محمدرضا رضوانی

محمدرضا رضوانی

مدرک تحصیلی: استاد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۴۱ تا ۶۰ مورد از کل ۲۰۲ مورد.
۴۱.

بازسازی معنایی مهم ترین مسائل ساکنان مناطق همجوار سایت های اسکان طبیعت گردی نوروزی (مطالعه موردی: روستای زنجیره علیا، شهرستان چرداول، استان ایلام)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سایت دراوهر روستای زنجیره علیا طبیعت گردی نوروزی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 451 تعداد دانلود : 143
جنگل های زاگرس در نیمه غربی ایران، به عنوان یکی از مناطق بسیار جذاب به شمار می روند که سالانه جاذب شمار وسیعی از ساکنان بومی و غیر بومی بوده است. ساکنان مناطق شمالی استان ایلام، در طی سال های اخیر به شیوه ای خاص در اواخر اسفند ماه تا اواسط فروردین سال جدید، در مناطق جنگلی مجاور سکونتگاه های خود چادر زده و تمام تعطیلات نوروز را در دامان طبیعت، به همراه خانواده و خویشاوندان سپری می کنند. اسکان دو یا سه هفته ای آنان، با اقدامات و فعالیت های متعددی همراه است که سبب ایجاد پیامدهایی در طبیعت منطقه خواهد شد. این پیامدها به طور مستقیم و یا غیر مستقیم، محیط زیست سکونتگاه های همجوار را درگیر می نمایند. هدف پژوهش حاضر، مدلسازی مفهومی درک ساکنان محلی از مهم ترین چالش های همجواری با سایت های اسکان طبیعت گردی نوروزی است. در این راستا، با توجه به مولفه های مهمی مانند جذابیت، دسترسی پذیری، انبوهی جمعیت طبیعت گرد، تقاضای وسیع ساکنان محلی و تکرار سالانه اسکان در سایت جنگلی دراوهر، روستای زنجیره علیا به عنوان میدان مطالعه انتخاب شد. این پژوهش با بهره گیری از روش کیفی قوم نگارانه از تعداد 23 نمونه به روش نمونه گیری هدفمند استفاده و تا رسیدن به اشباع نظری نمونه گیری ادامه یافت. نتایج نشان داد که پاسخگویان مهم ترین چالش های همجواری با سایت مذکور را شامل تداوم بحران محیطی در روستای زنجیره علیا می دانند که ناشی از آلودگی محیط زیست، تغییر رفتار جانوران جنگلی، بحران بهداشتی، بحران اقتصاد دامداری، تغییرات بصری سایت جنگلی مجاور روستا است.
۴۲.

طراحی الگوی چالش های تدوین سیاستگذاری فضایی مناطق روستایی کشور(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 377 تعداد دانلود : 897
در سال های اخیر سیاستگذاری روستایی دچار تغییرات اساسی شده و از آنجاکه این سیاستگذاری ها عمدتاً در قالب توسعه پایدار و با دیدگاه سرزمینی مطالعه می شود، پوشش همگانی همه بخش ها را مورد توجه قرار می دهد. در ایران، نبود دیدگاه کل نگر در فرایند سیاستگذاری کشور سبب شد تا بخش های مختلف در روستاها هر یک به صورت جزیره ای عمل کنند و به اصل مکمل بودن مکان ها توجه چندانی نشود. هدف این مقاله، طراحی الگوی چالش های تدوین سیاستگذاری فضایی مناطق روستایی کشور و ارائه راهکارهای مناسب است. در این پژوهش از نظریه داده بنیاد برای استخراج و تحلیل داده ها در سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی استفاده شد. برای دستیابی به اشباع نظری، با بهره گیری از نمونه گیری نظری و روش گلوله برفی، نظر 14 نفر از نخبگان (افراد صاحب منصب در دستگاه های متولی توسعه روستایی) با مصاحبه نیمه ساختاریافته و به صورت انفرادی کسب شد. بر این اساس، «سیاستگذاری بخشی، متمرکز و بالا به پایین» طبقه محوری شناسایی شد. نتایج نشان داد ضعف بنیان های اندیشه ای و نظری سیاستگذاری روستایی در ایران مهم ترین عامل در پیدایش، قوام و دوام سیاستگذاری متمرکز، بخشی و بالا به پایین عمل کرده است. در عین حال سیاست های تدوین شده از منظر نهادی و سرزمینی یکپارچه نیستند و همچنین، فرایند تدوین و اجرای برنامه های توسعه روستایی منسجم و متصل نبوده و بازخورد مناسب شکل نمی گیرد. از این رو می توان گفت در وضعیت کنونی توجه به سیاستگذاری یکپارچه بخشی فضایی ضرورت دارد. این ضرورت باید با توجه به تمرکززدایی اداری فضایی و سیاستگذاری یکپارچه سرزمینی فراهم شود که پیامد آن کاهش نسبی بخشی نگری و توجه به سیاست های فضایی در نظام سیاستگذاری و برنامه ریزی کشور است.
۴۳.

