شاهد اندیشه

با نگاهی به مقوله توسعه، می توان فرهنگ را محیط مهمی برای توسعه اقتصادی، سیاسی و اجتماعی دانست که ارزش ها و هنجارهای فرهنگی با تحت تأثیر قرار دادن دیگر ابعاد توسعه، خود نیز مسیر توسعه را بهتر می پیمایند و با ارتباط شایسته با بخش های مختلف جامعه، امکان تحقق توسعه پایدار را فراهم می سازند. توسعه همه جانبه، برآیند رشد متوازن تمام عناصر جامعه است که این عناصر با کارکرد متناسب و ارتباط مؤثر با یکدیگر در جهت اهداف مادی و غیرمادی توسعه موجب رشد و تعالی جامعه می شوند. توسعه فرهنگی به دنبال تغییر در حوزه های ادراکی، شناختی، ارزشی و گرایش انسان ها در شئون فردی و اجتماعی شکل می گیرد. ایثار در مال و جان، ارزشی قابل توجه در فرهنگ ها محسوب می شود. امروزه با توجه به نقش بنیادین فرهنگ در زندگی اجتماعی انسان در حوزه توسعه، اشاعه فرهنگ ایثار در توسعه فرهنگی قابل تأمل به نظر می رسد. این پژوهش کیفی با استناد به منابع موجود، درصدد توصیف فرهنگ ایثار و نقش آن در تحقق توسعه فرهنگی صورت گرفته و نتیجه مبین آن است که فرهنگ و عناصر آن به شدت بر فرایند توسعه تأثیرگذارند و تحقق توسعه فرهنگی نیازمند رشد و گسترش فرهنگ ایثار به معنی ازخودگذشتگی در مال و جان اعضای جامعه است. ازاین رو تقویت و اشاعه فرهنگ ایثار نقش مهمی در تحقق توسعه فرهنگی جامعه دارد. تأکید بر رشد ارزش های انسانی به موازات رشد مؤلفه های مدیریتی، مالی، علمی و فنّاوری در جامعه، مسیر تحقق توسعه فرهنگی را هموارتر می سازد.

هدف اساسی پژوهش حاضر، بررسی چگونگی اثرگذاری شبکه های ماهواره ای فارسی زبان به ویژه شبکه «من و تو» در تضعیف روحیه ایثار و مقاومت جوانان کشور ایران است، روش مورداستفاده در این تحقیق روش ترکیبی (کمی کیفی) است که بامطالعه اسنادی، منابع کتابخانه ای، تحلیل محتوا و پیمایش با استفاده از پرسشنامه صورت گرفته است، پرسشنامه ها در میان 45 نفر (بر اساس مدل تمام شمار و در حد کفایت) از کارشناسان و اساتید حوزه رسانه و کارشناسان فرهنگی، اجتماعی و خبرگان توزیع شد، درنهایت داده های جمع آوری شده در نرم افزار Spss قرار داده شد و با کمک یکی از آزمون های مقدار سنجی بنام آزمون t مستقل نتیجه گیری به عمل آمد. تعداد 3 مؤلفه (سبک زندگی، هویت اسلامی و هویت ملی) و هر مؤلفه با 18 شاخص، چگونگی ارتباط شبکه ماهواره ای «من و تو» بافرهنگ ایثار و مقاومت را اثبات کرده اند. در این بین تأثیرگذارترین شاخص ها عبارت بودند از مصرف گرائی و تجمل گرائی، ترویج سکولاریسم، ترویج فرهنگ غربی و تغییر ارزش های ملی.

رشد و توسعه بر اساس سند چشم انداز حاکمیتی، شامل تدوین راهبردها، سیاست ها، خط مشی گذاری و برنامه های اجرایی بلندمدت شکل می گیرد. رشد به مفهوم تحول کمی و توسعه به مفهوم تحول کیفی و پایدار، با ایجاد تغییر محتوایی همه جانبه در ابعاد اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و جمعیت (انسان ها) است. در سند چشم انداز توسعه کشور رسیدن به توسعه یافتگی، متناسب با مقتضیات فرهنگی، جغرافیایی و تاریخی خود و متکی بر اصول اخلاقی، ارزش های اسلامی، ملی و انقلابی تأکید گردیده است. برای تحقق چنین چشم اندازی باید به مدیریت منابع انسانی بعنوان مولد رشد و توسعه، توجه ویژه داشت که سرمایه ملی بوده و مهم ترین نقش و تأثیرگذاری را در دستیابی جامعه به اهداف راهبردی اش دارند. فرایند رشد و توسعه بایستی بر اساس ارزشهای دینی، اجتماعی، تاریخی، ملی، ارزش افزوده ایجاد شده با روحیه جهادی و ایثارگری و فرهنگ متاثر از ان در سطح نیازهای ملی کشور تبیین و الگو سازی کرد. در این پژوهش از روش شناسی کیفی تئوری زمینه ای استفاده شده که مبتنی بر متن، مصاحبه و استفاده از تجارب گروه های نخبگان و مرجع در روش تحقیق هست. در این تحقیق بیش از هفتاد مؤلفه تأثیرگذار در فرایند مدیریت منابع انسانی با روحیه جهادی و ایثارگری احصاء و بر اساس معانی، مفاهیم، مؤلفه ها و فرایندهای ساختاری رشد و توسعه به هفت سطح دسته بندی و عوامل اصلی تأثیرگذار تبیین گردید و با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ پایایی یا قابل اعتماد بودن آن ها ارزیابی و مورد تأیید واقع شد که عبارت اند از؛ سیاست گذاری، اصلاح ساختار، دانش افزایی، تغییر نگرش، اصلاح رفتار، اصلاح فرهنگ، سبک مدیریت نوین. با استفاده از مفاهیم مدیریتی و فرایند توسعه یافتگی و بهره مندی از دیدگاه نخبگان الگو و فرایند چرخه ساختاری عوامل اصلی تأثیرگذار بر رشد و توسعه متأثر از روحیه جهادی و ایثارگری پیشنهاد گردید.

ایثار یکی از متعالی ترین کنش های انسانی است که در هشت سال جنگ تحمیلی ایران و عراق، شاهد تبلور آن بودیم. پژوهش پیش رو با روش توصیفی تحلیلی و با هدف بررسی چگونگی انعکاس ایثار در دو اثر  «باغ بلور» و «گلاب خانم» که با محوریت جنگ و درون مایه خانواده های شهدا و جانباز، نوشته شده؛ سعی دارد به این نکته حائز اهمیت دست یابد که این آثار به کدام جنبه ایثار توجه کرده و زنان در ترویج این مقوله چه جایگاهی دارند؟ یافته ها نشان می دهد که  «ایثار» و «ایثارگری» محدود به قشر و طبقه ای خاص، یا سن و سال و جنسیت نیست؛ شرایط زمانی و مکانی می تواند میزان و چگونگی ایثار را تحت الشعاع قرار دهد و شکل گیری آن در هر جامعه ای باعث مقاومت و پیروزی می گردد. هر یک از رمان های موردنظر در انعکاس مسئله ایثار به خوبی عمل کرده اند. مخملباف اثر خود را در سال های پایانی دهه شصت خلق کرده و با نگاهی واقع بینانه به جنگ، بیشتر به ایثار شهدا و خانواده هایشان و مشکلاتی که پیش رو دارند، پرداخته؛ اما فراست با نگاهی مثبت و ارزش محور، ایثار زنان را در مقابل جانبازی مردان به تصویر کشیده و به نقش آن ها در ترویج این فرهنگ اشاره کرده است. دستاورد مطالعه این آثار گسترش روحیه ایثارگری در جامعه است.   

ارزش های حاکم در هر جامعه ای متأثر از باورهای دینی، اسطوره ای، فرهنگی و ملی آن است، دوران دفاع مقدس متأثر از آموزه های دینی به ویژه قرآن شکل یافته بود، فرهنگ دینی و شهادت طلبی به عنوان هدف مشترک عموم مردم و عامل پیروزی در جنگ تحمیلی شد، اعتماد راسخ به باورهای دینی، از مهم ترین عوامل مؤثر در سلامت روان و عزت نفس افراد بوده است، اساس جنگ نرم و هجمه های فرهنگی عامل تضعیف ارزش ها و باورهای دینی است به علاوه اهداف اصلی این طرح تخلیه فرهنگی و از بین بردن آداب اسلامی و سنن جامعه است و مهم ترین هجمه در بُعد فرهنگی و سیاسی رخ می دهد، برای دستیابی و تسلط کامل، از طریق مخاطب شناسی، با روش علمی و روانی به انجام می رسد و بدون مقاومت و حساسیت این تغییرات محقق می گردد، ضرورت حفظ ارزش های معنوی و فرهنگی دفاع مقدس و مقابله با تهاجم فرهنگی ایجاب می نماید تا برنامه های مُدوّن و منظمی طراحی و اجرا گردد. لذا ترویج فضائل اخلاقی و گسترش فرهنگ معنوی دفاع مقدس در راستای اهداف و منافع کشور ضروری است، هویت بخشی و عزت نفس از مهم ترین این برنامه ها بوده تا جوانان جایگاه و موقعیت خود را در جامعه دریابند و در امور جاری کشور مشارکت داشته باشند، نسل جوان سرمایه و نیروی فعال کشور است با پر نمودن خلأهای موجود، بها دادن به قشر جوان و ایجاد انگیزه به آنان مانع هرگونه نفوذ و مداخله بیگانگان در کشور می گردد.

این پژوهش با هدف الگوی ساختاری رابطه فرهنگ ایثاروشهادت با پیوند معنوی و سرمایه روان شناختی در کارکنان اداری اجرا شد. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی و جامعه آماری پژوهش را کلیه کارکنان اداری غرب استان اصفهان در تابستان 1401 به تعداد 800 نفر تشکیل دادند که از میان آن ها 250 نفر به شیوه در دسترس انتخاب شدند. ابزار های پژوهش پرسشنامه پیوند معنوی کینجرسکی و اسکرایپ نک (2006)، پرسشنامه سرمایه روان شناختی لوتانز (2007) پرسشنامه محقق ساخته فرهنگ ایثار و شهادت میرزایی و سلیمانی (2022) بودند. داده ها از طریق ضریب همبستگی پیرسون و مدل یابی معادلات ساختاری و از طریق AMOS نسخه 24 و SPSS نسخه 23 تحلیل گردید. یافته ها نشان دادند که بین فرهنگ ایثاروشهادت و پیوند معنوی (01/0>p) و بین پیوند معنوی و سرمایه روان شناختی (01/0>p) و همچنین بین فرهنگ ایثاروشهادت و سرمایه روان شناختی (01/0>p) رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. نتایج مدل یابی معادله ساختاری و تحلیل واسطه ای حاکی از آن است پیوند معنوی متغیر واسطه ای پاره ای است بدین معنا که فرهنگ ایثار و شهادت هم به طور غیرمستقیم (از طریق تقویت پیوند معنوی) وهم به طور مستقیم می تواند سرمایه روان شناختی را تقویت کند. فرهنگ ایثار و شهادت (78 درصد) از واریانس پیوند معنوی و فرهنگ ایثار و شهادت و پیوند معنوی (91 درصد) از واریانس سرمایه روان شناختی را تبیین نموده اند. لازم است تا مدیران اداری، ترویج فرهنگ معنوی ایثار و شهادت را با تقویت ایثار اجتماعی، سلامت روانی، ازخودگذشتگی، خدامحوری و شهادت طلبی و عدالت طلبی کارکنان اداری، به صورت محسوس تری در دستور کار قرار دهند؛ و لازم است آموزش های حین یا بدو خدمت کارکنان را در این موضوعات به منظور تقویت فرهنگ معنوی ایثار و شهادت به آنان ارائه کنند تا کارکنان با توان معنوی و روانی بالاتری بتوانند مؤلفه های خود کارآمدی، امیدواری، تاب آوری و خوش بینی را در محیط کاری خود (سرمایه روان شناختی) به دست آورند.

هدف مقاله پیش رو، شناخت میزان تأثیر فرهنگ ایثار و شهادت بر توسعه اخلاق حرفه ای در آموزش وپرورش شهر تهران است که با روش نمونه گیری تصادفی ساده و فرمول کوکران تعداد 196 نفر از افراد این جامعه انتخاب شدند. روش پژوهش بر اساس هدف؛ کاربردی و ازلحاظ ماهیت؛ توصیفی پیمایشی است. روش جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای و میدانی و ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه ایثار و شهادت به تعداد 13 سؤال (با ابعاد؛ خدامحوری، مردم داری، عمل صالح، عدم تعلق به دنیا) و پرسشنامه اخلاق حرفه ای کادیورز (2017) به تعداد 22 سؤال است. یافته های پژوهش با استفاده از آزمون همبستگی و رگرسیون نشان داد که فرهنگ ایثار اجتماعی و ابعاد آن بر توسعه اخلاق حرفه ای در کارکنان آموزش وپرورش شهر تهران تأثیر معنادار دارد. به عبارتی با تقویت فرهنگ ایثار و شهادت و ابعادی مثل خدامحوری، مردم داری، عمل صالح و عدم تعلق به دنیا و آخرت گرایی می توان شاهد توسعه اخلاق حرفه ای در کارکنان آموزش وپرورش شهر تهران بود.

تا اوایل قرن بیستم جنگ و توسل به زور، مهم ترین اصل حاکم بر روابط میان کشورها محسوب می شد اما وقوع دو جنگ جهانی با فاصله اندک باعث شد تا واضعان منشور ملل متحد کاربرد زور را عامل ویرانگر روابط بین الملل شناخته و برای دوران پساجنگ، ممنوعیت توسل به زور را یکی از اصول بنیادین حقوق بین الملل قرار دهند. البته منشور ملل متحد، استثنائا در مواردی اقدام به اعمال حق ذاتی دفاع مشروع و نظام امنیت جمعی را جایز می داند. هدف این مقاله پاسخگویی به این سؤالات است که اولاً: جایگاه توسل به زور و دفاع مشروع در حقوق بین الملل کجاست؟ ثانیاً: اقدام آمریکا در ترور سردار سلیمانی مشروع بوده یا رفتاری است برای موجه سازی توسل به زور در روابط بین الملل؟ روش پژوهش توصیفی تحلیلی و برای گردآوری اطلاعات از ابزار فیش برداری با تحقیق کتابخانه ای بهره گرفته شده است. یافته ها نشان می دهد توسل به زور در حقوق بین الملل ممنوع بوده و حق دفاع مشروع دولت ها فقط زمانی که مورد حملات مسلحانه قرار می گیرند؛ به رسمیت شناخته شده است؛ بنابراین اقدام امریکا مخالف صریح ماده 51 منشور بوده و هیچ تجانسی با دیگر اصول بین المللی ندارد.

هدف اصلی این نوشتار ، واکاوی تطبیقی مجموعه ویژگی های سردار سلیمانی ، مستخرج از محتوای پیام های مکتوب منابع تاثیر گذار جامعه با مجموعه ویژگی های مالک اشتر بر اساس مجموعه پیام های امام علی (ع) درنهج البلاغه است. روش تحقیق از نوع تطبیقی بود. نمونه آماری مشتمل بر433 نفر از افراد تاثیر گذار جامعه در 4 گروه ؛ 102 نفراز مراجع و طلاب ، 61 نفراز نیروهای مسلح ، 150 نفراز مسوولین و سیاستمداران و 120 نفراز هنرمندان در حوزه های مختلف بود، روش نمونه گیری به صورت تصادفی از پیام های دریافتی طی یک هفته که از 13 لغایت لغایت 20 دی ماه 1398 در خبرگزاری ها و پایگاه های خبری مجوز دار درج شده بودند اخذ شده است. ابزار تحقیق پرسشنامه معیار تطبیق مستخرج از نهج البلاغه با 14 جمله بود (نامه های 13 ، 34 ، 38 ،53 و حکمت 443 و واژه مالک اشتر ) . از14436 ویژگی ایجابی استخراج شده ، گروه( 1 )با 4308 ، گروه( 2 ) با 3229 ، گروه( 3 )با 4455 و گروه ( 4)با 4244 واژه بود. تحلیل با آمار توصیفی صورت گرفت. «یافته ها نشان داد» هر 4 گروه ویژگی «عظمت روح وبلندی فکر» را در رتبه نخست نگاشته اند. ولایت پذیری در رتبه دوم بود که مراجع و طلاب و نیروهای مسلح نگارش نموده بودند مراجع وطلاب با نیروهای مسلح در 64 درصد ، با مسوولین وقت در 21 درصد وبا هنرمندان و ورزشکاران در 42 درصد شباهت در نگارش پیام داشتند.

پرسش از اخلاق در ساحت سیاست، یکی از اساسی ترین پرسش هایی است که با شکل گیری انقلاب اسلامی در اندیشه سیاسی معاصر ایران مطرح شده است و مؤلفه های حاصل از پاسخ به این پرسش مهم ترین شاخصی است که به کمک آن مدیران سیاسی را می توان در دوره های مختلف مورد قضاوت قرار داد. در چنین شرایطی نیازمند شناخت واقع بینانه از دو مقوله اخلاق و سیاست، با در نظر گرفتن عناصر زمان، مکان و اوضاع سیاسی-اجتماعی هستیم به طوری که مفاهیم اخلاقی کمک کند تا ضرورت وجود ارزش ها به دستورهای آمرانه و تکالیف اجباری نینجامند و با توجه به نیازهای موجه از سوی مردم پذیرفته شوند و از سوی دیگر منجر به پایبندی دولت به رعایت مسائل اخلاقی گردد. چراکه دولتی که قواعد اخلاقی را زیر پا می گذارد، قوانین حقوقی را نیز رعایت نخواهد کرد. لذا در این پژوهش تلاش شد تا با واکاوی رابطه اخلاق و سیاست در حکمرانی اسلامی و همچنین مرور الزامات آن در سیره ائمه، شاخص های اخلاق سیاسی مدیران در سیره امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) مبتنی بر روش تحلیل مضمون از نهج البلاغه استخراج گردد. نتایج بیانگر آن بود که این مؤلفه ها در قالب دو محور بینشی (11 شاخص) و رفتاری (14 شاخص) قابل تدقیق است.

ازجمله مسائل موردتوجه عمده نظریه پردازان مدرن انقلاب و جنبش های اجتماعی، سرنوشت انقلاب ها بعد از پیروزی و برانداختن نظم موجود و تبدیل انقلاب به یک نظام سیاسی جدید است. اینکه یک جنبش انقلابی بعد از پیروزی بر نظام سیاسی مطرود، نظام جدیدی را خلق نموده و به حرکت های انقلابی خاتمه می دهد و درواقع انقلاب مأموریتش پایان یافته به نظام تبدیل می شود. بر همین اساس نظریه های مدرن انقلاب رأی به امتناع همزیستی انقلاب و نظام داده اند؛ اما درک متفاوتی که از معنای انقلاب در نگاه رهبران انقلاب اسلامی وجود دارد باعث شده که در اندیشه مبتنی بر انقلاب اسلامی نه تنها رأی به پایان مأموریت انقلاب داده نشود، بلکه از نظریه «نظام انقلابی» دفاع بشود. این نوشتار می کوشد به روش کیفی و با استفاده از منابع اسنادی، ضمن بررسی انتقادی نظریات مهم انقلاب و جنبش های اجتماعی و با تکیه بر نظریه جنبش اجتماعی و نگاه بدیع و خلافِ آمد امام خمینی به انقلاب اسلامی، امتناع همزیستی انقلاب و نظام به مثابه یک قاعده کلی را رد کرده و چیستی و چگونگی همزیستی انقلاب و نظام در ایران را بررسی کرده و مدلی برای توضیح چگونگی تحقق نظام انقلابی ارائه بدهد.

تاریخ ۷۴ ساله فلسطین و منطقه پس از تأسیس رژیم جعلی اسرائیل نشان از آن دارد که همواره با خون ریزی و اشغال همراه بوده و زمانی نیز که اقدام به صلح کرده است در سیاست پنهان مشق جنگ کرده است. سؤال این مقاله آن است که توجه به نظریات روابط بین الملل شکل گیری توافقنامه ابراهیم چگونه قابل تحلیل است؟ این توافق گرچه در ابتدا یک توافق سیاسی به دنبال تقویت روابط بحرین و امارات، مراکش و سودان با رژیم معرفی شد اما امروزه منافع امنیتی اسرائیل را پیگیری می کند. یافته های تحقیق نشان از آن دارد که اسرائیل هیچ گاه تفکر (نیل تا فرات) را کنار نمی گذارد و از رویکرد رئالیستی در سیاست امنیتی دست برنمی دارد. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی به دنبال تحلیلی تئوریک به چیستی و چرایی شکل گیری این توافقنامه ابراهیم است.