امیلیا نرسیسیانس

زبان، درک ما را از واقعیت شکل می دهد و استعاره، ابزاری است برای توسعه ی زبان. پس استعاره ابزاری است برای توسعه ی ادراک ما از واقعیت. درگذار از دوره ی مدرن به پست مدرن، هنرمندان از استعاره و تمثیل به عنوان ابزاری برای شکل دادن به این تصویر متفاوت از واقعیت استفاده کردند. هدف از این مقاله، تشریح جزئیات این امر از منظر ساختارگرایی است. از این منظر استعاره، جانشینی اجزایی از بافت معنایی ناهمسان در نمودار همنشینی است. این مقاله، محصول را به مثابه متن بررسی می کند و با در نظر گرفتن سال های شکل گیری و به اوج رسیدن رویکرد پست مدرن و به شیوه ی تحلیل ساختاری متن، به مطالعه ی محصولاتی می پردازد که با هدف پشت سرگذاشتن پارادایم های غالب مدرنیته، طراحی شدند. نمونه هایی که برای این تحلیل انتخاب شدند، آثار سه دسته از طراحان بودند که در غالب سه سبک طراحی شده اند؛ رادیکال دیزاین و ممفیس در ایتالیا، دروخ در هلند و سبک پانک در آثار طراح انگلیسی، رون آراد. یکی از نکات مشترک میان این محصولات استفاده از استعاره برای غلبه بر وضعیت تک صدایی هنر مدرن است. نتیجه ی این پژوهش دست یافتن به دیدگاهی است که در نهایت امکانات بسیاری در جهت خلق محصولات جدید و  خلاقانه در اختیار طراحان قرار می دهد.

تحقیقات اخیر در حوزه علوم شناختی درباره استعاره مفهومی نشان داده اند که استعاره صرفاً یک پدیده زبانی نیست، بلکه اساساً فرایندی مفهومی تجربی است که جهان ذهنی ما را ساخت مند می کند و ابزاری است که منعکس کننده منشأ ساختارهای شناختی تفکر انسان است. پژوهش حاضر بر آن است با بررسی مفهوم سازی های استعاری ازدواج و فرزند،که در کاربردهای زبان فارسی روزمره به وفور دیده می شوند، نشان دهد که چگونه بررسی استعاره های مفهومی در چارچوب زبان شناسی اجتماعی شناختی می تواند ما را در درک بهتر بازنمایی های جمعی و شناخت فرهنگی ازدواج و فرزندآوری یاری رساند. برای رسیدن به این هدف، پژوهش حاضر با استفاده از راهبرد قوم نگاری و فن مصاحبه های نیمه ساخت یافته از زنان متأهل دارای فرزند، بین سنین 50 تا 70 سالِ ساکن شهر تهران، استعاره های رایج در مفهوم سازی ازدواج و فرزند را به دست آورده و در ادامه با تکیه بر نظریه استعاره های مفهومی، آن ها را مورد تحلیل کیفی قرار داده است. نتایج نشان می دهند که استعاره های به دست آمده در بررسی بازنمایی جمعی و شناخت فرهنگی مفهوم ازدواج و فرزند معنادارند و به ما کمک می کنند به درک عمیقی از فهم فرهنگی این مفاهیم در جامعه دست یابیم.

برخلاف بسیاری از پژوهش های گذشته، که بیشتر با الهام از نوعی گفتمان پزشکی و آسیب شناختی به دنبال بررسی پیامدهای مصرف قلیان و مواد دخانی بر سلامت مصرف کنندگان بوده اند، هدف پژوهش حاضر فهم دلالت های معنایی چنین امری بین زنان بلوچ ساکن در روستای دامن شهرستان ایرانشهر است. با توجه به مسئله محوری پژوهش و مهم ترین هدفی که اشاره شد، در بعد روش شناختی از نوعی رویکرد کیفی متناسب با کار انسان شناختی، یعنی «مردم نگاری»، بهره برده ایم. درنهایت، یافته ها نشان می دهند که تمایل به مصرف قلیان در جامعه مطالعه شده صرفاً تمایلی فردی و آنی نیست و عملی ضد اجتماعی و ناهنجار به شمار نمی آید. به عکس، این عمل را باید در امتداد بسترهای فرهنگیِ ویژه ای دید که دلالت های معنایی خاصی را نیز به دنبال دارد. این موضوع به دنبال ارائه شش مقوله محوری مورد بحث قرار گرفته است: 1. مصرف قلیان و تداوم سنت ها؛ 2. مصرف قلیان، تأیید و هویت یابی اجتماعی؛ 3. مصرف قلیان، رهایی از تنش و عاملیت زنانه؛ 4. مصرف قلیان و اوقات فراغت؛ 5. مصرف قلیان و درمان بیماری؛ 6. مصرف قلیان، تقویت و تداوم انسجام گروه.