شناسایی و اولویت بندی مولفه ها و فرایندهای موثر در ارزیابی عملکرد مدیریت زنجیره تامین گردشگری کوهستانی-جنگلی، مورد مطالعه: منطقه مازندران مرکزی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ارزیابی عملکرد مدیریت زنجیره تامین گردشگری تکنیک DANP شهرستان های مازندران مرکزی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 455 تعداد دانلود : 298
محیط به شدت رقابتی در بخش گردشگری، فعالان این حوزه را وادار می کند تا به دنبال روش های جدید برای بهبود مزیت رقابتی خود باشند. مدیریت زنجیره تامین گردشگری یکی از استراتژی های اثربخش است که بنگاه های فعال گردشگری می توانند برای افزایش مزیت رقابتی خود مورد استفاده قرار دهند. مطالعه در زمینه ارزیابی عملکرد مدیریت زنجیره تامین در بخش خدماتی نظیر گردشگری در مقایسه با بخش تولیدی بسیار محدود است؛ این امر بیانگر ضرورت توجه به مطالعه بیشتر در این حوزه است. از این رو، این پژوهش سعی دارد تا با بررسی ادبیات مربوط به مدیریت زنجیره تامین گردشگری روستایی، فرایندها و مولفه های مدیریت زنجیره تامین در بخش گردشگری روستایی را با استفاده از روش دلفی شناسایی کرده و با استفاده از روش دنپ الگویی از تأثیرگذاری و رتبه بندی فرایندها را از دیدگاه خبرگان ارائه کند. منطقه مورد مطالعه مناطق کوهستانی- جنگلی شهرستان های مازندران مرکزی است. جامعه آماری، خبرگان دانشگاهی و مدیران محلی هستند که به روش نمونه گیری گلوله برفی انتخاب شدند. دو پرسشنامه به صورت طیف لیکرت و مقایسات زوجی طراحی و برای امتیاردهی در اختیار آن ها قرار گرفت. برای افزایش روایی صوری از نظر خبرگان و برای سنجش پایایی پرسشنامه از ضریب سازگاری مقایسه های زوجی صورت گرفته استفاده شد. پرسشنامه با ضریب سازگاری 0035/0، از پایایی لازم برخوردار بود. نتایج حاصل از پژوهش بیانگر آن است که بنا به نظر خبرگان محلی، فرایند مدیریت ارزیابی عملکرد دارای بالاترین اولویت و فرایند مدیریت دانش دارای کمترین اهمیت در ارزیابی عملکرد مدیریت زنجیره تامین مقصدهای گردشگری شهرستان های مورد مطالعه است.
۴۴.

سنجش و تحلیل شاخص های توسعه مسکن روستایی (مورد مطالعه: روستاهای استان تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شاخص های کمی و کیفی مسکن تحلیل عاملی روش ویکور مناطق روستایی تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 207 تعداد دانلود : 433
توسعه روستایی از عوامل مختلفی نشأت می گیر که یکی از آن ها مسکن مطلوب است که یکی از شاخص های تعیین کیفیت زندگی و رفاه اجتماعی نیز می باشد، بنابراین برنامه ریزی برای مسکن روستایی به عنوان یکی اجزای اصلی نظام سکونت گزینی امری ضروری می باشد. یکی از راه های مهم آگاهی از وضعیت مسکن در فرایند برنامه ریزی روستایی، استفاده از شاخص های مسکن است این شاخص ها بیانگر وضعیت کمی و کیفی مسکن روستایی در هر مقطع زمانی است. پژوهش حاضر از  نوع کاربردی- توسعه ای و ازنظر روش توصیفی تحلیلی بوده که با هدف بررسی شاخص های کمی و کیفی مسکن مناطق روستایی استان تهران انجام شده است. آﻣﺎرﻫﺎی ﻣﻮردﻧیﺎز از ﺳﺮﺷﻤﺎری ﻋﻤﻮﻣی ﻧﻔﻮس و ﻣﺴکﻦ 1395 مربوط به استان تهران استخراج گردیده و سپس 19 شاخص اصلی با بهره گیری از اصول آماری شاخص سازی و داده پردازی در 52 شاخص مسکن روستایی، ترکیب و استنتاج گردیده اند و  با استفاده از روش تحلیل عاملی مهم ترین عوامل مؤثر در وضعیت مسکن روستایی تعیین شده اند. در مرحله بعد با بهره گیری از روش ویکور مناطق روستایی شهرستان های استان ازلحاظ برخورداری از شاخص های مسکن رتبه بندی و سطح بندی شدند. یافته های پژوهش حاصل از تحلیل عاملی، بیانگر تقلیل شاخص های مورد مطالعه به چهار عامل است که جمعاً 67/93 درصد از واریانس را دربر می گیرند. در بین 4 عامل استخراج شده، عامل رفاهی به تنهایی 79/59 درصد واریانس را پوشش می دهد. که تأثیرگذارترین عامل در مطالعه است. نتایج به دست آمده از مدل ویکور جهت رتبه بندی مناطق روستایی تهران بر اساس شاخص های مورد بررسی حاکی از آن است که شهرستان شمیران با مقدار Q (98/0) در رتبه نخست و شهرستان های قدس و ملارد نیز با مقدار  Q(20/0 و 19/0) در رتبه آخر قرارگرفته اند.
۴۵.

