داوود حاصلی

فعالیت کتابخانه ها در یک محیط رقابت آمیز، آنها را ملزم به اثبات سودمندی خود برای کاربران و مسئولان، و ارزیابی و مقایسه مداوم امتیازات رسانه های چاپی و الکترونیکی می کند. در این میان روش های ارزیابی اقتصادی مانند تحلیل هزینه سودمندی و هزینه- اثربخشی، به دلیل بررسی ابعاد مختلف مجموعه (همچون هزینه های صرف شده و میزان استفاده به عمل آمده از مجموعه) روش های مناسبی برای سنجش و ارزیابی مجموعه می باشند. هدف پژوهش حاضر کشف میزان استفاده و هزینه- اثربخشی کتاب های انگلیسی چاپی و الکترونیکی دانشگاه تهران با بهره گیری از آمارهای استفاده و هزینه های خرید این دو نوع قالب کتاب های انگلیسی در سال 2011 میلادی می باشد. کتاب های انگلیسی چاپی خریداری شده در نمایشگاه بین المللی کتاب تهران در سال 1389، و دو مجموعه کتاب های انگلیسی الکترونیکی الزویر و اشپرینگر، جامعه آماری این پژوهش را تشکیل می دهند. برای ارائه یافته های این پژوهش از آزمون های آماری تحلیل واریانس، توکی، T مستقل و مان- ویتنی استفاده شده است. یافته های این پژوهش نشان داد که استفاده از کتاب های انگلیسی چاپی در چهار حوزه موضوعی فنی، علوم پایه، علوم اجتماعی و رفتاری، و علوم انسانی متفاوت می باشد، اما تفاوتی میان استفاده از کتاب های انگلیسی الکترونیکی در این چهار حوزه موضوعی وجود ندارد. همچنین استفاده و هزینه- اثربخشی کتاب های انگلیسی الکترونیکی بیشتر از کتاب های انگلیسی چاپی می باشد.

گسترش اینترنت و وب جهان گستر همزمان با ایجاد فرصت های بسیار برای سازمان ها و افرادی که به ارائه و دریافت خدمات آموزشی می پردازند، چالش های جدیدی را نیز ایجاد کرده است. آموزش مجازی یکی از مهمترین تحولات در حوزه آموزش و پرورش می باشد. در این شیوه آموزشی وب سایت اولین نقطه ای است که کاربران جهت دریافت خدمات آموزشی فراهم شده، با آن مواجه می شوند. بنابراین،کیفیت وب سایت باید به عنوان یک فاکتور حیاتی در موفقیت آن در نظر گرفته شود و به شیوه ای دقیق تر از دیدگاه یادگیرندگان مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد. هدف پژوهش حاضر تعیین طبقه بندی ابعاد وب کوال 0/4 بر اساس تأثیر عملکرد نامتقارن مدل رضایت مشتری کانو و شناسایی ابعاد و ویژگی های اولویت دار برای اختصاص منابع و توجه مدیران وب سایت آموزش مجازی دانشگاه تهران می باشد. این پژوهش در زمره پژوهش های کاربردی و توصیفی- پیمایشی به شمار می آید که به شیوه مقطعی انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش، شامل دانشجویان کارشناسی ارشد دوره های مجازی مشغول به تحصیل در دو دانشکده علوم اطلاعات و دانش شناسی و دانشکده مدیریت دانشگاه تهران می باشد که با استفاده از نمونه گیری تصادفی ساده تعداد 546 نفر دانشجو مورد پیمایش قرار گرفتند. ابزار پژوهش، پرسشنامه استاندارد وب کوال 0/4 (ای کوال) و پرسشنامه محقق ساخته سنجش رضایت کلی کاربر بود که روایی محتوایی و پایایی این دو پرسشنامه مورد تأیید قرار گرفت. در پژوهش حاضر، علاوه بر طبقه بندی ویژگی ها و ابعاد کیفیت وب سایت، از تحلیل تأثیر عملکرد نامتقارن برای اولویت بندی ویژگی ها در تخصیص منابع، بهره گرفته شده است که این امر تصمیم گیری درباره اختصاص منابع محدود را برای حصول حداکثر رضایت کاربر تسهیل می کند. نتایج پژوهش نشان داد، بر اساس تجزیه و تحلیل تأثیر عملکرد نامتقارن مدل رضایت مشتری کانو، بُعد کاربردپذیری وب سایت جزء گروه خدمات انگیزشی با عملکرد بالا، بُعد کیفیت اطلاعات جزء گروه خدمات اساسی با عملکرد بالا و بُعد تعامل با خدمات وب سایت در گروه خدمات اساسی با عملکرد پایین قرار دارند. در نهایت برنامه ای کوتاه مدت برای بهبود بُعد تعامل با خدمات جهت کاهش نارضایتی کاربران، و برنامه ای بلند مدت برای بهبود ابعاد کاربردپذیری و کیفیت اطلاعات جهت افزایش رضایت کاربران پیشنهاد گردید.