این مقاله تحقیقی انسان شناختی است که تأثیر میزان تأکید بر تفکیک جنسیتی در فضاهای خصوصی و عمومی بر کیفیت روابط دوستانه بین جنسیتی نوجوانان را مطالعه می کند. برای ارزیابی اینکه اهداف سیاست گذاران در تفکیک جنسیتی فضا چگونه در کنش ها و نگرش های جنسیتی کاربران تأثیرگذار بوده  است، از مشارکت دو گروه دختران با سبک زندگی متفاوت به لحاظ میزان التزام به تفکیک های جنسیتی (سبک زندگی منعطف و غیرمنعطف) بهره  گرفته ایم. نظریه لوفور با تأکید بر فضا به عنوان تولید اجتماعی و تمایز بین کردار فضایی، بازنمایی فضایی و فضاهای بازنمایی مورد استفاده قرار گرفته است. روش تحقیق مردم نگاری و مقایسه ای با تأکید بر فنون مشاهده مشارکتی و مصاحبه مردم نگارانه بوده  است. نتایج تحقیق نشان می دهند که عدم انعطاف در تفکیک جنسیتی، کنجکاوی ها و جهت گیری های جنسی را با پنهان کاری و تصمیمات دارای خطرپذیری بیشتر همراه می کند.

پاین پژوهش به چگونگی برگزاری مناسک قربانی در شهرستان بندر ترکمن، با استفاده از روش قوم نگاری، با هدف کشف نمودهای شمنی این مناسک می پردازد. روش های گردآوری داده های پژوهش مشاهده، مصاحبه و مطالعات کتابخانه ای بوده است. عید قربان بستر اصلی برگزاری مناسک قربانی و همچنین برجسته ترین رویداد سالانه مذهبی ترکمن های ایران است. همه ساله در دهم ذی الحجه مصادف با انتهای مراسم حج، مسلمانان ترکمن حیواناتی چون بز، شتر، گاو و گوسفند را در خانه های خویش قربانی می کنند. مناسک قربانی با حفر گودالی در حیاط خانه آغاز می شود. قربانی کنندگان که مردان سرپرست خانواده هستند با قرار دادن مقداری نمک، ذغال و گندم در گودال حفر شده، زمینه اجرای مناسک را فراهم می آورند. سپس شخصی که قربانی به نیت وی انجام می شود، دست خود را بر بدن حیوان می گذارد. قربانی کننده گلوی حیوان را بریده و خون را در گودال جاری می سازد. اگرچه ترکمن های ایران سنّی مذهبند و از فقه حنفی پیروی می کنند، اما مواردی چون حفر زمین و استفاده از ذغال، گندم و نمک در مناسک قربانی نشانگر تداوم سنت های پیشااسلامی و باورهای شمنی در مناسک قربانی امروزه ایشان است. مناسک قربانی روز عید قربان به انضمام روزهای کر و قوقون را با استفاده از مفهوم آیین عبادی مثبت برگرفته از کتاب صور ابتدایی حیات دینی اثر امیل دورکیم می توان توضیح داد. به این ترتیب برگزاری مناسک قربانی نه تنها به انسجام قومی ترکمنان کمک می کند، بلکه فرصت تناول از غذای مقدس را نیز فراهم می آورد.

این مقاله از دیدگاه تاریخ اجتماعی هنر و با به کارگیری روش زایتگیست که بررسی زمینه تاریخی-اجتماعی را در پیدایش هنر جدید اجتناب ناپذیر می کند، نگاشته شده است؛ لذا این تحقیق برای دست یابی به شرایط تاریخی-اجتماعی موضوع مورد بحث از منابع اولیه (کتب و اسناد) قرون هفده، هجده و نوزده و منابع ثانویه در زمینه تاریخی- اجتماعی ظهور و توسعه هنر نقاشی مدرن توسط هنرمندان ارمنی جلفای اصفهان قرن هفدهم، که به علت کوچ اجباری ارامنه به شهر اصفهان در سال ???? توسط شاه عباس صفوی به اصفهان آورده شده بودند، نگاشته شده است. در این مقاله به این مسئله پرداخته خواهد شد که چگونه اعطای امتیازات تجاری از سوی شاه صفوی باعث رشد و رونق روزافزون تجار ارمنی در اصفهان شد و چگونه دامنه قدرت تجاری جوامع قومی ارامنه به سبب موضوع فوق الذکر به شهرهای مهم اروپایی گسترش یافت و چگونه سفرهای متعدد تجار آن ها را با هنر اروپایی و به خصوص نقاشی آشنا کرد و اقامت در سکونت گاه های اروپایی مزین به نقاشی، چه تأثیری بر آن ها در راستای تشویق هنر نقاشی به سبک مدرن گذاشت. مقاله با ترسیم اوضاع تاریخی– اقتصادی این دوره سعی خواهد کرد تا زمینه مادی به کارگیری نقاشی مدرن را به مثابه یک نیاز تا آن حد که هنرمندان سرآمدی در هنر نقاشی تربیت شوند و آثار چشم گیری در خانه های تجار و اغنیا و همچنین کلیسا ها به صورت نقاشی های دیواری به سبک مدرن برای تزیین از خود به جا گذارند، استخراج کند و نهایتاً سعی خواهد کرد روند فرهنگ مادی و معنوی و یا به عبارتی دیگر پیوند تجارت و هنر از سوی یک قوم مهاجر را در یک بافت کاملاً جدید در دیاسپورا نشان دهد و نیز می کوشد بر اساس شواهد تاریخی نشان دهد که می ناس نقاش ارمنی الاصل اصفهانی طلایه دار نقاشی مدرن در ایران است و سابقه نقاشی مدرن ایران نه به قرن نوزدهم بلکه به قرن هفدهم میلادی در این مرز و بوم می رسد.

اشاعه فرهنگی فرایندی است که از طریق آن، عناصر یا مجموعه های فرهنگی از یک فرهنگ یا جامعه به فرهنگ یا جامعه دیگر انتقال پیدا می کند و به تدریج در فرهنگ دیگر جذب و سبب دگرگونی آن می شود. طبق این اصل یک امر فرهنگی که علامت و مشخصه یک جامعه است، در جامعه دیگر به عاریت گرفته شده و موردپذیرش قرار می گیرد. استان کرمان از دیرباز به علت شرایط طبیعی و تاریخ پرفرازونشیب آن، دارای تنوع قومی شامل گروه های قومی فارس، بلوچ، ترک و لر بوده است. در مقاله حاضر پس از معرفی موقعیت جغرافیایی، اجتماعی و فرهنگی استان کرمان، به بررسی گویش شمال و جنوب این استان می پردازیم. نتایج نشان می دهد که گویش های جنوب استان کرمان بیشتر تحت تأثیر گویش های اقوام مهاجر بوده و به فارسی میانه نزدیک تر است و گویش های شمال استان کرمان تحت تأثیر فارسی معیار قرار دارند. داده های زبانی توسط گویشوران بومی استان کرمان توسط دستگاه ضبط حرفه ای صوت جمع آوری شده و با نرم افزار تحلیل صوتی PRAAT بررسی شده اند. نتایج به دست آمده، می تواند مورداستفاده انسان شناسان و پژوهشگران زبانی قرار گیرد.

این مقاله با استفاده از دو بعد جانشینی و همنشینی، یکی از مهم ترین ابزار تحلیل متن در نشانه شناسی ساختگرا، ضمن توصیف یکی از اعیاد ارمنی که منسوب به تبرک انگور است، نشان خواهد داد که چگونه رویدادهای فرهنگی تحت فشارهای عقیدتی، با فراموش کردن علت و فلسفه وجودی و صرف حفظ مراسم و آیین آداب و رسوم برگزاری نه تنها جانشین رویدادهای فرهنگ غالب شده اند بلکه با عجین شدن با آن ها و جابه جایی زمانی توانسته اند آئین های مربوط به خود را از زمان های بسیار دور در طول قرون متمادی تا به حال به صورت فرهنگ عامه حفظ کنند و زنده نگه دارند.

این مقاله در باره جشنی منصوب به آتش است که بنا بر اعتقاداتی یکی از چهار عنصر سازنده جهان می باشد. ابن سینا در کتاب قانون مدعی است که دو عنصر سنگین، یعنی خاک و آب، سازنده اعضای بدن و دو عنصر سبک، یعنی آتش و هوا، سازنده روح هستند. اهمیت آتش در هر دو فرهنگ ارمنی و ایرانی از دیر باز جایگاهی ویژه داشته است. ریشه های جشن تیارن آراج را در بین ارامنه باید در دوران ما قبل پذیرش مسیحیت یافت، که بعدها با سازگاری و انعطاف و حذف برخی از مناسک متضاد با آموزه های کلیسا تعدیل شد تا به تدریج تبدیل به یکی از اعیاد مردمی- مذهبی شود. امروزه ریشه های اصلی این جشن که متعلق به دوران پاگان یا الحاد تاریخ ارامنه است فراموش شده، ولی با این وجود هر ساله در چهاردهم فوریه به عنوان چهل روزگی حضرت مسیح ( با در نظر گرفتن اینکه ارامنه تولد حضرت مسیح را ششم ماه ژانویه می دانند) جشن گرفته می شود. این عید را با در هم آمیزی دو ویژگی، یعنی پذیرش آن با برخی تعدیلات از سوی کلیسا و فلسفه وجودی آن که در آشتی با طبیعت و از سر گذراندن زمستان سرد است، می توان در چهارچوب پدیده نوشدگی و صلح گنجاند. مقاله بعد از دسته بندی اعیاد ارمنی به جزئیات این عید با تکیه بر نقش زن به عنوان کنشگر اصلی آن خواهد پرداخت و سعی خواهد کرد تا از طریق واکاوی مناسک مربوط به این عید به آمال و آرزوها و همچنین ترس انسان کشاورز از قهر طبیعت، نقش افراد جامعه و کارکرد های اجتماعی آن و ارتباط این جشن با فضا را نشان دهد. چهارچوب نظری این مقاله بر اساس آموزه های نشانه شناسی و زبان شناسی ساختگرا و روش آن کتابخانه ای همراه با ارجاعات مستقیم به اسناد و ادبیات تاریخی قرون پیشین خواهد بود.

بیان مسئله: قالی ارمنستان، یکی از محصولات هنری و فرآورده های فرهنگ بومی این کشور و دیرینه ترین نظام بافندگی در جغرافیای قفقاز است که از گذشته در فلات ارمنستان کهن، حیاتی سرزنده داشته است و بر پایه اندیشه خیال پردازانه و ذوق آزمای بافندگان ارمنی و بهره گیری از مفاهیم نمادین آیینی، اساطیری و مذهبی، بافته و عرضه شد. طرح ها  و نقش ها در این قالی در بستر فرهنگی و بافت جامعه ارمنستان در گذر زمان شکل گرفته و تداوم یافته است که منظور نظر رویکرد انسان شناسی هنر است. این رویکرد، وسیع نگر و همه جانبه است که در مطالعه و شناخت هنر جوامع بومی و بستر فرهنگی آن، مطلوب و ارزش مدار است. پرسش اصلی پژوهش این است که بر اساس رویکرد انسان شناسی هنر، کارکرد قالی های ارمنستان، انواع نقوش و معانی آن ها کدام است؟هدف: تحلیل و فهم ابعاد کارکردی و مفاهیم زیباشناختی و معناشناختی نقوش قالی های ارمنستان در بستر و زمینه فرهنگی که در آن، خلق شده اند، هدف این پژوهش است.روش پژوهش: این پژوهش از نوع کیفی و توسعه ای و روش تحقیق توصیفی تحلیلی و شیوه گردآوری داده ها، کتابخانه ای است.یافته ها: خلاصه یافته های پژوهش شامل، وجود و حضور انواع نقوش گیاهی، جانوری، اشکال متفرقه هندسی، انسانی و خط نگاره ها در متن قالی ها که علاوه بر این که در جهت نقش پردازی و آراستن فضای قالی ها، خلق شده اند، رسالتی ضمنی را نیز بر عهده دارند و آن جنبه نمادین و معنایی نقوش و یادآوری و پیام رسانی فرهنگی و دینی است که هرکدام از آن ها در ماهیت وجودی خویش دارند.برخی از آ ن ها شامل اژدها، درخت زندگی (یَسی)، صلیب، محراب و کلیسا، ترنج است که هرکدام دارای بار معنایی مختص به خویش است که در گذر زمان و بر بستر فرهنگی جامعه ارمنستان شکل گرفته اند.کلیدواژ ه ها: ارمنستان، انسان شناسی، هنر، قالی، طرح و نقش.