تحلیل مضمون الگوی پایه ی اسلامی - ایرانی پیشرفت و کاربرد آن در معماری الگوی بومی توسعه ی روستایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: الگوی پایه ی اسلامی - ایرانی پیشرفت تحلیل مضمون توسعه ی روستایی الگوی بومی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 554 تعداد دانلود : 333
تجربه ی برنامه ریزی توسعه ی روستایی کشور در هفت دهه ی گذشته نشان دهنده ی موفقیت اندک برنامه ها در توسعه ی مناطق روستایی است که بخشی از این ضعف به دلیل فقدان الگوی مناسب در این زمینه است؛ بنابراین طراحی الگوی بومی برای توسعه ی روستایی ضروری است. در این راستا، الگوی اولیه و پایه ی اسلامی - ایرانی پیشرفت که توسط مرکز الگوی اسلامی - ایرانی پیشرفت به عنوان یک سند کلان تهیه شده و در مهرماه 1397 جهت ارائه ی نظرات مشورتی و بررسی عمیق ابعاد مختلف سند توسط نهادها، مراکز علمی، نخبگان و صاحب نظران ارائه شده است، با روش تحلیل مضمون مورد کنکاش قرار می گیرد تا مفاهیم و مؤلفه های آن برای معماری الگوی بومی توسعه ی روستایی مورد بررسی و استفاده قرار گیرد. یافته های تحقیق نشان می دهد الگوی پایه ی اسلامی - ایرانی پیشرفت شامل مجموعه ای از مبانی، آرمان ها، رسالت، افق (سال 1444) و تدابیر (56 تدبیر) و در مجموع شامل 10 صفحه و 2807 کلمه است. همچنین در این الگو هرچند واژه ی روستا به طور مشخص وجود ندارد، کارکردهای نواحی روستایی شامل تولید موادغذایی، گردشگری، منابع طبیعی، آب، استقرار جمعیت به طور مشخص دیده می شود. تحلیل مضمون الگوی پایه ی اسلامی - ایرانی پیشرفت نشان دهنده ی 253 کد اولیه، 35 مضمون سیاسی و امنیتی، اقتصادی، و فرهنگی است. در مجموع هرچند در الگوی پایه ی اسلامی - ایرانی پیشرفت تهیه شده به عنوان یک الگو نارسایی های جدی به لحاظ ساختاری و محتوایی وجود دارد، ولی مضامین موجود در این الگو شامل عدالت اجتماعی، امنیت اجتماعی، نظارت اجتماعی، مسئولیت اجتماعی، قانون مداری، مشارکت اجتماعی، حمایت اجتماعی، نهاد خانواده، پایداری منابع و محیط زیست، سلامت، آموزش، سرمایه ی انسانی، دانش و فناوری، تحقیق و پژوهش، آینده پژوهی، عدالت اقتصادی، رفاه اقتصادی، هویت ملی، سرمایه های فرهنگی، اخلاق، ارزش ها، استقلال، عدالت سیاسی، وحدت اسلامی، ثبات سیاسی، امنیت ملی، و معنویت می تواند به عنوان مفاهیم و مؤلفه های مناسب به تناسب در معماری الگوی بومی توسعه و پیشرفت روستایی و به ویژه در تنظیم اصول، چارچوب و فرایند این الگو مورد استفاده و استناد قرار گیرد.
۴۶.

تحلیل عوامل کلیدی موثر بر شکل دهی الگوی آمایش فضاهای روستایی با رویکرد آینده نگاری (مورد مطالعه: استان لرستان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: الگوی آمایشی فضاهای روستایی آینده نگاری میک مک لرستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 670 تعداد دانلود : 498
برنامه های توسعه و عمران روستایی بر اساس الگو های مختلف در استان لرستان، توفیق مورد انتظار را در رونق اقتصادی و بهبود زندگی روستاییان نداشته و به لحاظ اجتماعی در نهادینه کردن مشارکت روستاییان و توانمندسازی آنان موفقیت چندانی کسب ننموده است. برای از بین بردن این آثار منفی از فضاهای روستایی استان، ضروری است که عوامل کلیدی مؤثر برای ارائه الگوی آمایش فضاهای روستایی با رویکرد آینده نگاری به عنوان هدف اصلی این تحقیق شناسایی و تحلیل گردد. بدین روی در این تحقیق با استفاده از روش های دلفی ، پنل متخصصان و تحلیل تأثیرات متقابل با کمک نرم افزار MicMac  عوامل کلیدی مؤثر در طراحی الگوی آمایش فضاهای روستایی شناسایی و تحلیل شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که از 40 مسئله و مشکل اصلی برنامه های روستایی ، 13 عامل چشم انداز روستایی، آینده نگاری، محیط زیست، ساختار اقتصاد روستایی، حکمروایی روستایی، سناریوهای جایگزین، ویژگی های مناطق، آمایش سرزمین، مشارکت روستاییان، اصول توسعه فضایی روستایی، ظرفیت محلی و سرمایه اجتماعی، مدیریت روستایی و همگرایی- واگرایی بخش ها مهم ترین عوامل کلیدی مؤثر بر طراحی الگوی آمایش فضاهای روستایی لرستان محسوب می شود.
۴۷.

نقش پیوندهای روستایی- شهری در امنیت غذایی خانوارهای روستایی مورد: دهستان دهدشت شرقی، شهرستان دهدشت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: امنیت غذایی پیوندهای روستایی- شهری فقر روستایی توسعه روستایی شهرستان دهدشت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 900 تعداد دانلود : 534
امنیت غذایی یکی از مؤلفه های اصلی کیفیت زندگی ساکنین مناطق روستایی است. امنیت غذایی در مناطق روستایی تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار دارد که یکی از این عوامل، کم و کیف پیوندهای روستایی- شهری است. در تحقیق حاضر نقش پیوندهای روستایی- شهری در امنیت غذایی خانوارهای روستایی بررسی شده است. پژوهش حاضر ازنظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری، خانوارهای دهستان دهدشت شرقی در شهرستان دهدشت در استان کهگیلویه و بویراحمد است. بر اساس نتایج سرشماری سال 1395، این دهستان دارای 46 آبادی دارای سکنه و 12277 نفر جمعیت در قالب 3159 خانوار است. روش گردآوری داده ها به صورت کتابخانه ای و میدانی بوده و حجم نمونه مورد نیاز برای تکمیل پرسشنامه با استفاده از فرمول کوکران 325 خانوار محاسبه شده است. برای تجزیه وتحلیل داده ها از آمار توصیفی (میانگین و انحراف معیار) و آمار استنباطی (تحلیل مسیر و رگرسیون خطی) استفاده شد. یافته های تحقیق نشان داد میانگین هزینه خانوارهای روستایی در محدوده موردمطالعه برابر با 825 هزار تومان بوده است. همچنین 5/32 درصد از خانوارهای موردمطالعه در شرایط ناامنی غذایی قرار دارند. همچنین، بعد اقتصادی پیوندهای روستایی- شهری با تأثیر کلی (621/0) بیشترین تأثیر و بعد اطلاعاتی با (137/0) کمترین تأثیر را بر امنیت غذایی خانوارهای روستایی منطقه مورد مطالعه داشته است.
۴۸.

