عبدالعزیز موحد

عبدالعزیز موحد

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۸ مورد از کل ۸ مورد.
۱.

تحلیل و واکاوی تأثیرپذیری اعراب از آداب و رسوم ایرانی (مطالعه موردی: تفریح، خوراک و پوشاک)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: خوراک پوشاک تفریح اعراب اشاعه فرهنگ ایرانیان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 195 تعداد دانلود : 272
ایران با پیشینه فرهنگی و تمدنی غنی، همیشه با فرهنگ ها تعامل داشته و تأثیر بسزایی بر سرزمین ها، فرهنگ ها و تمدن های دیگر گذاشته است. در همین راستا آداب و سنن ایرانی به شیوه های گوناگون بر فرهنگ، سنن و آداب اعراب تأثیرگذار بوده است. بنابراین این پژوهش با رویکرد توصیفی-تحلیلی، مبتنی بر داده های کتابخانه ای و براساس مفهوم اشاعه فرهنگی ویلهم اشمیت، در پی یافتن پاسخی به این سؤال است که چگونه اعراب، آداب ایرانی را اقتباس و تحت تأثیر آداب و سنن ایرانی به ویژه در حوزه تفریح و سرگرمی، خوراک و پوشاک قرار گرفتند؟ یافته های این پژوهش نشان می دهد غنای فرهنگ ایرانی، مجاورت جغرافیایی، مراوده دیوانی و گاهی جنگ باعث می شود اعراب به طور عام و خلفا به طور خاص مواردی ازجمله، تفریح، خوراک و پوشاک را از آداب و سنن ایرانیان اقتباس کنند. این اشاعه فرهنگی که همراه با ارتباط و تمایل بود، به تدریج باعث می شد که آداب و سنن جدید جایگزین آداب و سنن قدیمی تر شود و ممکن بود عناصر مفید فرهنگ وام گیرنده نیز از بین برود و فرهنگ اقتباس کننده، قوت فرهنگ غالب را اقتباس و ضعف خود را اصلاح کند.
۲.

ظهور و بروز معتزله در جهان اسلام و انعکاس آن در سفرنامه حکیم ناصر خسرو(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: حسن بصری معتزله واصل بن عطا سفرنامه ناصر خسرو مِلل و نِحَل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 583 تعداد دانلود : 453
پس از رحلت پیامبر اکرم (ص) افتراق هایی در میان امت اسلامی روی داد که معلول اختلاف برداشت های متفاوت از کتاب، سنت و تحولات سیاسی و ارتباط فرهنگی دیگر ملل بود. در چنین زمانه ای بود که فرقه های گوناگون ظهور کردند. یکی از این فرقه ها خوارج بود که مرتکبین گناهان کبیره را کافر می دانستند و گروه دیگر مرجئه بودندکه مخالف این اندیشه خوارج بودند. همین اختلاف بین خوارج و مرجئه سبب پیدایش معتزله شد. معتزله یکی از فرقه های عقلی–استدلالی است که بنیان گذار آن واصل بن عطاست. این گروه در پایان دوره بنی امیه از خلاء قدرت استفاده کردند و به تبلیغ مسلک و مرام خود پرداختند. پژوهش حاضر به روش توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر داده های منابع کتابخانه ای به رشته تحریر درآمده است. یافته های پژوهش حاکی از این است که در دوره اول بنی عباس به فعالیت فکری خود ادامه دادند و از نهضت ترجمه استفاده کرده و با افکار فلسفی آشنا شدند و خود را با عقل و فلسفه مجهز کردند. در عهد مأمون، معتصم و واثق به قدرت سیاسی نزدیک شدند و پیشرفت فراوان کردند. این فرقه در عهد متوکل با مشکلاتی مواجه شد و رو به ضعف نهاد. این اختلافات در بسیاری از منابع دوره اسلامی اشاره شده است. در سفرنامه ناصرخسرو نیز تا حدی به این شرایط مذهبی پرداخته شده است.. هدف از این پژوهش بررسی زمینه های پیدایش، رشد، گسترش و اضمحلال فرقه معتزله است. اهداف پژوهش:بررسی افتراق های پس از رحلت پیامبر اسلام در امت اسلامی.بررسی فرقه های گوناگون بوجود آمده پس از رحلت پیامبر و بازتاب آن در سفرنامه ناصر خسرو.سؤالات پژوهش:افتراق های پس از رحلت پیامبر اسلام در امت اسلامی معلول چه بود؟وضعیت فرق پس از رحلت پیامبر چگونه بود و در سفرنامه ناصر خسرو چگونه بازتاب یافته است؟
۳.

واکاوی رابطۀ نظام اداری و ساختار قدرت و تاثیر آنها بر یکدیگر در دورۀ امویان

کلید واژه ها: خلافت اموی اقتدار سنتی دیوانسالاری ساختارقدرت ساختارسیاسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 474 تعداد دانلود : 846
دیوانسالاری به عنوان یکی از نیازمندیهای استمرارساختار سیاسی حکومت، در تثبیت اقتدار خلافت اموی نقش بسزایی داشته است .نظام اداری و تشکیلات دیوانی بر ساختار سیاسی تاثیر گذار و ارتباط متقابل با یکدیگر داشتند. در دوران قدرت یابی امویان، متناسب با گسترش قلمرو اسلامی و احساس نیاز حکومت مرکزی به ایجاد نظم و نیز کنترل بخش های مختلف ممالک فتح شده، دیوانسالاری گسترش یافت. به این ترتیب اقتدار سنتی پدرسالاری امویان با استخدام عناصر غیر عرب و بهره گیری از تشکیلات اداری به نظام سیاسی پاتریمونیال تحول یافت، اما تکامل تشکیلات دیوانسالاری دودمان اموی با موانع متعددی همراه شد. با پیدایش نظام اداری در دوره اموی و تداوم قدرت بنی امیه تا حدود یک قرن و نیز با توجه به تکامل این نظام اداری در دوره بعد از امویان، بنابراین این پژوهش با رویکرد توصیفی-تحلیلی، مبتنی بر داده های کتابخانه ای و براساس مفهوم اقتدارسنتی وبر به واکاوی نقش، تأثیر و رابطه متقابل دیوان سالاری و اقتدار سیاسی در استمرار قدرت خلافت اموی می پردازد؟. یافته های این پژوهش نشان میدهد که حکومت امویان با اقتباس از نظام اداری امپراتوری های ساسانی و بیزانس، مشخصات پاتریمونیالیسم یافت، اما اختلاف های مذهبی، مشکلات داخلی و عدم اعدالت اجتماعی مانع ارتقای دیوانسالاری در این دوره بود.
۴.

بررسی نقش قتیبه بن مسلم باهلی در فتح آسیای مرکزی

کلید واژه ها: قتیبه بن مسلم باهلی فتح آسیای مرکزی مسلمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 562 تعداد دانلود : 402
از سال 31 قمری که نخستین مهاجمان عرب وارد خراسان شدند تا سال 86 قمری که قتیبه بن مسلم باهلی از طرف حجاج بن یوسف ثقفی عامل خراسان گردید، اقدامات انجام گرفته تا این زمان در فرارود چیزی بیش از یکی دو حمله کوتاه مدت توسط عبیدالله بن زیاد و سعید بن عثمان نبود که البته برخی پژوهشگران در آن هم تردیدهای جدی دارند. قتیبه بن مسلم در مدت ده سال حکومت، خود، بین سال های 86 تا 96 ه . با لشکرکشی های پردامنه و مداوم خود، ماورالنهر را به قلمرو مسلمین الحاق نمود. او در این سال ها توانست ابتدا شهرهای بیکند، بخارا و سپس سمرقند و ناحیه خوارزم را با نیروی خستگی ناپذیر خویش نفتح نمود و به منتهی الیه این سرزمین یعنی ساحل سیحون و نواحی چاچ و فرغانه پای بگذارد. هدف پژوهش حاضر بررسی نقش قتیبه در فتح آسیای مرکزی توسط مسلمان می باشد. پژوهش حاضر با بهره گیری از روش تحقیق تاریخی و مبتنی بر اسناد و مدارک اصلی انجام گرفته است. یافته های تحقیق نشان می دهد که قتیبه نقش پررنگی در فتح آسیای مرکزی داشت که می شود گفت نقش قتیبه در فتح آسیای مرکزی از آن جهت است که قتیبه دارای راهبرد نظامی چندجانبه با ابعاد سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی بود که در یک دهه با تکیه بر سیاست مدبرانه حجاج و قدرت نظامی خود شرایط را برای سلطه اعراب مسلمان و تثبیت حاکمیت اسلامی در آسیای مرکزی فراهم آورد.
۵.

نقش سیاسی و اجتماعی مغیره بن شعبه در تثبیت وتداوم پایه های حکومت اموی

کلید واژه ها: مغیره بن شعبه معاویه بن ابوسفیان استلحاق یزید ولایت عهدی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 623 تعداد دانلود : 723
مغیره بن شعبه به یکی ازدهات عرب مشهور است .او ازجمله شخصیت های تاثیر گذار در روند حوادث تاریخ صدر اسلام می باشد . از آنجایی که وی در امور مختلف ایفا گر نقش های کلیدی بوده است . محقق قصد دارد تا عملکرد مغیره را با استناد به منابع اصلی ، مورد بررسی قرار دهد ، تا نقش سیاسی واجتماعی او را در صحنه های پنهان وپیدای دوران خلافت معاویه مورد کنکاش قرار دهد. مغیره در دوره پیامبر در ردیف صحابی وی قرار گرفت اما پس از رحلت آن حضرت با چرخشی سیاسی ، به حمایت همه جانبه از خلفای راشدین مبادرت نمود و پس از آنکه معاویه عنان قدرت را بدست گرفت ، وی ضمن همسو کردن سیاست های خود با معاویه، بمنظور تثبیت پایه های حکومت اموی نخست در ماجرای استلحاق تلاش نمود و سپس پیشنهاد ولایت عهدی یزید را مطرح و تبلیغات آنرا برعهده گرفت .از اینرودر این جستار در صدد پاسخگویی به سوال اصلی میباشد. اندیشه وعملکرد مغیره بن شعبه چه تاثیری بر روند تثبیت وتداوم خلافت معاویه بن ابوسفیان و یزید گذاشته است ؟ در پاسخ به سوال فوق الذکر این فرضیه مطرح می شود که : بررسی گزارش های مورخین حاکی از آن است که اندیشه وعملکرد مغیره بن شعبه نقش قابل ملاحظه ای بر تثبیت وتداوم پایه های خلافت معاویه و یزید بر جای گذاشته است . روش این پژوهش توصیفی تحلیلی وبر اساس داده های کتابخانه ای می باشد .
۶.

بررسی و تحلیلی پیرامون افسانه ای به نام ام کلثوم

کلید واژه ها: کنیه ام کلثوم زینب علی (ع) فاطمه (س)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 314 تعداد دانلود : 794
زینب کبری (س) دختر حضرت علی (ع) وحضرت فاطمه (س) می باشد که در سال ششم هجری چشم به جهان گشوده است، نام زینب را پیامبر (ص) بر او نهاد و برای احترام و تکریم ایشان کنیه های مختلفی در تاریخ به او داده اند، همچون عقلیه بنی هاشم، ام کلثوم، در ادبیات عرب ام کلثوم لقبی برای احترام به یک بانوی عزیز است که برای تکریم او بشمار می رود. ام کلثوم یکی از کنیه های معروف و متداول حضرت زینب (س) است که به او داده اند. علی رغم شهرت این بانوی بزرگ اسلام و نقش آفرینی ایشان به ویژه در واقعه هولناک کربلا، همچون سایر مسائل مربوطه به زندگی ائمه که بسیاری از وقایع زندگی آنها در هاله ای از ابهام است. (به واسطه قدرت های مسلط زمان همچون بنی امیه و بنی عباس، که دشمنان اهل بیت بوده اند زندگانی حضرت زینب (س) نیز دارای ابهاماتی است از جمله اینکه آیا زینب همان ام کلثوم است یا اینکه مربوط به دو دختر حضرت علی (ع) و فاطمه(س) می باشد؟در این پژوهش که به شیوه ای توصیفی –تحلیلی نگاشته شده است نگارنده با استفاده از منابع اصلی تاریخی به این نتیجه رسیده است که ام کلثوم همان زینب (س) است و حضرت فاطمه و حضرت علی (ع) فقط یک دختر داشته اندآن هم زینب (س) بوده است که کنیه ایشان ام کلثوم بوده است).
۷.

بازتاب نمادهای اساطبری در هنر هخامنشی

کلید واژه ها: هخامنشی هنر نمادها بازتاب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 429 تعداد دانلود : 284
هنر هخامنشی تجسمی از شیوه تفکر هخامنشی است، زیرا که تلاش آنها برای برای سازماندهی یک امپراطوری عظیم و ایجاد ارزش های جهانی، این هنر را به هنری منسجم، ایستا، برنامه ریزی شده و دارای الگوهایی متعالی تبدیل کرده بود. هخامنشیان با آمیزش هنرهای مختلف سبک ویژه ای در معماری و شمایل نگاری در خاستگاه خویش، پارس، بنیان نهادند. در نقش برجسته های تخت جمشید صحنه هایی از مراسم و مناسک رایج در پایتخت شاهان هخامنشی وجود دارد که عموماً پیکره پادشاه، کانون اصلی هر صحنه است. در این کنده کاری های زیبا که بر دل کوه نقش بسته دسته های آورندگان هدایا، صحنه بار عام پادشاه و دیگر نقوش برجسته مربوط به آرامگاه به نمایش گذارده شده است. این کنده کاری کاری ها درعین حال که همگی حکایت از تبحر و مهارت سنگ تراشان دارند هر یک گوشه ای از مراسم و وقایع سیاسی مذهبی آن دوران را به نیز نمایش می گذارند.
۸.

نتایج مذهبی درگیری های خلیفه عباسی و خوارزمشاه

کلید واژه ها: ناصرلدین لله سلجوقیان خلافت تشیع اسماعیلیان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 687 تعداد دانلود : 19
خوارزمشاهیان سلسله ای از ترکان بودند که در فاصله سال های 491 تا 628 هجری بر محدوده ای وسیع از ولایات شرق اسلام حکومت کردند آنان به مدت 137 سال حکومت کردند و با شش تن از خلفای عباسی مقارن بودند. آنان در ابتدا مطیع سلجوقیان بودند اما با ضعف سلجوقیان بین آنان و حکومت سلجوقی اختلاف افتاد با به قدرت رسیدن ناصرلدین لله خلیفه عباسی، خلیفه برای از بین بردن رقیبان خود از جذب کردن سایر رقیبان ابایی نداشت. لذا به کمک خوارزمشاهیان، سلجوقیان را بر انداخت. خوارزمشاهیان نیز با گسترش قلمرو و محدوده حکومتی خود در صدد به رسمیت شناختن خود از طرف خلیفه عباسی بودند، ناصر خلیفه عباسی از تایید سلطنت آنان خود داری کرد. لذا بین خوارزمشاهیان و خلیفه عباسی اختلاف بروز کرد و هر یکی سعی در نابودی دیگر داشت. از آن جا که اقلیت شیعه در این زمان نیروی قابل توجهی را تشکیل می دادند لذا دو طرف سعی در جذب شیعیان داشتند تا از قدرت آنان برای محو حریف استفاده کنند. الناصر توانست با شیعیان کنار آید و وزرای خود را از بین آنان انتخاب کند، علاوه بر آن با فرقه اسماعیلیه نیز ارتباط بر قرار کرد و توانست از قدرت و نفوذ آنان در پیشبرد اهداف خود استفاده کند. خوارزمشاهیان نیز با جذب شیعیان سعی در ضربه زدن به خلیفه عباسی بودند. لذا اختلاف سیاسی بین عباسیان و خوارزمشاهیان زمینه مناسبی بود که شیعه بتواند از این موقعیت برای رشد خود استفاده کند .

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان