آمایش جغرافیایی فضا

آمایش جغرافیایی فضا

آمایش جغرافیایی فضا سال هفتم تابستان 1396 شماره 24 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

تحلیل جغرافیایی ساختمان های بلندمرتبه. مطالعه موردی: مناطق جنوب رودخانه زاینده رود در شهر اصفهان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سکونت مجتمع مسکونی ساختمان های بلندمرتبه شهر اصفهان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 914 تعداد دانلود : 303
امروزه مسائلی نظیر: افزایش سریع جمعیت در شهرها، افزایش مهاجرت به شهرها، نیاز به اسکان در شهرها، کمبود زمین، بالا بودن قیمت و گسترش افقی شهرها باعث شده که ساخت بناهای بلند به شدت مورد توجه قرار گیرد. در این پژوهش مسایل ساختمان های بلندمرتبه در مناطق جنوب رودخانه زاینده رود در شهر اصفهان بررسی شده است و تعدادی از ساختمان های بلند موجود در مناطق 5، 6 و 13 مورد تحلیل قرار گرفته است. اهمیت این پژوهش از این جهت است که بلندمرتبه سازی در مناطق جنوب رودخانه زاینده رود اثرات متفاوت بسیاری بر سطح شهر و ساکنان آن دارد و در سال های اخیر بلندمرتبه سازی های بی رویه ای در سطح شهر خصوصاً در این مناطق صورت گرفته است. پژوهش حاضر از نوع کاربردی بوده و روش پژوهش توصیفی- تحلیلی است. روش گردآوری اطلاعات به صورت ترکیبی از روش های کتابخانه ای و پیمایشی است. برای تحلیل های آماری از نرم افزار SPSS و برای ترسیم نقشه ها از نرم افزار های GISاستفاده شده است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که: در سال های اخیر بلندمرتبه سازی های بی رویه ای در سطح شهر اصفهان و به خصوص در مناطق جنوب رودخانه زاینده رود صورت گرفته است. ساختمان های بلندمرتبه در مناطق جنوب رودخانه زاینده رود اثرات منفی بر جای گذاشته است از جمله انسداد دید و چشم انداز ساختمان های اطراف،جلوگیری از جریان باد در سطح شهر،تأثیرات ترافیکی، مسائل اجتماعی- فرهنگی و ... . ساختمان های بلند و وضعیت آن ها در مناطق 5، 6 و 13 باعث اختلاف در میزان ترافیک شده است. به طوری که ترافیک در منطقه 5 بیشتر از منطقه 6 و 13 بوده است. مسائل اجتماعی و فرهنگی ایجاد شده به وسیله ی ساختمان های بلند در مناطق 5، 6 و 13 متفاوت بوده است. منطقه 13 بیشترین مسائل اجتماعی و فرهنگی را دارا بوده است.
۲.

برآورد میزان فرسایش خاک در حوضه آبخیز شاهرود - میامی با استفاده از مدل SLEMSA و تکنیک GIS(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: فرسایش مدل SLEMSA سیستم اطلاعات جغرافیایی حوضه آبخیز شاهرود - میامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 440 تعداد دانلود : 353
بهره وری صحیح از منابع طبیعی مستلزم شناخت مکانیسم عملکرد فرایندهای محیطی می باشد. خاک به عنوان یکی از مهم ترین منابع طبیعی همواره نیازمند برنامه ریزی و مدیریت جامع در زمینه بهره وری و حفاظت در برابر فرسایش است. فرسایش خاک به عنوان یک مخاطره محیطی، همه ساله موجب از بین رفتن حجم وسیعی از خاک های حاصل خیز در سراسر دنیا می شود. بنابراین هدف از این پژوهش برآورد میزان فرسایش خاک در حوضه آبخیز شاهرود-میامی به تن در هکتار در سال با استفاده از مدل SLEMSA و نهایتاً تهیه نقشه فرسایشی این حوضه از طریق تلفیق داده های رقومی به وسیله تکنیک سیستم اطلاعات جغرافیایی است. برای دست یابی به اهداف، ابتدا مقدار عددی پارامترهای مدل مذکور شامل شیب، طول دامنه، انرژی جنبشی باران، نقش حفاظتی گیاهان و قابلیت فرسایش پذیری خاک بر اساس روابط موجود برآورد گردید. سپس لایه های رقومی آنها در محیط نرم افزار ArcGIS تهیه و تلفیق آنها منجر به تهیه نقشه فرسایش خاک حوضه آبخیز شاهرود- میامی شد. نتایج نشان می دهد که سه کمربند فرسایشی در نوارهای کوه پایه ای شمال و شمال غرب، جنوب، و مرکز محدوده مطالعاتی گسترده شده است و دامنه فرسایشی کمتر از 371/2 تا حداکثر 185/67 تن در هکتار در سال را دربرمی گیرد. موقعیت مکانی کمربند های فرسایشی نمایانگر اهمیت پارامترهای توپوگرافی نظیر شیب، جهت شیب، ناپایداری رسوبات در دامنه ها و قدرت فرسایندگی بارش در تخریب خاک است. در مقابل طبقه حداقل فرسایشی با مقدار کمتر از 371/2 تن خاک فرسایش یافته در هکتار در سال، با دارا بودن 42/48 درصد از مساحت کل حوضه بیشترین مساحت را به خود اختصاص داده است که حاکی از گستردگی مقادیر کم فرسایشی به نسبت مقادیر بالا در حوضه مطالعاتی می باشد. چنین حجم فرسایشی در درازمدت با توجه به پتانسیل های طبیعی منطقه، نیازمند برنامه ریزی کاربردی و مدیریت جامع حفاظت خاک است.
۳.

تحلیل عدم تعادل های فضایی استان خراسان رضوی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: توسعه منطقه ای عدم تعادل فضایی مدل ترکیبی استان خراسان رضوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 923 تعداد دانلود : 323
هدف مقاله حاضر، تبیین عدم تعادل های فضایی استان خراسان رضوی است. بر این اساس ابتدا مدل مفهومی پژوهش با استفاده از 47 شاخص، در هفت زمینه توسعه انسانی، کیفیت نیروی انسانی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، امکانات محیطی و خدماتی در سطح شهرستانهای استان خراسان رضوی ساخته شد و با استفاده از مدلهای تصمیم گیری چندمعیاره فضایی اقدام به سطح بندی شهرستانهای استان بر اساس شاخصهای مورد نظر گردید. ترکیب نتایج حاصله، شاخص ترکیبی توسعه فضایی را در استان مشخص کرد. سپس با بهره گیری از شاخص پیرسون و ارزیابی محاسباتی بر اساس ward در نرم افزار Minitab اقدام به خوشه بندی شهرستانهای استان گردید. نتایج این مطالعه عدم تعادل های موجود استان در حوزه های مختلف بر اساس شاخص ترکیبی هر حوزه، خوشه بندی مناطق همگن توسعه استان و عدم تعادل های فضایی در سطح استان را مشخص کرد. نتایج مطالعه نشان می دهد که در تشریح وضعیت توسعه شهرستانها به روش تحلیل عاملی بر اساس مولفه های اصلی اول و دوم، مشهد دارای قدرمطلق 9.8 است که با فاصله قابل توجه از سایر شهرستانها در مرتبه اول توسعه استان قرار گرفته است. بررسی شاخصهای ترکیبی حاکی از وجود عدم تعادل حتی در درون خوشه های هم ارزش است. لذا شناخت قابلیت ها و پتانسیلهای توسعه هر یک از شهرستانها می تواند در جهت رفع عدم تعادلهای درونی و بیرونی خوشه های همگن توسعه و تنظیم برنامه های توسعه شهرستانها، مورد استفاده برنامه ریزان آمایشی استان قرار گیرد.
۴.

واکاوی آسیب های اجتماعی در محلات فرسوده شهری. نمونه موردی: منطقه سه شهر ساری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آسیب اجتماعی محلات فرسوده رابطه جرم و مکان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 243 تعداد دانلود : 613
یکی از عوامل موثر بر میزان جرایم و آسیب های اجتماعی، مکان و مناطق جرم خیز است. جرم و انحرافات اجتماعی دارای ظرف مکانی و زمانی منحصربفردی است که باعث می شود رفتار مجرمانه در واحد مکان، توزیع فضایی یکسانی نداشته باشد. هدف اصلی پژوهش شناسایی عوامل موثر بر شکل گیری آسیب های اجتماعی در محلات فرسوده می باشد. روش پژوهش حاضر از لحاظ هدف، کاربردی- توسعه ای و از لحاظ نوع، اسنادی و میدانی می باشد. محلات فرسوده منطقه سه شهر ساری به عنوان منطقه مورد مطالعه این تحقیق انتخاب شده است، در این پژوهش، حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 320 نفر بدست آمده که با روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. اطلاعات و داده ها با بهره گیری از نرم افزار Spss,Excel در قالب آزمون-های آماری ضریب همبستگی پیرسون، فی – کرامر و آزمون خی دو مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج تحقیقات نشان می دهد که بین میزان ارتکاب جرایم و ویژگی های کالبدی محل وقوع جرم و ویژگی های اجتماعی- اقتصادی ساکنان محلات ارتباط معنادار و بالایی وجود دارد و از این نظر محلات فرسوده مکان مستعدی برای پیدایش و رشد جرایم و آسیب های اجتماعی به شمار می روند.
۵.

کاربرد تجزیه مؤلفه های اصلی در تعیین عوامل مؤثر بر تولید رواناب(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تجزیه مؤلفه های اصلی تولید رواناب زمین شناسی کاربری اراضی حوضه آبخیز حصارک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 350 تعداد دانلود : 137
سرآغاز مطالعه هر پدیده شناخت کامل و درک روابط آن با سایر پدیده های تاثیرگذار و تاثیرپذیراست. تولید رواناب و سیل تابع عوامل پیچیده ای می باشند. بنابراین مشخص کردن این عوامل و شناخت اثر آنها بر تولید رواناب یک حوضه، به برنامه ریزی های بهتر برای کاهش خسارات ناشی از رواناب و سیلاب در یک حوضه کمک می کند. عوامل مختلفی چون بهره برداری غیر اصولی انسان از طبیعت، ویژگی های فیزیکی و هیدرولوژیکی حوضه بر مؤلفه هایی نظیر روند تولید و تجمیع رواناب تأثیرگذار می باشند. تعیین عوامل مؤثر در این فرآیند، راهگشای دستیابی به مدل ها و روش های بهینه کاهش رواناب و رخداد سیل خواهد بود. هدف از این مطالعه شناخت عوامل و میزان تأثیرگذاری آنها بر تولید رواناب حوضه حصارک می باشد. بر این اساس میزان رواناب حوضه آبخیز با استفاده از روش SCS و مدل HEC- HMS اندازه گیری و مهم ترین عوامل تأثیرگذار در رواناب حوضه مورد مطالعه در پنج گروه شامل خصوصیات فیزیوگرافی (7 پارامتر)، زمین شناسی (3 پارامتر)، انواع رسوبات (3 پارامتر)، کاربری اراضی (7 پارامتر) و حداکثر بارندگی 24 ساعته و 21 متغیر مشخص گردید. لذا لایه ها و اطلاعات مورد نیاز شامل لایه های کاربری اراضی، زمین شناسی، حداکثر بارندگی 24 ساعته و ارتفاع رواناب برای هر کدام از زیرحوضه ها محاسبه شد. سپس اطلاعات جمع آوری شده پس از تبدیل و استاندارد شدن، با استفاده از تجزیه مؤلفه های اصلی اقدام به تعیین مؤثرترین عوامل و مناسب ترین رابطه آماری بین تولید رواناب و مشخصات حوضه آبخیز گردید. نتایج نشان داد که از بین عوامل مؤثر بر تولید رواناب حوضه آبخیز حصارک، دو عامل زمین شناسی و نوع کاربری اراضی در میزان تولید رواناب مؤثر است. و به دلیل تعداد زیاد متغیرها، این 2 عامل 100 درصد واریانس داده ها را توجیه می کنند.
۶.

برآورد حجم زباله تولید شده ناشی از فعالیت گردشگری و ارائه طرح مدیریتی آن در حاشیه جاده پارک ملی گلستان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: پارک ملی گلستان مدیریت زباله گردشگری تفرجگاه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 581 تعداد دانلود : 665
در سال های اخیر با افزایش دسترسی به مناطق بکر و تغییر شیوه ی زندگی مردم، تعداد بازدیدکنندگان مناطق طبیعی نیز افزایش یافته است. متعاقب آن اثرات منفی وارده بر مناطق تفرجی با افزایش روبرو بوده است. یکی از بارزترین این اثرات منفی بجا مانده از تفرج بازدیدکنندگان زباله است. پارک ملی گلستان به عنوان یکی از برجسته ترین منابع گردشگری کشور با تقاضای زیاد برای استفاده تفرجی و در نهایت ریخت و پاش زباله مواجه است. هم اکنون سطل های زباله ی ناکافی و در مکان نامناسب قرار گرفته و در مجموع کارایی کافی را ندارند و بنابراین زباله در طول کل حاشیه جاده در درون پارک دیده می شود. هدف این پژوهش بررسی نقش مدیریت بهتر زباله در کاهش هزینه های جمع آوری زباله در طول جاده پارک ملی گلستان است. برای این منظور در پی بررسی اولیه میدانی از منطقه در شهریور ماه 1391، با توجه به شرایط بیشترین پخش زباله و حداکثر فاصله آن ها از جاده اصلی، در فاصله ی حداکثر 200 متری در دو سمت جاده گلستان 200 واحد نمونه برداری در مکان هایی به صورت تصادفی به مساحت یک مترمربع درون پارک و در فواصل مختلفی از جاده در طول مسیر جاده پارک در نظر گرفته شد. هر یک از نقاط تصویربرداری شد و میانگین ارتفاع زباله در آنها اندازه گیری شد. در نهایت تجزیه و تحلیل 1000 عدد تصویر نشان از وجود حجمی برابر 140000 مترمکعب زباله در پارک داشت. هزینه جمع آوری این حجم زباله موجود توسط نیروی انسانی با معادلات ریاضی محاسبه گردید و نشان داد که هزینه ی جمع آوری همین حجم موجود از روی زمین – حتی اگر توسط بازدیدکنندگان جدید به آن اضافه نشود- بیش از هزینه ی نصب سطل های جدید و جمع آوری زباله از آنها است. بر این اساس می توان نتیجه گرفت با اجرای بهتر مدیریت زباله و اضافه کردن سطل های جدید در مکان های پیشنهادی، می توان کاهش هزینه کردهای جمع آوری زباله را کاهش داد.
۷.

مکان یابی دفن زباله در شهر ماکو به روش فازی وبولین(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مکانیابی دفن زباله فازی بولین ماکو

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 443 تعداد دانلود : 149
امروزه مدیربت پسماندها و مواد زائد شهرها جهت آسایش شهروندان و حفظ سلامتی و رفاه آنان و حفظ محیط زیست امری ضروری به شمار می رود. هدف تحقیق حاضر یافتن محل مناسب برای دفن مواد زائد و پسماندهای شهری در شهر ماکو با استفاده از روش فازی و منطق بولین با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) می باشد. بدین منظور از لایه های متعددی از جمله نقشه توپوگرافی، نقشه شیب، نقشه آبهای زیرزمینی، نقشه راهها،نقشه مناطق شهری و روستایی، نقشه کاربری اراضی و ... استفاده گردید. سپس تک تک این لایه ها در محیط نرم فزار ساخته شده تا مناطق مستعد برای دفن پسماندها مشخص شود. نتایج نشان داده از روش های بولین و فازی، بیانگر مکان بهینه در قسمت شمال شرقی شهرستان ماکو در ارتفاع مابین 700 الی 900 متر واقع شده است. در منطق بولین میزان مساحت برآورد شده 24528متر مربع و در منطق فازی نیز این مساحت برابر است از 14957 مترمربع می باشد.
۸.

تحلیلی بر تاثیر فرودگاه بین المللی امام خمینی (ره) بر توسعه گردشگری خارجی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: فرودگاه بین المللی امام خمینی(ره)گردشگری خارجی پروازهای بین المللی صنعت گردشگری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 951 تعداد دانلود : 80
یکی از مهمترین عوامل توسعه سفرهای بین المللی ،توسعه حمل و نقل و ارتباطات است.سفرهای هوایی در این بین از اهمیت خاصی برخوردار است . در زمینه حمل و نقل گردشگری ،سرعت زمانی و مکانی که هواپیما ها بوجودآورده اند نتایج وسیعی در الگوهای گردشگری داشته چراکه سفر به هرنقطه از جهان کمتر از 24 ساعت پرواز نیاز دارد در واقع هم هزینه واقعی سفر و هم زمان مسافرت کاهش یافته است با این وجود تاثیر سفرهای هوایی بر روی الگوهای گردشگری بین المللی همیشه یکسان نیست. بدین منظور جهت بررسی موضوع فوق در این مقاله فرودگاه امام خمینی (ره)(مهمترین فرودگاه بین المللی کشور)به عنوان مورد مطالعه انتخاب شده است و با استفاده از اطلاعات مربوط به تعداد پروازهای ورودی و خروجی فرودگاه امام از 47 فرودگاه بین المللی جهان طی که سالهای 88-84 به فرودگاه امام پرواز برنامه ای داشته اندو اطلاعات مربوط به ورود گردشگران طی سالهای فوق به فرودگاه امام و با کاربرد مدلهای رگرسیون،اندازه و مرتبه و سریهای زمانی و نرم افزارSpss و Itsm به تحلیل تاثیر تعداد پرواز برتعداد گردشگر ورودی(مدل رگرسیون) رتبه بندی فرودگاههای فوق بر اساس تعداد مسافر و تعداد پرواز ورودی و خروجی به فرودگاه امام (مدل اندازه و مرتبه)و پیش بینی تعداد مسافر و تعداد پروازورودی و خروجی فرودگاه امام طی سالهای 94-90 (مدل سری زمانی) پرداخته شده است. نتیجه تحلیل فوق مشخص می کند ارتباط مستقیمی بین تعداد پرواز و تعداد گردشگری ورودی به فرودگاه امام وجود داردواز بین فرودگاه هایی که طی سالهای فوق به فرودگاه امام پروازبرنامه ای داشته اند به ترتیب ، فرودگاه دبی،شارجه،استامبول، دمشق و فرانکفورت رتبه اول تا پنجم را کسب کرده اند وسایر فرودگاهها ،آمستردام،لندن،بانکوک،دوحه،کوالالامپور پاریس ،وین و...دررتبه های بعدی قرار دارند.همچنین تعدادمسافران ورودی وخروجی فرودگاه امام در حال افزایش است. کلمات کلیدی: فرودگاه بین المللی امام خمینی(ره)گردشگری خارجی،پروازهای بین المللی، صنعت گردشگری
۹.

امنیت غذایی و پیامدهای آن در مناطق روستایی. مطالعه موردی: شهرستان روانسر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: توسعه روستایی امنیت غذایی پیامدهای امنیت غذایی روانسر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 149 تعداد دانلود : 991
هدف از پژوهش کاربردی حاضر که با روش توصیفی تحلیلی انجام گرفته است، بررسی وضعیت امنیت غذایی و سنجش پیامدهای امنیت غذایی بر جوامع روستایی است. جامعه آماری پژوهش را کلیه سرپرستان خانوارهای روستایی شهرستان روانسر تشکیل می دهد که با استفاده از فرمول کوکران، 180 نفر از سرپرستان خانوار به عنوان نمونه مورد مطالعه انتخاب شده اند. ابزار اصلی پژوهش پرسشنامه استاندارد امنیت غذایی وزارت کشاورزی آمریکا (USAD) بوده و برای بررسی پیامدهای امنیت غذایی از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده که روایی و پایایی آن به ترتیب با کسب نظرات کارشناسان مربوطه و انجام پیش آزمون با تعداد 30 پرسشنامه در یکی از روستاهای خارج از محدوده مورد مطالعه تأیید شد. پرسشنامه ها، با توجه به بنیان های جغرافیایی، در بین 17 روستای محدوده مورد مطالعه توزیع گردید. جهت تجزیه و تحلیل داده ها (داده ها ترکیبی از متغیر مستقل امنیت غذایی و شش متغیر وابسته کیفیت زندگی، از بین بردن دارایی، فشار بر منابع آب، تغییر کاربری اراضی، اصول پایداری و تخریب مراتع، جنگل-ها و حیات وحش، است) از مدل معادلات ساختاری استفاده شد. نتایج بررسی وضعیت امنیت غذایی در محدوده مورد مطالعه نشان داد، 25 درصد افراد دارای امنیت غذایی و 75 درصد در گروه های مختلف ناامنی غذایی (ناامنی غذایی بدون گرسنگی 7/26 درصد، ناامنی غذایی با گرسنگی متوسط 9/23 درصد و ناامنی غذایی با گرسنگی شدید 4/24 درصد) واقع شده اند. نتایج مدل برازش شده پیامدهای امنیت غذایی بر ساکنان روستایی شهرستان روانسر نشان داد، امنیت غذایی بیشترین اثرات را بر سه متغیر از بین بردن دارایی، فشار بر منابع آب و تخریب مراتع، جنگل ها و حیات وحش، به ترتیب با اثرات کل 402/0، 304/0 و 262/0، داشته است.
۱۰.

نقش مؤلفه های جغرافیایی بر چگونگی پراکندگی دمایی در سطوح شهری با استفاده از تکنیک های سنجش ازدور. مطالعه موردی: شهر مشهد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: دمای سطح زمین جزایر حرارتی ماهواره لندست سنجش ازدور مشهد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 696 تعداد دانلود : 641
دمای سطح زمین یکی از پارامترهای مهم برای تعیین بیلان انرژی زمین، مطالعات هواشناسی و محیطی است. از طرفی رشد سریع جمعیت، توسعه شهرها، پدیده آلودگی محیط زیست، تغییر شرایط آب و هوایی، پدیده وارونگی هوا ازیک طرف و فعالیت های زیست محیطی مانند ایجاد فضای سبز از طرف دیگر جمله عواملی هستند که بر کیفیت محیط زیست انسان تأثیر می گذارند. دمای هوا و دمای سطحی زمین شاخص هایی هستند که اهمیت آن ها رو به افزایش است. پژوهش پیش رو باهدف نقش مؤلفه های جغرافیایی در جزایر حرارتی شهر مشهد انجام شد به این منظور تصاویر سنجندهETM + ماهواره LANDSAT7 برای جولای 2012 میلادی بارگیری گردید و سپس شاخص های کسر پوشش گیاهی، شاخص تفاضل بهنجار شده پوشش گیاهی و دمای سطح زمین استخراج گردید. نتایج پژوهش نشان داد که رابطه دمای سطح زمین با درصد پوشش گیاهی اکثر مناطق با دمای بالا (از حدود 36 تا 43 درجه) یا جزایر حرارتی منطبق بر فضاهای باز حاشیه و داخل شهری می باشد که عمده دلیل ایجاد این جزایر حرارتی، فقر پوشش گیاهی و مناطق ساخته شده شهری است. همچنین یک رابطه مستقیم و مثبت قوی بین دمای سطح زمین (LST) با سطوح شهری و یک همبستگی معکوس قوی بین شاخص تفاضل بهنجار شده پوشش گیاهی (NDVI) و دمای سطح زمین در شهر مشهد مقدس وجود داشت.
۱۱.

بررسی و تحلیل حکمروایی خوب شهری در ایران. مورد مطالعه: شهر ایلام(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: حکمروایی حکمروایی خوب شهری مدیریت شهری شهر ایلام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 836 تعداد دانلود : 616
در حال حاضر رویکردی که به عنوان اثربخش ترین، کم هزینه ترین و پایدارترین شیوه اعمال مدیریت شهری معرفی می شود « حکمروایی خوب شهری » می باشد . حکمروایی خوب شهری را می توان شیوه و فرایند اداره امور شهری با مشارکت و تعامل سازنده سه بخش دولتی، خصوصی و جامعه مدنی به منظور نیل به شهر سالم، باکیفیت و قابلیت زندگی بالا و توسعه پایدار شهری تعریف کرد. با توجه به مؤلفه های مورد بررسی و ماهیت کاربردی پژوهش، روش این پژوهش توصیفی - تحلیلی می باشد.داده ها و اطلاعات مورد نیاز پژوهش به دو شیوه کتابخانه ای و میدانی گردآوری شده است. هدف پژوهش سنجش نواحی چهارده گانه شهر ایلام به لحاظ شاخص های حکمروایی خوب شهری می باشد . محدوده جغرافیایی پژوهش، شهر ایلام است که در سرشماری سال 1390 برابر 172213 نفر بوده است . جامعه آماری تحقیق 42613 خانوار ساکن شهر ایلام و حجم نمونه 397 نفر سرپرست خانوار با استفاده از فرمول کوکران و به روش تصادفی ساده انتخاب شده اند . برای پایایی پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ، استفاده شده است، که مقدار محاسبه شده 0.76 به دست آمده است. در این تحقیق سه شاخص پاسخگویی، مسئولیت پذیری و قانون مداری مورد استفاده قرار گرفته است . برای تحلیل داده ها از نرم افزار spss و از تکنیک T تک نمونه ای استفاده شده است . ارزش گذاری متغیرها با بهره مندی از طیف لیکرت صورت گرفته است. نتایج حاصله از پژوهش بر پایه تکنیک t-test حاکی از آن است که سطح تمام شاخص های حکمرانی خوب در شهر ایلام ، پایین تر از سطح متوسط طیف لیکرت است لذا می توان گفت که نواحی چهارده گانه شهر ایلام از لحاظ این مولفه ها در سطح نامطلوبی قرار دارند و فرضیه پژوهش کاملا تایید شده است.
۱۲.

تحلیل فضایی رقابت پذیری سکونتگاه های شهری استان های ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: رقابت پذیری اجتماعی زیست محیطی اقتصادی ا ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 717 تعداد دانلود : 553
دهه های پایانی قرن 20 و آغاز قرن21 با نوعی فرایند همگرایی مشخص می شود که از آن با عنوان جهانی شدن یاد می شود. روند جهانی شدن و تأثیر آن بر شهرها ازجمله موارد مهمی است که در دنیای امروزی از اهمیت خاصی برخوردار است. یکی از موضوعات مهم این روند، پدید آمدن رقابت بین شهرهای مختلف است. عمده مطالعاتی که تاکنون در مورد رقابت پذیری شهری، انجام گرفته است بر بعد اقتصادی تأکید کرده اند. اما باید توجه داشت که با توجه به مباحث توسعه پایدار، رقابت پذیری دارای ابعاد اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی است. در مطالعه حاضر، ابعاد اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی رقابت پذیری شهری باهدف اندازه گیری رقابت پذیری31 استان ایران موردبررسی قرارگرفته است. این پژوهش، ازنظر هدف، از نوع پژوهش های کاربردی و ازنظر ماهیتی، از نوع تحلیلی- توصیفی می باشد. جامعه ی آماری شامل کلیه ی استان های کشور در سال 1390 است. جهت تحلیل رقابت پذیری استان ها از 56 شاخص استفاده شده است. مدل به کار گرفته شده در این پژوهش ویکور و ساو می باشد. نتایج حاصل از مدل ویکور و ساو با تکنیک میانگین رتبه ها ادغام شده و به پنج گروه با توان رقابت پذیری بسیار بالا، بالا، متوسط، پایین و بسیار پایین تقسیم گردید. نتایج حاصل از تکنیک ادغام نشان می دهد که استان های تهران، البرز و خراسان جنوبی از توان رقابت پذیری بسیار بالا، استان های خراسان رضوی، قم، خوزستان، سیستان، اصفهان و فارس از رقابت پذیری بالا، استان های کردستان، آذربایجان شرقی، اردبیل، لرستان و آذربایجان غربی از رقابت پذیری متوسط، استان های مرکزی، کرمان، هرمزگان، بوشهر، خراسان شمالی، زنجان، همدان، کرمانشاه و گیلان، از رقابت پذیری پایین و استان های گلستان، یزد، مازندران، کهکیلویه و بویراحمد، قزوین، چهارمحال بختیاری، ایلام و سمنان از توان رقابت پذیری بسیار پایین برخوردار می باشند.
۱۳.