تحلیل تطبیقی برنامه ریزی فضایی توسعه مقصد های گردشگری روستایی در کشورهای ایران، پرتغال، صربستان و ترکیه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: توسعه گردشگری برنامه ریزی فضایی مقصدهای گردشگری مناطق روستایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 652 تعداد دانلود : 650
تجربیات دهه­های گذشته در کشور­های جهان، نشان‌دهنده این است که توجه به گردشگری، یکی از مهم‌ترین بخش­های اقتصادی و ارتباطی دولت‌هاست؛ از همین رو، سیاست­های مختلفی را به‌منظور توسعه گردشگری و زیر بخش­های آن در ابعاد ملی، منطقه­ای و محلی به کار گرفته­اند. هدف از این پژوهش، تحلیل تطبیقی برنامه­ریزی فضایی گردشگری ایران با کشورهای ترکیه، صربستان و پرتغال است تا از تجربیات این کشورها برای کاهش نقاط ضعف و بهبود توسعه گردشگری از جمله گردشگری روستایی کشور بهره گرفته شود. نوع تحقیق، بنیادی و روش مورد استفاده، تطبیقی با تحلیل کیفی بر اساس شیوه تحلیل محتوا است.برای گردآوری اطلاعات از مطالعات کتابخانه­ای (­اسنادی) بهره گرفته شده است. یافته­های تحقیق نشان داد که موفقیت کشورهای ترکیه، صربستان و پرتغال در زمینه برنامه­ریزی فضایی گردشگری، از طریق انطباق برنامه­ها و ایجاد همگرایی و مشارکت بین دپارتمان برنامه­ریزی فضایی گردشگری در سطوح مختلف ملی، منطقه­ای و محلی (­روستایی) در جهت توسعه گردشگری نقش هدایتگری- تسهیلگری را به کار گرفته و با دادن اختیار به ایالت­ها در برنامه­های قانونی و سیاست­های توسعه گردشگری، نقش­های راهبردی را لحاظ کرده­اند؛ اما کشور ایران در سطح ملی به دلیل نگرش و تفکر ساختار متمرکز در برنامه­ریزی و نگرش بخشی به برنامه­ها با مشکلاتی مواجه است. در سطح منطقه­ای نیز با مشکلاتی مانند، عدم استقلال و اختیار قانونی و سیاسی مدیران منطقه­ای در برنامه­های گردشگری و در سطح محلی با مشکلاتی مانند، ­عدم حق اختیار قانونی به نماینده محلی و عدم مشارکت راهبردی در زمینه برنامه­ریزی فضایی مقصدهای گردشگری روستایی روبه­رو است.
۴۹.

Aspects of Spirituality in Eco-Lodges’ Landscape in Iran (from the Perspective of Tourists)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: Tourism and Spirituality landscape Eco-lodge Accommodation Destination

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 410 تعداد دانلود : 297
It is truly undeniable that tourism is a system leading to epistemology and resulting in spiritual growth and excellence. The mission of the journey lies in its spiritual achievements and eco-lodges provide the potential context for mutual interconnections and gaining meaning and excellence. Therefore, lacking emphasis on spiritual potentials of eco-lodges in the accommodation sector is the main concern of this research. The present study aims to identify the factors influencing the landscape development of eco-lodges from the viewpoint of tourists to explain and analyze the realization of the spiritual landscape of eco-lodges via the perception of the eco-lodges’ landscape. The main concern of this qualitative research is seeking what a tourist sees, what he understands, how the type of accommodation would lead him from objectivity to subjectivity and ultimately, how the perception of the spiritual landscape from tourist’s view is. Answering research questions through the qualitative method with an interpretive approach and inductive strategy has been conducted by a semi-structured interview tool. Besides, the research data is gathered via two phases of coding the general concepts and classification of concepts based on the frequency. Lastly, the findings have been analyzed and interpreted through a conceptual framework. Based on research results, staying in eco-lodge causes leading resident tourist from objectivity to subjectivity and this is derived from perception of spiritual landscape. The components of the eco-lodges’ landscape adapting with three  parameters of spirituality in tourism, lead tourists to the perception of the spiritual landscape as well as the realization of the mutual understanding of nature and man in the journey and the achievement of the meaning and spirit through accommodation in eco-lodges.
۵۰.

تبیین فرایند همکاری های قلمرویی در بهره برداری از قنات (مورد مطالعه: قنات حسن آباد، استان یزد)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: همکاری قلمرویی آب قنات بهره برداری پایدار نظریه زمینه ای سود مشترک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 347 تعداد دانلود : 480
ویژگی برجسته قنات حسن آباد به نقش آن در ایجاد همکاری های بین قلمرویی برمی گردد که میان سه حوزه مهریز، ده نو و حسن آباد در طول 40 کیلومتر پدید آمده و استمرار یافته است. مراقبت از قنات حسن آباد تا آخرین چاه که در قلمروی مهریز واقع است صورت می گیرد و دو قلمروی پایین دست در آن مشارکت دارند. در این مقاله تلاش شده است تا با روش نظریه زمینه ای به این سؤال پاسخ داده شود که چگونه جریان آبی مانند قنات حسن آباد توانسته است به همگرایی اجتماعی و همکاری میان سه قلمروی ذینفع منجر گردد؟ به این منظور مصاحبه شوندگان از مناطق پایین دست و بالادست با روش گلوله برفی انتخاب شدند و پرسش ها تا رسیدن به نقطه اشباع نظری ادامه پیدا کرد. سپس در مورد داده های میدانی، کدگذاری باز و محوری انجام شد و نهایتاً کدگذاری انتخابی صورت گرفت. روابط میان مفاهیم در مدل مفهومی نشان داده شد و به صورت یافته های پژوهش شرح داده شدند. در منطقه نفوذ قنات حسن آباد، مدلی حاکم است که آن را مدل «سود مشترک» نامیده ایم. در این مدل، مجموعه ای از عوامل اجتماعی و اقتصادی به گونه ای ساختارمند منافع بالادست و پایین دست را به یکدیگر گره می زنند. یکی از مهم ترین عوامل مؤثر در این مدل، گستردگی فضایی قنات است که به قنات، نوعی ویژگی قلمرو گریزی می دهد. درنتیجه، دینامیک قنات به کمرنگ شدن قلمرو و به تبع آن کاهش هویت قلمرویی منجر می گردد و همین امر، امکان همکاری در دو سوی مرزهای قلمرو را آسان تر می کند.
۵۱.

