عباس مسعودی

ازآنجاکه معماری بومی در هماهنگی با "تجربه زیسته" بومیان شکل می گیرد، معماری ای از مدخل فضای وجودی است که از منظر شاعرانگی، فضایی نامنتظر و درعین حال آزادکننده است که به واسطه خیال، کشف و فهم می شود. بنابراین مقاله حاضر، با رجوع به رویکرد پدیده شناختی که ریشه در فلسفه داشته و بر مفاهیمی چون "تجربه زیسته" و "ادراک" انسان از هستی اشاره دارد، موضوع را به گونه ای بررسی نموده که "چگونگی" در آن ممکن باشد. در راستای پاسخ به پرسش اصلی پژوهش: «چگونه می توان با معیارهای پدیده شناسی برآمده از نظریات هایدگر و شولتز، به تحلیلی وجودی (اگزیستانسیال) از تحقق سکونت در معماری بومی منطقه منوجان دست یافت؟»، معیارهای پدیده شناسانه برآمده از مطالعات نظری پایه، در فلسفه وجودیِ هایدگر و پدیده شناسیِ مکان در تحقیقات شولتز شامل: یک مورد متغیر وابسته مؤلفه "باشیدن" و ده مورد متغیر مستقل شامل: "مکانمندی"، "آشکارگی"، "خودبودگی"، "گردآوری"، "خصلت"، "دربرگیرندگی"، "نمادین سازی"، "مراقبت"، "معناداری" و"شاعرانگی" استخراج و تدوین شدند؛ سپس در جهت هدف تحقیق یعنی فهم عمیق تر و بهتر معماری بومی منوجان در توصیف و تفسیری پدیده شناختی با معیارهای ذکرشده ارائه شد. جامعه آماریِ این پژوهش، بنا و فضای زیستی بومیان -کپر و عناصر وابسته به آن- می باشد. آنچه این سکونتگاه/قرارگاه را به طرز چشمگیری از نمونه های مشابه متمایز می کند، نوعِ مصالح، شکل و نحوه استقرار کپرها از یک سو و از سوی دیگر شیوه سکونتی است که در آنجا محقق شده است. نتایج نشان داد سکونتگاه موردنظر در عین تمامی مشکلات اقتصادی و فقر شدید ساکنین آن، مؤلفه های لازم برای تحقق سکونت در تطابق با احراز هویت و پذیرش کاربری و درنتیجه در رابطه با فرم و فضا را در خود دارد. درنهایت سعی شد نشان داده شود این شیوه "سکناگزیدن/باشیدن" واجد امتیازاتی است که در پژوهش ها و مطالعات رایج معماری مغفول می ماند؛ امتیازاتی که معطوف به "تجربه زیسته" ساکنان و رابطه وجودی آن ها با محیط و مکان زندگی شان می باشد که به نظر می رسد با تحلیلی وجودی و رویکردی پدیده شناسانه بهتر به دید می آیند.

فضا، اگر چه معمولاً از آغاز قرن بیستم در کانون مباحثات معماری بوده است، اما هرگز مبنای نظریه های زبانشناختی و شعرشناختی قرار نگرفته و در نتیجه، شاعرانگی معماری نیز همچون زبانی فضامند به فهم و تجربه درنیامده است. از آنجا که ترکیب دانش ها در دوره معاصر، از اهمیت بالایی برخوردار است، می توان بین معماری و ادبیات، وجوه اشتراک فراوانی یافت. این مقاله برمبنای روش توصیفی – تحلیلی، بدنبال این است تا مقوله فضا را در دو هنر معماری و ادبیات و برداشت های خاص آن مقایسه نماید و با تکیه بر نقدهای فلسفی شعر و گرایش های نوین زبان شناختی، وجوه تشابه و تفاوت بین معماری و ادبیات در مفهوم فضا را نقد و بررسی و تطبیق کند. از مهمترین یافته های این تحقیق می توان به این اشاره کرد که زبان هندسیِ معماری و بافت شهرهای سنتی با عناصر وجودی همچون دالان و هشتی و حیاط و ساباط و سایر فضاهای متباین مصداقی روشن از زبان اقامت و شعر فضاست. معماری و زبان، هردو واسطه ی مواجهه ی ما با جهان اند زیرا ما همواره درون معماری حضور داریم، همچنانکه همواره درون زبان حضور داریم. این شباهت، فضامندی هر دو را آشکار می کند. شعرِ فضا، تجربه پذیرکردن زبان است، پس ساخت فضایی آشکارکننده از یک سو و تجربه پذیر و تنبنیاد از سوی دیگر، چیزی است که شعر باید از معماری بیاموزد. اما آنچه معماری باید از شعر بیاموزد، در کار آوردنِ زبان معماری به گونه ای است که بیشتر از معماری باشد.

نظریه های شعرشناختی در دوران معاصر و در پیوند با آن ها شعر معاصر، متأثر از زبان شناسی ساختاری یا زبان به مثابه موضوعِ علم است. رویکردی به زبان که بنیان اش را در نظریاتِ فردینان دوسوسور باید جُست. او زبان را در چرخه ای از دال های آوایی و مدلول هایی که در تصور ذهنی، محدود می مانند تعریف کرد و سرآغاز فضای یکسان ساز بوطیقای فرمالیستی و انتزاعی قرن بیستم شد. پژوهش حاضر به روش توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر داده های منابع کتابخانه ای انجام شده است. این رویکردِ به زبان و نظریه ی ادبی، نسبتی ماهوی با سوبژکتیویسم دکارتی دارد که مبتنی بر تفکیک ذهن از عین است و در مقابلِ بداهتِ در-جهان-بودن انسان و هستی شناسیِ زبان نزدِ هایدگر، و همچنین تقاطع انسان و جهان در پدیدارشناسی تن بنیاد مرلوپونتی قرار می گیرد. نزدِ هایدگر تنها آنجا که زبان هست، جهان هست و ما همواره خود را در فضایی که زبان می گشاید بازمی یابیم و به نظر می رسد همین فضای پدیداری ست که می تواند در-جهان-بودن انسان از یک سو و در-زبان-بودن انسان از سویِ دیگر را، به هم پیوند دهد؛ زیرا زبان و جهان توأمان به ما عرضه می شوند و شیوه ی هستیِ هر دو فضامند است. بنابراین فضا و تلقی زبان همچون فضا در مقابل تلقی زبان همچون فرم، منشأ شعر و بوطیقای فضاست، نظریه ای که در آن شعر را نه با رویکردی زیبایی شناختی با فرم و محتوا، بلکه با آشکارگیِ آن نسبت به جهان از یک سو و تن یافتگی آن نسبت به انسان از سوی دیگر، باید سنجید. فضامندی در نگارگری نیز مورد توجه هنرمندان قرار گرفته است. اهداف پژوهش: بررسی فضامندی در شعر از دیدگاه فلسفی و عرفانی. برسی فضامندی در نگارگری از دیگاه فلسفی و عرفانی. سؤالات پژوهش: از دیدگاه فلسفی و عرفانی چه عواملی در ایجاد فضامندی در شعر تأثیر دارند؟ از دیدگاه فلسفی و عرفانی فضامندی در نگارگری چگونه ایجاد می شود؟

تاکنون معماری بومی عمدتاً با نگرش های اقلیمی و فرهنگی تبیین شده است؛ پژوهشگران در مطالعات و بررسی هایشان، اغلب با روش های معمولِ آماری و ترسیم جدول و نمودار و سپس با یافتن معیارهایی برای مقبول بودن روش، تحلیلی از مقبولیت آن ها به دست می دهند؛ اما این رویکردها و روش ها به دنبال پاسخ به «چرایی» بوده و در گسست «عین» و «ذهن» رقم می خورند. درحالی که معماری بومی در هماهنگی با «تجربه زیسته» بومیان شکل می گیرد، بنابراین در این تحقیق، این جنبه های مغفول از معماری بومی مدنظر بوده و بر آن شد تا با تکیه بر روشی متناسب در شناخت کامل و جامعِ موضوع که در آن گسست عین و ذهن وجود نداشته باشد و«چگونگی» در آن ممکن شود به پدیده شناسی رجوع کند. مطالعات پدیده شناختی ریشه در فلسفه داشته و بر مفاهیمی چون «تجربه زیسته» و «ادراک» انسان از هستی اشاره دارند. درواقع ماهیت فلسفی پدیده شناسی آن را واجد پیچیدگی هایی کرده که گشودن آن ها افق های جدیدی را باز می کند. افق هایی که در تقابل با محدودیت استانداردگرایی افراطی، «در- جهان- بودنِ» انضمامی و انفرادی انسان را مطرح می کنند. انسانی که فراتر از ابعاد و اندازه های فیزیکی و متافیزیکیِ تعیین شده، فضای زیستی اش را می شناسد و می سازد. این مقاله به بازخوانی منابع و تفسیر محتوای پدیده شناسی، با تکیه بر آرای شولتز- معمار و نظریه پرداز معاصر- که نظریات پدیده شناسی او معطوف به فلسفه هستی شناسانه «هایدگر» است، برای پاسخ به اینکه چگونه پدیده شناسی برای خوانش معماری بومی متناسب می باشد، با روش پژوهشِ تحلیلی- توصیفی پرداخته است. ازآنجاکه پدیده شناسی در پی بررسی و توصیف ساختارهای آگاهی آن چنان که از منظر اول شخص تجربه می شود، است؛ درنتیجه معماری بومی منوجان با این روش با توجه به جنبه های گوناگون مواجهه انسان با زیست- جهانش به گونه ای فردی- کیفی و فراتر از پاسخ به کارکردهای آشکار و ظاهری، مورد تأمل و تفسیر قرار می گیرد. نتایج، بیانگر ارتباط ویژه میان شاعرانگی، محیط طبیعی، پدیده مکان با معماری بومی و خصوصاً در نمونه موردی موردبررسی یعنی معماری بومی منوجان است که درنهایت سعی شد نشان داده شود تحقق سکونت و حس مکان معطوف به تجربه زیسته ساکنان و با تحلیل و رویکردی وجودی به دید می آیند.

مناطق مرزی به دلیل تماس با محیط های متنوع بیرونی و وجود مبادلات و پیوندهای فضایی دو سوی مرز، اهمیت ویژه ای دارند که در صورت غفلت از آن ها چالش های عمده ای ایجاد خواهد شد. در این پژوهش به تحلیل پیامدهای امنیتی- انتظامی مناطق آزاد تجاری در استان کردستان پرداخته شده است. این پژوهش توصیفی است؛ مباحث نظری آن با روش اسنادی و کتابخانه ای و یافته های آن با روش مشاهده مستقیم و مصاحبه با افراد مطلع و کارشناسان گردآوری شده است. تعداد پرسشنامه های موردنیاز برای پژوهش، (۱۴۲) عدد بوده و سنجش روایی این پرسشنامه از طریق ضریب آلفای کرونباخ در سطح اطمینان ۹۵ درصد (۰٫۰۵=P_value) انجام گرفته است. یافته های پژوهش نشان می دهد (۴۳%) از پاسخ دهندگان یا به عبارتی (۵۲) نفر معتقد بوده اند که ایجاد مناطق آزاد تجاری شرایط امنیتی منطقه را بسیار بهبود خواهد بخشید. این افراد به نقش مثبت این مناطق در ایجاد روابط فرهنگی، اجتماعی و خروج از انزوای فرهنگی و مذهبی اشاره داشته و معتقد هستند که ایجاد مناطق آزاد تجاری- اقتصادی در دو شهر بانه و مریوان در کنار دستاوردهای اقتصادی مفید، دستاوردهای اجتماعی و فرهنگی متعددی داشته که برآیند کلی همه آن ها افزایش سطح امنیت منطقه و کل استان خواهد بود.

زمینه و هد ف: بی ترد ید کامیابی هر سازمانی به شایستگی و توانایی های مد یران آن سازمان بستگی د ارد و رابطه ی سبک مد یریت آن ها با سلامت سازمانی به عنوان یکی از موضوعات سازمانی عصر حاضر د ر آمد ه و کلید موفقیت هر سازمانی است. پژوهش حاضر به منظور بررسی تأثیر سلامت سازمانی بر سبک مد یریت فرماند هان فرماند هی انتظامی استان کرد ستان انجام گرفته است که نتیجه ی آن د ستیابی به گزاره های پژوهش بود . روش: این پژوهش از لحاظ نوع، کاربرد ی و از حیث روش، توصیفی از نوع پیمایشی همبستگی است. د ر این پژوهش710 نفر ازکارکنان فرماند هی انتظامی کرد ستان مورد مطالعه قرار گرفته اند که به د و بخش: الف) جامعه ی کارکنان که برای تعیین حجم نمونه از جد ول مورگان استفاد ه شد که تعد اد نمونه ی انتخابی290 نفربود و پس از توزیع پرسش نامه تعد اد 284 پرسش نامه ی کامل بازگرد اند ه شد ؛ ب) جامعه ی مد یران: شامل کلیه ی مد یران عملیاتی، میانی و عالی د ر فرماند هی انتظامی کرد ستان که تعد اد شان 88 نفر بود و به د لیل تعد اد کم آنان، نمونه گیری به روش تمام شماری - همه ی 88 نفر- انجام پذیرفت. یافته: یافته هاى حاصل از تحلیل د اد ه ها نشان مى د هد که سلامت سازمانی فرماند هی انتظامی کرد ستان د ر وضعیت مطلوبی با میانگین 62/3 قرار د ارد و د ر این زمینه سطح اد اری با میانگین 82, 3، سطح نهاد ی با میانگین 58/3 و سطح فنی با میانگین 47/3 د ر رتبه ی اول تا سوم قرار د ارند . نتیجه گیری: با توجه به تغییرات اجتماعی د ر زمینه ی مد یریت می توان گفت که سبک مد یریت متناسب با جامعه ی کارکنان کنونی مشارکتی و مشاوره ای است و میان سلامت سازمانی و سبک مد یریت فرماند هان و مد یران رابطه ی معناد ار آماری وجود ند ارد ؛ ولی نظرات افراد با محل خد مت متفاوت د ر زمینه ی سلامت سازمانی و نیز سبک مد یریت، د ارای اختلاف نظر معناد اری است. همچنین بر اساس یافته های پژوهش مشخص شد که نظرات مد یرانی که د ارای سبک های مد یریت چهارگانه بود ه اند ، د ارای اختلاف معناد ار آماری نیستند .

زمینه و هدف: بدون شک افزایش جرایم و  ناهنجاری ها یکی از نتایج رشد سریع شهرهاست. مکان و زمان و انسان سه عنصر اصلی در شکل گیری پدیده مجرمانه محسوب می گردد. لذا، توزیع نابرابر انواع جرایم و بزهکاران، ناشی از تفاوت در ساختار مکانی، زمانی و رفتاری، می باشد. در واقع گونه های خاصی از بزهکاری از جمله نزاع در بسترهایی از این ساختارها، شکل می گیرند. نوشتار حاضر به بررسی تأثیر پدیده حاشیه نشینی بر وقوع جرایم نزاع و درگیری در یکی از کلانشهرهای مهمّ کشور یعنی شهر مقدس قم، که دارای ویژگی های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و مذهبی خاصی می باشد پرداخته است.  روش شناسی: پژوهش حاضر از نظر نوع و  هدف، کاربردی و از نظر ماهیت و روش، توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش شامل چهل و پنج نفر از افسران شاغل در فرماندهی انتظامی شهرستان قم می باشد که حداقل مدت پنج سال سابقه کار در دوایر قضایی و پیشگیری کلانتری ها و پاسگاه ها را داشته اند. در راستای جمع آوری اطّلاعات، به منظور تدوین ادبیات تحقیق، از روش کتابخانه ای و فیش برداری استفاده شده است، در مرحله دوم، با استفاده از پرسشنامه به بررسی و نظرسنجی در مورد تاثیر حاشیه نشینی و عوامل موثر بر آن، بر میزان وقوع جرایم نزاع و درگیری پرداخته شده است. یافته ها و نتایج: بر اساس نتایج تحقیق می توان بیان داشت که نزاع یک پدیده چند بعدی است که عوامل متعددی در شکل گیری آن تاثیر دارند از جمله؛ مسائل و مشکلات فردی، روانی و عاطفی و هم مسائل اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و جغرافیایی. تعیین این که کدام عامل تأثیرگذارتر است، موضوع پیچیده ای است که بسته به شرایط متفاوت است. نتایج تحقیق بیانگر این است که تلفیقی از همه عوامل بررسی شده فوق در این امر دخیل می باشند که برای کاهش و پیشگیری از نزاع باید در راستای کنترل و رفع این عوامل برنامه ریزی نمود.