سنجش استقرار بیمارستان های کلان شهر اهواز مبتنی بر اصول پدافند غیر عامل(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مکانیابی بیمارستان پدافندغیرعامل سمی واریوگرام اهواز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 196 تعداد دانلود : 307
انسان ها از آغاز آفرینش تاکنون همواره با انواع آسیب ها، جنگها و تهاجم ها و بلایا روبرو بوده و از این رو آسیب های جانی و مالی زیادی به آنها وارد شده است، امروزه هدف قرار گرفتن شهرها به خصوص بیمارستان ها و مراکز به منظور تضعیف روحیه و وارد آوردن صدمات اقتص ادی و از همگسیختگی نظام اجتماعی انجام می گیرد و ضرورت توجه به پدافند غیرعامل شهری برای کاهش حجم خسارات بیشتر مورد توجه است. باتوجه به اینکه شهر اهواز در طول هشت سال جنگ تحمیلی مورد حملات زیادی قرار گرفته و در حال حاضر از مسئله ریزگرد ها رنج می برد بنابراین هدف از این پژوهش، مکانیابی بیمارستان های شهر اهواز با تاکید بر پدافند غیرعامل است نوع تحقیق توسعه ای کاربردی و روش شناسی آن توصیفی تحلیلی است تجزیه و تحلیل داده ها، ابتدا با مطالعه مبانی نظری و ادبیات تحقیق، اصول و معیارهای مدنظر طراحی گردیده و سپس با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و تحلیلهای کیفی، فرایند کار تداوم یافته است.نتایج حاصل از پژوهش انجام شده حاکی از آن است که در برنامه ریزی و مکانیابی بیمارستان ها، نقشه های همپوشانی حاصل از مدل عملگرهای اشتراک و گامای فازی 1.6 =γ، مناسب بودند؛ نتایج حاصل از آنها مؤید این مطلب بود که در وضع موجود، از بین 27 بیمارستان شهر اهواز فقط بیمارستان های بقایی، بوستان، شفا،گلستان، فاطمه زهرا،تامین اجتماعی و امیرالمومنین از نظر پدافند غیرعامل در وضعیت مطلوب به سر می برند، بیمارستان های بهشتی ، ابوذر و شرکت نفت از نظر پدافند غیرعامل در وضعیت نامناسب به سر می برند.در پایان کار هم پیشنهاداتی برای این مسئله ارائه داده شده است.
۱۴.

بررسی تأثیرات اقتصادی سدهای مخزنی بر توسعه سکونتگاههای روستایی. نمونه موردی: سد کارون سه-شهرستان ایذه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تأثیرات اقتصادی توسعه روستایی ناحیه سد کارون سه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 381 تعداد دانلود : 189
سد به عنوان یکی از زیرساخت های توسعه با تأکید بر بهره برداری و مدیریت بهینه آب وخاک، بر نواحی روستایی بالادست و پایین دست با توجه به اهداف آن، تاثیرات متفاوتی دارد. شناخت و بررسی این تأثیرات در روند توسعه پایدار روستایی با توجه به وضعیت گذشته روستاها، می تواند بسیار ضروری و همچنین در راستای بهره برداری از توانمندی های ایجادشده در نتیجه احداث سد و ارائه راهکار مفید باشد. بر همین اساس اصول توسعه پایدار، مبنای تئوریکی تحقیق قرار گرفت. سد کارون سه در شهرستان ایذه به عنوان یکی از بزرگ ترین سدهای مخزنی کشور ازجمله سدهایی است که بر نواحی پیرامون خود به ویژه روستاها با توجه به خصوصیات جغرافیایی ناحیه تأثیراتی داشته است. در این تحقیق هدف بررسی تأثیرات اقتصادی سد کارون سه بر توسعه سکونتگاه های روستایی و ارائه راهکارمناسب است. روش تحقیق بر مبنای ماهیت، توصیفی-تحلیلی و ازنظر هدف کاربردی است. از میان 63 روستای پیرامون سد کارون سه با توجه به خصوصیات مختلف(نزدیکی به رود و دریاچه سد، توپوگرافی کمتر از 100 متر، دسترسی 3 کیلومتر، نیروی انسانی شاغل در سد و...) 38 روستا انتخاب شد. جامعه آماری تحقیق 2531 خانوار بوده که نمونه موردمطالعه با استفاده از فرمول کوکران 334 خانوار محاسبه و درنهایت نیز جهت افزایش میزان اطمینان نمونه، تعداد به 350 خانوار ارتقاء یافت. نتیجه تحقیق با توجه به آزمون t نمونه های وابسته نشان داد که متغیرهای اقتصادی توسعه گردشگری، اشتغال، توسعه صنعت، افزایش تأسیسات، افزایش رفاه و قدرت خرید مردم با توجه به سطح معناداری، در سکونتگاه های روستایی پیرامون بعد از ایجاد سد بهتر از وضعیت آنها در قبل از ایجاد سد می باشند. همچنین نتیجه آزمون t نمونه های مستقل از وجود تفاوت معنادار بین نواحی روستایی بالادست و پایین دست از نظر تاثیرگذاری سد بر متغیر های اقتصادی حکایت دارد. تحلیل واریانس(F فیشر) متغیرها نیز نشان داد که از نظر تاثیرگذاری سد در نوع سکونتگاه های روستایی، فقط متغیر توسعه کشاورزی عدم تفاوت معنی داری در مورد آن صادق است.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۴۸