Analysis of Production Relations and Linkages of Agricultural Producers Using Social Network Analysis Method (Case Study: Pistachio Producers in Damghan County)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: Damghan local beneficiaries pistachio Social capital social network analysis

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی جغرافیا جغرافیای انسانی جغرافیای روستایی جغرافیای رفتاری و فرهنگی
  2. حوزه‌های تخصصی جغرافیا جغرافیای انسانی جغرافیای روستایی جغرافیای اقتصادی
تعداد بازدید : 201 تعداد دانلود : 170
Purpose: In this research, we aimed to identify the pattern of cooperative relations among the Pistachio producers in Damankuh rural district in Damghan. The social capital among the producers was also evaluated. Design/methodology/approach: In this paper, the cooperative relations and the social capital among the Pistachio producers in Mehmandoost, Zarrinabad and Hoseinabad Doolab, which are located in Damankooh in Damghan, were studied by applying social network analysis method. Thus, 66 people from Mehmandoost, 70 producers from Zarrinabad, and 74 farmers from Hosseinabad Dulab were studied. The relations which were studied included cooperation in exchanging farming tools, irrigation of Pistachio orchards, marketing and pest control. For analyzing these relations, we used network- level indicators of social network analysis including density, centralization, reciprocity, transitivity and Geodesic distance. These indicators were analyzed in the UCINET software. Finding: Results showed that the network macro-level indicators including density, centralization, reciprocity, transitivity and geodesic distance in studied villages were very low. This has caused problems for producers to cooperate with each other and threatens the stability of producers’ network and indicates cooperation among pistachio producers requires tremendous investment of both time and cost. Research limitations/implications: Problems like accessing farmers, distributing questionnaires among them and the long time needed in order to interview them were among the challenges faced in this research. Practical implications¬: In order to increase cooperation among the producers and social capital in their network it is suggested that farmers be instructed and informed by holding cooperative workshops, handling their problems in irrigation and pest control, running local cooperatives for supporting the farmers in the crop prices and paying attention to their demands. Originality/value: Given the importance of the studied area in the production of Pistachio, paying attention to cooperation and social capital among producers, can be a big step in using the fertility (potentiality) of this region to develop and improve the Pistachio production.
۵۲.

اثرات بازاریابی محصول گردو بر ویژگی های کارآفرینانه روستاییان شهرستان بافت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اقتصاد کشاورزی کارآفرینی روستایی بازاریابی محصولات کشاورزی شهرستان بافت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 101 تعداد دانلود : 352
با توجه به اقتصاد متکی بر کشاورزی اغلب مناطق روستایی، بازاریابی محصولات کشاورزی از اهمیت بالایی در اقتصاد روستاییان برخوردار است. پژوهش حاضر به دنبال پاسخگویی به این سؤال بوده که بازاریابی در منطقه مورد مطالعه چه تأثیری بر ویژگی کارآفرینانه روستاییان داشته است؟ این تحقیق از نوع کاربردی است که از روش توصیفی- تحلیلی بهره گرفته شده است. شهرستان مورد مطالعه مشتمل بر چهار دهستان است که برای گردآوری داده های مورد نیاز از مطالعات کتابخانه ای، میدانی و تکمیل پرسشنامه استفاده شده است. تعداد282 بهره بردار به عنوان نمونه انتخاب شد. پرسشنامه به صورت نمونه گیری طبقه بندی شده در روستاهای نمونه توزیع گردید. روایی گویه ها با روش پیش آزمون و تکمیل 10 درصد از پرسشنامه ها بررسی شده و پایایی متغیرها با استفاده از آلفای کرونباخ به میزان 85/0 محاسبه گردید. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزارهای SPSS و GIS استفاده شده است. با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون مشخص شد که بین بازاریابی و ویژگی کارآفرینانه روستاییان در سطح 99 درصد رابطه معناداری وجود دارد. همچنین نتایج تحلیل رگرسیون مشخص نمود از بین مؤلفه های مورد بررسی در رابطه با نقش بازاریابی در کارآفرینانه روستاییان از دیدگاه پاسخگویان، مؤلفه " بسته بندی " دارای بیشترین تأثیر و بعد از آن مؤلفه های " ترویج"، "کانال توزیع " و " فرآیند زیرساخت " تأثیر زیادی بر کارآفرینانه روستاییان داشته است. نتایج برازش رگرسیونی نشان می دهد که بازاریابی می تواند به میزان 94 / 0 در کارآفرینانه روستاییان روستاهای مورد مطالعه مؤثر باشد. نتایج تحقیق حاکی از آن است که بازاریابی محصول گردو در محدوده مورد مطالعه منجر به بهبود ویژگی های کارآفرینانه روستاییان گردیده است.
۵۳.

واکاوی کیفی عوامل موثر بر سلیقه فراغتی به طبیعت گردی نوروزی در مناطق کوهستانی- جنگلی استان ایلام( مورد مطالعه: شهرستان چرداول)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سلیقه فراغتی طبیعت گردی نوروزی شهرستان چرداول منطقه نمونه مانشت و بانکول

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 458 تعداد دانلود : 653
پژوهش حاضر از نوع کیفی است که با بهره گیری از روش تحقیق مطالعه چند موردی، با هدف بررسی و مطالعه سلیقه فراغتی و علل تمایل طبیعت گردان نوروزی به چادرنشینی در ایام نوروز در شهرستان چرداول و در منطقه نمونه مانشت و بانکول انجام شده است. از تکنیک بحث گروهی متمرکز در قالب سه گروه 8، 12 و 12 نفره به منظور گردآوری اطلاعات استفاده شد و بحث تا زمان رسیدن به اشباع تئوریک ادامه یافت. قابلیت اعتماد و اعتبار داده ها بر اساس شاخص تشریح شده لینکلن و گوبا (1985) تعیین گردید. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از روش کد بندی و توسعه طبقات و مفهوم سازی داده ها بهره گرفته شد. در پژوهش حاضر، طبیعت گردان نوروزی با استفاده از تکنیک بحث گروهی متمرکز، علل تمایل خود به طبیعت گردی و چادرنشینی نوروزی در تعطیلات نوروزی را مشخص و پژوهشگر آن را در قالب نمودار استخوان ماهی طراحی نموده است. نتایج نشان داد که تعیین کننده ها و پارامترهای اصلی اثر گذار بر سلیقه فراغتی افراد مورد مطالعه شامل عوامل اقتصادی، عوامل اجتماعی-فرهنگی و عوامل فردی هستند. همچنین نتایج نشان داد که پاسخگویان علل تمایل طبیعت گردان نوروزی به چادرنشینی در ایام نوروز را شامل اقتصاد خانواده، گزینه های امنیتی، وجود طبیعت زیبا، ویژگی های روانشناختی و گزینه های دسترسی عنوان نموده اند. در پژوهش حاضر، طبیعت گردان نوروزی با استفاده از تکنیک بحث گروهی متمرکز، علل تمایل خود به طبیعت گردی و چادرنشینی نوروزی در تعطیلات نوروزی را مشخص و پژوهشگر آن را در قالب نمودار استخوان ماهی طراحی نموده است. نتایج نشان داد که تعیین کننده ها و پارامترهای اصلی اثر گذار بر سلیقه فراغتی افراد مورد مطالعه شامل عوامل اقتصادی، عوامل اجتماعی-فرهنگی و عوامل فردی هستند. همچنین نتایج نشان داد که پاسخگویان علل تمایل طبیعت گردان نوروزی به چادرنشینی در ایام نوروز را شامل اقتصاد خانواده، گزینه های امنیتی، وجود طبیعت زیبا، ویژگی های روانشناختی و گزینه های دسترسی عنوان نموده اند.
۵۴.

بررسی انگیزه های گردشگری بازدیدکنندگان پارک های جنگلی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: پارک های جنگلی گردشگری انگیزش عوامل کششی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 906 تعداد دانلود : 343
افزایش تقاضا برای حضور در فعالیت های گردشگری مبتنی بر جنگل، شناخت عوامل انگیزشی مؤثر بر انتخاب این مقصدها را ضروری ساخته است. هدف تحقیق حاضر شناسایی و اولویت بندی انگیزه های کششی گردشگران در مقصد گردشگری جنگل در پارک های جنگلی دالخانی و صفارود شهرستان رامسر می باشد. جامعه آماری تحقیق حاضر را متخصصان و کارشناسان گردشگری و نیز گردشگران پارک های جنگلی صفارود و دالخانی تشکیل دادند. حجم نمونه متخصصان و کارشناسان گردشگری 30 نفر و روش نمونه گیری قضاوتی بود. همچنین حجم نمونه گردشگران 400 نفر محاسبه گردید و نمونه گیری به صورت تصادفی ساده انجام شد. داده ها از طریق پرسشنامه محقق ساخته جمع آوری شد. روایی پرسشنامه از طریق اعتبار محتوا و پایایی آن با استفاده از روش آلفای کرونباخ که برابر با 885/0 بود، تأیید شد. داده ها با روش تحلیل عاملی اکتشافی و تحلیل ضریب تغییرات با استفاده از نرم افزار SPSS24 ارزیابی شدند. نتایج مشخص ساخت که عوامل کششی مؤثر بر گردشگری مبتنی بر جنگل دارای 17 بُعد و 5 عامل هستند که به ترتیب اولویت برای گرشگران شامل عوامل دسترسی پذیری، منابع گردشگری، خدمات مکمل، بوم شناختی و چارچوب های حقوقی و قانونی می باشند. باید در نظر داشت تمام ویژگی های مقصد گردشگری جنگل در عوامل انتخاب مقصد توسط گردشگر، به یک اندازه مهم نیستند، از این رو پیشنهادات لازم در این زمینه ارائه گردید
۵۵.

تبیین الگوی طبیعت گردی و کاهش فقر در روستاهای منتخب شرق استان سمنان: مطالعه ای کیفی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: طبیعت گردی ناپایدار کاهش نسبی فقر تلاش بری مشارکت مفهوم فقر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 645 تعداد دانلود : 819
این مقاله بر فرایند طبیعت گردی و کاهش فقر در روستاهای منتخب شرق استان سمنان (قلعه بالا، ابر و رضاآباد) متمرکزشده است؛ بنابراین سعی شده است تا تجربه زیسته طبیعت گردی و کاهش فقر این روستاها از طریق نظریه زمینه ای (نسخه اشتراوس و کوربین) مطالعه شود. بدین منظور از بین ذی نفعان طبیعت گردی و کاهش فقر (فقرا، گردشگران، فقرای از فقر خارج شده، مدیران دولتی، مدیران محلی و ساکنان عادی روستاهای منتخب)، 30 نفر با استفاده از روش نمونه گیری نظری انتخاب شدند. داده ها از طریق مصاحبه های نیمه ساختاریافته و عمیق، مشاهده های نیمه ساختاریافته و یادداشت های و تشکیل گروه های بحث جمع آوری گردیده است. برای تحلیل داده ها از کدگذاری سه مرحله ای (باز، محوری و انتخابی) در محیط نرم افزار MAXQDA10 استفاده گردید. یافته های پژوهش نشان می دهد که فقرا در واکنش به نگرانی مشترک طبیعت گردی ناپایدار از راهکار اساسی تلاش برای مشارکت در فعالیت های مرتبط با طبیعت گردی استفاده نمودند. این راهکار یک فرایند چندبعدی شامل؛ تلاش برای مشارکت در مشاغل رسمی، تلاش برای مشارکت در فعالیت های غیررسمی، تلاش برای یادگیری و افزایش مهارت ها بود. حمایت ها و ظرفیت های طبیعت گردی منطقه تسهیل کننده و طبیعت گردی ناپایدار بازدارنده ای راهکارها بودند. درنهایت پیامدهای این فرایند کاهش نسبی فقر در سه مسیر مستقیم، غیرمستقیم و اثرات پویا بود.
۵۶.

