پویش در آموزش علوم انسانی

هدف از پژوهش حاضر، سنتز پژوهی تأثیر کیفیت خواب بر یادگیری دانش آموزان بود. روش پژوهش، در زمره تحقیقات کیفی، از نوع سنتز پژوهشی می باشد که برای نگارش آن از 6 مرحله سنتز پژوهی استفاده شده است. برای جمع آوری اطلاعات از پایگاه های اطلاعاتی داخلی و خارجی استفاده شده و برای بررسی مبانی نظری و عملی از اسناد علمی نگاشته شده در سال 2003 به بعد کمک گرفته شده است. بنابراین، مطالعات انجام شده در خصوص موضوع پژوهش طی سال های 1400- 1382در داخل کشور و 2020- 2004 در خارج از کشور به عنوان جامعه آماری از طریق پایگاه های داخلی و خارجی جست و جو شده و با بررسی های انجام گرفته و همچنین معیارهای ورودی تعیین شده 46 مقاله استخراج گردید که پس از انجام غربالگری سطح نخست 19 مقاله انتخاب و به عنوان نمونه آماری در نظر گرفته شد. در این راستا یافته هایی که به دست آمد در 5 طبقه تعاریف متغیرها، متغیر خواب، انواع یادگیری، عامل مؤثر بر یادگیری و تأثیر 2 متغیر بر هم قرار گرفت که هر کدام از این مضامین از جهات مختلف مورد کنکاش قرار گرفت. نتایجی که از این تحقیق حاصل شد بیان کننده این نکته بود که نداشتن اطلاعات کافی در زمینه خواب باعث اختلال در یادگیری دانش آموزان شده است بنابراین با توجه به این که خواب و یادگیری بسیار حیاتی هستند و یادگیری بهتر به کیفیت خواب مناسب بستگی دارد لازم است در این جهت اقدامات لازم برای افزایش آگاهی در زمینه خواب و یادگیری صورت بگیرد.

پژوهش حاضر، با هدف آینده پژوهی جایگاه خانواده در ایران قوی انجام گردید؛ این پژوهش، پس از 14 مصاحبه، به اشباع نظری رسید. مصاحبه به روش نیمه ساختاریافته انجام پذیرفت. روش تحلیل آن، تحلیل محتوای مضمونی انتخاب شد. جامعه آماری را دانشجومعلمان دختر دانشگاه فرهنگیان استان تهران تشکیل دادند. نمونه گیری با استفاده از شیوه هدفمند انجام شد. جهت برخورداری پرسش های مصاحبه از اعتبار کافی، این پرسش ها به تأیید چندین تن از اساتید رسید. تجزیه وتحلیل داده ها، با نرم افزار های آماری Excel و Spss انجام پذیرفت. نتایج پژوهش حاکی از آن است که، عوامل آسیب به فرزندآوری مادران شاغل در بدنه آموزش و پرورش، عبارت اند از : فضای مجازی مدیریت نشده برای کودکان در زمان حضور مادر در محل کار، عدم تربیت دینی کافی در مهدکودک ها، حجم کاری زیاد و ناتوانی مادر در تفکیک کار و مدرسه، مشکلات مرخصی مادران شاغل و انتقالی معلمان و نبود مشوق های لازم و مناسب جهت فرزندآوری زوجین فرهنگی جوان. علاوه برآن، آسیب ها و تبعات کاهش جمعیت کشور در آینده، به ترتیب شامل : کمبود نیروی دفاعی کشور، نیروی کارآمد صنعتی و نیروی انسانی با 46%، از کار افتادن کسب و کارها با 22%، فروپاشی نظام خانواده و پیری جمعیت، از بین رفتن مفهوم خاله، عمه و ... در آینده و ناآشنایی فرزندان با این نسب ها، کاهش نشاط اجتماعی و نوآوری با 9% و بکارگیری اتباع خارجی در امور کشور و تضعیف دین و فرهنگ با 5% می شود.

از موضوعات مهم در یادگیری زبان و ادبیات فارسی، آموزش دستور زبان است. هدف از این پژوهش، تحلیلی بر آموزش دستور زبان فارسی در دوره کارورزی و چگونگی تدریس آن از سوی دانشجومعلمان رشته آموزش زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فرهنگیان است. برای تحقق این هدف، این پژوهش تاثیر اجرای طرح ها و اجراهای آموزشی با موضوع دستور را از منظر توسعه حرفه ای کارورزان رشته، مورد تامل قرار می دهد. لذا، از شیوه پژوهش کیفی به صورت مطالعه موردی، با استفاده از متن گزارش کارورزان و ابزار مصاحبه نیمه ساختار یافته بهره برده شد. نمونه گیری، هدفمند بود؛ هشت نفر از دانشجویان دختر ورودی سال های 91و92 مرکز آموزش عالی شهید باهنر دانشگاه فرهنگیان تهران مشارکت داشتند. داده ها با روش «تحلیل محتوای مضمونی» مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج اولیه نشان داد که موضوع دستور زبان در اولویت نخست طراحی های آموزشی دانشجویان قرار نداشت؛ اما این اجراهای آموزشی فرصت های یادگیری دستور را برای فراگیران ایجاد کرد. چالش های کارورزان در تدریس مباحث دستور زبان: پایین بودن دانش مرتبط، عدم قابلیت، ناتوانی در به خدمت گرفتن مهارت های حرفه ای مناسب در تدریس دستور، عدم تطابق طراحی ها و اجراهای آموزشی با محتوای مباحث دستور بود. کارورزان، برای آموزش موضوعات دستور زبان، باید از فرصت های موجود در کارورزی بهره بیش تری ببرند.

آموزش اثبات حقانیت حضرت علی(ع) با رویکردهای علمی نهج البلاغه از اهمیت ویژه ای برخوردار است؛ زیرا بنابر روایات پیامبر(ص) شهر علم و حضرت علی(ع) دروازه آن، این خود مستلزم عصمت علمی آن حضرت است. نهج البلاغه حاوی نکات علمی بدیع است، هدف پژوهش بررسی حکمت منطبق با علم تجربی یا روش کتابخانه ای و تحلیل محتوای متن و عرضه نتایج آن به جامعه هدف( دانشجو معلمان و جامعه علمی) است. حضرت علی(ع) به زیبایی ساختار چشم، زبان، گوش و بینی انسان را تشریح کرده است. یکی از حکمت ها، حکمت شماره 7 نهج البلاغه می باشد که در آن امیرالمؤمنین(ع) توجه انسان را به ظرافت آفرینش او جلب می کند.. این پژوهش در صدد پاسخ اساسی به چند سوال است. آیا انسان با کمک بافت پیوندی می بیند؟ آیا انسان گفتار خود را مرهون بافتی ماهیچه ای است؟ آیا انسان با کمک استخوان می شنود؟ آیا انسان از شکافی تنفس می کند؟ با بررسی آناتومیک بدن انسان، از مفاهیم مطرح شده در حکمت 7 نتیجه می گیریم که بافت پیوندی نقش مهمی در قوای (بینایی،شنوایی و گویایی) دارد، ازاین رو امام(ع) به درستی به نقش آن در بینایی اشاره نموده اند. کلیدواژه ها: حکمت7 نهج البلاغه، شگفتی های آفرینش، اعجاز علمی، بافت پیوندی، عصمت

هدف پژوهش حاضر، شناسایی و رتبه بندی عوامل موثر بر رضایتمندی دانشجومعلمان کارورز از اجرای برنامه کارورزی در دانشگاه فرهنگیان استان البرز می باشد. روش پژوهش، توصیفی- پیمایشی بوده و برای گردآوری اطلاعات، از پرسشنامه محقق ساخته دانشجومعلمان کارورز بهره گرفته شده است. روایی پرسشنامه بصورت محتوایی توسط متخصصان و پایایی ان با روش الفای کرانباخ مورد ارزیابی قرار گرفت. اعضای نمونه پژوهش، 103 نفر از کارورزان در پردیس های استان البرز بودند. تجزیه و تحلیل داده ها در دو بخش توصیفی و استنباطی انجام شد. در بخش استنباطی از آزمون فریدمن، برای رتبه بندی گویه ها و ابعاد و به منظور ارزیابی ارتباط گویه ها با ابعاد، از روش تحلیل عاملی تأییدی بهره گرفته شد. نتایج نشان داد از نظر کارورزان، 22 عامل، در چهار بعدِ عوامل آموزشی، عوامل سازمانی، تعاملات و عوامل مرتبط با دانشجومعلمان، بر رضایتمندی پاسخگویان از اجرای برنامه کارورزی در دانشگاه فرهنگیان البرز، موثر هستند.

پژوهش حاضر با هدف پیش بینی تعهد حرفه ای براساس خودکارآمدی و رفتار نوآورانه معلمان مدارس استثنایی لرستان به اجرا درآمد. روش پژوهش همبستگی از نوع پیش بین بود. جامعه آماری شامل معلمان مقطع ابتدایی مدارس استثنایی استان لرستان (294 نفر) بود. حجم نمونه 170 نفر براساس جدول مورگان و کرجسی (1970) با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای، انتخاب شد. ابزارهای پژوهش، پرسش نامه های تعهد حرفه ای (مایر، آلن و اسمیت، 1993)، خودکارآمدی (شرر، 1982) و رفتار نوآورانه (جانسن، 2000) بود. تحلیل داده ها به وسیله نرم افزار (SPSS-20) با استفاده از روش های آمار توصیفی و ضریب همبستگی اسپیرمن و رگرسیون چند متغیره انجام شد. یافته ها نشان داد که در بین متغیرهای خودکارآمدی و رفتار نوآورانه، بیشترین میانگین مربوط به رفتار نوآورانه (47/3) و کمترین میانگین مربوط به خودکارآمدی (19/3) بود. بین خودکارآمدی و رفتار نوآورانه با تعهد حرفه ای رابطه معنادار و مستقیم وجود داشت. خودکارآمدی و رفتار نوآورانه می توانند تعهد حرفه ای معلمان را پیش بینی کنند. یعنی با افزایش خودکارآمدی و رفتار نوآورانه معلمان مدارس استثنایی، تعهد حرفه ای آنها بیشتر می شود. می توان نتیجه گرفت، بررسی خصوصیات شخصیتی معلمان و انتخاب شایسته آنها توسط مسئولان آموزش و پرورش باید مورد توجه قرار گیرد.

درمان وجودی، فلسفه ای در مورد روان درمانی است؛ که به افراد در تمام سطوح عملکرد شخصی شان مربوط می شود. درمان وجودی، در هر چیزی که انسان ها با آن سروکار دارند، جایی برای سخن گفتن دارد؛ آموزش و پرورش نیز، از جمله از مهم ترین نهادی ست که تمامی افراد جامعه، به نوعی با آن سروکار خواهند داشت؛ از سویی دیگر تدوین مبانی نظری سند تحوّل بنیادین یکی از اقدامات مهمّی ست که، توسط وزارت آموزش و رورش صورت پذیرفته است؛ یکی از این مبانی، مبانی روان شناختی ست؛ لذا بررسی مبانی روان شناختی آن که نقش ویژه ای در روشن سازی تصویر حیات آدمی دارد، دارای اهمیت می باشد. پژوهش حاضر که به بررسی تطبیقی مبانی روان-شناختی تربیّت رسمی و عمومی از منظر رویکرد وجودی می پردازد، به شیوه ی روش تحقیق تطبیقی بردی، به بررسی وجوه مشترک و متفاوت میان مبانی روان شناختی تربیّت رسمی و عمومی و رویکرد وجودی پرداخته است. بررسی ها نشان می دهند که شباهت هایی میان این دو دیدگاه وجود دارد؛ از جمله اینکه در هر دو دیدگاه، تعاملات درونی و بیرونی فرد، جزو جدایی نا پذیر زندگی انسان هاست. همچنین اینکه افراد ضمن بی همتا بودن، در قبال انتخاب های خود مسئولیّت اند. اما در مقابل، وجوه افتراقی چون تفاوت در نگاه به غایب انسان، تفاوت در نگاه به رشد افراد، تعارض در توجه به افراد با توانایی خاص و نوع نگاه به انگیزش، در این دو دیدگاه به خوبی مشهود است. در این راستا، نتایج این قبیل مطالعات، که به تطبیق اسناد بلادستی آموزش وپرورش با نظریه های روان درمانی می توانند در ارزیابی مبانی تربیت روانشناختی سندتحوّل بنیادین بر اساس نظریات درمان درمانی از قبیل وجودی، و استنتاج دلالت های تربیتی آن، مورد بهره برداری قرار گیرند.

توجه به تربیت شهروندی در دانش آموزان، بسیار حائظ اهمیت است و یک برنامه کامل و جامع، در این زمینه، مورد نیاز است. پژوهش حاضر، با هدف بررسی میزان توجه، به موضوع تربیت شهروندی، در کتب مطالعات اجتماعی پایه های سوم و چهارم ابتدایی، اجرا شد. این پژوهش، توصیفی_تحلیلی بوده و با روش آنتروپی شانون است. جامعه آماری، کتب مطالعات اجتماعی پایه های سوم و چهارم ابتدایی، در سال تحصیلی 1401_1402، بود. نمونه آماری نیز، برابر با جامعه آماری، در نظر گرفته شد. همچنین، با استفاده از فهرست وارسی از ابعاد تربیت شهروندی، با 3بعد و 28مؤلفه، داده ها، جمع آوری شدند. نتایج تحلیل محتوای آنتروپی شانون، نشان داد، که از بررسی کتب مطالعات اجتماعی پایه های سوم و چهارم ابتدایی، از مجموع 118واحد شمارش شده، بعد دانش ویژه شهروندی با 48مورد، بیشترین و بعد مهارت ویژه شهروندی با 33مورد، کمترین فراوانی را به خود اختصاص دادند. بیشترین ضریب اهمیت نیز با مقدار(338 / .)، مربوط به بعد دانش ویژه شهروندی و کمترین ضریب اهمیت با مقدار (324 / .) مربوط به بعد نگرش ویژه شهروندی بود. نتایج نشان داد، که میزان توجه به ابعاد و مؤلفه های تربیت شهروندی، در این کتب، متفاوت است و به بعضی ابعاد، کم توجه شده است. همچنین به صورت متعادل و متوازن به ابعاد و مؤلفه ها اشاره نشده است. در نهایت نیز، به جهت بهبود وضع کتب مطالعات اجتماعی سوم و چهارم ابتدایی از حیث توجه به تربیت شهروندی، پیشنهاداتی بیان شد.

پژوهش حاضر با هدف واکاوی ابعاد ماهیت اجتماعی فرایند خود زیستی دینی دانش آموزان در برنامه درسی هدیه های آسمان دوره ابتدایی انجام شد. رویکرد پژوهش کیفی از نوع تحلیل محتوا از نوع استقرایی بود. جامعه پژوهش کتاب هدیه های آسمان پایه ششم دوره ابتدایی در سال تحصیلی 1402-1401 بود که با توجه به ماهیت موضوع تمامی دروس 17 گانه به عنوان نمونه انتخاب شده اند. جهت اعتباربخشی به دقت و صحت داده ها از روش خودبازبینی محقق و توصیف غنی داده ها و برای پایایی داده ها از بررسی همزمان استفاده شده است. برای جمع آوری داده ها از فهرست وارسی و برای تحلیل داده ها از روش تحلیل محتوا به شیوه کدگذاری استفاده شد. یافته های این تحقیق 5 مضمون اصلی 16 مضمون فرعی و 107مفهوم اولیه را در بر می گیرد که این شاخصه ها شامل نوع دوستی(تعامل گرایی، فردیت ستیزی، انسان شناسی)، مدنیت قانونی(تعهدگرایی، احکام شناسی، هویت پذیری اجتماعی)، جامعه شناسی دینی(رویکرد فرهنگی، فلسفه اجتماعی، تاریخ گرایی، سیاست ورزی دینی)، خودباروی اجتماعی(وحدت گرایی، تکامل گرایی، نگرش عملکردی)، بازآفرینی اجتماعی(اصلاح گرایی، تفکرگرایی، مرجعیت پذیری) می شود. نتایج نشان می دهد که به دلیل ماهیت تدریجی آموزش مهارت های اجتماعی و فرایند توجیه پذیری دینی آن، فرصت های یادگیری متنوعی در راستای شبیه سازی اجرای این قابلیت ها فراهم آورد و دانش آموزان را نسبت به منطق به کارگیری این نوع رفتارها آگاه سازد تا به موقعیت شناسی کیفیت استفاده از این عملکردهای اجتماعی دین محور دست یابند.