شهرزاد نیازی

شهرزاد نیازی

مدرک تحصیلی: استادیار زبان و ادبیات فارسی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، اصفهان، ایران.

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۲۷ مورد.
۱.

تأثیر سرمایه های زنان بر نقش سلطه در داستان خسرو و شیرین براساس نظریه کنش پی یر بوردیو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فنون ادبی سال ۱۵ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۴۳) 81 - 102

کلید واژه ها: منظومه خسرووشیرین نظریه کنش پی یر بوردیو سرمایه های چهارگانه سلطه زنان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 191 تعداد دانلود : 218
خسرو و شیرین حکیم نظامی از منظومه های مشهور فارسی در حوزه ادبیات غنایی است. در این داستان، چهار زن با سرمایه های متنوع وجود دارد. این چهار زن در کشاکش داستان با موقعیت های خاصی روبه رو می شوند و در سیر داستان ناگزیرند از سرمایه ها در جهت منافع خود بهره برند. این پژوهش در یک مطالعه بینارشته ای با استفاده از منابع، اسناد و ابزار کتابخانه ای به روش توصیفی تحلیلی، چیستی و چرایی نوسان سلطه عشاق در منظومه های یادشده را ازمنظر جامعه شناسی و برپایه آرای پی یر بوردیو بررسی می کند. براساس نظریه کنش پی یر بوردیو می توان الگوهای متفاوت بهره وری هریک از شخصیت ها را از انواع سرمایه هایشان بررسی کرد و نشان داد که میدان سرمایه و گرایش های ذهنی این زنان چه نقشی در زندگی آنان ایفا می کند. سرمایه های چهارگانه بوردیو عبارت اند از: سرمایه اقتصادی، سرمایه فرهنگی، سرمایه اجتماعی و سرمایه نمادین. در این پژوهش، این چهار سرمایه در باب چهار زن مهم منظومه، یعنی مهین بانو، شیرین، مریم و شکر بررسی می شوند. یافته ها نشان می دهد این زنان با سرمایه های چهارگانه ای که در اختیار دارند، در میدان های گوناگون، کنشگری دارند و در بخش مسلط میدان ها حضور می یابند؛ اما به دلیل نامتوازن بودن سرمایه ها و ناکارآمدی درکاربست آنها، به جز شیرین هیچ یک توفیق پایداری نمی یابد. 
۲.

تحلیل رابطه ساختاری هفت پیکر با نگاره های گنبد های زرد و سبز و سرخ هفت پیکر از نسخه مصوّر خمسه نظامی موجود در مدرسه عالی شهید مطهری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادب فارسی دانشگاه آزاد سنندج سال ۱۵ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۵۵ 177 - 199

کلید واژه ها: نگاره ساختار هفت پیکر هفت گنبد نسخه مصور مدرسه شهید مطهری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 402 تعداد دانلود : 963
سه نگاره مربوط به گنبدهای زرد و سبز و سرخ در منظومه هفت پیکر از نسخه خطی مصور خمسه نظامی موجود در کتابخانه مدرسه عالی شهید مطهری، چنان به یکدیگر شبیهند که به صورت برگردان یکدیگر دیده می شوند. هدف این پژوهش آن است که علت این شباهت را در ارتباط با متن منظومه نشان دهد. در روش نقد ساختارگرایانه، منظومه داستانی هفت پیکر، از واحد روایی واحدی برخوردار است که این ساختار روایی واحد، در کل منظومه به ویژه هفت گنبد تکرار می شود و این واحد روایی تکرارشونده، حامل پیام داستان هفت پیکر، یعنی بن مایه آزمون و تکامل معنوی بهرام گور است. با فرض این که تکرار ساختار نگاره ها و مشابهت ساختاری آن ها با تکرار بن مایه داستان در ساختار واحد متن هفت پیکر، ارتباط دارد، اجزای نگاره های مذکور با شاخصه های ساختاری منظومه هفت پیکر در داستان های هفت گنبد، مطابقت داده می شود و ارتباط نگاره های مربوط به گنبدهای زرد و سبز و سرخ در نسخه مذکور با مفهوم داستانی منظومه، به روش توصیفی- تحلیلی بررسی می گردد، تا به چرایی مشابهت در ساختار این نگاره ها و منظور نگارگر از این طراحی پی ببرد و نتیجه می گیرد، نگارگر با وقوف به پیام منظومه، هم در جهت انتقال پیام منظومه و تاکید بر آن، این نگاره ها را مشابه طراحی نموده و هم برای نشان دادن عظمت دربار صفوی، مقطع آغازین هر گنبد را در سه نگاره، تکرار کرده تا شوکت دربار را تصویر نماید.
۳.