تحلیل مقایسه ای ادراکات ساکنان محلی به اثرات گردشگری در نواحی روستایی (مورد مطالعه: روستاهای حوضه آبریز رودخانه کُلان شهرستان ملایر)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: گردشگری روستایی تحلیل مقایسه ای اثرات گردشگری نظریه تبادل اجتماعی حوضه آبریز رودخانه کُلان ملایر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 826 تعداد دانلود : 177
تاکنون بخش وسیعی از مطالعات گردشگری در نواحی روستایی بر شناخت اثرات مثبت و منفی آن در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، و محیط زیستی متمرکز شده است. اما با در نظر گرفتن ناهمسانی دیدگاه های مردم محلی از اثرات یاد شده، پژوهش های اندکی در زمینه مقایسه ادراکات ذینفعان، به ویژه ساکنان روستایی انجام شده است. این پژوهش به تحلیل مقایسه ای ادراکات ساکنان محلی از اثرات گردشگری در منطقه حوضه آبریز رودخانه کُلان شهرستان ملایر می پردازد. روش پژوهش ترکیبی است. در مرحله کیفی طی6 نشست بارش افکار گروهی، با مشارکت 60 نفر از داوطلبان محلی اثرات مثبت و منفی گردشگری شناسایی و مبنای طراحی پرسشنامه به عنوان ابزار سنجش در مرحله کمّی قرار گرفت. سرانجام 350 پرسشنامه از 10 درصد جمعیت بالای 15 سال گردآوری شد. داده ها با استفاده از آمارهای توصیفی، تحلیل عاملی اکتشافی، تحلیل خوشه ای، تحلیل تشخیص، خی-دو، و تحلیل واریانس یک طرفه تجزیه وتحلیل شد. بر اساس تحلیل عاملی اکتشافی اثرات مثبت به سه دسته در ابعاد اقتصادی، محیطی، و اجتماعی، و اثرات منفی نیز به سه دسته در ابعاد محیط زیستی، اجتماعی و فرهنگی تقسیم شد. نتایج تحلیل خوشه ای ادراکات مردم محلی از اثرات مثبت و منفی گردشگری بیانگر سه دیدگاه متفاوت است. در اغلب موارد تفاوت معناداری میان ادراکات ساکنان محلی از اثرات مثبت و منفی گردشگری مشاهده شد. نتایج پژوهش منطبق بر اصول نظریه تبادل اجتماعی است، به طوری که ادراکات ساکنان محلی تابع میزان اثرپذیری آن ها از ابعاد مختلف اثرات مثبت و منفی گردشگری است.
۵۷.

مرور نظامند و فراتحلیل کیفی فرایندهای ارزیابی عملکرد مدیریت زنجیره تامین گردشگری روستایی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ارزیابی عملکرد مدیریت زنجیره تامین خدمات مدیریت زنجیره تامین گردشگری روستایی مرور نظامند فراتحلیل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 731 تعداد دانلود : 845
یک عامل کلیدی استراتژیک برای افزایش اثربخشی خدمات گردشگری روستایی و تحقق بخشیدن بهتر به اهداف از جمله افزایش رقابت، خدمات بهتر به مشتری و افزایش سودآوری و اشتغال در نواحی روستایی، ارزیابی عملکرد مدیریت زنجیره تامین گردشگری روستایی است. مرور پژوهش های پیشین نشان دهنده ضعف چارچوب های موجود در تبیین الگوی ارزیابی عملکرد زنجیره تأمین گردشگری روستایی است. هدف این تحقیق، توسعه یک چارچوب جامع از فراینده های سازنده مدیریت زنجیره تامین گردشگری روستایی با رویکر مرور نظامند است. پژوهش حاضر از نظر هدف، بنیادی است، و با رویکرد مرور نظامند ادبیات مرتبط با مولفه های مدیریت زنجیره تامین خدمات و گردشگری در فاصله سال های 2000 تا 2017، با استفاده از 6 کلیدواژه مشخص و استراتژی شفاف و از پیش طراحی شده، از 15 پایگاه های اطلاعاتی، جمع آوری شد. پس از غربالگری و ارزیابی کیفی، تحلیل نهایی روی 42 مقاله انجام شد. با تحلیل مقاله ها یازده فرایند و 136 مولفه برای ارزیابی عملکرد زنجیره تامین گردشگری شناسایی شد. مطالعه نشان می دهد ارزیابی عملکرد در زمینه زنجیره تامین گردشگری نسبت به دیگر زنجیره های تامین خدماتی اندک و به صورت تک بعدی، پراکنده و فاقد نگاه سیستمی و فرایندی است و هنوز یک چارچوب جامع برای ارزیابی عملکرد فعالیت های گردشگری ارائه نشده است. الگوی پیشنهای می تواند ابزار عملی قابل اندازه گیری برای مدیریت عملکرد زنجیره تامین گردشگری روستایی باشد و می تواند به مدیران زنجیره تامین گردشگری روستایی کمک کند تا به طراحی و مدیریت فرایندهای زنجیره تامین به صورت جامع و سیستمی بپردازند.
۵۸.

موانع تحقق طبیعت گردی حامی فقرا (مورد مطالعه: روستاهای منتخب شرق استان سمنان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: روستاهای سمنان موانع طبیعت گردی حامی فقرا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 641 تعداد دانلود : 60
گردشگری با توجه به ماهیت خود، چشم اندازی گسترده ای را برای متنوع سازی مشاغل ایجاد کرده است و فرصتی را برای مشارکت فقیرانی که اغلب در مشاغل فصلی و اقتصاد غیررسمی فعالیت می کنند، فراهم نموده است. به طورکلی هدف آن است که طبقه پایین جوامع روستایی به همان اندازه که در پرداخت هزینه های اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی و زیست محیطی رشد گردشگری شریک هستند، سهم خود را نیز در منافع حاصل از توسعه گردشگری دریافت نماید . بر این اساس، پژوهش حاضر با یک مطالعه کیفی از نوع تحلیل محتوا با روش نمونه گیری هدفمند موانع پیش روی تحقق طبیعت گردی حامی فقرا را در روستاهای منتخب شرق استان سمنان (قلعه بالا، رضاآباد و ابر) مورد واکاوی قرار داده است. گردآوری اطلاعات از طریق مصاحبه، با شش گروه ذی نفع کلیدی (فقرا، افراد خارج شده از فقر، مدیران محلی، سرمایه گذاران، ساکنان محلی) در تابستان و پاییز 1396 به دست آمده است. نتایج پژوهش نشان می دهد ذی نفعان موانع فراروی تحقق طبیعت گردی حامی فقرا در روستاهای موردمطالعه را در پنج طبقه نابرابری آموزشی، روابط نابرابر قدرت، سبک زندگی، تقدیرگرایی و مشکلانت مدیریتی و تمرکزگرایی تصمیمات طبقه بندی نمودند.
۵۹.

شناسایی و ارزیابی ژئومورفوسایت های کارستی با استفاده از مدل تلفیقی کوبالیکوا و کرچنر (نمونه موردی: ژئومورفوسایت های کارستی شهرستان پلدختر – استان لرستان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کارست ژئومورفوسایت ارزیابی معیار شهرستان پلدختر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 514 تعداد دانلود : 595
ژئوسایت های کارستی از جمله لندفرم هایی هستند که در جذب گردشگر تاثیر بسزایی دارند. این لندفرم ها علاوه بر ویژگی جذابیت، دارای ارزش های علمی -  آموزشی هستند. پلدختر یکی از شهرستان های جنوبی استان لرستان است که دارای ژئومورفوسایت های کارستی و غیر کارستی متنوعی است. در این تحقیق ژئومورفوسایت های کارستی شهرستان شناسایی و با استفاده از مدل تلفیقی کوبالیکوا و کرچنر مورد ارزیابی قرار گرفتند. غار کلماکره، غار کوگان، دره خزینه، تنگ ملاوی، تنگ پاعلم، تنگ هلت، دره های تیپیک، آبشار افرینه، غار طلسم، تنگ گاوزرده، آبشار آب تاف، منطقه گول چپ و آبشار چشمه گوش به عنوان ژئومورفوسایت های مطالعاتی انتخاب شدند. ارزیابی ها نشان داد که ارزش های حفاظتی و اقتصادی آن ها در وضعیت مطلوبی نیستند و نتایج نهایی نشانگر این است که غار کلماکره، غار کوگان و منطقه کول چپ بیشترین امتیاز را کسب نموده و مهمترین ژئومورفوسایت های کارستی شهرستان پلدختر محسوب می شوند.
۶۰.

تحلیل تطبیقی شاخص های مسکن روستایی با استفاده از تکنیک VIKOR نمونه موردی: دهستان های شهرستان دهگلان

کلید واژه ها: مسکن مسکن روستایی شاخص های مسکن شهرستان دهگلان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 494 تعداد دانلود : 895
مسکن روستایی در ایران در مرحله گذار از سنت به معاصر است و به تبع این جریان، معماری و کارکرد این مساکن نیز دستخوش تغییراتی می گردد. ارزیابی شاخص های کمی و کیفی مسکن روستایی در ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی و کالبدی، یکی از مهم ترین تکنیک ها جهت شناخت و تبیین سطح توسعه یافتگی مسکن روستایی است. هدف پژوهش حاضر، ارزیابی مهم ترین شاخص های مسکن روستایی شهرستان دهگلان و اولویت بندی آن ها به لحاظ سطح کیفی است. نوع تحقیق کاربردی و ماهیت آن توصیفی- تحلیلی است و داده ها و اطلاعات مورد نیاز به دو روش اسنادی و مطالعه میدانی گردآوری شده است. سوال اصلی تحقیق این است که کدام یک از دهستان های شهرستان دهگلان از وضعیت مسکن روستایی مطلوبتری نسبت به سایر دهستان ها برخوردارند. جهت وزن دهی به شاخص ها از مدل تحلیل سلسله مراتبی(AHP) و برای اولویت بندی و رتبه بندی دهستان ها از تکنیک VIKOR استفاده گردیده است. یافته های تحقیق نشان داده که (8/84) درصد مساکن روستایی شهرستان به صورت نیمه مقاوم و غیر مقاوم بوده و فقط (2/16) درصد از کل مساکن روستایی شهرستان از استحکام سازه ای و مقاومت مطلوب در برابر سوانح برخوردارند و به لحاظ نوع تصرف واحد مسکونی، (18/93) درصد ساکنین دارای مالکیت عرصه و اعیان می باشند. نتایج حاصل از رتبه بندی بر اساس مدل ویکور بیانگر آن است که از لحاظ کیفیت مسکن روستایی، دهستان های ئیلاق جنوبی و قوری چای به ترتیب با ضریبQ (000/0) و (133/0) مطلوب ترین و دهستان های ئیلاق شمالی و حومه دهگلان با ضریب (000/1) و (487/0)، در پایین ترین سطح کیفیت مسکونی از میان پنج شهرستان قرار گرفته اند.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان