلات علمی منتشره افزوده گردیده است. مقاله حاضر سعی در بررسی تحلیل محتوای گرایش‌های پژوهشی در مجلات علمی تخصصی مدیریت دارد.براین اساس پژوهشی بااستفاده ازاطلاعات موجوددرپایگاه اطلاع رسانی اینترنتی مطالعات سازمانی(کامیینگز، 2005)و با استفاده از تکنیک تحلیل محتوا انجام گردیده است. اطلاعات مربوط به 2868 فهرست مقالات چهار مجله علمی تخصصی مدیریتی جمع‌آوری گردید که در طی سال‌های 2001-1981 میلادی منتشر شده و فهرست مقالات مذکور قابل چاپ در 197صفحه بوده‌اند.متغیرهای مستقل تحقیق شامل تعداد مقاله، سال انتشار، نوع مجله، تعداد نویسنده و متغیر وابسته مربوط به گرایش‌های 24 گانه پژوهشی سازمانی در نظر بوده است. داده‌های پژوهش پس از‌ جمع‌آوری برای طبقه‌بندی و تجزیه و تحلیل‌های آمار توصیفی و استنباطی از برنامه کامپیوتری SPSS کدبندی و استخراج شده است.

هدف تحقیق حاضر، بررسی و ارزیابی شکلی و محتوایی مقالات مجله ی پژوهش های مدیریت منابع انسانی است. پژوهش حاضر، از نوع کیفی و مبتنی بر تحلیل محتوا است و از رویکرد توصیفی-تحلیلی برای توصیف و ارزیابی محتوای مقالات جامعه ی هدف استفاده شده است. جامعه ی آماری این تحقیق، 1408 مقاله ی رسیده به دفتر فصلنامه و 102 مقاله ی چاپ شده در 14 شماره ی فصلنامه ی پژوهش های مدیریت منابع انسانی تا پایان سال 1392را دربر می گیرد. نتایج، نشان می دهد که در بیشتر پژوهش ها (62/68 درصد) از روش تحقیقِ کمّی بر پایه ی پیمایش استفاده شده است. سازمان یا شرکت با 90/54 درصد (56 مورد) بالاترین میزان سطح تحلیل در مطالعات و تحقیقات مدیریت منابع انسانی بوده است. بیشتر مطالعات، بر روی کارکنان سازمان ها (43/28 درصد) صورت گرفته است. در اغلب پژوهش ها (68/65 درصد) برای گردآوری داده ها، از ابزار پرسش نامه استفاده شده است. بیش از 60 درصد از مقالات ثبت شده در مجله، به موضوعاتی اختصاص داشته اند که با اهداف مجله رابطه ای نداشته و در برخی از موضوعات مهم و تخصصی مدیریت منابع انسانی، مقاله ای دریافت نشده است. بازنگری در برخی از سیاست های مجله و اصلاح جهت گیری ها بر پایه ی آموزه های دینی، اندیشه های حضرت امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری، آینده پژوهی و مدیریت جهادی از ضرورت هایی است که یافته های تحقیق بر آن تأکید دارد.

یکی از مهم ترین روش های کمی و حوزه های پژوهشی در کتابداری و علم اطلاعات، حوزه علم سنجی و اطلاع سنجی است که در چهار دهه اخیر رشد فزاینده ای یافته است، به طوری که مطالعه در هر یک از مقوله های آن مستلزم بررسی نوشتارها و پژوهش های زیادی است. امروزه علم سنجی در توصیف، تبیین و پیش بینی وضعیت علمی پژوهشگران، گروه های آموزشی و پژوهشی، دانشگاه ها، سازمان ها و کشورها در عرصه های گوناگون ملی و بین المللی کاربردهای فراوانی یافته است. اگر چه موفقیت های بسیاری در این حوزه به دست آمده است، اما موانع و دشواری های چالش برانگیز زیادی نیز فراروی پژوهشگران حوزه مذکور قرار دارد.چالش های پیش روی حوزه علم سنجی با رویکردهای مختلف قابل بررسی است. در این مقاله، به روش کتابخانه ای و با رویکردی جامع و انتقادی، جنبه های مثبت و منفی مطالعات مربوط به حوزه علم سنجی با نگاهی موشکافانه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است و در نهایت مهم ترین کاستی ها و موانع مطالعات حوزه علم سنجی و برخی راهکارهای مقابله با این مشکلات، به صورت طبقه بندی شده، در چهار مقوله زیر ارایه شده است:.1 ضعف مبانی و فقدان پشتوانه محکم و عمیق نظری، فلسفی و معرفت شناختی2. مشکلات روش شناختی و دشواری های خاص حوزه ای مانند مسایل مربوط به استنادها و تحلیل استنادی3. آشفتگی و ابهام در واژگان و اصطلاح شناسی، و 4. محدودیت ابزارهای سنجش علم از جمله ISI در سنجش واقعی علم و تولیدات علمی.

این پژوهش با هدف نقد روش شناسی پژوهشهای مدیریت اسلامی با رویکرد فراروش انجام شده است. سؤال اصلی پژوهش این است که آیا پژوهشهای مدیریت اسلامی از نظر روش شناسی مسیر صحیحی را به منظور توسعه مدیریت اسلامی طی کرده است. با توجه به جستجوی پایگاه های اطلاعاتی معتبر از بین پژوهشهای مدیریت اسلامی، که در بازه زمانی سال1380 تا ابتدای1394 انجام شده، فقط مقاله هایی که در مجله های علمی پژوهشی مصوب وزارت علوم، تحقیقات و فناوری چاپ شده است، انتخاب شد. با این معیار در مجموع 64 مقاله استخراج و مورد بررسی قرار گرفت. روش پژوهش مقاله، فراروش است که از زیرمجموعه های فرا مطالعه است. از جمله نتایج تحقیق می توان به کمبود فعالیتهای پژوهشی در حوزه مدیریت اسلامی و عدم تطبیق روش شناسی تحقیق از نظر مواردی همچون منابع مورد استفاده، روایی و پایایی، روش تحقیق، جامعه و نمونه پژوهشها، به منظور توسعه مدیریت اسلامی اشاره کرد.

هدف از این تحقیق بررسی وضعیت تحقیقات صورت گرفته شده در حوزه مدیریت بازاریابی در چند سال اخیر است. خلا وجود تحقیقی که جهت دهی تحقیقات اخیر در دانشگاه های ایران را نشان دهد، بیش از پیش احساس می شد. برای انجام این مهم ابتدا مدل جامعی که تمام فضای مدیریت بازاریابی را در بر داشته باشد تهیه و مورد بررسی برخی خبرگان این حوزه قرار گرفت. در مرحله بعد اطلاعات 340 مقاله پذیرفته شده داوری شده از 21 کنفرانس داخلی در حوزه مدیریت بازاریابی از سال های 1384 تا تابستان 1388، شامل عنوان مقاله، نام محققان، جنسیت، تحصیلات، آخرین محل و رشته تحصیلی (دانشکده های اعضای هیأت علمی)، کلمات کلیدی و هم چنین نام و سال کنفرانس گردآوری شد و سپس با توجه به عنوان و کلمات کلیدی، هر مقاله به حداکثر 3 حوزه مدل تخصیص داده شد. در نهایت با استفاده از فراتحلیل کیفی و آمار توصیفی به تجزیه و تحلیل اطلاعات در دو حوزه جمعیت شناختی محققان و توزیع ارجاعات در فضای مدیریت بازاریابی پرداخته شد. در زمینه سهم دانشگاه ها در تحقیقات از 560 تحقیق مربوط به دانشگاه های کشور، بیش ترین میزان محقق در کشور مربوط به دانشگاه تربیت مدرس به مقدار 88 نفر می باشد. از 561 ارجاع موضوعی، در سطح اصلی، فلسفه و مفاهیم بازاریابی با 193 ارجاع بیش ترین و مدیریت تلاش های بازاریابی با 23 ارجاع کم ترین توجه محققان را به خود اختصاص داده بودند.

تحقیق، فرایند جمع آوری داده ها، اطلاعات و حقایق در جهت اثبات فرضیه(ها) یا پاسخ به سؤالاتی خاص است. تولید و توسعه ی علم، هدف اصلی از انجام هر فرایند تحقیقی است تا بدان وسیله بتوان افزایش کارآیی و اثربخشی را تحقق بخشید. تحقیق در مدیریت منابع انسانی، حوزه ای نظام مند از تحقیق در مدیریت است که در جست وجوی افزایش بهره وری منابع انسانی و انجام اقدامات مؤثر است. استراتژی های تحقیق در این حوزه نیز همانند سایر حوزه های پژوهشی، براساس دو بعد جایگاه فلسفی (اثبات گرایی و ساختارگرایی اجتماعی) و میزان درگیری محقق (مستقل از فرایند تحقیق و درگیر در موضوع تحقیق) دسته بندی می شوند و عبارتند از: تحقیق موردی، تحقیق بنیادی، تحقیق پیمایشی و تحقیق عملی. بررسی نمونه های انجام گرفته از این نوع تحقیقات، به محققان منابع انسانی در درک و شناخت بهتر فرایند تحقیق و ایجاد آمادگی بیش تر کمک خواهد کرد.