تحلیل کارکرد تعلیمی روان شناختی کهن الگوی «جهان» در اشعار ناصرخسرو بر پایه نظریه ژیلبر دوران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ادبیات تعلیمی سال چهاردهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۵۳ 21-57

کلید واژه ها: شعر تعلیمی کهن الگو جهان ناصرخسرو قبادیانی ژیلبر دوران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 982 تعداد دانلود : 441
کهن الگوی «جهان» از جمله قدیمی ترین تصاویری است که از ابتدای شعر فارسی در شعر برخی شاعران وجود داشته و تا اواخر قرن هشتم بازتاب یافته است. تصویری که ناصرخسرو در ارتباط خود با جهان ترسیم کرده ، عمدتاً حائز صفات ناپسندی همچون ناسازگاری و دشمنی و کینه جویی و... بوده است. وی از جمله شاعرانی است که با چشم انداز تعلیمی و با هدف برحذر داشتن انسان از دلبستگی به جهان و گوشزد کردن آفات و خطرات آن، به وفور از این کهن الگو در شعر خود بهره می برد و از طریق «امر به معروف» و تمرکز بر «نهی از منکر» صفات منفی جهان را به نمایش می گذارد و آن ها را در ساختار تخیلات و منظومه فکری تعلیمی خود به کار می گیرد. این مقاله بر آن است تا با بهره گیری از آراء ژیلبر دوران، نظریه پرداز و انسان شناس مشهور فرانسوی، در زمینه ساختار تخیلات، نشان دهد بین مفهوم روان شناختی گذر زمان و نزدیک شدن به مرگ و واکنش شاعر در مهار زمان، ارتباط مستقیم و تنگاتنگی وجود دارد و آفرینش تصاویر تعلیمی از سوی شاعر، اساساً نوعی جدال برای کنترل زمان و رهایی از مرگ و ترس ناشی از آن است و بسامد این گونه تصاویر در دیوان ناصرخسرو، اثبات کننده این موضوع است که ترس از گذر زمان در وجود شاعر رخنه کرده و منجر به خلق ایماژهایی شده که اغلب به صورت پند و اندرز در کلامش آمده است. نکته ای که در نظریه دوران مغفول مانده و این مقاله به آن توجه داشته، تبیین و تحلیل جنسیت مؤنث در شکل گیری تصویر کهن الگوی جهان بوده است.
۴.

شرح کانون و نوع روایت نگاره های نسخ مصور هفت پیکر نظامی در رابطه با متن آن

نویسنده:
منبع: مطالعات زبان و ادبیات غنایی سال دوازدهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۴۴ 26 - 40

کلید واژه ها: خمسه نظامی هفت پیکر نسخه خطی مصور نگاره رابطه متن و تصویر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 805 تعداد دانلود : 251
خمسه نظامی، از منظومه هایی است که در طول تاریخ، نسخ متعددی از آن، به صورت مصور و غیرمصور تهیه شده است. به خاطر رابطه متن منظومه و نگاره ها، نسخ مصور علاوه بر متن منظومه، بار معنایی حاصل از نگاره ها را نیز در خود جای داده است. این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی به شناساندن نگاره های نسخ هفت پیکر در مجموعه ای از نسخ برگزیده خمسه نظامی با عناوین: دانشگاه تهران با کد 5179، مدرسه عالی شهید مطهری با کد 400، کتابخانه کنگره آمریکا، کاخ گلستان با کد 1951، مجلس شورای اسلامی با کد 930، کتابخانه ملی با کد 15275-5 و کد 3058256 از کتابخانه دیجیتال مربوط می پردازد. با توجه به رابطه متن منظومه و نگاره، در نسخ مصور، آگاهی از تعداد و موضوع نگاره ها و مقطع قرار گرفتن آن ها در متن و کانون روایت و نوع روایت آنها گام ارزشمندی برای آغاز تحقیقات بعدی در این زمینه است. پژوهش حاضر نشان می دهد، در نسخ مصور بررسی شده، بهرام گور محور اصلی روایت نگاره هاست و بیشترین بسامد آن مربوط به حضور بهرام گور در هفت گنبد است و در ترسیم نگاره ها، نگارگر کاملاً تابع متن نیست.
۵.

تحلیل تأثیر اسوه های دفاع مقدس در شعر شاعران اصفهانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ادبیات پایداری سال چهاردهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲۶ 51 - 74

کلید واژه ها: دفاع مقدس شاعران اصفهان اسوه تأثیر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 412 تعداد دانلود : 755
ادبیات دفاع مقدّس بدون شک دارای ویژگی هایی است که به عنوان یک گونه ادبی خاص از سایر انواع ادبی متمایز می شود. بررسی و تحلیل اشعار این گونه از نظرگاه های مختلف حائز اهمیّت است. اصفهان از جمله شهرهایی است که طلایه دار جنگ بوده و نقش آفرینی های اصفهانی ها در جنگ بر کسی پوشیده نیست. شعرای اصفهان نیز از این پشتوانه معنوی بهره برده و آثار هنری برجست های خلق کرده اند. شهدای والامقام به عنوان اسوه های بارز دفاع مقدّس نقش و تأثیر بسزایی در شعر پایداری اصفهان ایفا می کنند و شاعران متعهّد اصفهانی با ذکر نام اسوه های پاک و دلاور دفاع مقدّس در اشعار خود از این شخصیّت ها برای بیان افکار و اندیشه های خود استفاده کرده و تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم شگرف آنان را بازگو کرده اند. در این پژوهش که به روش توصیفی-تحلیلی انجام شده،  تأثیر و نقش اسوه های دفاع مقدّس در شعر شاعران اصفهان در ابعاد گوناگون نشان داده می شود. نتایج حاصل از تحقیق، این تأثیرات را شامل می شود: حفظ و احیای هویّت های مذهبی، ملّی و تاریخی، ایجاد انگیزه و تهییج احساسات، پاسداری از کیان، استقلال و افتخارات میهنی و ملّی، منش دینی و اسلامی اسوه های دفاع مقدّس با تأثیرپذیری از اسوه های دینی، الگوبرداری جوانان و هشدار و آگاهی بخشی به آنها و التزام به نوعی عرفان عاشقانه.
۶.

تحلیل سلطه شناسی عشق در منظومه لیلی و مجنون نظامی بر اساس دیدگاه جامعه شناسی لوکاچ، بوردیو و آدورنو(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: جستارنامه ادبیات تطبیقی سال ششم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱۹ 85 - 107

کلید واژه ها: سلطه شناسی عشق پایگاه طبقاتی عشاق عینیات و ذهنیات لیلی و مجنون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 877 تعداد دانلود : 963
فرضیه سلطه شناسی عاشق و معشوق بر یکدیگر، برآیند روی کرد جامعه شناختی نظریه پردازی مانند جورج لوکاچ، پی یر بوردیو و تئودور آدورنو در مقوله عشق است. در این مقاله، بنا براین است که از طریق خوانش عناصر جامعه شناختی ذی ربط با عشق، به وضعیت سلطه، علل و پیامدهای آن در عاشقانگی لیلی و مجنون نظامی گنجوی بپردازیم. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی است، این تحقیق آشکار ساخت که عشق با جدال دیگرخواهی دو کودک تا نوجوانی و جوانی، در جغرافیایی صورت گرفته و عینیات، ذهنیات و عادت واره ها و پایگاه اجتماعی، بر سلسله مراتب رفتاری عشاق حاکم گشته است، نه اراده آن ها وحدت جمع و سلطه-؛ در تفکر عشاق رسوخ کرده و همبستگی های مردمی با لیلی و مجنون، نتوانسته است از پس نظام قبیلگی برآید. جامعه شناختی رفتار آن ها نشان داد که سلطه مردانه به عنوان یک افزوده و متغیر، گه گاه لیلی را سلطه پذیر کرده اما نیروی معشوقگی در اغلب اوقات تعادل سلطه را به نفع لیلی بر هم زده است و در نهایت عینیات و ذهنیات جامعه، متغیر فعال و طبقاتی دیگری را به نام ابن سلام وارد داستان کرده تا عشق ناکام، که دلخواه ذهنیات جامعه است سوزناک و اثرگذارتر بر فضای داستان سیطره یابد.  
۷.

معرفی اثری ناشناخته در سیره نبوی: متمّم السّیر فی فضیله خیر البشر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: متن شناسی ادب فارسی سال چهاردهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۵۵) 71 - 83

کلید واژه ها: سیره نویسی متمم السیر عبدالعزیز محیی الحصاری مجلس نویسی قرن نهم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 152 تعداد دانلود : 941
عبدالعزیز ملقّب به محیی الحصاری یکی از سیره نویسان نبوی است که در ابتدای قرن نهم می زیسته و در هیچ یک از مراجع و مآخذ، اسمی از او نیامده است. او صاحب اثری به نام متمم السیر فی فضیله خیر البشر است. این کتاب را می توان کتابی تاریخی نیز به شمار آورد؛ زیرا مؤلف افزون بر شرح صفات ظاهری و معنوی رسول و حتی نام بردن از فهرست دقیق اموال و دارایی ایشان و نقل برخی از سخنان آن حضرت، وقایع صدر اسلام را از سال اول تا به خلافت رسیدن امام علی (ع) به طور دقیق و مفصّل بیان کرده است. مؤلف در مقدمه یادآور شده که اثر خود را در دوازده روز نوشته است؛ بنابراین بخش بندی کتاب در دوازده مجلس است. هر مجلس دربرگیرنده یک خطبه عربی و ترجمه فارسی آن است و در آخر خطبه نیز آیه ای نقل شده است که موضوع مجلس در شرح و توضیح آن آیه است. از این اثر، یک نسخه در کتابخانه نور عثمانیه به شماره 2854 نگهداری می شود. این اثر تصحیح شده است و در این پژوهش، با روش توصیفی تحلیلی، به معرفی و گزارش ارزش های این متن و ساختار و محتوای آن پرداخته می شود. این اثر دربردارنده همه وجوه زندگانی پیامبر (ص) و تاریخ صدر اسلام و نیز ویژگی های لغوی و اطلاعات واژه شناسی است و همین بیانگر اهمیت آن است؛ نیز اثری تفسیری، تاریخی، اخلاقی و اعتقادی است که در ذکر مطالب آن به منابع مختلف همراه با نقد آنها استناد شده است. قدمت اثر و منحصربه فردبودن آن نیز بر اهمیت آن افزوده است.
۸.

تحلیل داستان رستم و سهراب در شاهنامه و پویانماییِ کیانوش دالوند بر اساس الگوی اقتباسِ ریچارد کریوولن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ادب حماسی سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۳۱ 191 - 223

کلید واژه ها: شاهنامه تراژدی رستم و سهراب پویانمایی الگوی اقتباس کریوولن کیانوش دالوند

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 372 تعداد دانلود : 81
از داستان رستم و سهراب، به دلیل بهره مندی از عناصر دراماتیک و جذّابیت های داستانی، تاکنون نمایش نامه، اُپرا و فیلم نامه هایی بسیار اقتباس شده است. این داستان از برجسته ترین و تأمل برانگیزترین داستان های شاهنامه است ک ه در آن پدر و پسر به حکم سرنوشت، در ب راب ر یک دیگر قرار می گیرند. یکی از این اقتباس ها، پویانمایی «رستم و سهراب» به کارگردانی کیانوش دالوند در سال ۱۳۹۲ است. ازآن جاکه ساخت پویانمایی در کشور ما ن وپاست و نی از ب ه زیرساخت هایی دارد که به اعتقاد نویسندگانِ این جستار مهم ترین آن فیلم نامه است؛ لذا بر آن شدیم تا فیلم نامه این پویانمایی را با معیارهای کتاب چگونه از هر چیزی فیلم نامه اقتباس کنیم؟ اثر ریچارد کریوولن که مهم ترین مرجع نگارش فیلم نامه های اقتباسی است، مقایسه کنیم تا به هدف این پژوهش که کمک به نگارش اصولی و یافتن لغزش های فیلم نامه های اقتباسی از آثار کهن ادبیات این مرزوبوم است، بر اساس نمونه موردی حاضر دست یابیم. از این منظر با مقایسه اصل داستان در شاهنامه و پویانمایی، این نتیجه به دست آمده است که متن شاهنامه منطبق با الگوی ساختاری- محتوایی کریوولن است؛ ولی فیلم نامه پویانمایی اقتباسی، کم و کاستی هایی دارد که عبارت است از: نپرداختن به تبیین نوع اقتباس، در نظر نگرفتن روح داستان، تغییر ناگهانی پایان داستان بدون فراهم آمدن زمینه های آن از پیش، تغییر درون مایه اثر، عدم معرفی آفریننده داستان. ضمن این که با این دگرگونی، اثر را از ژانر اصلی حماسی-تراژدی خود خارج کرده، باعث ایجاد شبهه نوعی تحریف در داستانی چنین محبوب شده است.
۹.

تحلیل موضوع و کارکرد اشعار میان متنی در متون ادبیات عامه با تکیه بر داستان های محبوب القلوب میرزا برخوردار فراهی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: کاوش نامه زبان و ادبیات فارسی سال ۲۲ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۵۱ 103 - 134

کلید واژه ها: محبوب القلوب میرزابرخوردار فراهی اشعار میان متنی داستان عامیانه صفویه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 42 تعداد دانلود : 828
محبوب القلوب تألیف میرزا برخوردار بن محمود ترکمان فراهی از آثار داستانی عامیانه عصر صفویست. شامل داستان های اخلاقی، اجتماعی، اندرزی، آموزنده، عاشقانه و از نظر ساختار روایی مانند کلیله و دمنه حکایت در حکایت است. در این مقاله این اثر با توجه به اشعاری که در خلال متن درج و تضمین شده اند از لحاظ موضوع و کارکرد آن در نثر داستان بررسی و تحلیل گردیده است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی و بر پایه منابع کتابخانه ای است. مجموع اشعار بهکاررفته در متن داستان استخراج گردیده و با توجه به محتوای اشعار و کیفیت ارتباط و پیوستگی آنها با متن داستان بررسی و تحلیل شده اند. دستاورد پژوهش اینست که موضوعات این اشعار با توجه به محتوای داستان به شش دسته طبقه بندی می شود که بر اساس میزان کاربرد به ترتیب موضوع اخلاق، توصیف، اندرز و حکمت، عشق، دعا، مدح بیشترین بسامد را دارند. این آمار بیانگر اینست که داستانهای عامیانه اهداف تعلیمی و پرورشی دارند و صرفا جنبه سرگرم کنندگی ندارند. به لحاظ کیفیت ارتباط اشعار با متن داستان چهار نقش یا کارکرد استنباط شده است: تأیید، تأکید، تکمیل، توصیف. ابیاتی که نقش تکمیل داستان را دارند با 23/52 درصد بالاترین میزان را به خود اختصاص داده اند و در رتبه دوم ابی ات با کارکرد توصیف 16/20 درص د و ابی ات با کارکرد تأکید 16/17درصد در رتبه س وم و ابیات با کارکرد تأیید با 46/10 درصد در مرتبه چه ارم قرار می گیرند. ابیاتی نیزکه ضرب المثل شده اند 63/24درصد از کل ابیات را تشکیل می دهند.
۱۰.

