دانش شناسی

هدف: رسانه های اجتماعی و فناوری های مرتبط با آن از جمله شبکه های اجتماعی، فرصت های جدیدی برای کتابداران به وجود آورده است. در کتابخانه های دانشگاهی و دانشکده ای، ابزارهای شبکه های اجتماعی به عنوان یک نمونه جدید و قدرتمندی از ارتباطات به حساب می آیند که بستر مناسبی را جهت به اشتراک گذاری دانش و زمینه لازم را برای جلب توجه کارمندان و مراجعان کتابخانه فراهم می سازند. در همین راستا، پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان استفاده از ابزارهای شبکه های اجتماعی (سایت های شبکه های اجتماعی، ابزارهای وبلاگ، ابزارهای میکروبلاگینگ و ابزارهای ویکی) در به اشتراک گذاری دانش بین کتابداران دانشگاه اصفهان انجام گرفته است. روش پژوهش:جامعه آماری پژوهش حاضر را کلیه کتابداران شاغل در دانشگاه اصفهان تشکیل داده که در مجموع مشتمل بر 70 نفر بوده است. با توجه به محدود بودن جامعه پژوهش ، نمونه گیری انجام نشد و نمونه برابر کل جامعه می باشد. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه و  برای تجزیه و تحلیل نتایج حاصله از نرم افزار آماری SPSS، در سطح آمار توصیفی استفاده شده است.  یافته ها: یافته های پژوهش بیانگر آن است که میانگین استفاده از ابزارهای شبکه های اجتماعی در روند به اشتراک گذاری دانش بین کتابداران دانش اصفهان، 79/1 درصد و میانگین استفاده از هریک از ابزارهای شبکه های اجتماعی (سایت شبکه های اجتماعی، ابزارهای وبلاگ، ابزارهای میکروبلاگینگ، و ابزارهای ویکی) در روند به اشتراک گذاری دانش بین کتابداران دانش اصفهان، به ترتیب 66 /1، 69/1 64/1 و 93/1 درصد برآورد شده است. نتیجه گیری: نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که میزان استفاده کتابداران دانشگاه اصفهان از ابزارهای شبکه های اجتماعی در روند به اشتراک گذاری دانش رو به پایین ارزیابی شده است. همچنین،از میان هر یک از ابزارهای شبکه های اجتماعی، ابزارهای ویکی بیشترین و ابزارهای میکروبلاگینگ کمترین میزان استفاده را در روند به اشتراک گذاری دانش بین کتابداران این دانشگاه به خود اختصاص داده اند.

هدف : هدف از انجام این پژوهش، بررسی سطح کیفی خدمات ارائه شده در مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری با کمک شش سیگما است. روش پژوهش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی و به روش پیمایشی _ توصیفی می باشد. جامعه مورد بررسی این پژوهش کاربران مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری هستند. به علت عدم وجود آمارهای صحیح از تعداد اعضاء مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری، از 120 نفر از کاربران این مرکز به شیوه تصادفی ساده به عنوان نمونه استفاده شده است. ابزار گردآوری داده ها در این پژوهش پرسشنامه لایب کوآل[1] است. از طریق این پرسشنامه شکاف میان انتظارات و ادراکات مشتریان شناسایی و مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد. داده ها از طریق نرم افزار آماری spss تحلیل شده ، و برای داده های به دست آمده، مقدار میانگین و انحراف از معیار محاسبه شده است. در هر یک از موارد مورد ارزیابی، انحراف از معیار محاسبه شده با سطح سیگمای موجود در جدول بازده مربوط به انواع سیگما مقایسه گردیده تا بازده کیفی خدمات مشخص شود. از این طریق، میزان خطای موجود در هر مورد از خدمات ارائه شده مشخص شده است. یافته ها: یافته ها نشان می دهند که کارکنان مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری اطلاعاتدر همه موارد به جز گویه «کارکنان مؤدب» توانسته اند حداقل انتظارات کاربران این مرکز را برآورده نمایند؛ و بازده 50 درصد را به خود اختصاص داده اند که معادل 500000 خطا در میلیون است. به عبارت دیگر حد متوسط، در مورد همه گویه های مطرح شده درباره کارکنان این مرکز صدق می کند. بازده 20/69 درصدی به دست آمده از نظرات کاربران در مورد کیفیت منابع موجود در این مرکز گویای رضایت نسبی آن ها از وضعیت موجود است. تنها در مورد گویه «وجود وب سایتی در مرکز» میزان حداکثر انتظارات کاربران با سطح واقعی موجود یکسان بوده و بازده 97/99 درصد به دست آمده است. کیفیت فضای کتابخانه در سطح واقعی از سطح حداکثر مورد انتظار کاربران پایین تر بوده، اما از سطح حداقل انتظارات کاربران بالاتر است. بازده 20/69 درصد در مورد فضای مرکز گویای 308000 خطا در میلیون است. در این مورد برای رسیدن به سطح مطلوب یا حداکثر استطاعت کاربران فاصله زیادی وجود دارد. نتیجه گیری: نتایج به دست آمده نشان می دهد که مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری اطلاعات در اغلب موارد نیازمند افزایش سطح واقعی خدمات است. نزدیکی سطح واقعی خدمات با حداکثر انتظارات کاربران، باعث افزایش بازده کیفی خدمات این مرکز شده و در نتیجه رضایتمندی کاربران را در پی خواهد داشت.