هدف: هدف پژوهش حاضر شناسایی مهم ترین عوامل مؤثر بر تأخیر بازگشت منابع اطلاعاتی امانتی در کتابخانه های عمومی استان آذربایجان شرقی است. روش: در این پژوهش از فنون داده کاوی استفاده شده است. داده ها از سامانه مدیریت کتابخانه های عمومی ایران (نرم افزار سامان) استخراج شد. بعد از آماده سازی در نرم افزارهای اکسس و اکسل، برای تحلیل داده ها از SPSS نسخه 21 و نسخه 12 نرم افزار کلمنتاین استفاده شد. یافته ها: نتایج داده کاوی با الگوریتم چاید در نرم افزار کلمنتاین نشان داد که به ترتیب عامل های سقف مجاز تعداد امانت، سن، نحوه عضویت، و جنسیت مهم ترین متغیرهای دخیل در تأخیر بازگشت کتاب های امانتی برای اعضای فعال کتابخانه های استان آذربایجان شرقی هستند. همچنین اعضایی که دارای ظرفیت فوق العاده هستند، بیشترین تأخیر را داشتند. این عامل به لحاظ سن به سه گروه تقسیم شده اند: افراد زیر 15 سال دارای 33 درصد تأخیر، افراد بین 15 تا 26 سال دارای 41 درصد تأخیر و افراد بالای 26 سال دارای 44 درصد تأخیر هستند. اصالت/ارزش : طبقه بندی و توصیف داده های بزرگ دید روشنی از وضعیت یک پدیده را برای ما به وجود می آورد. با توجه به نتایج به دست آمده از این پژوهش ، می توان برنامه های خاصی برای هر یک از گروه های هدف در جهت کاهش تأخیر در بازگشت کتاب های امانتی در کتابخانه های عمومی کشور در نظر گرفت.

مقدمه: یکی از عوامل عدم موفقیت در بازیابی اطلاعات، ارائه نیاز اطلاعاتی کاربران در پرس وجوهای کوتاه و مبهم به نظام های اطلاعاتی است. گسترش پرس وجو با افزودن اصطلاحات مناسب به پرس وجوهای کاربران، راه حلی مناسب برای حل این مشکل است. هدف پژوهش حاضر مرور نظام مند متون پژوهشی گسترش پرس وجو در زبان فارسی است. روش شناسی: فارسی و انگلیسی منابع اطلاعات علمی با کلیدواژه های مرتبط، تعداد 35 اثر به زبان فارسی و 18 اثر به زبان انگلیسی شناسایی شد. سپس با اعمال پالایش اولیه، معیارهای ورود و خروج از مطالعه و کنترل توسط متخصصان، تعداد شش اثر فارسی و هشت اثر انگلیسی برای ورود به مرور نظام مند انتخاب شدند. با طراحی کاربرگی، استخراج اطلاعات از آثار صورت پذیرفت. در ادامه، یافته های مرور نظام مند در پی دستیابی به چهار هدف پژوهش تحلیل شدند: شناسایی روش ها؛ شناسایی منابع دانشی؛ شناسایی مجموعه آزمون ها؛ و شناسایی شکاف های پژوهشی و ارائه پیشنهادهایی برای پژوهش های آینده در گسترش پرس وجوی زبان فارسی. یافته ها: مرور پژوهش ها نشان داد 14 اثر به گسترش پرس وجوی زبان فارسی پرداخته اند. این آثار براساس منابع دانشی اصطلاحات گسترش به چهار دسته تقسیم شدند: مبتنی بر ربط (هشت اثر)؛ مبتنی بر ساختارهای دانش (دو اثر)، مبتنی بر اطلاعات وب (دو اثر)، و مبتنی بر منابع ترکیبی (دو اثر). اغلب این پژوهش ها بر روی اسناد خبری انجام شده اند و از مجموعه آزمون روزنامه همشهری در نیمی از پژوهش ها به عنوان منبع دانشی اصطلاحات گسترش و نیز مجموعه آزمون استفاده شده است. نتیجه گیری: تحقیقات حوزه گسترش پرس وجو در زبان فارسی نیازمند توسعه کمی با استفاده از روش های متنوع و به ویژه روش های مبتنی بر منابع ترکیبی است. منابع دانشی مختلف به ویژه هستی شناسی ها و منابع وب می بایست برای گسترش پرس وجو در زبان فارسی مورد توجه و استفاده قرار گیرند. همچنین استفاده از مجموعه آزمون های استاندارد برای پژوهشگران این امکان فراهم می کند که بتوانند روش های مختلف را با هم مقایسه کنند.

مقدمه: یکی از انواع مقالات دارای اهمیت در حوزه علوم پزشکی، مقالات مروری نظام مند هستند. این مطالعات از طریق یکپارچه سازی شواهد موجود، اطلاعات لازم برای تصمیم گیری را فراهم می سازند. هدف مقاله حاضر بررسی وضعیت مقالات مروری نظام مند حوزه پزشکی ایران، میزان استناد به آن ها و شناسایی عوامل موثر بر استنادها در این مقالات است. روش کار: پژوهش حاضر از نوع کاربردی است که با استفاده از روش علم سنجی و آزمون های آماری به بررسی وضعیت 382 مقاله مروری نظام مند حوزه پزشکی ایران در پایگاه وب آو ساینس پرداخته است. یافته ها: نتایج این پژوهش نشان دادکه حدود 60 درصد مقالات مروری نظام مند حوزه پزشکی ایران، طی سال های 2013 تا 2015 منتشرشده اند. گروه موضوعی پزشکی عمومی وداخلی بیش از 15 درصد مقالات مروری را منتشر کرده است. گروه موضوعی گوارش و کبد با متوسط 18 استناد به هر مقاله، در رده اول قرار دارد. بیشترین استناد دریافتی به یک مقاله 274 بار بوده است. از میان هفت عامل موثر بر استناد (طول مقاله، طول عنوان، طول چکیده، تعداد کلیدواژه، تعداد نویسندگان، تعداد منابع و ماخذ و میزان همکاری های بین المللی) تنها بین دو متغیرکشورهای مشارکت کننده و تعداد منابع و مآخذ مقاله با تعداد استنادهای آنها در مقالات مروری پزشکی ایران رابطه معنی داری وجود داشت و رابطه ای میان سایر عوامل بر استناد در این نوع مقالات وجود نداشت. نتیجه گیری: نتایج حاصل از پژوهش نشان داد، مقالاتی که به صورت بین المللی نوشته شده اند، استناد بیشتری دریافت کرده اند. بنابراین نگارش مقاله با نویسندگان بین المللی یکی از راهکارهای افزایش استناد به مقاله و رویت پذیری بیشتر آن است.

هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی انواع خدمات، فرصت ها، ظرفیت ها و چالش های کتابخانه های عمومی در ارائه اطلاعات سلامت در متون این حوزه انجام شده است. روش: روش پژوهش مرور نظام مند متون است و از چهارچوب مطالعه نظام مند کیچن هام و چارترز برای انجام آن استفاده شد. با مشخص شدن پایگاه های اطلاعاتی و عبارات پرس وجو، جست وجوها انجام شد و در نهایت با پالایش منابع و همچنین اعمال معیارهای ورود و خروج به پژوهش تعداد 37 منبع به زبان انگلیسی و 3 منبع به زبان فارسی وارد مرور نظام مند شدند. ابزار پژوهش از نوع سیاهه وارسی بود. اطلاعات به دست آمده با تلخیص مطالب در قالب جدول ارائه شده است. یافته ها: نتایج نشان می دهد انواع خدمات شامل شش مقوله کلی اطلاع رسانی سلامت، عوامل اجتماعی تعیین کننده سلامت، آموزش سواد سلامت، ارائه مستقیم خدمات بهداشتی، ترویج تحرک جسمی، و خدمات جایگزین و مکمل مراقبت هستند. ظرفیت ها در چهار مقوله کلی نیروی انسانی، منابع، کارکردهای کتابخانه، و ارزش های بنیادی کتابخانه ها دسته بندی شدند. فرصت ها شامل چهار مقوله کلی استفاده از ظرفیت سایر سازمان ها، تقویت نیروی انسانی، تأمین مکان ارائه خدمات بهداشتی، و افزایش تاب آوری جامعه در بحران ها بود. در نهایت، چالش ها شامل ماهیت موضوع، سیاست و خط مشی، بودجه، منابع، تجهیزات و فناوری، فضا، خدمات، همکاری بین سازمانی، نیروی انسانی متخصص، ارتباط با مراجعان، و مشکلات مراجعان بود. اصالت/ ارزش: با توجه به وضعیت ارائه خدمات اطلاعات سلامت در سبد خدمات کتابخانه های عمومی ایران، آگاهی از انواع خدمات، ظرفیت ها، فرصت ها، و چالش های کتابخانه های عمومی دنیا در ارائه اطلاعات سلامت به شهروندان، برای طراحی یا ارائه خدمت اطلاعات سلامت در کتابخانه های عمومی ایران مفید است.

     پژوهش حاضر با هدف بررسی وضعیت تولیدات علمی حسابداری پژوهشگران ایرانی و توصیف شاخص های علم سنجی این تولیدات انجام گرفته است. داده های این پژوهش، مقالات علمی اعضای هیات علمی گروه های حسابداری دانشگاه های ایران در پایگاه اسکاپوس از سال 2006 تا 2021 است که با کمک تکنیک های علم سنجی(شامل ترسیم شبکه های همکاری علمی نویسندگان، سازمان ها، کشورها و شبکه هم رخدادی واژگان) و با استفاده از  نرم افزارهای اکسل ، ووس ویور و زبان برنامه نویسی R تحلیل شده اند. یافته های این پژوهش نشان می دهد شبکه همکاری علمی نویسندگان ایرانی شبکه ای کم تراکم است. هرچند، شبکه همکاری علمی دانشگاه ها در ایران از تراکم بیشتری برخوردار است و دانشگاه ها همکاری مطلوبی با همدیگر دارند. همچنین شبکه همکاری علمی کشور ها نشان می دهد که پژوهشگران ایرانی با تعداد کمی ازکشور های دیگر در ارتباط بوده اند.  با وجود تعداد کم تولیدات علمی رشته حسابداری ایران در پایگاه اسکاپوس، روند انتشار این حوزه، افزایشی است که نشان دهنده بیشتر شدن انگیزه و تلاش اعضای هیات علمی برای انتشار مقاله در مجلات این پایگاه می باشد. طبق یافته های این پژوهش، موضوع حاکمیت شرکتی </sup>و سازو کار های آن در ایران دارای بیشترین تکرار در مقالات حوزه حسابداری است. پژوهش حاضر برای نخستین بار با استفاده از تکنیک های علم سنجی به بررسی پژوهش های بین المللی حسابداری در پایگاه اسکاپوس می پردازد و ضمن تعیین موضوعات داغ این حوزه، نویسندگان و دانشگاه های پربازده ایران را در شبکه همکاری علمی  مشخص می کند.

هدف: پرداختن به موضوع اقتصاد، کارآفرینی، کسب وکارهای کوچک و فراهم آوری اطلاعات تجاری برای شرکت های خصوصی و دولتی ازسوی کتابخانه های عمومی در دنیا سابقه ای طولانی دارد. ازاین رو، پژوهش حاضر با هدف شناسایی انواع خدمات، برنامه ها و فعالیت های اقتصادی و تجاری کتابخانه های عمومی در متون این حوزه انجام شده است. روش: روش این پژوهش مرور نظام مند متون است و از چهارچوب مطالعه نظام مند کیچن هام و چارترز برای انجام آن استفاده شد. با مشخص شدن پایگاه های اطلاعاتی و عبارات پرس وجو، جست وجوها انجام شد و در نهایت با پالایش منابع و همچنین اعمال معیارهای ورود و خروج به پژوهش، 37 منبع به زبان انگلیسی و 6 منبع به زبان فارسی وارد مرور نظام مند شدند. ابزار پژوهش از نوع سیاهه وارسی بود. اطلاعات به دست آمده با تلخیص مطالب در قالب جدول ارائه شده است. یافته ها: فعالیت های کتابخانه های عمومی در راستای توسعه اقتصادی جامعه در چهار مؤلفه اطلاع رسانی، آموزشی، اجتماعی، و توسعه فضا و تجهیزات دسته بندی شد. مؤلفه اطلاع رسانی دارای دو بُعد منابع و پایگاه های اطلاعاتی و خدمات مرجع است. بُعد منابع و پایگاه های اطلاعاتی به نیازسنجی منابع، ارائه خدمات اطلاع رسانی اقتصادی، توسعه مجموعه اقتصادی، گردآوری منابع شغلی، رزومه نویسی و مصاحبه شغلی، بازاریابی مجموعه اقتصادی، ایجاد بانک های اطلاعاتی مشاغل، تأمین دسترسی به پایگاه های قوانین تجاری، و ایجاد و تکمیل وب سایت اقتصادی اشاره دارد. در بُعد خدمات مرجع، خدماتی همچون خدمات مرجع عمومی و مشاوره مرجع، خدمات مرجع تجاری و تحقیقاتی، تحویل سند، پاسخ به سؤالات تجاری از راه دور، ارائه راهنماهای موضوعی و کمک به جست وجو ارائه می شود. مؤلفه آموزشی شامل توسعه سواد مالی و کارآفرینی، مهارت های ویژه مشاغل و کسب وکارها، توسعه سواد دیجیتال و فناوری، توسعه مهارت های دانش آموزان و بزرگ سالان کم سواد، آموزش سواد اطلاعاتی تجاری، کمک به شغل یابی، مشاوره های اقتصادی و تجاری، و آموزش مربی است. مؤلفه اجتماعی به توسعه اجتماعی-اقتصادی جامعه، ایجاد مشارکت های اجتماعی، شبکه سازی، برگزاری رویدادهای تجاری، همکاری سازمانی و جلسات ملاقات با مشاوران می پردازد. در نهایت، مؤلفه توسعه فضا و تجهیزات هم شامل ایجاد ساختکده ها و فضاهای نوآوری، تمهید فضاهای فیزیکی، ایجاد فضاهای مرجع، کتابخانه های تجاری مستقل، و توسعه تجهیزات است. اصالت/ارزش: این پژوهش مروری جامع و نظام مند بر انواع خدمات، برنامه ها و فعالیت هایی است که کتابخانه های عمومی برای حمایت از توسعه اقتصادی جامعه ارائه می کنند. یافته ها نشان می دهد که کتابخانه های عمومی در حال ایجاد کارکرد جدیدی با عنوان کارکرد اقتصادی برای خود هستند که نقشی چندوجهی دارد و جنبه های مختلفی از جمله اطلاع رسانی، آموزش، مسائل اجتماعی و توسعه فضا و تجهیزات را پوشش می دهد. کتابخانه های عمومی در پاسخ به مشکلات اقتصادی جامعه برنامه ها و خدمات متنوعی را برای کسب وکارها، صاحبان مشاغل، کارآفرینان و حتی کاربران عادی طراحی و ارائه می کنند. این مطالعه به دانش موجود در مورد تأثیر اقتصادی کتابخانه های عمومی کمک می کند و جهت گیری هایی را برای اقدام کتابخانه های عمومی در آینده پیشنهاد می کند.

هدف پژوهش حاضر تعیین نقش واسطه ای سواد اطلاعاتی در تأثیر سبکهای یادگیری بر عملکرد تحصیلی دانشجویان کارشناسی علوم فنی- مهندسی و علوم انسانی دانشگاه تهران می باشد رویکرد: این پژوهش در زمره پژوهشهای کاربردی و توصیفی- پیمایشی قرار می گیرد که به شیوه مقطعی انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش،2025 دانشجوی کارشناسی دانشکده فنی- مهندسی و ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران در سال تحصیلی 1393-1394 بود که با استفاده از نمونه گیری تصادفی ساده تعداد 323 دانشجو مورد پیمایش قرار گرفتند. ابزار پژوهش، دو پرسشنامه استاندارد قابلیتهای سواد اطلاعاتی برای آموزش عالی و پرسشنامه شاخص سبکهای یادگیری فلدر و سولومان بود که روایی محتوایی و پایایی این دو پرسشنامه نیز مورد تأیید قرار گرفت یافته ها و نتایج:. تحلیل مدل پژوهش نشان داد که سبکهای یادگیری در بُعد درون داد و پردازش، دارای قابلیت تبیین متغیر سواد اطلاعاتی؛ و بُعد ادراک و متغیر سواد اطلاعاتی، دارای قابلیت تبیین متغیر عملکرد تحصیلی دانشجویان می باشند. همچنین معناداری اثرات غیرمستقیم ابعاد درون داد و پردازش بر متغیر عملکرد تحصیلی از طریق سواد اطلاعاتی نیز مورد تأیید واقع شد. برای بُعد درون داد، سبک دیداری دانشجویان ترجیح قوی نسبت به سبک کلامی و برای بُعد پردازش، سبک فعال ترجیح متوسط نسبت به سبک تأملی دارد. ابعاد ادراک و فهم، میانگین سبکها تفاوتی با همدیگر نداشتند. بنابراین با توجه به نقش واسطه ای سواد اطلاعاتی به عنوان عامل تأثیرگذار در ارتباط بین سبک یادگیری و عملکرد تحصیلی، باید در جهت شناخت سبکهای یادگیری دانشجویان و ارتقای سواد اطلاعاتی آنها اقدام شود

زمینه و هدف: نیاز به اطلاعات و یادگیری باعث پرداختن به مهارت اطلاع یابی و سواد اطلاعاتی شده است. این دو حوزه با هم مرتبط هستند. تحقیق در مورد مهارت های اطلاع یابی لزوم آموزش سواد اطلاعاتی را می رساند و سواد اطلاعاتی زیربنای مهارت های اطلاع یابی مؤثر است. هدف پژوهش حاضر، تعیین تأثیر آموزش سواد اطلاعاتی کوتاه مدت بر مهارت های اطلاع یابی اعضای هیئت علمی در مراکز آموزشی و تحقیقاتی مبتنی بر الگوی شنتون و های گیبسون است. روش: روش پژوهش در این مطالعه نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون- پس آزمون با گروه گواه است. نمونه آماری پژوهش حاضر متشکل از 81 نفر عضو هیئت علمی از دو مرکز آموزشی و تحقیقاتی بود که 47 نفر در گروه آزمایش و 34 نفر در گروه گواه قرار داشتند. نمونه گیری اعضای گروه آزمایش و گواه با استفاده از انتخاب همگن از نظر متغیرهای جمعیت شناختی (جنسیت، سن، گروه آموزشی و مرتبه علمی و محل دریافت آخرین مدرک تحصیلی) انجام شده است. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه مهارت های اطلاع یابی دانشگاه کامنیوس با اصلاحات و تغییرات برای پیش آزمون و پس آزمون بود. برای تعیین روایی پرسشنامه از نظر متخصصان و برای تعیین پایایی آن از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. همچنین برای شناسایی مؤلفه های مهارت های اطلاع یابی از تحلیل عاملی اکتشافی بهره گرفته شده است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از آزمون های تی مستقل و تحلیل کوواریانس استفاده شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که آموزش سواد اطلاعاتی کوتاه مدت بر مهارت های اطلاع یابی اعضای هیئت علمی تأثیر مثبت دارد که با توجه به ضریب اِتا در تحلیل کوواریانس، مقدار این تأثیر 58 درصد بود.