تحلیل چگونگی بازتاب مفاهیم رمزگونه داستان گنبد سیاه هفت پیکر در نگاره نسخه مصور خمسه نظامی مدرسه عالی شهید مطهری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فنون ادبی سال سیزدهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ (پیاپی ۳۶) 49 - 64

کلید واژه ها: هفت پیکر نظامی نگاره نماد گنبد سیاه نسخه مصور

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 463 تعداد دانلود : 818
در نسخ مصور، متن ادبی مبنا و پایه شکل گیری نگاره هاست و نگارگر برای انتقال مفاهیم از متن ادبی به تصویر، از ابزارهای گوناگونی استفاده می کند و نمادگرایی از مؤثرترین ابزارهای انتقال معنا برای هنرمندان ایرانی بوده است. بنابر رمزگونه و تمثیلی بودن بنیان های متافیزیکی نهفته در هفت پیکر نظامی، نگاره ها هم برای انتقال این مفاهیم به مخاطب، می توانند از این زبان رمزی و استعاری تبعیت کنند. این پژوهش، براساس روش توصیفی- تحلیلی به چگونگی انعکاس مفاهیم رمزگونه و پنهانی داستان گنبد سیاه هفت پیکر در نگاره مربوط به نسخه مصور خمسه نظامی متعلق به مدرسه عالی شهید مطهری پرداخته است. نتیجه مطالعه این است که نمادهایی که در نگاره براساس مفاهیم نمادین متن منظومه انعکاس یافته اند، به منظور انتقال پیام اصلی داستان گزینش شده اند؛ ولی تابع صرف متن ادبی مربوط نیستند و گزینش نمادها در نگاره مربوط با تناسبات فرهنگی زمان خود نیز ارتباط دارد.
۱۱.

تحلیل و بررسی الگوهای بازنویسی و عناصر حکایات مرزبان نامه و مقایسه آن در سه اثر از «آذر یزدی، نجفی و لطفعلی»

نویسنده:
منبع: مطالعات داستانی سال هفتم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۱۹) 105 - 122

کلید واژه ها: مرزبان نامه بازنویسی عناصر داستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 796 تعداد دانلود : 308
مرزبان نامه به عنوان یکی از ارزشمندترین آثار کلاسیک، دربردارنده حکایت ها و قصه هایی است که علاوه بر ارزش تعلیمی و اخلاقی آن، بازتاب فرهنگ و تمدن کهن ایران بزرگ ماست. نکات گرانقدر و آموزنده این کتاب می تواند فرا راه تمامی طبقات اجتماع از کودک تا پیر باشد اما نثر فنّی و تا حدی مصنوع آن مانع بزرگی در رسیدن به آن مفاهیم است که باعث توجه بازنویسان به این کتاب شده است؛ در این پژوهش سه اثر بازنویسی شده از مهدی آذریزدی، مریم لطفعلی و عبدالمجید نجفی مورد بررسی قرار گرفته است و ضمن سنجش این آثار، سعی گردیده، عناصر داستانی آنها و االگوهای یک بازنویسی خلّاق مورد ارزیابی قرار گیرد تا در نتیجه، االگوی مناسبی برای بازنویسی این کتاب فخیم ارائه گردد. در این آثار، گاهی بازنویسان توانسته اند، پیرنگ حکایت ها و شخصیت پردازی را تقویت نمایند ، هم چنین لحن را نیز مناسب با مخاطبان تغییردهند. در مورد زاویه دید و درون مایه - جز در مواردی نادر- تغییر خاصی به وجود نیامده است. از میان این بازنویسان، متن مریم لطفعلی با کمترین خلّاقیت بیشترین شباهت را به متن اصلی دارد و متن مهدی آذریزدی و عبدالمجید نجفی به ترتیب اهمیت، در تقویت و به روز رسانی حکایت ها موفق تر بوده اند.
۱۲.

تحلیل کهن الگوی «زن گیتی» در اشعار ناصرخسرو قبادیانی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: زبان و ادب فارسی دانشگاه آزاد سنندج سال دوازدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۴۴ 1 - 35

کلید واژه ها: کهن الگو زن گیتی ناصرخسرو قبادیانی صورخیال

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 932 تعداد دانلود : 16
کهن الگوی «زن گیتی» ازجمله قدیم ترین تصاویری است که از ابتدای شعر فارسی در شعر شاعرانی چون رودکی، فردوسی، منوچهری، ناصرخسرو و خاقانی وجود داشته و تا اواخر قرن هشتم ادامه داشته است. ناصرخسرو ازجمله شاعرانی است که به وفور از این کهن الگو در شعر خود بهره می برد و عمدتاً صفات منفی مشترکی را میان زن و گیتی به نمایش می گذارد و آن ها را در ساختار تخیلات خود به کار می گیرد. عمده ترین این صفات عبارت اند از: غداری، گنده پیری، دیوکرداری، جادوگری، بی وفایی، نامهربانی، سفلگی، بدخویی، دورویی، گربه صفتی، زنگ رنگی، زال شکلی، رعنایی، شوی کشی، فاحشگی و گنگی. این مقاله به تحلیل ساختار کهن الگوی زن گیتی در شعر ناصرخسرو قبادیانی می پردازد و تغییر و تحولات و کیفیت و کمیت های تصویرسازی های این کهن الگو را در اشعار این شاعر مشهور سبک خراسانی بررسی می کند و تأثیر این نوع ساختار تخیلی را در روند شاعرانگی و اندیشه این فرزانه یمگانی نمایان می سازد. نوشتار حاضر نشان می دهد تصویر زن گیتی پیش از ناصرخسرو، در فرهنگ ها و آیین های سرزمین های دیگر هم بازتاب داشته است. سختی ها و دشواری ها زندگی فردی و اجتماعی ناصرخسرو، فرار از زمان و ترس از مرگ، منجر به پیدایش این کهن الگو شده است.
۱۳.

