مطالعات قدرت نرم

انقلاب اسلامی ایران دگرگونی عظیمی در زمینه های سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی ایران و تأثیرات شگرفی در سطح بین المللی و بویژه جهان اسلام داشته و باعث تجدید حیات اسلام یا به عبارت بهتر احیای فرهنگ و تمدن اصیل اسلامی شده است. انقلاب اسلامی انقلابی ارزشی با هدف بازگشت، احیا و بازسازی سنت های بنیادی دین اسلام می باشد. این انقلاب در عین داشتن اهداف سیاسی و اجتماعی، نگاه خاصی به تمدن و جهان بینی اسلامی دارد. بیداری اسلامی زنده شدن دوباره در پرتو اسلام اصیل و تجدید حیات اسلام است که در پناه آن استقلال، عدالت و آموزه ها و ارزش های متعالی الهی، بار دیگر زنده می شوند و یا حیات می یابند. احیای هویت دینی و طرح اندیشه حکومت اسلامی، حمایت از محرومان جامعه، ظلم ستیزی و مقابله با مستکبرین، استقلال خواهی،ترویج فرهنگ مردم سالاری دینی، ورود از حوزه های نظری به حیطه های سیاسی و حکومتی، بیداری اسلامی در عرصه های حیات اجتماعی و سیاسی، گفتمان سازی سیاسی و فرهنگی و طرح این ایده که اسلام تنها راه حل است و مطالعه تحولات سالهای 2011-2012 در کشورهایی مانند تونس، مصر، لیبی، یمن و بحرین و تطبیق خواسته های مردمی آنها با آموزه های انقلاب اسلامی حاکی از احیای مجدد هویت اسلامی در جهان اسلام متأثر از قدرت نرم انقلاب اسلامی ایران است. وقوع این تحولات و نفوذ اندیشه های انقلاب اسلامی در ملل مسلمان نه از طریق قدرت سخت افزاری بلکه از طریق قدرت نرم انقلاب اسلامی در الگو شدن برای کشورهای اسلامی امکانپذیر شده است.

وحدت اسلامی از نوع مطلوب و ثمر بخش آن، یعنی اهتمام برای رسیدن به نوعی یگانگی در منافع و اهداف و تقریب در باور های دینی، از سوی کسانی که مشترکات بسیاری در باورهای اسلامی دارند، یکی از مهمترین آن ها اندیشه مهدویت است؛ درحقیقت اندیشه مهدوی بعنوان یک قدرت نرم؛فرایندی را رقم میزند که در آن بشریت از طریق رفتار مطابق با گرایش هر فرقه اسلامی و در قالب ابزاری غیر خشونت آمیز روی افکار مردم (نخبگان و عامه مردم) تاثیر گذاشته و موجب آثار، حرکات و رفتار مشترک که همان وحدت جهان اسلام باشد، در راستای تغییر ذهنیت و رفتار جامعه هدف، قدم بر میدارد. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی-تحلیلی و شیوه گردآوری از طریق مطالعه اسناد و مدارک کتابخانه ای است که به بررسی مبانی شناخت و تقویت مولفه های وحدت بخش مذاهب اسلامی در پرتو اندیشه مهدویت، در متون گرانسنگ دینی، می پردازد. یافته ها حاکی از آن است که این اندیشه نوعی از اندیشه ها و نگرش های معطوف به آینده و در حقیقت، رویکردی آینده نگرانه است. ارکان وحدت بخش اندیشه مهدویت شامل امامت و ولایت است و جهانی بودن، عدالت، امنیت و رشد و توسعه ویژگی های جامعه مهدوی است که در تحقق وحدت جهان اسلام بمثابه یک قدرت نرم اثر می کند، این اندیشه نقطه مشترک فرق اسلامی و عامل انسجام ادیان است چرا که اندیشه انتظار و چشم به راهی و طلب آمدن منجی آسمانی و الهی، محور مشترک و وحدت بخش همه ادیان است

از منظر امام خمینی، مصلحت سیاسی و حکم حکومتی برآمده از آن از ریاست الهیه مفوضه به پیامبر اسلام و اختیارات حکومتی فقیه جامع الشرایط ناشی می شود و غایت مصلحت سیاسی در جمهوری اسلامی «حفظ جمهوری اسلامی» است و هیچ امر دیگر فقهی و غیر آن نمی تواند مانعی در مسیر حفظ نظام تلقی شود. این امر به دلیل آن است جمهوری اسلامی مهمترین دلیل حفظ و بقای «اسلام ناب» در جهان و مهمترین حامی محرومان و مستضعفان جهان است؛ از این منظر حفظ آن مهمترین واجب الهی تلقی می گردد و در صورت انحصار حفظ جمهوری اسلامی در مسیر یا ابزاری خاص، استفاده از آن جایز و بلکه واجب می باشد. این رویکرد نظری به مصلحت سیاسی تأمین کننده بخش قابل توجهی از قدرت نرم نظام سیاسی بوده که طی آن می تواند بازدراندگی سیاسی – امنیتی خود را به خوبی حفظ نماید. در واقع مصلحت سیاسی به معنای ابزاری برای تهدید نظری و شناختی دشمن برای کاهش احتمال اعمال قدرت سخت اوست و سبب افزایش بازدارندگی نظام اسلامی می گردد. بر این اساس نظام اسلامی بدون توسل به قدرت سخت می تواند بازدارندگی سیاسی و امنیتی خود را افزایش دهد.

درنقطه عطف انقلاب اسلامی ایران، رهبرحکیم انقلاب با صدور بیانیه گام دوم، چشم انداز آینده مطلوب را ترسیم نموده اند که از جمله مقولات محوری برای تحقق آن تجربه اندوزی از گذشته جهت برداشتن گام های استواردرآینده است.براین اساس هدف پژوهش، تحقق محورنگاه به گذشته ی بیانیه گام دوم درعرصه عمل مدیریتی دانشگاه فرهنگیان در راستای افزایش قدرت نرم می باشد که ازطریق روش کیفی ازنوع پدیدارشناسی به تبیین مفهوم، کشف و درک تجربه ای که مدیران با آن زیست کرده اند می پردازد وبه این سوال پاسخ می دهد که تجربیات زیسته مدیران برای تحقق توصیه های بیانیه چگونه است؟جامعه آماری مدیران ستادی و روسای پردیس های دانشگاه فرهنگیان است.نمونه گیری به صورت هدفمند وگلوله برفی می باشد.جهت گردآوری داده ها ازمصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته استفاده گردید.گام های تحلیل داده های کیفی نیز مطابق با فرآیند کد گذاری انجام شد.درمرحله اول 145 کدباز از واحدهای معنایی استخراج شد که پس ازحذف کدهای تکراری120 کد واردمرحله کدگذاری محوری شد.پس از دسته بندی کدها باتوجه به ارتباط مفهومی آنها 34 تم اصلی ودر کدگذاری گزینشی 19مقوله استخراج گردید.یافته ها:اقدامات مدیران:دانش افزایی(خودارتقایی،توانمندسازی) ، نگاه سیستمی(روابط برون سازمانی و درون سازمانی)،عدالت محوری(عدالت نگرشی و آموزشی ) عزت(متغیرهای روانشناختی)،اخلاق ومعنویت(رفتاری و نگرشی)،اقتصاد مقاومتی(راهبردها)،سبک زندگی (تشویق وآموزش). عوامل محتوایی (اخلاق حرفه ای ، خصوصیات فردی،مهارت رهبری، ویژگیهای تخصصی).وضعیت موجود: فرایندهای منابع انسانی(جذب و گزینش)،عدالت(ضعف و قوت)،علم و پژوهش(محدودیتها و فرصتها)،اقتصاد(عوامل محدود کننده)،عزت(شان حرفه ای و سازمانی)،سبک زندگی(آسیب های سبک زندگی ایرانی اسلامی) و راهکارها: مدیریت منابع انسانی(پیامد و گزینش)،اقتصاد(راهبردی و عملیاتی)،علم و پژوهش(سیاستگذاری و اجرایی)،ارتقای نگرش(سبک زندگی و جایگاه دانشگاه)

شبکه های ماهواره ای یکی از منابع قدرت نرم و بخش مهمی از زیربناهای ارتباطی دنیا هستند. گسترش ارتباطات و تبادل فرهنگ از طریق ماهواره ها، ورود ارزش های جدید و به تبع آن رفتارهای جدید را به دنبال دارد و به عنوان یک تهدید نرم می تواند به تدریج فرهنگ و هویت یک ملت را تغییر دهد. لذا ارزیابی تأثیرات عمیق این رسانه بر ابعاد گوناگون زندگی فردی و اجتماعی ضروری است. سؤال اصلی در این پژوهش این است که تهدیدات رسانه ای ماهواره های تلویزیونی چیست و راهکارهای مناسب جهت مقابله با آن ها کدام اند؟ برای پاسخ به این سؤال و گردآوری و تحلیل اطلاعات از دو روش «پیمایشی» با تکنیک پرسشنامه و روش «مصاحبه عمقی» با تکنیک «مصاحبه بسته یا هدایت شده» استفاده شده است. جامعه آماری در روش پیمایش «کلیه افراد بالای 18 سال شهر تهران که برنامه های شبکه های ماهواره ای را تماشا می کنند» و در روش مصاحبه عمقی «متخصصان حوزه های علوم ارتباطات و علوم سیاسی» بودند. یافته ها نشان می دهد که از مجموع 450 پاسخگو، بیشترین نسبت پاسخگویان با انواع تهدیدات ماهواره ای از قبیل «تهدیدات روانی، سیاسی و فرهنگی، اقتصادی و نظامی –امنیتی» «موافق» بوده اند و 3/33 درصد «میزان تهدید آفرینی ماهواره» را «متوسط» ارزیابی کرده اند. همچنین بیشترین نسبت آنان (1/43 درصد) بهترین شیوه برخورد با تهدیدات ماهواره را «بالا بردن سواد رسانه ای» دانسته اند. یافته های مصاحبه نیز مؤید آن است که برای مواجهه با ماهواره اتخاذ راهکارهای تنوع (فوق فعال) و تهاجمی (فعال) مناسب تر از راهکارهای انفعالی و حفظ وضع موجود است.

تروریسم رسانه ای، گونه ای نوظهور از تروریسم است که از طریق گفتمان سازی، عملیات روانی و جذب نیرو، نسبت به نفوذ، جلب حمایت و مشارکت گروه های مختلف اقدام کرده و با فعالیت در شبکه های اجتماعی خاصّه توئیتر و فیس بوک به استفاده جنون آمیز از فضای مجازی، ایجاد هراس جمعی و رعب و وحشت اقدام می کنند. هدف پژوهش روی تبیین تروریسم رسانه ای گروه داعش در فضای شبکه های اجتماعی با رویکرد فراترکیب متمرکز است. 135 پژوهش در پایگاه های علمی Emerald، Wiley، Science Direct، SID، Sage، Google Scholar، Springer، Taylor & Francis Group، Magiran، Iran.doc و Noormags به عنوان نمونه اولیه در بازه زمانی سال های 2010 تا 2020 وارسی شدند. پس از غربال گری، 36 مطالعه به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و نتایج با استفاده از نرم افزار اطلس تی آی با هم ترکیب شدند. نتایج فراترکیب به شناسایی 6 مقوله اصلی، 25 مفهوم و 129 شاخص منتهی شد که مداخلات خارجی و منطقه ای، تنش های قومی و حمایت های منطقه ای و فرامنطقه ای، تبلیغات و بسیج اجتماعی، گمنامی، تأمین منابع مالی، ترفندهای رسانه ای، فرهنگ سازی خشونت و مواجهه کشورهای جهان از عناصر محوری مدل بودند. مدیریت تحلیل محتوا، بازنگری در سیاست گذاری های حوزه شبکه های اجتماعی، واکاوی جوانب امنیتی ابعاد مختلف تروریسم در رسانه های اجتماعی و بازبینی سیاست دروازه بانی اطلاعات از توصیه های سیاستی مطالعه است.

در عرصه جدید سیاست بین الملل، یکی از ابزارهایی که واحدهای سیاسی به منظور دستیابی به اهداف و منافع ملی و راهبردی خود به کار می گیرند قدرت نرم است. در سال های اخیر با توجه به اهمیت قدرت نرم در دستیابی به اهداف ملی جمهوری اسلامی ایران سعی در افزایش و بهره وری بیشتر، از ظرفیت های قدرت نرم خود در راستای اهداف استراتژیک خود در تحولات کشور سوریه نموده است. جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از بازیگران منطقه ای که نمی توانست به تحولات سوریه بی تفاوت بماند از راهبرد نرم ویژه ای برای اثرگذاری بر این تحولات استفاده کرده است. تحقیق پیش رو با طرح این سوال که در سیاست خارجی ایران در قبال تحولات سوریه، قدرت نرم چه جایگاهی داشته است این فرضیه را مطرح نموده است که مؤلفه سیاست خارجی در قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران با تأکید بر امنیت محوری و نقش مردم در تعیین حاکمیت تأثیر بیشتری بر تحولات کشور سوریه داشته است. با وقوع انقلاب اسلامی ایران و شکل گیری جمهوری اسلامی مناسبات ایران و سوریه وارد مرحله نوینی شده است. روش مورد استفاده در این پژوهش، تحلیلی و توصیفی می باشد.

مقاله حاضر به بررسی بکارگیری قدرت نرم و ابزارهای آن مانند رسانه ها از طریق آزادی اطلاعات علیه حاکمیت دولت ها می پردازد. در این فرایند شاهد بکارگیری ابزارهای نوین رسانه ای و ایجاد جنگ نرم توسط برخی از کشورهای قدرتمند علیه حاکمیت دولت های دیگر می باشیم. در عصر حاضر که تکنولوژی و فناوری اطلاعات از جایگاه و قدرت ویژه ای برخوردار شده است انتظار نمی رود جوامع بین المللی از ورود اطلاعات از خارج از مرزهای جغرافیایی به داخل کشورشان مصون بمانند. در این راستا کشورهای دارای قدرت رسانه ای و تکنولوژی های به روز در عرصه ی فناوری اطلاعات به منظور تحقق اهداف خود اقدام به طرح ریزی جنگ نرم در درون جوامع هدف نموده اند. از این رو در مطالعه توصیفی- تحلیلی حاضر با هدف تبیین ابعاد مختلف قدرت نرم و ابزارهای رسانه ای، اعمال جنگ نرم علیه حاکمیت دولت ها به روش "کتابخانه ایی" و "اسنادی" بررسی شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد مرزهای فرهنگی، عقیدتی و اخلاقی یک کشور به اندازه ی مرزهای جغرافیایی و تمامیت ارضی آن ها دارای احترام می باشد و کسب رضایت کشورها برای ورود به مرزهای غیرجفرافیایی آن ها نیز امری بی بدیل بوده و انتقال اطلاعات به داخل یک کشور بدون اخذ اجازه و رضایت آن کشور وصف نقض حاکمیت و تمامیت ارضی را پیدا می کند.

سطح تأثیرگذاری عملکرد قدرت نرم یک سیستم کلان سیاسی، بر مدیریت سیاسی فضاهای جغرافیایی آن امری انکارناپذیر است؛ چرا که قدرت نرم یک سیستم سیاسی (حکومت) به عنوان سیستم عامل و مغز اداره فضای سرزمینی یک کشور، تأثیرپذیری مستقیمی از اهداف، اجزا و نحوه عملکرد سیستم دارد. از جمله مهم ترین این کارکردها، اِعمال نرم افزارانه قدرت بر فضای جغرافیایی تحت حاکمیت خود است. از این رو، قدرت نرم حکومت ها، متأثر از عملکرد آن هاست. لذا، پاسخگویی به این مسئله که معیارها و شاخص های سنجش عملکرد حکومت ها در اعمال نرم افزارانه قدرت بر فضای جغرافیایی خود کدامند؟ هدف اصلی تدوین این مقاله است. پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده و گردآوری داده ها با استفاده از منابع کتابخانه ای است. به این منظور ابتدا مؤلفه های نظریه قدرت نرم جوزف نای، استخراج و سپس از میان نظریه ها و دیدگاه های متعدد در رشته های مختلف علوم انسانی شاخص های سنجش عملکرد حکومت با رویکرد قدرت نرم، نیز شناسایی شدند. طبق نتایج، 156 شاخص استخراج شد که از این تعداد، 82 شاخص بیشترین فراوانی و تأکید را در نظریات مختلف داشتند. در نهایت، این 82 شاخص در یک الگوی نظری و تحت 7 مؤلفه اصلی قرار داده شدند که پایه و اساس عملکرد قدرت نرم یک حکومت در مدیریت سیاسی فضای جغرافیایی تحت حاکمیت آن را شکل می دهند.

احمد مطر، شاعر انقلابی سُرا و بی پروای معاصر در برابر ظلم و ستم حاکمان مستبد و ظالم عراق با اشعار پرطمطراق و انقلابی خویش سعی در جلب توجه جامعه وقت در جهت مقابله با حکم جائر وقت دارد. نه شعری می گوید که غرض اکتساب روزی در آن نهفته باشد و نه قصد مدیحه سرایی دارد بلکه از وی شاعری بی پروا ارائه کرده است که با قریحه خویش به جنگ نرم با عاملان وضع اسفبار جامعه وقت می پردازد. پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی با تأکید بر نظریه کنش گفتاری جان سرل، راهکارهای مقابله با جنگ نرم در سروده های احمد مطر، شاعر مبارز انقلابی و معاصر عرب را واکاوی کرده است. نشان می دهد شاعر در عین توصیف وضعیت اجتماعی نامطلوب جامعه که محصول فساد حکومت و عملکرد ظالمانه حاکمان همسو با استبداد و استعمار جهانی بوده، در جهت مقابله با حجم گسترده فساد و تهدیدات جنگ نرم، راهکارهای مفید و مؤثری ارائه داده که با کاربست نظریه کنش های گفتاری سرل، قابل تحلیل و بررسی است. این راهکارها که به طور کلی عبارتند از احیای هویت دینی و ملی، ترویج فرهنگ ایثار و شهادت طلبی، بصیرت افزایی و آگاه سازی، همبستگی اجتماعی، ایستادگی در برابر دشمنان خارجی و داخلی و حاکمان سازش گر و هم سو با اسراییل و آمریکا، عمدتا در کنش های گفتاری اظهاری و ترغیبی نمود یافته است. ضمن این که از کنش های گفتاری دیگری مانند کنش های گفتاری عاطفی و اعلامی نیز بهره برده است.

در دوران ریاست جمهوری سید محمد خاتمی، از منظر نحوه تعامل ساختار-کارگزار شاهد رویکرد ساختار گرایی در سیاست خارجی ایران هستیم. چرا که اگرچه خاتمی منتقد برخی شرایط ناعادالنه حاکم بر سیستم بین الملل بود، لکن عمده ترین چارچوب و الزامات ساختاری سیستم بین الملل را پذیرفته بود. از طرفی با توجه به اینکه دال مرکزی روابط خارجی قدرتهای بزرگ در نسبت با »دیگران« در افق تجویزهای شرق شناسانه است، اصالت دادن به ساختارهای بین المللی متضمن پذیرش تقسیمات شرق شناسانه و نگاه سلسله مراتبی به قدرت است. لذا در تحقیق پیش رو به این پرسش پرداخته شده است که آیا ساخت سیاست خارجی دولت های هفتم و هشتم مبتنی بر معرفت شرق شناسانه است؟ پاسخ موقت پژوهش به این صورت است که ساخت سیاست خارجی دولت های هفتم و هشتم در مواجهه با مسائل و قدرت های بین المللی تحت تأثیر معرفت شرق شناسانه بوده و برای تفسیر آن از تحلیل محتوا )کیفی( داده های اسنادی و کتابخانه ای به ویژه مبانی و مستندات نظری برنامه چهارم توسعه بهره گرفته شده است. نتیجه اینکه به نظر می رسد رویکرد ساختارگرایی شرق شناسانه مبتنی بر پذیرش خود به عنوان قدرتی تبعی نه تنها با فطرت انسانی و اندیشه اسالمی سازگار نیست، بلکه قادر نخواهد شد منافع ملی مادی مدعای خود را نیز حاصل کند.

یکی از سخت ترین چالش های پیش روی مدیران و محققان، اطلاعات کم در مورد چگونگی سازمان دهی همسویی مدیریت منابع انسانی و استراتژی های تجاری برای بهبود عملکرد شرکت ها است و بدون در نظر گرفتن جهت گیری های استراتژیک خاص یک شرکت، شناخت میزان و شیوه هایی که آن شرکت می تواند استراتژی های مختلف را در یک راستا قرار دهد؛ بسیار دشوار است. مدیریت منابع انسانی با شناسایی تهدید ها و فرصت های موجود در محیط سازمان، از استراتژی تجاری پشتیبانی می کند تا سازمان را در بهترین عملکرد قرار دهد. استراتژی تجاری بر روش هایی تمرکز دارد که شرکت می تواند خود را به طور مؤثر از رقبای خود متمایز کند و از نقاط قوت متمایز خود برای ارائه ارزش بهتر به مشتریان خود در یک محیط معین استفاده کند. محققین در این پژوهش قصد دارند درک از همسویی استراتژیک را با پرداختن به دو شکاف مهم در موضوع این تحقیق توسعه دهند. این پژوهش از نوع تحقیقات توصیفی پیمایشی محسوب می شود. همچنین از آنجایی که به توصیف متغیر های تحقیق پرداخته می شود، از نوع تحقیقات توصیفی همبستگی می باشد. در این پژوهش برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و آمار استنباطی استفاده شده است. از یافته های پژوهش آن است که بررسی فرضیه های پژوهش نشان داد مدیریت منابع انسانی با آماره 289/2 بر «عملکرد سازمان» و با آماره 364/5 بر «استراتژی های تجاری» تأثیر مستقیم دارد. همچنین نشان داد که استراتژی های تجاری با آماره 637/5 اثر مستقیمی بر «عملکرد سازمان» دارد و به عنوان نقش میانجی با آماره 809/3 در «مدیریت منابع انسانی و عملکرد سازمان» مؤثر است.