مطالعات جغرافیایی مناطق کوهستانی

امروزه مدیریت شهری تحول یافته است، و شهرها برای رفاه و آسایش بیشتر شهروندان مدیریت می شوند. مدیریت شهری، نقش مهمی در موفقیت برنامه ها و طرح های توسعه شهری، به عهده دارد. این موضوع، به خصوص در ارتباط با توسعه پایدار بیشتر اهمیت می یابد، در این راستا، شهرها به علت دارا بودن جاذبه های طبیعی، تاریخی و .. از مقاصد گردشگری محسوب می شوند، که آثار مثبت و منفی اقتصادی و اجتماعی و ... را به دنبال دارد، برای ایجاد تعادل در این زمینه، لازم است الزامات مدیریتی برای توسعه گردشگری فراهم گردد تا زمینه ای را برای پایداری شهر فراهم نماید. در این راستا، هدف پژوهش حاضر، تبیین الزامات مدیریتی برای توسعه گردشگری و نقش آن در پایداری شهر همدان می باشد. پژوهش حاضر از نظر هدف، بنیادی و کاربردی و دارای ماهیت تفسیری و تحلیلی و از نظر روش، در گروه پژوهش های کیفی و کمی قرار دارد. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات نیز از روش گراند تئوری و مدل های (FBMW، و مدل ترکیبی (FSORA، FCOPRAS)، و نرم افزار Expert choice ، استفاده شد. نتایج در بخش کیفی پژوهش نشان داد، از سوی متخصصان الزامات (مدیریت یکپارچه گردشگری، ترویج رویکرد نامتمرکز (پایین به بالا)، بهره گیری از نیرو های متخصص، تدوین یک چارچوب قانونی مشخص، تغییر نگاه مدیریت در حوزه گردشگری، طراحی الگوی سازگار با محیط گردشگری همدان)، از سوی متخصصان پیشنهاد گردیده شد، و از بین الزامات مطرح شده، ترویج رویکرد نامتمرکز (بالا به پایین) با وزن به دست آمده 190/0، بالاترین رتبه را به خود اختصاص داده است. در ادامه نیز در بخش کمی نتایج آزمون همبستگی به منظور ارتباط بین دو متغیر (الزامات مدیریتی و پایداری شهر همدان)، نشان داد که بین این دو متغیر ارتباط معنادار و مثبتی وجود دارد، و از بین ابعاد پایداری مورد مطالعه، بعد اقتصادی با مقدار 11/71، اجتماعی با مقدار وزن 87/70، فیزیکی و محیطی با مقدار وزن 45/70، به ترتیب بیشترین و کمترین میزان تاثیرپذیری را از الزامات مدیریتی توسعه گردشگری به خود اختصاص داده اند.

تاب آوری در سال های اخیر به یک مفهوم ثابت در تحلیل سیستم های پویا تبدیل شده است. همچنین این مفهوم به طور گسترده ای در سیستم های مکانی پویا نظیر شهرها به کار می رود. با توجه به اینکه محلات شهری واقع شده در مسیر رودخانه ها همواره مورد تهدید مخاطره سیلاب بوده است؛ لذا هدف مقاله حاضر بررسی تاب آوری محلات مناطق 1، 2، 3، 5 و 22 شهرداری تهران واقع شده بر مسیر رودخانه ها در برابر سیلاب است. مقاله حاضر از نوع اکتشافی است، که با روش توصیفی- تحلیلی انجام گرفته است، برای گردآوری اطلاعات از روش کتابخانه ای و پیمایشی با استفاده از پرسشنامه و برای سنجش تاب آوری محلات منتخب از تکنیک تحلیل عاملی و آزمون آماری T-Test با استفاده از نرم افزار SPSS انجام شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که بالاترین میزان میانگین 59/3 مربوط به بعد اقتصادی و کمترین میزان میانگین 20/3 مربوط به بعد کالبدی است. در ضمن میزان میانگین کلی تاب آوری محلات واقع شده بر مسیر رودخانه ها در مناطق 1، 2، 3، 5 و 22 شهرداری تهران 39/3 است که عددی پایین تر از میانگین نظری (4) را نشان می دهد؛ همچنین یافته های پژوهش حاکی از آن است که از ترکیب 46 متغیر، ده عامل شناسایی شده است که درمجموع 15/70 درصد از واریانس عوامل مؤثر در تاب آوری محلات واقع شده بر مسیر رودخانه ها در مناطق 1، 2، 3، 5 و 22 شهرداری تهران را تبیین می کند. از میان این ده عامل استخراج شده، عامل اقتصادی و مالی به عنوان مهم ترین و اولین عامل بوده که با مقدار ویژه 65/8 توانسته است به تنهایی 81/18 درصد واریانس تحقیق را تبیین کند؛ در نهایت نتیجه مقاله حاضر نشان می دهد که بعد کالبدی در تاب آوری محلات واقع شده بر مسیر رودخانه ها در مناطق 1، 2، 3، 5 و 22 شهرداری تهران از اهمیت بسزایی برخوردار است؛ چراکه شش عامل از میان عوامل ده گانه یعنی عامل برنامه ریزی و آمادگی، بازیابی و خودسازمان دهی، رعایت اصول و قوانین، زیرساخت های حیاتی، استحکامات و آسیب پذیری و عامل دسترسی به فضاهای باز و امن و مراکز مرتبط با مدیریت بحران از بعد کالبدی هستند، این شش عامل، روی هم نزدیک به نیمی (60/49 درصد) از کل عوامل مؤثر در تاب آوری محلات واقع شده بر مسیر رودخانه ها در مناطق 1، 2، 3، 5 و 22 شهرداری تهران را تبیین و تفسیر می کنند.

رشد شتابان شهرنشینی طی چهار دهه اخیر سبب شده است که فضای فیزیکی- کالبدی شهرها گسترش یافته و زمین های پیرامونی خود را که اغلب اراضی کشاورزی مرغوب و باغات می باشند را از بین ببرد و در بافت و کالبد خود قرار دهند. اگرچه شهر و شهرنشینی خود یکی از مهم ترین شاخص های رفاه و توسعه اجتماعی و اقتصادی محسوب می شوند، رشد شتابان آن می تواند سرانه برخورداری از بسیاری امکانات اجتماعی واقتصادی را کاهش دهد و از این طریق پیامدهای آن به صورت کاهش سطح کیفیت زندگی در عرصه های مختلف شهری نمایان شود. با توجه به اینکه ارزیابی روند گستردگی شهری و آگاهی از الگوهای تغییرات کاربری اراضی و به کارگیری نتایج آن در برنامه ریزی های آینده شهر ضروری می باشد، بنابراین ارزیابی اصولی را در این زمینه می طلبد که در این تحقیق سعی شده است این کار انجام پذیرد. و باتوجه به هدف پژوهش جامعه آماری مورد ارزیابی ما سرپرستان خانوار ساکن در منطقه ننله شهر سنندج می باشد روش گردآوری داده ها در این تحقیق شامل روش کتابخانه ای و روش پیمایش مقطعی است برای استخراج شاخص های مذکور از نرم افزار Spssتکنیک ویکور و مدل Holsat استفاده گردیده است نتایج بدست آمده از جدول نهایی تکنیک ویکور مشخص شد که مؤلفه های اقتصادی شامل فرصت های شغلی به همه طبقات جامعه با امتیاز 916/0 به عنوان مهم ترین مؤلفه تأثیر گذار در بالا بردن کیفیت زندگی می باشد و همچنین نتایج حاصل از مدل Holsat نشان می دهد جز در بخش زیست محیطی که اکثریت عامل بازدارند در بالا بردن کیفیت زندگی شهروندان است در دیگر بخش ها اکثریت عامل توسعه کیفیت زندگی شهروندان می باشد.

امروزه اهمیت موضوع نما و منظر شهر از یکسو و تحولات چند دهه اخیر در مصالح و تنوع سبک ها و سرعت ساخت وساز از سوی دیگر، لزوم توجه به نما و ساماندهی نماهای شهری را در میان معماران و شهرسازان معاصر بیش ازپیش ضروری نموده است. با عنایت به گرایش شهروندان به سبک نئوکلاسیک و رواج نماهای موسوم به نماهای رومی در کلان شهرها به ویژه کلان شهر تهران، تحقیق حاضر باهدف ارزیابی چنین نماهایی، به بررسی تأثیر آن ها در کیفیت سیما و منظر شهری در محله نیاوران تهران می پردازد. این تحقیق که یک تحقیق کاربردی، مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای، مشاهده و برداشت میدانی بوده، به روش پیمایشی تهیه شده است. شاخص های موردبررسی در دو بعد عینی و ذهنی و مؤلفه های عملکردی، ادراکی و بصری در قالب پرسشنامه هایی در اختیار نمونه آماری قرارگرفته است. تجزیه وتحلیل داده ها نشان دهنده تأثیر شاخص های تحقیق بر روی کیفیت سیما و منظر شهری است. این تأثیرپذیری در بعد عینی به مراتب بالاتر از بعد ذهنی بوده، به طوری که میانگین رتبه ای شاخص های بعد عینی به جز شاخص ایمنی (91/2) همگی مقادیری بالاتر از (3) را کسب نموده اند. حال آنکه در میان شاخص های بعد ذهنی این مقدار بین اعداد (2/3) الی (6/3) در نوسان است و تنها شاخص «تعادل و تقارن» با میانگین رتبه ای (3/4) بالاترین امتیاز را به خود اختصاص داده است. نتایج این تحقیق نشان می دهد تصویر و ظاهرنمایی که ساکنین محله و شهروندان ناظر مشاهده می کنند، نسبت به چیزی که در ذهن آن ها تداعی می کند، تأثیر بیشتری در کیفیت دهی به سیما و منظر شهری دارد. ازاین رو توجه به نورپردازی، تزیینات، رنگ و فرم و پیچیدگی نما در اولویت اهمیت آن ها قرار دارد و شاخص های هویت و معنا، تعادل و تقارن، درک ترکیب و هارمونی نما در رده های آخر اهمیت قرار می گیرد؛ اما آنچه در ارتقای کیفیت سیما و منظر شهری در محله نیاوران ضروری به نظر می رسد لزوم تأکید هم زمان بر مؤلفه های عملکردی، ادراکی و بصری است.

بافت های فرسوده و قدیمی شهرهای کشور با گذشت زمان و عدم توجه و نگهداری مناسب، دچار فرسودگی و اضمحلال کالبدی و عملکردی شده است. شهر رشت نیز همانند این شهرها از بافتی قدیمی برخوردار است. این شهر با مشکلاتی از قبیل نابسامان بودن عرض شبکه معابر، فرسودگی شدید بناهای مسکونی،دانه بندی قطعات کوچک و خیلی کوچک مواجه است. در این راستا، هدف از تحقیق حاضر بررسی نقش مشارکت مردمی در نوسازی بافت فرسوده شهر رشت است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است که برای گردآوری اطلاعات از روش اسنادی کتابخانه ای و میدانی استفاده است. ابزار گردآوری اطلاعات تحقیق حاضر نیز پرسشنامه، مصاحبه، مشاهده، و مطالعات میدانی می باشد. جامعه آماری این پژوهش شهروندان ساکن بافت فرسوده شهر رشت هستند که با استفاده روش نمونه گیری کوکران 384 نفر به عنوان نمونه آماری و به روش تصادفی انتخاب گردید. نتایج به دست آمده از تحقیق نشان داد که بررسی مقدار سودمندی (s) و مقدار نارضایتی (R) در شاخص های تحقیق برای منطقه 2 شهر رشت (با مقدار سودمندی 389/0) نشان می دهد که این منطقه با دارا بودن کمترین فاصله از نقطه ایده ال و با مقدار 177/0 کمترین مقدار تأسف ( نارضایتی) نسبت به سایر مناطق در زمینه مشارکت مردمی رتبه بالای را برای ارتقاء شاخص های مشارکت مردمی در راستای نوسازی بافت های فرسوده به خود اختصاص داده است.

توسعه روستایی بخشی از برنامه های توسعه در هر کشوری محسوب می شود که در جهت دگرگون سازی ساختار جامعه روستایی به کار می رود و می تواند عاملی مهم در بهبود شرایط زندگی افراد، بالاخص قشر کم درآمد روستا و خودکفایی آنها محسوب گردد. با توجه به اهمیت موضوع این پژوهش با هدف شناسایی و تحلیل عوامل بازدارنده توسعه روستایی به دنبال ارائه راهکارهای مناسب در زمینه دستیابی به توسعه روستایی می باشد. جامعه آماری پژوهش کلیه سکونتگاه های روستایی شهرستان خلخال(150 روستا) واقع در سه بخش خورش رستم، شاهرود و مرکزی می باشد که تمام شماری شده است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده و با کمک ابزار پرسشنامه اطلاعات در پنج بعد محیطی-اکولوژیک، اجتماعی-فرهنگی، اقتصادی، کالبدی-فضایی و مدیتی-نهادی جمع آوری و به کمک شیوه SWOT تحلیل شده است. نتایج نشان داد، 34 عامل بازدارنده توسعه روستایی در روستاهای شهرستان خلخال شناسایی شد، که این عوامل بر اساس درجه اهمیت سطح بندی شده و نتایج نشان داد، 6 عامل در سطح یک، 5 عامل در سطح دو، 7 عامل در سطح سه و 16 عامل در سطح چهار اهمیت قرار دارند، در ادامه نیز به کمک ماتریس کمی برنامه ریزی استراتژیک مشخص شد، عواملی از جمله: شناسایی دقیق منابع گردشگری، جلوگیری از مهاجر فرستی ، کاهش بیکاری و بویژه بیکاری فصلی در سطح شهرستان از مهمترین عواملی هستند که تمرکز بر آنها و تلاش برای محو و یا کمرنگ کردن آنها امکان حصول به توسعه روستایی در محدوده مورد مطالعه را تسریع می بخشد.

گسترش مصرف گرایی در عصر حاضر منجر به بروز تغییرات گسترده در سبک زندگی جوامع روستایی گردیده است. امروزه یکی از دغدغه های مهم در جوامع روستایی، مسأله گرایش شدید روستاییان به مصرف گرایی در مقابل ماهیت تولیدگرایی آنها می باشد. همچنین به نظر می رسد کالبد مسکن روستایی نیز تحت تاثیر مصرف گرایی روستاییان، دچار تغییر و تحولاتی گردیده است. پژوهش حاضر در نظر دارد با بررسی رابطه بین پدیده مصرف گرایی و تحولات کالبدی مسکن در مناطق روستایی بخش کجور، میزان تاثیر گسترش مصرف گرایی را بر الگوی مسکن روستاهای این منطقه تبیین نماید. این پژوهش از حیث ماهیت از نوع تحقیقات توصیفی-همبستگی است. روش گردآوری داده ها نیز به صورت کتابخانه ای و میدانی از طریق توزیع پرسشنامه بوده است. داده های جمع آوری شده توسط نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. پس از بررسی نرمال بودن داده ها از طریق آزمون کولموگروف-اسمیرنوف، با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون رابطه بین شاخص های مصرف گرایی(بعد اجتماعی و بعد اقتصادی) و شاخص های تحولات کالبدی مسکن روستایی بخش کجور مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از تحقیق نشان می دهد که در مجموع همبستگی با مقدار 874/0 بین دو متغیر وجود داشته و این بیانگر تاثیر بسیار زیاد آثار پدیده مصرف گرایی بر تحولات کالبدی مسکن در روستاهای نمونه بخش کجور است. سپس با بررسی رابطه تک تک شاخص های دو متغیر با یکدیگر، بیشترین همبستگی مربوط به رابطه شاخص "خشنودی و رضایت درونی" با شاخص "کیفیت بنای مسکن روستایی" با آماره پیرسون 923/0 و کمترین همبستگی مربوط به رابطه شاخص "تنوع طلبی" با شاخص "مقاومت مسکن روستایی" با آماره پیرسون 439/0 می باشد. در نهایت می توان گفت بین تمامی شاخص های مصرف گرایی و تحولات کالبدی مسکن روستایی رابطه همبستگی مستقیم و با شدت نسبتا قوی وجود دارد.

بافت شهر، یکی از عناصر فرم شهری مؤثر بر وقوع جرائم سرقت محسوب می شود. از این رو، پژوهش حاضر به دنبال بررسی تأثیر بافت شهری بر الگوهایی فضایی-زمانی جرائم سرقت در شهر مشهد است. شیوه پژوهش توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر مدل های تحلیل فضایی است. جامعه آماری شامل جرائم سرقت شهرمشهد در بازه زمانی 1400-1390 است. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزارهای Geoda و ArcGIS و مدل های فضایی-آماری نظیر خودهمبستگی فضایی موران و مدل مکعب فضایی-زمانی بهره گرفته شد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که 9/58 درصد جرائم سرقت در بافت های ریزدانه به وقوع پیوسته است. درواقع، کاربری هایی با وسعت 75-50 مترمربع بیشترین میزان جرائم سرقت را به خود اختصاص داده اند. بررسی اثر گونه بندی بافت شهری بر جرائم سرقت نشان داد که 43/60 درصد سرقت ها در بافت های پیرامونی (نواحی حاشیه ای شهرمشهد مناطق 4، 5، 7، 15، 16 و قسمت هایی از منطقه 13) رخ داده است. همچنین 2/19 درصد جرائم در بافت های شطرنجی (محلات واقع در غرب مشهد)، 6/14 درصد در بافت های ستاره ای (بخش مرکزی شهر و پیرامون حرم مطهر رضوی) و 7/5 درصد نیز در بافت های میانی (منطقه 1 و بخش هایی از منطقه 2) به وقوع پیوسته است. بررسی الگوهای مکعب فضایی-زمانی جرائم سرقت در شهر مشهد نشان داد که در بافت های پیرامونی الگوی جرائم سرقت از نوع لکه های داغ جدید و پراکنده بوده که بیانگر شدت جرائم سرقت در این نواحی است اما در بافت های شطرنجی الگوی جرائم از نوع لکه های سرد افزایشی می باشد که نشان دهنده آن است که جرائم سرقت در این محدوده ها طی سال های اخیر در حال افزایش است.

رخدادهای جوی شدید هر از گاهی با توجه به وسعت و بازه زمانی شان، مشکلات جدی در روند عادی زندگی بشر ایجاد می کنند. بارش برف سنگین در منطقه جلگه ساحلی گیلان یکی از پرمخاطره ترین این پدیده ها است. در این پژوهش سه برف سنگین استان گیلان در طی دوره آماری 1998 تا 2018 (20 سال) مورد واکاوی همدید و ماهواره ای قرار گرفته است. بدین منظور داده های برف از سازمان هواشناسی استان گیلان، داده های مورد استفاده برای نقشه های همدید از سایت نوآ (NCEP/NCAR reanalysis 1) و تصاویر ماهواره ای از سایت سنجنده مودیس اخذ گردید. سپس با رویکرد محیطی به گردشی، سامانه های همدید با توجه به منشاء شکل گیری از چند روز قبل تا روز بارش برف شناسایی شد. نتایج نشان داد سه برف سنگین این ناحیه در اثر گسترش هماهنگ دو واچرخند دینامیکی–حرارتی سیبری و واچرخند اروپایی، بلوکینگ دو قطبی و پرفشار اروپایی ایجاد شده اند. همچنین بررسی پهنه برفی با بکارگیری تصاویر مودیس ماهواره ترآ نشان داد سه برف سنگین بیش از 70 درصد وسعت استان را در بر گرفته و به ترتیب 94/70، 44/90 و 46/81 مساحت استان گیلان را در سال های 2005، 2008 و 2017 پوشش داده اند.

امروزه حوادث جاده ای یکی از مهمترین معضلات جهان و عامل مرگ زودرس افراد جامعه است . دربروز حوادث جاده ای عوامل متعددی نقش دارند. بررسی های صورت گرفته بیانگر نقش پررنگ وسهم قابل توجه عوامل اقلیمی بویژه یخبندان و لغزندگی معابر در رخداد حوادث ناگوار جاده ای می باشد، در بین مناطق ایران منطقه غرب در زمینه واژگونی و لغزندگی خودروآمار بالایی ازخود نشان می دهد علت این امر می تواند ویژگی های اقلیمی و تعداد روزهای توام با یخبندان در این منطقه باشد. از این رو با توجه به اهمیت آن، در این مطالعه، باهدف شناخت رابطه بین مخاطره یخبندان و احتمال رخداد تصادفات جاده ای برون شهری به بررسی اطلاعات اقلیمی در طی یک دوره آماری 10ساله و ضریب اهمیت وضعیت یخبندان و تعداد روزهای آن با توجه به فراوانی احتمال رخداد تصادفات برون شهری در شهرستانهای منطقه همدان واقع در غرب ایران پرداخته و در این راستا از دو مدل همبستگی و شبکه عصبی مصنوعی استفاده گردیده است. نتایج این تحقیق ضمن ارائه پهنه بندی تاریخ آغاز و خاتمه یخبندان و طول دوره آن در شش ماه سرد سال نشان داد همبستگی معناداری بین تعداد تصادفات برون شهری وتعداد روزهای یخبندان در جاده های کوهستانی استان وجود دارد بطوریکه شهرستان اسدآباد( با طول دوره یخبندان زیاد) دارای بیشترین مقدار همبستگی(67/0) است. و مناطقی که طول دوره یخبندان کمتری دارند کمترین مقدار همبستگی را دارند. نتایج شبکه عصبی برونداد بهتری از تخمین و پیش بینی متغیرهای بکار گرفته را نشان داد به طوری که ضریب تعیین مدل تا (508/0) موارد رابه درستی پیش بینی نموده است. نتایج تحقیق در برنامه ریزی های محیطی و حمل و نقل میتواند مفید باشد.

سیل ها از جمله مخاطرات طبیعی هستند که در مواردی منجر به پدیده هایی مخرب گشته و اثرات اجتماعی، اقتصادی و سلامتی هولناکی را بر جای می گذارند. در این میان جوامع روستایی به دلیل معیشت وابسته به تغییرات آب و هوایی بیشتر در معرض آسیب پذیری بیشتر قرار دارند. هدف این تحقیق بررسی اثرات سیل بر معیشت پایدار خانوارهای روستایی دهستان آبستان در شهرستان خرم آباد می باشد. جامعه آماری این تحقیق روستاهای دهستان آبستان است که با استفاده از فرمول کوکران 150 سرپرست خانوار به عنوان نمونه تعیین شدند. جهت انتخاب نمونه ها از نمونه گیری احتمالی با روش تصادفی ساده استفاده شد. ابزار گردآوری داده ها در این پژوهش پرسشنامه محقق ساخت بود. ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﺗﺪویﻦ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ، اﺑﺘﺪا ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ای ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﻣﻮﺿﻮع ﺗﻮﺳﻂ ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮ اﻧﺠﺎم شد و سپس ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ای ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻮﺿﻮع ﭘﮋوﻫﺶ و سرمایه های معیشتی ﻃﺮاﺣﯽ ﮔﺮدیﺪ. داده ها به روش کمی با استفاده از آمار توصیفی و آمار استنباطی همچون آزمون t نمونه های زوجی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج رتبه بندی سرمایه های معیشتی قبل و بعد از سیل نشان داد که سرمایه اجتماعی با بیشترین میانگین در رتبه اول قرار دارد و سرمایه انسانی با کمترین میانگین در رتبه آخر قرار دارد. بعلاوه نتایج مقایسه میانگین نشان داد که میانگین سرمایه مالی، اجتماعی، انسانی، فیزیکی و طبیعی در بعد از سیل کمتر از قبل سیل است. به عیارت دیگر وقوع سیل سبب کاهش ابعاد پنج گانه سرمایه های معیشتی روستاییان شده است. با توجه به نتایج بدست آمده از این تحقیق، راهکارهایی جهت مدیریت ریسک و بحران سیل در جوامع روستایی ارائه شده است.

گردشگری شهری با کالبد شهر تعامل پیچیده ای دارد که گاهی این دو را نمی توان از هم تفکیک کرد. این ارتباط دو سویه و متقابل بوده، از یک طرف شهر با ظرفیت ها، خدمات و عناصر خود گردشگری را یاری می نماید و از طرف دیگر گردشگری باعث افزایش رونق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی شهر می شود. شکلی از گردشگری پایدار، خلاقیت شهری است. شکل گیری شهر خلاق و گردشگری خلاق از جدیدترین رویه های مدیریت موفق شهری در راستای جذب سرمایه های مادی و غیرمادی محسوب می شود. بر همین اساس هدف این پژوهش شناسایی پیشران های کالبدی موثر بر گردشگری شهر خلاق تبریز با رویکرد آینده پژوهی می باشد. روش تحقیق بصورت توصیفی – تحلیلی بوده و به لحاظ هدف کاربردی می باشد. روش گردآوری داده ها به صورت کتابخانه ای و میدانی است. همچنین از 563660 خانوار موجود در شهر تبریز، 400 نفر سرپرست خانوار میان مناطق ده گانه از طریق فرمول کوکران به صورت تصادفی و نیز 15 نفر از کارشناسان و خبرگان شهری برای پرسشگری انتخاب شدند و در نهایت برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزارهای SPSS و MICMAC استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان داد که شاخص های مربوط به ابعاد زیرساخت و تجهیزات شهری، طبیعی و محیطی، فناوری، کالبد بنا و خدماتی - رفاهی به ترتیب با میانگین وزنی «835/0، 794/0، 745/0، 595/0 و 492/0» بیشترین تاثیر را بر گردشگری خلاق شهر تبریز داشته اند. همچنین بر اساس مدل تحلیل مسیر، عوامل تاثیرگذار بر گردشگری خلاق شهر تبریز به صورت مستقیم و غیرمستقیم مشخص گردیدند. و در نهایت تمامی عوامل کالبدی موثر بر گردشگری خلاق شهر تبریز به صورت اکتشافی (اثرات متقاطع) سطح بندی گردیدند.