عیار پژوهش در علوم انسانی (پژوهش سابق)

اسلامی سازی علم به طور کلی، و جامعه شناسی به طور خاص، با رویکردهای بومی سازی، تهذیب، استنباط، تأسیس و احیای میراث، مورد توجه اندیشمندان قرار گرفته است. در این پژوهش، تدوین راهکارهای اسلامی سازی جامعه شناسی، با تحلیل رویکردهای پنج گانه فوق صورت گرفته است. این راهکارها، عبارتند از: فهم روش شناختی جامعه شناسی موجود، به معنی فهم مسائل و نظریه های جامعه شناختی، با توجه به زمینه های تاریخی اجتماعی و مبانی معرفتی آن، نقد و بررسی جامعه شناسی موجود، بومی سازی و تهذیب آن در سطوح مسائل، مفاهیم، نظریه ها، روش و تجویزها، تدوین مبانی معرفتی جامعه شناسی، مبتنی بر فلسفه اسلامی یا متون دینی، در سه عرصه هستی شناختی، معرفت شناختی و انسان شناختی و تلاش برای نظریه پردازی مبتنی بر مبانی مذکور، یا با رویکرد احیای میراث و سرانجام، به کارگیری نظریه های تولید شده در تفسیر، تبیین و بررسی انتقادی کنش متقابل، پدیده ها، مسائل و آسیب های اجتماعی و ارائه راهکارهایی، برای انجام اصلاحات اجتماعی و فرهنگی.

علوم انسانی با تشکیل یک شبکه معرفتی، می کوشد تجربه های قابل حصول جهان اجتماعی - تاریخی انسان را در فهم صورت گرفته، شکل داده تا آن را به سطح شناخت عینی برساند. با بومی کردن علوم انسانی، می توان روش ها، ابزارها و قالب های تئوری علوم انسانی موجود را اسلامی کرد. به عبارت دیگر، ما به دنبال تولید علومی هستیم که سه وظیفه فوق را مبتنی بر مبانی معرفت شناختی و هستی شناختی اسلامی، در چارچوب مشخص انجام دهند. بر این اساس، در تحقیق حاضر ابتدا موانع و چالش های بومی سازی علوم انسانی مورد بررسی قرار گرفته، چرایی بومی سازی علوم انسانی تبیین، و آن گاه راهکارها و قابلیت های علوم انسانی بومی در گستره تمدن سازی اسلامی بیان می شوند. نتایج تحقیق نشان می دهد که علوم انسانی بومی، گامی مهم در راستای تمدن سازی اسلامی – ایرانی است و این توانایی را دارد تا کارایی ها، قابلیت ها، ظرفیت ها، نوآوری ها و مقبولیت های خود را نمایان سازد.

اذهانی که به شکل های متفاوت قوام یافته اند، تفاسیر متفاوتی از جهان پدید خواهند آورد. اشیاء و پدیده های جهان به شکل های گوناگون خودشان را به انسان ها می نمایانند و آگاهی هر فرد تحت تاثیر تجربه شخصی او از جهان پیرامونش است. پدیدارشناسی روشی است که به کمک آن می توان آگاهی و تجربه افراد متعدد از مفاهیم و پدیده ها را بدون واسطه دریافت کرد. از دیدگاه پدیدارشناختی، ادراک همواره ادراکِ یک پدیده است و ادراک بدون وجود پدیده ها بی محتواست. پس ما باید توجهمان را به سوی خودِ اشیاء معطوف کنیم. هدف اصلی پدیدارشناسی، کشف تجارب مختلف افراد از پدیده مورد بررسی، برای رسیدن به ماهیت و جوهره واقعی آن پدیده یا مفهوم است. پیش فرض پدیدارشناسی این است که جهان و پدیده های آن در بیرون انسان قرار گرفته اند. انسان می تواند همچون آینه ای آشکارساز، تصویری از آن دریافت کند. انجام پژوهش پدیدارشناسی نیازمند آشنایی کامل با فلسفه و اسلوب اجرایی خاصّ خودش است. از این رو، مقاله به دنبال واکاوی مبانی فلسفی پدیدارشناسی، شناسایی و تشریح رویکردهای اصلی و روش اجرای گام به گام مطالعات پدیدارشناسانه است.

یکی از موضوعات بنیادی در همه علوم، مطالعه و شناسایی شیوه ها و ابزارهای شناخت است. شناسایی ابزارهای معرفت و شناخت در دانش مدیریت اسلامی، موضوع اصلی این مقاله است. با تحلیل حس، خیال، و عقل که منابع اصلی علم حصولی برای معرفت بشری است. می توان شیوه ها و ابزارهای شناخت را در علوم انسانی، به ویژه دانش مدیریت مورد شناسایی قرار داد. در این تحقیق که با روش تحلیلی توصیفی صورت گرفته است، شیوه ها ی عقلی، تجربی، وحیانی، شهود، مرجعیت، و شیوع، برای دانش مدیریت اسلامی مورد شناسایی قرار گرفته اند. رتبه بندی این ابزارهای شناخت و حل تعارض آنها با تأکید بر دانش مدیریت و سازمان نیز مد نظر بوده است. این شش ابزار شناخت، در سازمان و مدیریت کاربرد داشته و برای شناسایی پدیده های سازمان و مدیریت مورد نیاز است. در بررسی این ابزارها، این نتیجه اساسی به دست می آید که ابزارهای مورد استفاده در «دانش مدیریت اسلامی» گسترده تر و جامع تر از ابزارهای مورد توجه «دانش مدیریت» است. از این رو، ابزارهای شناخت در دانش مدیریت اسلامی، می تواند گستره بیشتری از پدیده های مرتبط با سازمان و مدیریت را در معرض شناخت قرار دهد.

هدف، تحلیل محتوای کتاب تفکر و پژوهش پایه ششم ابتدایی می باشد. روش تحقیق از نظر اهداف، کاربردی و به لحاظ شیوه گردآوری اطلاعات، توصیفی پیمایشی و تحلیل محتوا است. برای تحلیل محتوا، از کل دروس کتاب تفکر و پژوهش پایه ششم ابتدایی، به اقتضای فرمول های تحلیل محتوا تعدادی از دروس به صورت تصادفی انتخاب و مورد تحلیل قرارگرفت. برای گردآوری اطلاعات، از تکنیک های تحلیل محتوای ادوارد فرای، فلش، ویلیام رومی، گانینگ فوگ و کلوز، استفاده شده است. نتایج نشان داد: در تنظیم مطالب و محتوای کتاب اصل ساده به دشواری رعایت نشده است. سطح کلاسی مطالب برای کلاس پنجم و بیش تر مناسب است. سطح دشواری مطالب، کتاب قدری ساده است. براساس تکنیک کلوزسطح مطالب بین 100-40 می باشد. بنابراین، متن مورد نظر در سطح مستقل بوده، فراگیران قادر به یادگیری بدون کمک معلم هستند. میزان دعوت به پژوهش کتاب، 9/. می باشد بیانگر این است که محتوا توانایی واداشتن دانش آموزان به فکر کردن را ندارد.

پژوهش پیش رو، به بررسی تألیف پایان نامه های مرتبط با شخصیت، آراء و اندیشه های استاد علامه مصباح یزدی، در رساله های دانشگاهی و حوزوی می پردازد. در طول سال های 1376 تا نیمه 1397، تعداد 227 پایان نامه در مراکز دانشگاهی و حوزوی در این زمینه دفاع شده است. از این میان، 116 عنوان حوزوی و 111 عنوان دانشگاهی هستند. بیشترین پایان نامه ها نیز در سال های 1391 و 1395 تألیف شده است. در میان مقاطع تحصیلی نیز مقطع کارشناسی ارشد (سطح سه)، با 200 پایان نامه بیشترین تعداد را داشته اند. تحلیل موضوعی پایان نامه های مرتبط نیز بیانگر این است که آنها در 16 حوزه موضوعی نگارش یافته اند که از میان آنها، حوزه های علوم سیاسی با 50 عنوان و فلسفه، با 39 عنوان بیشترین تعداد را داشته اند. 167 استاد راهنما و 169 استاد مشاور، وظیفه راهنمایی و راهبری این پایان نامه ها را برعهده داشته اند. از میان آنها، اکبر میرسپاه و حسن معلمی، با 9 عنوان راهنمایی و مشاوره بیشترین آمار را به خود اختصاص داده اند. از میان 55 دانشگاه و مرکز آموزشی و پژوهشی، مجتمع آموزش عالی فقه و مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره بیشترین تعداد پایان نامه مرتبط را داشته اند.