هدف: بررسی نقش کتابخانه های عمومی شهرستان نیشابور در افزایش سواد اطلاعاتی شهروندان می باشد. روش پژوهش: پژوهش حاضر توصیفی - پیمایشی و ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه ای با ضریب پایایی 85/0 بوده و جامعه آماری پژوهش را اعضاء کتابخانه های عمومی شهرستان نیشابور تحت پوشش نهاد کتابخانه های عمومی کشور تشکیل می دهد، بر اساس جدول کرجسی مورگان حجم نمونه 370 نفر تعیین گردید. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی(توزیع فراوانی)، آمار استنباطی(آزمون فریدمن، آزمون t آزمون آنالیز واریانس) استفاده گردید. یافته ها: یافته ها نشان داد سواد اطلاعاتی جامعه مورد پژوهش و همچنین تأثیر کتابخانه های عمومی شهرستان نیشابور بر ارتقاء سواد اطلاعاتی اعضا پایین تر از میانگین مورد انتظار و در حد نامطلوب می باشد. مهم ترین مانع گسترش سواد اطلاعاتی فقدان منابع مورد نیاز در مجموعه، مهم ترین امکانات به کار گرفته شده برای توسعه سواد اطلاعاتی پاسخگویی امکانات اینترنت به نیاز اطلاعاتی اعضا و ارائه بروشورهای آموزشی مهم ترین راهکار پیشنهادی می باشد. بین جنسیت و میزان سواد اطلاعاتی اختلاف معناداری وجود ندارد، اختلاف میانگین بین سابقه عضویت و میزان سواد اطلاعاتی معنادار است. نتیجه گیری: با توجه به نتایج پژوهش کتابخانه های عمومی شهرستان نتوانسته اند تأثیر بسزایی بر افزایش سواد اطلاعاتی اعضا داشته باشند.

هدف: نقش روزافزون اینترنت در دانشگاه ها و آموزش عالی، موجب دغدغه مسئولان در هدایت دانشجویان به بهره گیری مؤثر از این فناوری نوین شده است. هدف از پژوهش حاضر، بررسی نقش  دوره کارشناسی کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه های اصفهان و علوم پزشکی اصفهان بر نگرش دانشجویان کتابداری و اطلاع رسانی نسبت به اینترنت بر اساس مدل IAS بود. روش پژوهش : روش پژوهش توصیفی- پیمایشی و جامعه آماری آن کلیه دانشجویان شاغل به تحصیل در مقطع کارشناسی رشته کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه های اصفهان و علوم پزشکی اصفهان در سال تحصیلی 1389-1390، مشتمل بر 91 نفر بود. با توجه به محدودیت جامعه مورد مطالعه، از روش سرشماری استفاده شد. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه استاندارد «سنجش نگرش نسبت به اینترنت» بوده که مشتمل بر چهار خرده مقیاس اضطراب اینترنتی، مفید دانستن، لذت بخش بودن، و خودکارآمدی در استفاده از اینترنت است. به منظور تأیید مجدد اعتبار پرسشنامه از روایی محتوایی و جهت سنجش پایایی پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد، که ضریب مزبور 96/0 بدست آمد. به منظور تجزیه و تحلیل داده های حاصل از پژوهش، در سطح آمار توصیفی از شاخص های فراوانی، درصد، میانگین و انحراف معیار در قالب جدول و در سطح آمار استنباطی از آزمون های t تک متغیره و تحلیل واریانس چند متغیره (مانوا) استفاده شد. یافته ها: بنابر یافته های پژوهش، دوره کارشناسی کتابداری واطلاع رسانی بر اضطراب، مفید دانستن، لذت بخش بودن، و احساس خودکارآمدی در اینترنت نقش مثبت داشته است. درحالی که نقش این دوره بر کاهش اضطراب اینترنتی مردان بیش از زنان و بر مفید دانستن، لذت بخش بودن و احساس خودکارآمدیِ نسبت به اینترنت در دانشجویان مجرد بیش از متأهلین بود. دانشگاه و سنینِ متفاوت تأثیری در نظرات دانشجویان ایجاد نکرده، اما تأثیر دوره کارشناسیِ کتابداری و اطلاع رسانی بر مؤلفه ی خودکارآمدی نسبت به اینترنت، در دانشجویان سال آخر نسبت به دانشجویان سال اوّل بیشتر بوده است. نتیجه گیری: بررسی دوره کارشناسی کتابداری و اطلاع رسانی در دانشگاه های مزبور نشان از تأثیر مثبت آن بر نگرش دانشجویان در قالب چهار مؤلفه مورد بحث دارد. همچنین از مسئولان انتظار می رود نسبت به ایجاد و توسعه دوره هایی تأثیرگذار بر اساس چهار مؤلفه ی مورد بحث در این پژوهش همت گمارند.

هدف : هدف این پژوهش شناسایی میزان مهارت و شناخت تفاوت ها در پایگاه های اطلاعاتی استنادی و تمام متن در اعضای هیأت علمی دانشگاه آزاد بروجرد بود. روش پژوهش : روش پژوهش توصیفی - پیمایشی و جامعه آماری کلیه 63 نفر عضو هیأت علمی تمام وقت دانشگاه آزاد واحد بروجرد در سال 91-1390 بودند. حجم نمونه به روش تصادفی طبقه ای طبق جدول مورگان 53 نفر انتخاب شد. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته با روایی 88/0 و پایایی 83/0 بود. به منظور تحلیل اطلاعات از روش های آمار توصیفی شامل درصد فراوانی و در آمار استنباطی از آزمون خی 2 و T  تک متغیره استفاده شد. یافته ها : بررسی معناداری آزمون در سطح  و بزرگتر بودن T حاصله از مقدار بحرانی جدول نشان داد (7/54) درصد از اعضای هیأت علمی از تفاوت بازیابی ها در پایگاه های استنادی و تمام متن اطلاعات کافی ندارند و مهارت آنها در استفاده از پایگاه های استنادی با میانگین (83/1) و تمام متن با (66/2) پایین تر از سطح متوسط (3) قرار داشت. نتیجه گیری : بر اساس تجزیه تحلیل یافته ها مشخص شد که مهارت و شناخت اعضای هیأت علمی دانشگاه آزاد بروجرد از پایگاه های اطلاعاتی استنادی و تمام متن در سطح ضعیفی قرار دارد.

هدف: پژوهش حاضر به بررسی تولیدات علمی و اثرگذاری مقالات علوم کتابداری و اطلاع رسانی در پایگاه وب علوم می پردازد. روش پژوهش:جامعه پژوهش حاضر که به روش علم سنجی انجام شده است را تعداد14592 مقاله تشکیل می دهند که طی سال های 2007 تا 2011 در 83 مجله کتابداری و اطلاع رسانی به چاپ رسیده و در پایگاه وب علوم نمایه شده اند. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار اکسل و اس. پی. اس. اس و آزمون رگرسیون نمایی استفاده شده است. همچنین برای ترسیم نقشه همکاری موسسات علمی کشورهای مختلف از نرم افزار یو.سی.آی.نت و برای ترسیم جایگاه کشورهای جهان در تولیدات این حوزه از نرم افزار سایت سپیس بهره گرفته شده است. یافته ها: نتایج پژوهش نشان می دهد که میانگین استنادهای دریافتی حوزه کتابداری و اطلاع رسانی برای هر مقاله 52/3 استناد بوده و مقالات منتشر شده در سال 2007 میلادی با میانگین 49/12 استناد برای هر مقاله، بیشترین اثرگذاری را دارا بوده اند. مطالعه نرخ رشد تولیدات کتابداری و اطلاع رسانی در  سال های مورد مطالعه از طریق آزمون رگرسیون نمایی نشان می دهد که مقالات این حوزه از نرخ رشد سالانه معادل 92/4 درصد برخوردار بوده اند. از سوی دیگر بررسی سهم کشورهای جهان در تولیدات و استنادهای کتابداری و اطلاع رسانی بیان گر این است که ایالات متحده با تولید بیش از 38 درصد مقالات بیشترین سهم را در جهان دارا بوده است. مطالعه جایگاه ایران نیز نشان می دهد که در دوره پنج ساله مورد بررسی پژوهشگران کشورمان با انتشار 171 مقاله در جایگاه بیستم جهان قرار داشته و نرخ رشد تولید علم ایران نیز بیش از پنج برابر میانگین جهانی بوده است. همچنین دکتر حمیدرضا جمالی با انتشار 33 مقاله در جمع ده پژوهشگر پرتولید جهان قرار داشته است. نتیجه گیری: رشد تولیدات علمی و میانگین استنادهای دریافتی کتابداری و اطلاع رسانی در دوره پنج ساله مورد بررسی به نسبت دوره های مشابه گذشته زیادتر بوده که بیانگر افزایش تولیدات و اثرگذاری حوزه مربوطه است.

هدف: پژوهش حاضر با هدف ارزیابی کیفیت خدمات کتابخانه مرکزی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی از دیدگاه کاربران، با استفاده از مدل لایب کوال در سه سطح حداقل، حداکثر و واقعی انجام گرفته است. روش پژوهش: پژوهش حاضر مقطعی از نوع توصیفی تحلیلی بوده است. داده ها از طریق پرسشنامه لایب کوال جمع آوری گردید. روش نمونه گیری بصورت تصادفی و حجم نمونه از طریق جدول برآورد حجم نمونه کرجی و مورگان تعداد 224 نفر تعیین شد. جامعه آماری این پژوهش، کاربران کتابخانه مرکزی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، شامل تمامی دانشجویان، در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری می باشد. یافته ها: خواسته های کاربران حتی در سطح حداقل نیز برآورده نشده است و با سطح مطلوب و حداکثر انتظارات کاربران، تفاوت قابل ملاحظه ای وجود دارد. همچنین، بیشترین نارضایتی مربوط به بعد اثر گذاری خدمات می باشد. نتیجه گیری: بین انتظارات کاربران و خدمات ارائه شده از سوی کتابخانه مرکزی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تفاوت معناداری وجود دارد و کتابخانه مذکور از دید کاربران خود، عملکرد مطلوبی نداشته است.

هدف: هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه جنسیت و رضایت شغلی با خلاقیت کتابداران کتابخانه های عمومی استان مرکزی است. روش پژوهش:پژوهش حاضر از نوع کاربردی است. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی است و از روش های آمار توصیفی و آمار استنباطی نیز در مراحل مختلف پژوهش استفاده شده است. برای گردآوری اطلاعات از دو پرسشنامه رضایت شغلی و خلاقیت تورنس استفاده شده است. جامعه پژوهش نیز شامل کلیه کتابداران کتابخانه های عمومی استان مرکزی می باشد که از این تعداد، 70 نفر(34 نفر مرد و 36 نفر زن) به صورت تصادفی به عنوان نمونه آماری انتخاب شده اند.  یافته ها: پس از تجزیه و تحلیل اطلاعات معلوم شد که بین خلاقیت و رضایت شغلی کتابداران کتابخانه های عمومی استان مرکزی همبستگی معنی داری وجود ندارد. ولی از نظر خلاقیت بین کتابداران زن و مرد، تفاوت معنی داری در جهت برتری زنان نسبت به مردان وجود دارد. بر اساس فرضیه های پژوهش از نظر رضایت شغلی بین کتابداران زن و مرد تفاوت معنی داری وجود ندارد. همچنین بین رضایت شغلی و خلاقیت در کتابداران زن رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد، اما بین رضایت شغلی و خلاقیت در مردان کتابدار رابطه معنی داری وجود ندارد.   نتیجه گیری: بهره گیری از روش های تعین خلاقیت و رضایت شغلی در حوزه کتابخانه های عمومی با توجه به ماهیت آنها در ارائه خدمات به تمامی اقشار جامعه می تواند نتایج کمی و کیفی قابل توجهی را در پی داشته باشد. همچنین می توان اذعان داشت موضوع خلاقیت آنچنان که مورد توجه قرار نگرفته است. کتابداران مرد در این میان نسبت یه زنان از خلاقیت کمتری برخوردارند. از این رو پیشنهاد می شود در تعیین وظایف شغلی به این مقوله توجه شود. همچنین با توجه به رابطه بین رضایت شغلی و خلاقیت در بین زنان و عدم وجود این رابطه در بین کارکنان مرد، می توان تحلیل های ناشی از این مورد را در بین مردان نیز پیاده سازی کرد تا رضایتمندی بین مردان نیز افزایش یابد.