مانا کشوردوست

امروزه گردشگری ساحلی با رشدی فزاینده به عنوان عاملی موثر در شکل دهی کانون های توسعه در سایت های ساحلی مناطق روستایی مطرح گردیده است. روستاهای ساحلی شهرستان رشت با چشم اندازی گسترده، میکروکلیمایی مناسب برای توسعه گردشگری به شمار می آید، اما وجود معضلات مترتب بر این مناطق، ساختار اجتماعی – فرهنگی روستاها را در طی سنوات اخیر، با چالش هایی مواجه نموده است. هدف اصلی این پژوهش، بررسی پیامدهای اجتماعی- فرهنگی متاثر از توسعه گردشگری در روستاهای یازده گانه ساحلی این شهرستان می باشد. روش انجام پژوهش به شیوه توصیفی- تحلیلی و از لحاظ هدف، دارای ماهیت کاربردی است. داده ها در قالب طیف لیکرت مورد سنجش قرار گرفت و جهت تجزیه و تحلیل، از نرم افزار SPSS و آزمون T تک نمونه ای استفاده گردید. برایند پژوهش نشان می دهد؛ علی رغم اینکه توسعه گردشگری باعث افزایش میزان آگاهی جامعه روستایی گردیده، پیامدهایی نظیر افزایش معضلات جوانان روستایی در خرید زمین به دلیل تشدید بورس بازی، فرار از قانون در زمینه ساخت و ساز غیرمجاز، کلاهبرداری و افزایش خرید و فروش غیرقانونی املاک و اراضی به ترتیب با میانگین های وزنی 63/4 ، 41/4 و 40/4، بیشترین میزان آسیب اجتماعی – فرهنگی و اثرگذاری منفی را در بین سایر گویه ها به همراه داشته است.از سوی دیگر، نقش توسعه گردشگری بر افزایش آینده نگری جامعه محلی در حفظ منابع محلی، گسترش یکپارچگی و همگرایی اجتماعی – فرهنگی ، ایجاد امنیت و ایمنی جامعه محلی نیز کمرنگ تر از سایر مولفه ها ارزیابی گردیده است که موارد یاد شده، از نتایج تصمیمات حوزه نهادی – مدیریتی بوده است

گردشگری ابزاری برای توسعه مناطق روستایی محسوب می شود. این روند موجب پدیدآیی اثرات گوناگون به دلیل شکنندگی و آسیب پذیری در برابر تغییرات محیطی و انسانی در روستاهای ساحلی شهرستان رشت گردیده است. لذا به لحاظ مشهود بودن تحولات سنوات اخیر، به آسیب شناسی توسعه این صنعت پرداخته شده است. روش انجام پژوهش، توصیفی- تحلیلی بوده و دارای ماهیت کاربردی می باشد. در گردآوری داده ها از شیوه اسنادی - میدانی و جهت تحلیل پیامدهای توسعه گردشگری و تغییرات کاربری، ابتدا تصاویر ماهواره ای لندست،سنجنده ETM + و OLI سال های 2000 و 2017 تهیه و پیش پردازش آن ها انجام شد؛ سپس نقشه کاربری اراضی با روش طبقه بندی نظارت شده (SVM) در نرم افزار ENVI تهیه گردید. با بررسی نقشه ها، نتایج نشانگر افزایش مساحت مناطق انسان ساخت از 749/88به 1485/99 هکتار و تقلیل مساحت کاربری شالیزار از 2282/31 به 561/24 می باشد. برایند پژوهش حاکی از تاثیرات نظام نوین جهانی بر ابعاد کالبدی- فضایی کشورهای جنوب و در نهایت در ساختار روستاها، گسترش فضاهای ناهمگن تقاضا محور و پدیدآیی پیامدهای کالبدی ناسازگار و مداخله غیر نظام مند در مناطق ساحلی و پسکرانه ای بوده است. از این رو، فقدان برنامه ریزی می تواند عدم تحقق آثار مثبت گردشگری و بوجود آمدن پیامدهای منفی به ویژه در بعد کالبدی- فضایی را در پی داشته باشد و با توجه به لزوم حفظ این منبع جهت تامین نیازهای نسل کنونی و آتی، می بایست مورد استفاده اصولی قرار گیرد.

جاذبه ها وتوانهای گردشگری از سرمایه های منحصر به فرد هر کشور و منطقه به شمار می رودکه شناسایی، طبقه بندی و برنامه ریزی برای  آن جهت توسعه گردشگری دارای اهمیت بالایی می باشد. در این راستا توسعه صنعت گردشگری  نیازمند برنامه ریزی جامع و کارآمد بوده و این در حالی است که کشور ایران با توجه به ویژگی ها و توانهای منحصر به فرد خود، دارای قابلیت بالایی در زمینه توسعه این صنعت می باشد      محدوده مورد مطالعه، شهرستان سیاهکل است که در بخش شرقی استان گیلان جای گرفته است. این شهرستان از تمامی اقلیمهای گیلان، جز سرزمینهای کرانه ای  بهره مند بوده و از آب و هوای جلگه ای تاکوهپایه ای و کوهستانی را شامل می گردد. با توجه به پژوهش های انجام یافته،گردشگری در بخش کوهستانی این شهرستان (منطقه دیلمان) از قابلیت بالایی برخوردار می باشد؛ زیرا با تمرکز 91.66 و 73 درصدی توانهای طبیعی و تاریخی و شرایط ویژه جغرافیایی دارای توان لازم جهت جذب گردشگر برای توسعه این صنعت می باشد.       در این پژوهش، کوشش بر آن است که با شناخت قابلیتهای منطقه در بخشهای جلگه ای، کوهپایه ای و کوهستانی به بررسی تطبیقی این مناطق پرداخته تا زمینه برنامه ریزی برای هریک از مناطق فراهم آید. روش به کار گرفته شده به شیوه توصیفی - تحلیلی بوده و پس از گردآوری، طبقه بندی وسازماندهی داده ها به تجزیه و تحلیل آنها پرداخته می شود و در روند این پژوهش ازپرسشنامه،نقشه،نمودار،جدول، نرم افزارهایی چون Excel و Autocad جهت تجزیه و تحلیل داده ها استفاده گردیده است.