پژوهش های روابط بین الملل

ساختار سیاسی غیرمتمرکز و توزیع شده امریکا سبب شده است که جریان ها و تشکل های بسیاری بتوانند روند پیچیده تصمیم گیری سیاسی در این کشور را تحت تأثیر قرار دهند. با آنکه یهودیان تنها حدود سه درصد جمعیت امریکا را تشکیل می دهند اما توانسته اند به تأثیرگذار ترین اقلیت قومی در ساختار قدرت امریکا تبدیل شوند. یهودیان امریکا مجموعه چشمگیری از سازمان های مختلف را برای تأثیرگذاری بر سیاست خارجی امریکا به وجود آورده اند که در این میان نقش کمیته امور عمومی امریکا اسرائیل (آپیک(به عنوان قدرتمندترین سازمان یهودی امریکا بسیار شاخص می باشد، سازمانی که مسئول برنامه ریزی و هماهنگ کردن فعالیت اکثر سازمان های یهودی امریکا را بر عهده دارد و نقش اساسی را در هماهنگی سیاست های امریکا با منافع صهیونیسم ایفا می کند. در عصر حاضر این سازمان مهمترین ابزار صهیونیست ها در امریکا برای تأثیرگذاری بر سیاست های قدرت اول دنیای کنونی در مسائل مربوط به اسرائیل و پُرمناقشه ترین منطقه جهان، خاورمیانه، می باشد. پژوهش حاضر درصدد است، ضمن ارائه نمایی اجمالی از دلایل قدرت یهودیان در امریکا، آیپک و تأثیرآن را بر سیاست خاورمیانه ای امریکا مورد بحث و بررسی قرار دهد.

جهان معاصر، جهانی متأثر از دانایی و فناوری است. در این جهان قواعد و اصولی که تبیین کننده توان و قدرت بازیگران عرصه بین الملل بوده، تغییر نموده و شرایطی جدید را پدید آورده است. در این شرایط و هم زمان با توسعه، فروپاشی، پیشرفت و تغییر شکل مسائل ملی و بین المللی، مدیریت آنها نیز به ابزارها و استراتژی های نوینی نیاز پیدا کرده است. از سوی دیگر تغییرات روزانه فناوری نیز موجب گشته تا ابزارهای نوینی که زاده علم و دانش هستند، پدید آیند. در این شرایط است که دانش و فناوری به یکی از مؤلفه های قدرت کشورها در عرصه بین المللی بدل می گردد. این تغییرات موجب شده تا دیپلماسی کشورها نیز وادار به تطابق با شرایط نوین گردد و در دو حوزه شیوه های عمل و دستور کارها، از این تغییرات اثر پذیرد. پژوهش حاضر با عنوان «ضرورت های دیپلماسی در عصر فناوری» تلاشی نظری است تا با شیوه تحلیلی توصیفی تحولات اخیر روابط بین الملل را مورد کنکاش قرار داده و از دورن این تحلیل، تغییرات دیپلماسی عصر حاضر را به نمایش گذارد. مجموع آنچه می توان به عنوان برون داد این تغییرات در دیپلماسی از آن یاد نمود، اتکا به دیپلماسی عمومی و سایبر دیپلماسی به عنوان شیوه های نو و ورود به مسائلی همچون مالکیت فکری، ورورد و خروج فناوری، مدیریت اینترنت، محیط زیست و امنیت بیولوژیکی به عنوان دستور کارهای نوین دیپلماسی است.

منطقه غرب آسیا و شمال افریقا در طول تاریخ همواره شاهد حوادث و تحولات بزرگی بوده که صرف نظر از ریشه های آن، با مداخله قدرت های بزرگ فرامنطقه ای همراه بوده است. مداخلاتی که در اغلب موارد منجر به تغییر مسیر آن تحولات و انحراف در جریان حوادث منطقه شده است. تحولاتی که از ابتدای سال 2011 تا کنون در کشورهای عربی قاره آسیا و شمال افریقا شاهد آن هستیم به خوبی گویای این امر است. نوشتار حاضر در صدد تحلیل و بررسی مواضع دولت انگلستان به عنوان یکی از قدرت های فرامنطقه ای مداخله گر و تأثیرگذار در قبال تحولات اخیر در این منطقه است. هدف مقاله، نشان دادن مواضع متناقض و متضاد این دولت اروپایی در جریان تحولات اخیر و مقایسه آنها با یکدیگر است؛ به سخن دیگر، در این مقاله تلاش می شود تا به این پرسش اساسی پاسخ داده شود که: «مواضع انگلستان در قبال تحولات اخیر در کشورهای اسلامی غرب آسیا و شمال افریقا بر مبنای چه اهداف و منافعی اتخاذ شده است؟» با توجه به این مسئله، پرسش فرعی دیگری مطرح می شود: «دولت انگلیس برای تأمین این منافع چه اقداماتی را پیش گرفته و با چه چالش هایی روبه رو است؟» برای پاسخ به این پرسش ها، سیاست ها و اقدامات انگلیس مبتنی بر سیاست های اعلامی و اعمالی این کشور در مواجه با تحولات کشورهای مصر، بحرین و سوریه به تفکیک تبیین و سپس تحلیل شده است

فروپاشی شوروی و پایان یافتن نظام دوقطبی، به تغییر و بازتعریف ماهیت روابط اروپا و امریکا منجر گردید. اگرچه امریکا به تنها ابرقدرت جهان تبدیل شد، اما پیامدهای برچیده شدن نظام دوقطبی و بحران های منطقه ای، امنیت اروپا را تهدید می کرد. در این شرایط، موفقیت در هم گرایی اقتصادی، اروپاییان را به استقلال نظامی و سیاسی ترغیب کرد. روندی که با بروز برخی اقدامات توازن طلبانه با ایالات متحده امریکا مقارن گردید. این توازن طلبی از طرق غیر نظامی و غیر مستقیم بود و بر بسترهای اقتصادی و فرهنگی تأکید داشت؛ بنابراین، به تعبیر برخی «توازن طلبی نرم» نام گرفت. در این پژوهش پس از تعریف و ارزیابی نظریه توازن طلبی نرم که ریشه در نظریه واقع گرای توازن قدرت دارد، به بررسی رفتارهای تقابل گرایانه اروپا در برابر امریکا در دوران جنگ سرد و پس از آن پرداخته، سپس با تأکید بر «پرونده هسته ای ایران» انگیزه ها و ساز و کارهای توازن طلبی نرم اروپایی در مقابل امریکا توصیف و تحلیل می شود. در این گذار تفاوت رویکرد اروپا نسبت به امریکا در دوران جورج بوش و اوباما مورد توجه قرار می گیرد

یکی از موانع اصلی حقوقی در خصوص حمایت همه جانبه از حقوق مردم فلسطین، عدم تحقق عینی تشکیل کشور مستقل فلسطین است. به رغم گذشت بیش از شش دهه از طرح مسئله در سازمان ملل و شناسایی کشور فلسطین از جانب ده ها کشور جهان، هنوز ملت فلسطین از مزایای کامل یک کشور مستقل بهره مند نیستند. در این مقاله ابتدا حق تعیین سرنوشت و حق تشکیل کشور مستقل فلسطینی و همچنین تلاش های انجام شده در این خصوص مورد مطالعه قرار گرفته است. عناصر ضروری برای تشکیل یک کشور جدید از نگاه حقوق بین الملل، یعنی سرزمین، جمعیت، حاکمیت و اهلیت انعقاد معاهده مورد بررسی قرار گرفته و با وضعیت کنونی فلسطین تطبیق داده شده است. در ضمن، چالش های اساسی در خصوص تحقق عناصر چهارگانه فوق که مانع اصلی در عینیت یافتن کشور فلسطین است، مورد شناسایی قرار گرفته است. تحقیق حاضر نشان می دهد که حق تعیین سرنوشت و تشکیل کشور مستقل فلسطینی جزء حقوق مسلم مردم فلسطین بوده که توسط قطعنامه های مجمع عمومی و شورای امنیت نیز بار ها مورد تأکید قرار گرفته است. بااین وجود، پیشرفت قابل ملاحظه ای در خصوص تشکیل کشور فلسطینی حاصل نشده است و مکانیزم های جاری سازمان ملل در بیش از شش دهه گذشته نتوانسته است حقوق پایمال شده فلسطینیان را احقاق نماید. هر چند سه عنصر سرزمین، جمعیت و حاکمیت در رابطه با فلسطین با استانداردهای اولیه حقوقی وجود دارد، اما این عناصر ناقص و با چالش های جدی از جمله اشغال بخش هایی از سرزمین های فلسطینیان توسط رژیم صهیونیستی روبه رو هستند. از نگاه سیاسی نیز، مانع اصلی عدم تمایل واقعی اسرائیل و پایبند نبودن آن به ملزومات تشکیل کشور مستقل فلسطین است

اصل حق تعیین سرنوشت به عنوان یک حق بشری پایه و اساس سایر حقوق بشری را تشکیل می دهد که به موجب آن همه افراد و گروه های اجتماعی صرف نظر از قومیت، نژاد، جنس و مذهب می توانند امور خویش را در زمینه های مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در دست گیرند. این حق یک حق بشری فردی است که تک تک افراد یک ملت از آن برخوردارند و شاید به همین علت است که در منشور ملل متحد در کنار ضرورت رعایت و احترام به حقوق و آزادی های بنیادین فردی، از این اصل نام برده شده است. اصل اخیر از اصول مبنایی حقوق بین الملل و از قواعد آمره حقوق بشری محسوب می شود که با رعایت آن می توان در وهله اول از موارد نقض حقوق بشری که یکی از مصادیق مهم آن جلوگیری از نقض حقوق اقلیت هاست، کاسته و در مراحل بعدی با اعطای حق آزادی عمل به ملت ها در تعیین نظام سیاسی و مشارکت منظم در امور سیاسی و مدنی خویش، رضایت خاطر آنها را فراهم کرد. اصل حق تعیین سرنوشت تنها زمانی تحقق پیدا می کند که حقوق و آزادی های اساسی تمامی افراد جامعه مخصوصاً اقلیت های ساکن در آن تأمین شده باشد. گروه های اقلیتی سرکوب شده ای که حقوقشان نقض گردیده می توانند برای اعاده حقوق از دست رفته خود به راه های خشونت آمیز و غیر دمکراتیک متوسل شوند. این در حالی است که با رعایت اصل حق تعیین سرنوشت از سوی دولت ها، محملی برای طرح مسائلی از قبیل خودمختاری، تجزیه طلبی و یا مبارزات نهضت های آزادی بخش ملی به وجود نخواهد آمد. اینکه ارتباط اصل حق تعیین سرنوشت با تجزیه طلبی و خودمختاری چیست و چه زمانی اقلیت های موجود در کشوری می توانند به تجزیه طلبی یا خودمختاری به عنوان یکی از مصادیق اعمال حق تعیین سرنوشت توسل جویند، از اهداف اصلی تدوین این مقاله بوده است

مبارزه با تروریسم که شامل اقدام سیاسی و نظامی علیه تروریسم بین الملل است، بیانگر اجماعی هر چند ناموزون برای شکل دهی به عملیات های تلافی جویانه و یا پیش دستانه در غالب مبارزه و مقابله با تروریست ها و پیشگیری از تروریسم است که پس از 11 سپتامبر 2001، ایالات متحده امریکا در آن نقش محوری ایفا نمود. بازخورد این دسته از اقدامات بر ساختارهای ژئوپلیتیک جهانی در دهه اول سال 2000 میلادی تأثیر شگرف گذاشت. تقسیم بندی جرج بوش رئیس جمهور ایالات متحده از تروریسم که در سال 2002 در کنگره طرح گردید، مبنایی برای شکل گیری حملات پیش دستانه و امنیت دسته جمعی در دوره معاصر قرار گرفت. سیاست ها و راهبردهای جهانی در دهه اول هزاره سوم، با تأثیر از عامل تروریسم شکل پذیرفته و سازمان های ملی و منطقه ای تمهیداتی پیرامون مبارزه با تروریسم و یا تحدید کشورهای حامی آن اتخاذ نمودند. به دلیل اینکه دولت ها و سازمان های منطقه ای و بین المللی در تعریف تروریسم وحدت ندارند؛ بنابراین، گروه های تروریستی نیز می توانند دامنه ای از مدافعان مشروع سرزمین و رزمندگان راه آزادی تا گروه های تروریستی بین الملل نام گیرند؛ ازاین رو، تأکید بر آمار و ارقام حملات تروریستی متغیر است. در این مقاله تلاش می شود تا با روش تحلیلی توصیفی و استخراج داده های موجود در برخی از نقشه های سازمان های تحقیقاتی با موضوعیت گونه ها، ریسک ها و تهدیدهای تروریسم، تأثیر کارکرد تروریسم بر تحولات ژئوپلیتیکی مناطق جهان ارزیابی گردد.