موضوع و کارکرد اشعار پراکنده در داستان های عامه فارسی؛ مطالعه موردی: داستان بوستان خیال(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ و ادبیات عامه سال هشتم آذر و دی ۱۳۹۹ شماره ۳۵ 221-250

کلید واژه ها: داستان های عامیانه بوستان خیال خیال احمد آبادی استشهاد صفویه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 92 تعداد دانلود : 774
اهمیت قصه های عامه بر کسی پوشیده نیست. این قصه ها روایت های شفاهی بوده که بعدها مکتوب شده اند و از نظر نثر داستانی و ساختار متنی اهمیت دارند. دوره صفوی از نظر اشتمال بر تعداد بسیاری از این داستان ها شایان توجه است. از نظر سبکی درآمیختگی نظم و نثر از ویژگی های نثر داستانی این دوره است. اشعار فراوانی در نثر داستانی دیده می شود که قابلیت تحقیق دارد. از این رو، در این پژوهش از میان داستان های عامه عصر صفوی داستان بوستان خیال یکی از بلند ترین داستان های عامه تألیف میرمحمدتقی الجعفری الحسینی مشهور به خیال احمدآبادی شاعر و داستان پرداز قرن دوازدهم هجری در شبه قاره هند برگزیده شد. هدف این پژوهش تحلیل اشعار پراکنده در این داستان است که براساس موارد زیر تحلیل می شود: 1. بررسی موضوعات شعری و تنوع به کارگیری آن ها در خلال داستان، 2. چگونگی به کارگیری این اشعار در خلال متن و ارتباط آن ها با متن داستان، 3. شناسایی سرایندگان اشعار. روش تحقیق کیفی و کمی و توصیفی تحلیلی است. یافته های پژوهش در بخش موضوع بیانگر این است که به ترتیب موضوعات توصیفی، عاشقانه، اندرزی، اجتماعی، انتقادی، حماسی، دعایی، اعتقادی و مدحی بیشترین تا کم ترین بسامد را دارند و بر اساس کارکرد می توان چگونگی به کارگیری اشعار را در ارتباط با نثر داستان در چهار بخش تأیید، تأکید، تکمیل و توصیف قرار داد که در بخش تکمیل با 55 درصد، توصیف 33 درصد، تأکید 9 درصد و تأیید 2 درصد به ترتیب بیشترین تا کم ترین میزان را دارا هستند. کوشش داستان پرداز بیشتر در به کارگیری اشعار شاعرانی چون صائب، سعدی، حافظ، جامی، مولوی، فردوسی، نظامی، عطار و... است.
۱۴.

نقش تمثیل در بیان فلسفه برخی عبادات و مستحبات در معارف بهاء ولد

نویسنده:
منبع: تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی دوره ۱۲ پاییز ۱۳۹۹ شماره ۴۵ 53 - 74

کلید واژه ها: معارف بهاءولد تمثیل عبادت و مستحبات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 576 تعداد دانلود : 270
تمثیل یکی از ابزارهای بلاغت در انتقال مفاهیم عقلی است. بهاء ولد در «معارف» با بهره گیری از این عنصر تصویرساز، توانسته نثر ساده را به نثری شاعرانه بدل کند. در این پژوهش به شیوه تحلیلی- کتابخانه ای به بررسی نقش تمثیل در روشن کردن فلسفه برخی از عبادات همچون نماز، روزه ...؛ و نیز برخی اذکار و مستحبات در کتاب معارف پرداخته، همین مضامین را در کتاب هایی نظیر کشف المحجوب، فیه مافیه، کیمیای سعادت و مرصادالعباد هم دنبال کرده ایم. نتایج این بررسی نشان می دهد مهمترین فریضه در «معارف»، نماز است که به سه بخش اذان، وضو و اذکار نماز تقسیم شده و بیشترین میزان تمثیل در نماز و آداب آن به کار رفته است، که 7 مورد آن به نماز و اذکار، 4 مورد به وضو، و 1 مورد به اذان اختصاص دارد. پس از نماز،  نهی از منکر با هفت تمثیل در جایگاه دوم قرار دارد. حج و روزه به یک اندازه و با 3 تمثیل در مرتبه سوم هستند. فضیلت ماه رجب هم برای بهاءولد جایگاه قابل توجهی دارد که در معرفی ارزش آن، به 7 تمثیل پرداخته است. گفتنی است تمثیل های معارف همه بر پایه تشبیهات حسی تازه استوارند و کمتر کلیشه ای هستند، برای همین، با تمثیل های بهاءولد، لذت درک فرائض و واجبات برای مخاطب بیشتر می شود، بی آنکه سعی در اجبار و تفهیم داشته باشد.
۱۵.

مقایسه تطبیقی هنجارگریزی و شگردهای کاربرد آن در شعر فرخی یزدی، عارف قزوینی و میرزاده عشقی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: جستارنامه ادبیات تطبیقی سال چهارم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱۴ 95 - 120

کلید واژه ها: ساختار صرفی شعر مشروطه عارف قزوینی فرخی یزدی میرزاده عشقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 418 تعداد دانلود : 127
نهضت مشروطه، با ایجاد تغییرات اساسی در تمامی ساختار جامعه، ادبیات دوره قاجار را متحوّل ساخت. عواملی چون ارتباط با دنیای غرب، سفرنامه ها، تأسیس مدارس جدید، ترجمه آثار غربی، مطبوعات و غیره. زمینه های تجددطلبی ایرانیان را فراهم کرد و این تجددخواهی در آثار دوره مشروطه به لحاظ زبانی، ادبی و محتوایی تأثیر گذاشت و مهم ترین تغییرات سبکی را در پی داشت. در این پژوهش که به شیوه توصیفی-تحلیلی و روش کتاب خانه ای است؛ مطالبی در مورد اوضاع اجتماعی و ادبی، شعر مشروطه و شاعران مورد بحث (فرخی، عارف و میرزاده عشقی) بیان شده و در ادامه ویژگی های سبکی، دستوری و ساختار صرفی این شاعران، مورد بررسی قرار می گیرد. در بخش صرف به تجزیه و تحلیل واژگان پرداخته شده است. پژوهش در ساختار دستوری شعر مشروطه از این جهت حائز اهمی ت اس ت ک ه از سویی شعر مشروطه زمینه را برای تغییر محتوایی و ساختاری فراهم نمود و بعد از این دوره، جنبشی در شعر ایجاد شد و آن آغاز شعر نیمایی بود و از سویی دیگر شاعران عصر مشروطه و بعد از آن تحت تأثیر ترجمه با آثار منثور و منظوم اروپا آشنا شدند و از یکدیگر تأثیر پذیرفتند. با ذکر شواهد و نمونه هایی از آثار این شاعران به این نتیجه      می رسیم که عامیانه گرایی در شعر مشروطه، بسامد بالایی دارد و اگرچه شاعران داعیه تجدد و نوگرایی را در ادبیات به ویژه شعر دارند؛ اما هنوز کهنه گرایی در آثارشان دیده می شود و با قواعد دستوری آشنایی کافی ندارند؛ لذا غلط های نحوی و زبانی در اشعارشان به وفور دیده می شود
۱۶.

اندیشه های عرفانی گهلوی در شرح محبت نامه جامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: عرفان اسلامی سال ۱۶ بهار ۱۳۹۹ شماره ۶۳ 193 - 214

کلید واژه ها: محمدبن غلام گهلوی اندیشهاجتماعی اندیشهاخلاقی اندیشهعرفانی شرح محبت نامه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 847 تعداد دانلود : 771
شرح محبت نامه جامی اثر محمدبن غلام بن محمدگهلوی، از نویسندگان شبه قاره هند در اوایل قرن سیزدهم هجری است. اگرچه از آثار دست دوم فارسی است اما به دلیل داشتن دانش و اطلاعات عرفانی حائز اهمیت است. در شرح محبت نامه جامی، جوهر و روح تعلیم صوفیه انعکاس دارد. آنچه از این نسخه استنباط می شود شارح محبت نامه نه تنها مردم را به انزواطلبی و دوری از اجتماع و مدنیّت ترغیب نکرده است بلکه به عکس در ساماندهی حیات بشری و حدومرز حضور مدنّی انسان ها در جامعه انسانی توجه داشته است. او افقی وسیع تر به نام خدمت و شفقت بر خلق پیش روی آدمیان می گشاید. افکار گهلوی از جامی نشأت گرفته است. او در مقدمه شرح محبت نامه بیان می کند که دل سراپرده عشق است و آن دلی که از عشق بی بهره است جسمی بی حیات است و جهان و هرچه در اوست از نفحه عشق آفریده شده است. این پژوهش با هدف تبیین جایگاه و تأکید بر اهمیت شناخت شرح محبت نامه جامی در ادب فارسی، نخست به معرفی کوتاهی از این اثر و موضوع آن پرداخته، سپس به جستجوی اندیشه های عرفانی و اجتماعی محمدبن غلام گهلوی و بازیابی این اندیشه ها در عرصه ها و حوزه های گوناگون می پردازد.
۱۷.

تبیین نقش هنجار گریزی در شعر در شعر فرخی یزدی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبانشناخت سال یازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۲۲)

کلید واژه ها: زبان شناسی هنجار گریزی دستوری برجسته سازی شعر مشروطه فرخی یزدی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 331 تعداد دانلود : 997
هنجار گریزی یکی از مؤثرترین روش های برجستگی زبان و آشنازدایی در شعر است که همواره شاعران از آن استفاده کرده اند. تکامل و ادبیّت زبان شعر با فراروی از قاعده های زبان معیار و بهره مندی از ساخته ای غیرمتعارف تحقق می پذیرد و در اثر تکرار یک ویژگی بارز در طرز بیان شاعرانه به تشخیص و هویّت سبکی نیز بدل می شود. یکی از انواع هنجارگریزی هایی که شاعر به مدد آن به آفرینش و خلاقیت اثر ادبی دست می یازد، هنجار گریزی دستوری است که در شعر فرخی نیز به ویژگی پرتکرار اشعار وی تبدیل شده است؛ بنابراین، آنچه در این پژوهش مورد بررسی قرار می گیرد؛ تبیین نقش هنجار گریزی در شعر فرخی به روش مطالعه متن و تحلیل محتوا با بهره جستن از چارچوبی کیفی – توصیفی در اشعار فرخی است. دستاورد مقاله، گویای این مهم است که اولاً برجسته سازی در حوزه دستوری زبان با طرز چیدمان جملات، درهم ریختن نظم جهت مندانه واژگان در محور هم نشینی و همچنین بینش خلاقانه وی در دخل و تصرّف ساز و کارهای زبانی، حرکت تعالی گرایانه زبان شعری فرخی را نشان می دهد و دو دیگر اینکه در بین هنجارگریزی های دستوری بررسی شده، بیشترین برجستگی ها در حوزه افعال روی داده است.
۱۸.

جایگاه صور خیال در آموزه های اخلاقیِ معارف بهاء ولد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ادبیات تعلیمی سال دوازدهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۴۶ 52 - 80

کلید واژه ها: بهاء ولد معارف تعلیم اخلاق صور خیال

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 467 تعداد دانلود : 78
کتاب معارف ، اثر بهاء ولد، عارف و واعظ نامدار بلخ و پدر مولانا جلال الدین، یکی از متون ارزشمند عرفانی در زبان فارسی است که به سبب داشتن نثری شیوا، هنری، زبان شاعرانه و نیز برخورداری از صور خیال، از جایگاه خاصی در میان همتایان خود برخوردار است. اگرچه تعالیم موجود در کتاب معارف ، به دو بخش تعالیم دینی و تربیتی تقسیم می شوند، در اینجا از ذکر تعالیم بارز عرفانی با رویکرد آخرتی خودداری می شود. در نتیجه، توجه مقاله حاضر به نکات تربیتی و اخلاقی معارف و سعی در نشان دادن جنبه های زیبایی و خیال انگیز این تعالیم بوده است. نتایج این بررسی نشان می دهد آموزه های اخلاقی و تربیتی در کتاب معارف یا جنبه امری دارند یا بازدارنده هستند، که در این میان، فراوانی آموزه های ایجابی از بازدارنده بیشتر است. بیشترین صور خیال هم به تشبیه و سپس تمثیل اختصاص دارد که در بخش آموزه های سلبی، در پرهیز از طمع، پرهیز از کبر و دوری از همنشین بد، و در بخش آموزه های ایجابی، در توصیه به صبر و رفتار درست با زنان بیشترین کاربرد و تکرار را داشته است.
۱۹.

بررسی تطبیقی رمان های نوزده هشتاد و چهار، و بهشت خاکستری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبیات تطبیقی سال چهاردهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۵۳ 33 - 59

کلید واژه ها: رمان نوزده هشتاد و چهار بهشت خاکستری توتالیتاریسم نظارت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 218 تعداد دانلود : 851
نظارت، به عنوان رکن اصلی نظام های اجتماعی مدرن، مفهومی است که شهروند را به وضعیت تابع تبدیل می کند. این تابعیت نه به عنوان سیستمی که باید همواره کنترل شود، بلکه به عنوان ساختاری عمل می کند که شهروندان را به سوژه های خود نظارتی تبدیل می کند. نشان دادن این وجه ویران گر نظام های اجتماعی مدرن، همواره وظیفه جامعه شناسان تلقی شده است. مقاله حاضر بر آن است که با روش تحلیل محتوا، دلالت ضمنی متون دوگانه فوق و قرابت ها و تفاوت های آن ها را با یکدیگر نشان دهد. نتیجه پژوهش این است که هر دو رمان، انتقادی علیه توتالیتاریسم برآمده از عقلانیّت ابزاری هستند که آگاهانه یا غیرآگاهانه مؤلّفه های انقیاد، نظارت و مراقبت نظام های حادّ عقلانی را در خود لحاظ کرده و آن را به عنوان خراب آبادی مدرن به تصویر کشیده اند.
۲۰.

عناصر داستانی موجود در قصه های عامیانه و قابلیت آن برای پویانمایی (با تأکید بر قصّه های مشدی گلین خانم)

نویسنده:
منبع: مطالعات داستانی سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۱۷) 145 - 162

کلید واژه ها: پویانمایی قصه های عامیانه گلین خانم فانتزی عناصر دراماتیک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 509 تعداد دانلود : 359
قصه های عامیانه، مملو از ماجرا هایی است که ساختار روایی و داستانی مناسبی دارند و بیشتر عناصر دراماتیک و نمایشی مناسب جهت تبدیل به فیلم نامه و ساخت پویانمایی را نیز دارا هستند. در این پژوهش، با روش تحلیل محتوا، عناصر روایی و داستانی موجود در قصّه های عامیانه و متن منتخب یعنی قصّه های مشدی گلین خانم نشان داده شده-است؛ در این قصه ها انواع خاصی از شخصیت دیده می شود و عناصری از قبیل کشمکش، گفت وگو، بحران، گره-افکنی، تعلیق و فضاسازی های فانتزی و خیالی، نمود بارزی دارد و زمینه مناسبی را برای اقتباس فیلم نامه از آن فراهم می نماید؛ علاوه بر آن در مبحثی جادو و فانتزی و ارزش آن برای پویانمایی مطرح شده است. نیز دریافته ایم که عناصر فانتزی در این قصه ها فراوان است که باعث استفاده بهتر فیلم نامه نویس از این گونه خاص می شود و می توان با اقتباس از این قصه ها که مملو از مایه های فرهنگ کهن ایرانی است، بین پویانمایی و فرهنگ ایرانی ارتباط برقرار نمود.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان