درخت حوزه‌های تخصصی

روابط خارجی ایران

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۸۱ تا ۱۰۰ مورد از کل ۵۶۷ مورد.
۸۱.

جایگاه مصر در تجارت خارجی ایران ( 1304 0 1320 ش )(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: ایران تجارت خارجی صادرات و واردات مصر معاهده تجاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 743
روابط تجاری ایران و مصر که از دیرباز آغاز شده بود، در دوره قاجار ادامه یافت و در دوره پهلوی اول وارد مرحله جدیدی شد و در دوره پهلوی دوم گسترش یافت. به همین دلیل بررسی روابط تجاری دو کشور در دوره پهلوی اول بسیار اهمیت دارد. در این دوره، روابط اساسی و پایه ای ایران و مصر بر مبنای معاهده های تجاری و صادرات و واردات شکل گرفت و با برنامه­ریزی­های دو دولت تداوم یافت.
۸۲.

آپارتاید ، ظهور و سقوط(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: هویت جداسازی آپارتاید تجزیه و تحلیل فضای گفتمانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 371
آپارتاید به معنای جداسازی و تفکیک است و در اصطلاح به معنای توسعه جداگانه جغرافیایی گروه های گوناگون نژادی در افریقای جنوبی است. جوهر آپارتاید به پیروزی حزب ملی در انتخابات 1948 در افریقای جنوبی بازمی گردد. مقاله پیش رو با عبور از نظریات لیبرال و مارکسیستی قصد دارد در پرتو تجزیه و تحلیل گفتمانی، ماهیت سیاست های آپارتایدی را در سال های 1948 تا دهه 1990 میلادی بررسی کند. این نوشتار در دو بخش تنظیم شده است؛ در بخش اول، به ظهور گروه های نژادی و گسترش جغرافیایی توجه می شود و در بخش دوم با پرداختن به فضای عمومی متن جامعه افریقای جنوبی، سیاست های انتقال گرایانه و شکست این سیاست ها و سقوط آپارتاید بررسی می شود.
۸۳.

روابط شاه اسماعیل اول صفوی با ظهیرالدین محمد بابر(مقاله علمی وزارت علوم)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 788
در این نوشتار روابط شاه اسماعیل و بابر پادشاه پس از جنگ مرو بررسی می شود، جنگی که میان شاه اسماعیل و شیبک خان درگرفت. صفویه و اوزبکان و بابر، پادشاه تیموری، مثلثی ارتباطی ایجاد کرده بودند و نویسنده مقاله با فرض آشنایی خوانندگان با تاریخ دوره شاه اسماعیل صفوی و سلسله اوزبکان، به معرفی بابر پادشاه و فرمانروایی او در سمرقند توجه بیشتری دارد؛ سپس نسبت او با امیر تیمور گورکان، چگونگی استقرارش در سمرقند، شکست از شیبک خان و ازدواج خواهرش با پادشاه اوزبک و حکومت بر کابل تا 916ق؛ یعنی تا وقوع جنگ مرو بررسی می شود. آنگاه به روابط شاه اسماعیل و بابر پادشاه، فرستادن امیر نجم ثانی به ماوراءالنهر و قتل امیر نجم در غجدوان و در نهایت شکست بابر از سلسله اخیر پرداخته می شود. بابر پس از این جنگ به سرزمین هند حمله برد و سلسله گورکانیان را در آنجا بنیان گذاشت. این نوشتار به نقش صفویه در ایجاد سلسله گورکانیان نیز پرداخته است.
۸۴.

بررسی پیوندهای تاریخی ایران و شرق آفریقا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: ایران فرهنگ زنگبار شرق آفریقا شیرازی ها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 718
مردم ایران و افریقا در طول سه هزار سال گذشته با یکدیگر ارتباط داشته و از این رهگذر بسیار سود برده اند. در دوران پیش از اسلام به علت توانمندی های امپراتوری های ایران، روابط ایران و افریقا گسترش یافت و شالوده پیوندهای جدیدی شد. پس از ظهور اسلام، پیوندهای ایران و شرق افریقا شکل دیگری به خود گرفت و افزون بر جنبه تجاری به ابعاد فرهنگی و سیاسی نیز توجه شد. به نوشته آلن، اوج توانمندی ایرانی ها در سده پانزدهم بود و پس از آن به دلیل حضور پرتغالی ها و اعراب و ضعف حکومت های ایرانی پیوندها کمتر شد. در عهد پادشاهان قاجار دوباره برای برقراری روابط کوشش هایی صورت گرفت و گروهی از هنرمندان ایرانی به زنگبار فرستاده شدند و با وصلت سلطان سعید با شاهزاده ای ایرانی روابط مستحکم تر شد. گفتنی است که در 1916 هنگامی که سلطان زنگبار جشن نوروز را برگزار کرد گروهی از بلوچی ها در رکاب او بودند. در زمان پهلوی برای گسترش روابط با افریقا کوشش هایی انجام شد اما بیشتر مربوط به شمال قاره بود. البته، روابط پهلوی با اتیوپی و حضور پادشاه این کشور در مراسم تاجگذاری نیز نشان از دوستی دو کشور داشت. در آن زمان شیرازی های زنگبار و دیگر سواحیلی زبان ها و به ویژه شیعیانی که به ایران علاقه داشتند خواستار گسترش روابط بودند اما حوادث دهه 1960 تانزانیا و بی احترامی هایی که در زنگبار در حق شیرازی ها صورت گرفت، سبب جدایی بیشتر ایران و تانزانیا شد.
۸۵.

نقد و بررسی کتاب خطی وقایع نامه کیلوا(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ایران تجارت خارجی صادرات و واردات مصر معاهده تجاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 144
کتاب وقایع نامه کیلوا اصلی ترین منبع درباره تاریخ مهاجرت ایرانیان شیرازی الاصل به شرق افریقا در سده چهارم هجری در دوره آل بویه و یکی از قدیم ترین و مهم ترین منابع ادبیات سواحیلی است. اصل کتاب وقایع نامه کیلوا به صورت نسخه خطی و به زبان عربی در موزه بریتیش لندن نگهداری می شود و نسخه هایی از آن به زبان های سواحیلی و انگلیسی در موزه زنگبار و مرکز اسناد ملی کنیا وجود دارد. تاریخ نگارش وقایع نامه کیلوا مشخص نیست، اما براساس شواهد و اشاره های موجود در متن، این کتاب در سال 904ق / 1495م و در زمان سلطنت فضیل، چهل و چهارمین حاکم سلسله شیرازی کیلوا و یا المالک العادل سلطان محمد بن سلطان حسین (حوالی 1520م اشاره شده در متن سند) نوشته شده است.
۸۶.

تاریخ خلیج فارس و ممالک همجوار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: آلمان خلیج فارس کشتی رانی تجارت دریایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 344
کتاب خلیج فارس و ممالک همجوار از کتاب هایی است که در سال های اخیر درباره خلیج فارس نوشته شده است. این کتاب نوشته دکتر محمد باقر وثوقی است که انتشارات سمت آن را در سال 1384 چاپ کرده است. مؤلف این کتاب، درباره خلیج فارس و قسمت های جنوبی ایران آثار ارزنده دیگری نیز دارد که برخی از آنها عبارت اند از: تحولات سیاسی صفحات جنوبی ایران، تاریخ مهاجرت اقوام در خلیج فارس (ملوک هرموز)، تاریخ مفصل لارستان و لارستان و جنبش مشروطیت، خنج گذرگاه لارستان، بیرم دارالاولیای لارستان، لار شهری به رنگ خاک و ...بیشتر آثار دکتر وثوقی، درباره مسائل خلیج فارس در دوره اسلامی به ویژه دوره صفویان و پس از آن است. کتاب تاریخ خلیج فارس و ممالک همجوار با نخستین تمدن ها در خلیج فارس آغاز می شود و تا وقایع سال های اخیر ادامه می یابد. نویسنده با گزینش مطالب به صورت بسیار دقیق و منظم، تحولات این منطقه مهم و حساس را در طول تاریخ بیان می کند. او در این کتاب، خلیج فارس را مانند آیینه ا ی شفاف دانسته است؛ همان گونه که حوادث و وقایع جهانی در آن مؤثر بوده اند، خلیج فارس نیز نقش مهمی در این حوادث برعهده داشته است.
۸۸.

انگلستان و معاهده استعماری پاریس(مقاله علمی وزارت علوم)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 57
انگلیسی ها در اوایل سده نوزدهم به منظور حفظ و مراقبت از مستعمره پر ارزش خود، هندوستان، در برابر تهدید رقیبان استعماری ایران را کانون توجه قرار دادند. آنها کوشیدند تا با نزدیک شدن به ایران تهدید دولت های دیگر را نسبت به هند خنثی کنند و به این دلیل با ایران معاهده هایی بستند که در همه آنها حق حاکمیت ایران را بر افغانستان به رسمیت می شناختند. اما پس از عهدنامه ترکمانچای و افزایش حضور و نفوذ روس ها در ایران، انگلیسی ها به فکر جدا ساختن هرات از ایران افتادند. انگلیسی ها در برابر فعالیت قاجارها برای تصرف هرات، کارشکنی کردند و عاقبت در دوره ناصرالدین شاه با پیاده کردن نیروهای خود در ایران، عهدنامه پاریس را به این کشور تحمیل کردند و هرات را از ایران جدا ساختند.
۸۹.

مواضع اولیه ایران و انگلیس در براب مسئله لغو تجارت برده در خلیج فارس ( دوران محمدشاه قاجار 1250 - 1264 قمری )(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: ایران خلیج فارس انگلیس تجارت برده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 776 تعداد دانلود : 946
در سده نوزدهم میلادی یکی از نمودهای بارز و برجسته تقابل سرمایه داری خارجی با مواضع سنتی ایران، در رویکردهای انگلیس و ایران بر سر مسئله لغو تجارت برده در خلیج فارس دیده می شود. در این زمان تجارت کهن و سنتی بردگان افریقایی در خلیج فارس سبب تکاپوی به ظاهر آزادیخواهانه و بشردوستانه قدرتی چون انگلیس برای لغو تجارت برده و برده داری شد؛ این موضوع در بلندمدت ایران را زیر فشار و در وضعیتی چون گرایش ـ تضاد قرار داد (گرایش به حفظ مواضع سنتی و تضاد با برتری طلبی قدرتهای خارجی) و در کنار دیگر عوامل خارج از این بحث و رقابت قدرتهای بزرگ (انگلیس، روسیه و فرانسه)حکومت قاجاریه را وادار کرد تا به خواسته های مقطعی و بلندمدت انگلیس پاسخ مثبت دهد و این امر به خواست اساسی این کشور؛ یعنی نفوذ تدریجی در آبهای خلیج فارس قوت بخشید.
۹۰.

نخستین فرستادگان پرتغال به دربار شاه اسماعیل صفوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: ایران روسیه انگلیس قرارداد 1907 منطقه نفوذ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 293 تعداد دانلود : 771
تسلط ترکان عثمانی بر قسطنطنیه و سقوط دولت بیزانس در سال 1453م سبب شد تا خطوط ارتباطی و تجاری مدیترانه شرقی در زیر سلطه و سیادت عثمانی قرارگیرد و به تعبیر دیگر راه تجارت اروپا به مشرق زمین از راه آسیای صغیر و شام بسته شود. اما بازرگانان مغرب زمین هرگز نمی توانستند بازرگانی خود را با شرق تمام شده بدانند و از آن همه ثروت چشم پوشی کنند؛ از این رو بر آن شدند تا راههای دیگری برای رسیدن به سرزمینهای آسیایی بیابند. بازرگانان و دولتهای اروپایی کم و بیش می دانستند که دو راه برای رسیدن به مشرق زمین وجود دارد؛ یکی راه خشکی یعنی از شرق اروپا، روسیه و ایران و دیگری از راه دریاهای جنوبی که با آبهای اقیانوس هند ارتباط می یافت. راه نخستین، سخت و خطرناک بود و از سرزمینهای اروپای شرقی و روسیه می گذشت و در زمستان بر اثر برف و سرمای شدید مسدود بود، اما راه دوم مطمئن تر به نظر می رسید؛ پرتغال نخستین کشوری بود که این راه را کشف کرد؛ زیرا از نظر جغرافیایی، موقعیتی خاص داشت.
۹۱.

نیروی دریایی ایران در دوره قاجاریه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: بوشهر خلیج فارس قاجاریه ناوگان دریایی بندر عباسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 526
کشور ایران به دلیل وجود دو حوزه دریایی خلیج فارس و دریای عمان در جنوب و دریای خزر در شمال، موقعیت بسیار مناسبی برای تامین ناوگان دریایی داشت؛ به عبارت دیگر این دو آبراه در تثبیت موقعیت اقتصادی و سیاسی ایران در منطقه نقش بسیار مهمی ایفا می کردند. پادشاهان نخستین دوره قاجاری پس از دوره ای طولانی کشمکش و جنگ های داخلی و پس از سقوط صفویان کوشیدند تا در خلیج فارس ناوگان دریایی تاسیس کنند. در این مقاله کوشش شده است تا با استناد به منابع تاریخی و اسناد و مدارک موجود، چگونگی شکل گیری نیروی دریایی ایران در دوره قاجار بررسی شود. از آنجایی که پیشینه شکل گیری نیروی دریایی به دوره افشاری می رسد، نخست به کوشش های نادرشاه افشار برای تشکیل ناوگان دریایی و سپس به نقش فریدون میرزا، والی فارس، در دوره محمدشاه قاجار پرداخته می شود. اگرچه کوشش فریدون میرزا به نتیجه نرسید، زمینـه مناسبی را برای فعالیت های بعدی ایجاد کرد و امیرکبیر، صدراعظم مشهور دوره ناصری، در اندیشه تحقق این آرزو برآمد و برای تاسیس نیروی دریایی کارهایی بسیار جدی انجام داد.
۹۲.

بررسی تاریخ روابط خارجی ایران و قاره آفریقا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: ایران روابط خارجی رژیم پهلوی کشورهای آفریقایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 575
روابط خارجی ایران با کشورهای افریقایی، پیشینه خوبی دارد، این پیشینه را می توان در زمان هخامنشیان و در مصر ردیابی کرد. موج دوم روابط ایران با افریقا، بیشتر به شرق این قاره و به ویژه مهاجرت شیرازی ها به این منطقه برمی گردد. شیرازی ها کیلوا را به مرکز حکومت خود تبدیل کردند و جزیره زنگبار و شهرهای دیگر را گسترش دادند و حکومت هایی نیز در کومور و موزامبیک ایجاد کردند. در دوره قاجار نیز روابط از طریق کنسولگری ایران در مصر ادامه داشت. در دوره پهلوی و به ویژه پس از استقلال کشورهای افریقایی قرار شد تا با ایجاد سفارت خانه در برخی از کشورها روابط خارجی با این قاره برقرار شود اما این روابط به دلیل مسائل ایدئولوژیک و روابط شخصی پهلوی دوم گسترش نیافت. در این زمان ایران فقط در نُه کشور از این قاره نمایندگی سیاسی داشت و روابط رژیم پهلوی با افریقای جنوبی به دلیل ویژگی های خاص این کشور، گسترده بود. در این مقاله روابط تاریخی ایران و کشورهای افریقایی بررسی می شود.
۹۳.

مروری بر اختلاف های مرزی ایران و همسایه غربی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 395
پس از ورود ایران به دایره سیاست بین الملل در سال های آغازین سده نوزدهم تا هنگام اشغال ایران در زمان جنگ جهانی دوم 1320/1941، یکی از ویژگی های اصلی سیاست خارجی ایران به استثنای سال های نخست پس از پیروزی انقلاب اکتبر در روسیه، رقابت انگلستان و روسیه و سپس اتحاد جماهیر شوروی بود. در این مدت برخی از دولتمردان ایرانی کوشیدند تا قدرت سوم (نیروی سوم) نیز به ایران وارد شود که این کار بی نتیجه ماند. وقوع جنگ جهانی دوم، تهاجم آلمان به شوروی، نزدیکی شوروی و انگلستان به یکدیگر و سرانجام، اشغال ایران سبب ایجاد تحولاتی در عرصه سیاست خارجی ایران شد. یکی از مهم ترین تحولات، دعوت دولت بریتانیا از امریکا برای حضور در صحنه سیاسی ایران بود، موضوعی که سیاستمداران طرفدار نیروی سوم در ایران نیز از آن استقبال کردند. بررسی اسناد و مدارک بیانگر این امر است که موقعیت استراتژیک، منابع نفت و گاز همراه بازارهای تجاری ایران، دولت امریکا را علاقه مند کرد تا موقعیت خود را در این کشور تثبیت کند. راهکار دولتمردان امریکا برای رسیدن به این هدف، دفاع از استقلال و تمامیت ارضی ایران بود و بحران در روابط ایران و شوروی در زمان جنگ جهانی دوم بر سر موضوع نفت شمال، زمینه را برای رسیدن به این هدف فراهم کرد. با توجه به چنین پیشینه ای اساس پژوهش را این پرسش محوری تشکیل می دهد که موضوع نفت شمال در روابط ایران و شوروی در زمان جنگ جهانی دوم چه تاثیری بر افزایش نفوذ امریکا در ایران داشت؟هدف از نگارش این نوشتار پاسخ دادن به پرسش طرح شده، با روش توصیفی ـ تحلیلی و با تکیه بر اسناد و منابع کتابخانه ای است
۹۵.

تجارت دریایی خلیج فارس ـ چین در سده های میانه به روایت ناظر چینی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: خلیج فارس چین کیش عمان تجارت دریایی منابع چینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 14
پیشینه تجارت دریایی میان ایران و چین به دوران باستان باز می­گردد. در دوران باستان و در دوران پس از اسلام، بازرگانان بنادر خلیج فارس و سواحل و بنادر چین همواره با یکدیگر تجارت می کردند و دولت­های دو کشور در پی گسترش روابط تجاری بودند. این نوشتار در پی تحلیل روابط تجاری ایران و چین در دوره میانه بر اساس گزارشی چینی است. مقاله در سه بخش نوشته شده است؛ در بخش نخست، پیشینه روابط ایران و چین در دوره باستان، در بخش دوم روابط تجاری دو کشور در دوران اسلامی و در بخش سوم و اصلی مقاله، بخش­های مربوط به ایران و گزارش ارزشمند چائو- جو- کوا، نویسنده چینی سده­های ششم و هفتم قمری بررسی شده و چند گزارش از آن درباره کیش و عمان و بصره به فارسی ترجمه شده است.
۹۶.

انگلیس کارگردان انعقاد قرارداد 1907 میلادی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: ایران روسیه انگلیس قرارداد 1907 منطقه نفوذ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 865 تعداد دانلود : 89
سال 2007 یکصدمین سالگرد انعقاد قرارداد 1907 است که در آن، دو قدرت امپریالیستی انگلیس و روسیه به خود اجازه دادند با استفاده از فرصت ناشی از درگیری ایران در مبارزه ملی انقلاب مشروطه، کشوری باستانی را میان خود تقسیم کنند.با اینکه نقش انگلیس در تجزیه بسیاری از سرزمینها و انعقاد معاهده های خانمان برانداز برای اغلب آگاهان مسائل سیاسی و تاریخی آشکار است، شاید کارگردانی این کشور در ماجرای انعقاد قرارداد 1907 که مقدمه ای برای تجزیه ایران بود، برای برخی افراد مشخص نباشد. آنچه در این نوشتار بررسی می شود نقش انگلیس در طراحی، پیشنهاد و انعقاد قرارداد 1907 و در نهایت معرفی اسنادی در این زمینه است. قرارداد 1907 افزون بر ایران، افغانستان و تبت را نیز دربرمی گرفت که پرداختن به موضوعهای آن مناطق در این مختصر نمی گنجد.
۹۷.

اقتصاد و سیاست خارجی عصر صفوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 782
استناد به اسناد و مدارک نویافته به زبان های اروپایی و بررسی اوضاع اقتصادی عصر صفوی، از مجموعه بررسی هایی است که در داخل ایران کمتر به آن توجه شده است و شاید یکی از دلایل آن دسترسی نداشتن محققان ایرانی به اسناد و مدارک موجود درباره صفویه باشد. مؤلف کتاب اقتصاد و سیاست خارجی عصر صفوی با استفاده از منابع انگلیسی و فارسی کوشش کرده است تا گوشه هایی از تاریخ عصر صفوی را بررسی کند.کتاب، شامل مقدمه مترجم، مقدمه مؤلف، چهار فصل، کتابنامه و نمایه هاست. معرفی کتاب با مقدمه مترجم آغاز می شود. مترجم در مقدمه از ویژگی های تاریخ ایران عصر صفوی سخن به میان می آورد و می نویسد:به رغم پژوهشهای گسترده ای که از سوی پژوهشگران داخلی و خارجی در زمینه تاریخ ایران عصر صفوی صورت گرفته است، به جرئت می توان اذعان داشت که گستره و دامنه مطالعات صفوی شناسی در میان ادوار مختلف تاریخ ایران کم نظیر است و هر روز ابعاد تازه ای از مسائل فکری، فرهنگی، هنری، تمدنی، دینی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی... جلوه گر می سازد (ص1).
۹۸.

بحران هرات و تاثیر آن بر موقعیت بریتانیا در خلیج فارس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: هرات خلیج فارس محمدشاه قاجار بریتانیا ناصرالدین شاه قاجار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 437 تعداد دانلود : 753
سیاستهای توسعه طلبانه بریتانیا در خلیج فارس از سده هجدهم میلادی تا جنگ جهانی اول مراحل گوناگونی را دربرمی گیرد که در بررسی آن، توجه به سیاست بریتانیا در برابر هند و اروپا ضرورت دارد. انگلیس از سده نوزدهم میلادی به بعد سیاست تجاری خود را با نفوذ سیاسی در قدرتهای حاشیه خلیج فارس از جمله ایران دوره قاجاریه آغاز کرد. اندیشه تجارت آزاد و صدور کالا به بازارهای سرزمینهای شرقی، جذب سرمایه و ثروت، دفاع از منافع تجاری خود در هند و...، سبب اهمیت منطقه خلیج فارس برای بریتانیا شد، چنانچه در جریان کوششهای نظامی محمدشاه قاجار و ناصرالدین شاه قاجار برای تجدید حاکمیت ایران بر هرات طی دو لشکرکشی در سالهای 1254ق/1838م و 1273ق/1856م بریتانیا به ایران حمله کرد و با انعقاد معاهده صلح پاریس و تحمیل شرایط خصمانه به ایران جنگ خاتمه یافت و از نفوذ ایران در افغانستان «یعنی مدخل ورودی به هند» جلوگیری شد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان