درخت حوزه‌های تخصصی

هدف عمدة این پژوهش، تحلیل داستان های مناسب کودکان و سنجش میزان تأثیر آن ها در کاهش یا حل چهار مشکل روانشناختی پرخاشگری، اعتماد به نفس پایین، ترس، و اندوه است.یافته های پژوهش نشان میدهند سهم داستان های تألیف و ترجمه شده، به طور مساوی 230 عنوان، داستان های واقعی76 و داستان های غیرواقعی 384 عنوان است. در مورد مشخصه های دیگر مانند نویسنده، ناشر و سال نشر پراکندگی زیادی در جامعه وجود دارد. همچنین، تحلیل داده ها نشان می دهد داستان های مناسب کودکان در بیشتر موارد با هدف کاهش یا درمان مشکلات روانشناختی نوشته نمیشوند و به نظر می رسد رشد و شکوفایی استعدادها، آموزش و سرگرمی بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. از مجموع 460 داستان مناسب این پژوهش، 14 درصد از داستان ها برای تقویت اعتماد به نفس، 8 درصد برای کاهش پرخاشگری، در حدود 8 درصد برای کاهش ترس و 4 درصد برای کاهش اندوه کودکان میتوانند مورد استفاده قرار گیرند. تعداد داستان هایی که میتوانند به بیش از یک مشکل پاسخگو باشند، اندک است و داستان ها اغلب تکمضمونی هستند،5 درصد از داستان ها برای کاهش ترس و نیز تقویت اعتماد به نفس و درحدود 2 درصد برای کاهش اندوه و نیز تقویت اعتماد به نفس میتوانند مورد استفاده قرار گیرند. در بقیه موارد، تعداد این گونه داستان ها کمتر از 1 درصد است.

هدف: هدف پژوهش حاضر، بررسی سیر مطالعات تحقیقات تحلیل محتوا در ادبیات کودکان و نوجوانان ایران و مشخص کردن زمینه های تکراری و خلاءهای موجود برای محققان در پژوهش های آتی و هدایت پایان نامه های دانشجویی است. روش: پژوهش حاضر به روش کتابخانه ای انجام گرفته است. جامعه پژوهش را 42 تحقیق صورت گرفته با استفاده از روش تحلیل محتوا تشکیل می دهند که 11 عنوان آن به صورت مقاله در مجلات تخصصی منتشر شده و 31 عنوان در قالب پایان نامه نوشته شده اند. یافته ها: پژوهش های شناسایی شده در سه گروه تحقیقات تحلیل محتوای داستان های تألیفی، تحقیقات تحلیل محتوای داستان های ترجمه ای و تحقیقات تحلیل محتوای اشعار دسته بندی شدند. 34 اثر در خصوص تحلیل محتوای داستان های تألیفی، 4 اثر در خصوص تحلیل محتوای داستان های ترجمه ای و 4 عنوان در خصوص تحلیل محتوای اشعار صورت گرفته که 24 مورد از آنها به بررسی یک موضوع خاص در داستان ها پرداخته اند. اصالت/ارزش: تحقیقات تحلیل محتوا آیینه تمام نمایی از فعالیت های علمی هر حوزه می باشد که پژوهش های صورت گرفته را معرفی کرده و خلاءهای موجود را نشان می دهد. بررسی جایگاه رشته های مختلف دانشگاهی و نوع دانشگاه ها اعم از دانشگاه های دولتی و آزاد در انجام پژوهش های تحلیل محتوا در حوزه ادبیات کودکان و نوجوانان، معرفی افراد تأثیرگذار در هدایت پایان نامه های تحصیلی، بررسی چالش های موجود و ارائه راهکارهای متناسب از ویژگی های برجسته پژوهش حاضر هستند که برای اولین بار با رویکرد متن پژوهی در این حوزه نوشته شده است.

کتاب «گذری در ادبیات کودکان» از جمله کتاب هایی است که مفاهیم پایه در ادبیات کودکان و نوجوانان را به گونه ای جامع مورد بررسی قرار داده است. این کتاب حد ّاقل پنج بار تجدید چاپ شده و چارچوب کتابی را به نام «ادبیات کودکان: ویژگیها و جنبه ها» نیز تشکیل داده که در سال 1374 برای نخستین بار چاپ شد و تا سال 1382 به چاپ ششم نیز رسیده است. نوشتة زیر در پی طرح این پرسش است که آیا تقسیم بندی مورد استفاده برای داستان های واقعی در کتاب «گذری در ادبیات کودکان» و به دنبال آن، در کتاب «ادبیات کودکان و نوجوانان، ویژگیها و جنبه ها» به اندازة لازم، دقیق هست و اگر نیست چه تقسیم بندی دیگری بهتر است جایگزین آن شود. به همین منظور، نخست گروه های موضوعی بررسی میگردند و آن گاه، طبقه بندی نوینی برای گروه بندی داستان های واقعی پیشنهاد میشود.

هدف: هدف اصلی این پژوهش تعیین وضعیت انتشار داستان های بازنویسی شده از شاهنامه و مثنوی برای کودکان و نوجوانان از سال 1369 تا 1389 در ایران به منظور شناسایی کاستی های موجود در این زمینه است. روش: پژوهش حاضر توصیفی است و به روش کتابخانه ای انجام گرفته است. در این پژوهش برای گردآوری داده ها از سیاهه وارسی استفاده شده است. نمونه آماری شامل 63 داستان مثنوی و 171 داستان شاهنامه است که با استفاده از نمونه گیری از بین 594 عنوان کتاب انتخاب شده است. یافته ها: بررسی سال انتشار آثار بازنویسی شده نشان داد که با گذر سال ها بر تعداد داستان های بازنویسی افزوده شده است. بیشترین شمارگان داستان های شاهنامه و مثنوی بین 3000 تا 5000 بوده است. 2/84 درصد کتاب ها در تهران و 8/15 درصد در شهرستان ها و 84 درصد کتاب ها تنها یک بار چاپ شده اند. 4/65 درصد کل کتاب ها دارای تصاویر رنگی هستند. 8/43 درصد از کتاب ها تا 20 صفحه و 6/8 درصد از کتاب ها نیز بیش از 150 صفحه دارند. تنها 18 کتاب شاهنامه و 6 کتاب مثنوی دارای ویراستار هستند. برای گروه سنی «الف» هیچ کتابی از شاهنامه به چاپ نرسیده است و تنها 1 کتاب از مثنوی برای این گروه سنی چاپ شده است. 145 داستان شاهنامه و 44 داستان مثنوی به شیوه بازنویسی ساده و 26 داستان شاهنامه و 19 داستان مثنوی به شیوه خلاق نوشته شده است. بیشتر داستان های بازنویسی شده شاهنامه از بخش پهلوانی و بیشتر داستان های بازنویسی شده مثنوی از دفتر اول و سوم گرفته شده است. اصالت/ارزش: از آن جایی که در سال های اخیر بازنویسی از متون کهن برای کودکان و نوجوانان از نظر کمی رشد قابل ملاحظه ای داشته است؛ لازم است تا ارزیابی های دقیق تری بر این نوع متون صورت گیرد. به نظر می رسد در این زمینه پژوهش های چشمگیری صورت نگرفته است. پژوهش حاضر بر آن است تا با بررسی وضعیت انتشار این نوع آثار، کاستی ها را شناسایی نماید و پیشنهادهایی به مسؤلان و نویسندگان ادبیات کودک ارائه دهد.

در ادبیات بازرگانی امروز دنیا، بازاریابی به معنی کلیه تلاشهایی است که یک کارآفرین اقتصادی برای طراحی، تولید، توزیع یا فروش کالا و خدمت به مصرف کننده نهایی و جلب رضایت او متحمل می­شود. امروزه در کنار فروش و عرضه کالاهای سنتی و مواد طبیعی و مصرفی، کالاها و خدمات فرهنگی نیز جایگاه اقتصادی ویژه­ای دارند و ناشران به عنوان تولیدکنندگان یکی از شاخص­ترین اقلام فرهنگی یعنی کتاب، به استفاده از روشهای بازاریابی نیاز دارند. بازاریابی از دو نظام کلی پیروی می­کند: محصول­گرا[3] و بازارگرا[4]. با توجه به تمرکز نظام بازارگرا بر مصرفکننده[5] و نیازهای او و خصوصیات کتاب به عنوان یک کالای فرهنگی، استفاده از نظام بازارگرا برای بازاریابی کتاب توصیه می­شود. بازاریابی کتاب به شیوه­های گوناگونی قابل اجراست. برگزاری نمایشگاه­های کتاب[6]، و بازارگرا. با توجه به تمرکز نظام بازارگرا بر مصرفکننده و نیازهای او و خصوصیات کتاب به عنوان یک کالای فرهنگی، استفاده از نظام بازارگرا برای بازاریابی کتاب توصیه می­شود. بازاریابی کتاب به شیوه­های گوناگونی قابل اجراست. برگزاری نمایشگاه­های کتاب،نوآوری در اداره کتابفروشی­ها و استفاده از فناوری­های جدید برای فروش کتاب، آگهی­های تجاری، توزیع هدایای تبلیغاتی، انتشار دوره­ای فهرست انتشارات توسط ناشران، نقد و بررسی کتابها در مطبوعات، وبلاگ­ها، کتابخانه­های عمومی و سایر مراکز فرهنگی، توجه بیشتر به وضعیت ظاهری کتاب، برگزاری جشن رونمایی کتاب، چاپ پوستر، اقتباسهای ادبیو... از جمله روشها و فعالیتهایی است که به رونق بازاریابی کتاب در ایران کمک می­نماید. بر اساس نمونه­های موجود، اعمال برخی از این روشها ­در میان ناشران کودک، شایع­تر از ناشران بزرگسال بوده است. در عین حال، بسیاری از ناشران ایرانی تمایلی به سرمایه­گذاری و فعالیت گسترده در حوزه بازاریابی کتاب ندارند، زیرا هزینه­های مترتب بر این نوع فعالیتها را بیشتر از میزان سودی که به تجارت آنها باز می­گرداند، می­دانند.

هدف: پژوهش حاضر با هدف تحلیل محتوای مقالات با موضوع «ترویج کتابخوانی» و «کتابخانه های کودکان» در مجلات تخصصی کتابداری و اطلاع رسانی (منتشر شده در سال های ۱۳۷۸ تا ۱۳۸۷) انجام شده است. روش: در این پژوهش از روش تحلیل محتوا استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش تمام مجلات تخصصی کتابداری و اطلاع رسانی است که شامل ۷ عنوان نشریه می باشد. یافته ها: بررسی تعداد کل مقالات منتشر شده توسط نشریات تخصصی کتابداری و اطلاع رسانی نشان داد که ۱۴۲۹ عنوان مقاله در طی سال های پژوهش در این نشریات منتشر شده که ۵۲ عنوان از مقالات (۶/۳ درصد) به موضوع ترویج کتابخوانی و ۲۷ عنوان از مقالات (۸/۱ درصد) به موضوع کتابخانه های کودکان پرداخته اند که از این بین ۷۵ مقاله (۹/۹۴ درصد) تالیف و ۴ مقاله (۱/۵ درصد) ترجمه است. از مجموع مقالات مرتبط با مقوله های کتابخوانی و کتابخانه های کودکان در نشریات تخصصی حوزه کتابداری و اطلاع رسانی، ۳۷ مقاله (۸/۴۶ درصد) پژوهشی، ۲۱ مقاله (۶/۲۶ درصد) تحلیلی، ۲ مقاله (۵/۲ درصد) مروری و ۱۹ مقاله (۱/۲۴ درصد) گردآوری می باشد. اصالت/ارزش: توجه به موضوع کتابخوانی و کتابخانه های کودکان از مسائل مهم در رشته کتابداری و اطلاع رسانی است که فقدان آثار پژوهشی در موضوعاتی از این دست بیانگر توجه اندک به آن می باشد و پژوهش حاضر از این جهت حائز اهمیت است.

کتاب های کودکان و نوجوانان نقش عمده ای در پاسخگویی به نیازها و رفع مشکلات آنان دارند. شناخت نیازهای کودکان و نوجوانان و معرفی کتاب های متناسب با نیازها، بحث عمدة این مقاله میباشد. چنین روشی به منظور پاسخگویی به نیازها و حل مشکلات روحی، کتاب درمانی نامیده میشود.از جمله نیازهای مورد بحث، نیازهای عاطفی، اجتماعی، مذهبی، نیاز به دانستن و ارضای حسکنجکاوی، نیاز به ارتباط با طبیعت، نیاز به شناخت استعدادها و تواناییها میباشد. در رابطه با ارضای هر نیاز، تعدادی کتاب مناسب معرفی میگردد و درنهایت از موانعی که ممکن است تأثیر این روش، یعنی کتاب درمانی را در پاسخگویی به نیازها یا درمان مشکلات کم کنند، نیز یاد میشود.این مقاله نیازهای گوناگون کودکان و نوجوانان را از دیدگاه «مازلو» روانشناس انسانگرا، و نیازهای مورد توجه از دیدگاه مؤلف را بررسی میکند و برای هریک از نیازها، انواع کتاب هایی را که در پاسخگویی به آن نیازها مؤثرند نام میبرد. جایگاه نیازهای مورد توجه مؤلف، در هرم نیازهای «مازلو» مشخص میشود ودلایلی که به موجب آن ها کتاب های انتخاب شده قابلیت پاسخگویی به نیازهای تعیین شده توسط «مازلو» را دارند، مختصراً شرح داده میشوند. در این نوشته، منظور از منابع خواندنی آن دسته از ادبیات کودکان است که با هدف آموزش، تربیت، و پرکردن اوقات فراغت کودکان و نوجوانان تهیه شده اند و به طور غیرمستقیم مقصود خود را بیان میکنند.

هدف: این پژوهش به بررسی الزامات و ویژگی های لازم برای قصه گویی دیجیتالی در وب سایت های کودکان و نوجوانان ایران می پردازد. روش: در این پژوهش از روش پیمایشی و ابزار سیاهه وارسی شامل 5 مؤلفه و 67 مورد از الزامات برگرفته از مطالعه ادبیات پژوهش و مشاهده استفاده شد. همچنین در این پژوهش، 21 وب سایت ایرانی کودکان و نوجوانان که دربرگیرنده بخش قصه گویی بودند انتخاب شدند. یافته ها: وب سایت های کودکان و نوجوانان ایران، از نظر رعایت الزامات قصه گویی دیجیتالی، پایین تر از سطح متوسط قرار دارند. الزاماتی چون استفاده از یک بازی برای ساخت قصه، امکان هدایت شخصیت قصه ها، امکان انتخاب و افزودن افکت های صوتی، امکان انتخاب و افزودن افکت های تصویری، امکان رنگ آمیزی، و امکان انتخاب شخصیت ها، که حدود 26.86 درصد الزامات را به خود اختصاص می دهند، در هیچکدام از وب سایت ها وجود نداشتند. استفاده از عکس و تصاویر گرافیکی، امکان جستجوی قصه ها بر اساس اطلاعات کتابشناختی، و امکان جستجو از طریق انتخاب تصاویر ، جزء سه رتبه ی اول الزامات موجود در وب سایت های کودکان و نوجوانان ایران بودند. اصالت / ارزش: به دلیل عدم پرداختن به مفهوم قصه گویی دیجیتالی در ایران تاکنون، آگاهی دست اندرکاران کتابخانه های کودکان و نوجوانان از شرایط پیاده سازی قصه گویی دیجیتالی در محیط اینترنت، موضوعی قابل پرداخت است. این پژوهش ضمن فراهم ساختن آشنایی با این مفهوم، قصه گویی دیجیتالی را به عنوان ابزاری در جهت افزایش مطالعه و کتابخوانی مطرح می سازد.

هدف: پژوهش حاضر که با هدف معرفی کتابخانه های اسباب بازی و شناسایی اهداف، خدمات، فعالیت ها و ساختارهای آن ها انجام شده است، می کوشد تا با ارائه تصویری از تجارب جهانی در این زمینه، بر اهمیت روزافزون وجود چنین مراکزی در پرورش کودکان تاکید کرده و از این رهگذر لزوم آغاز اقدامات عملی در ایران را گوشزد نماید. روش: این پژوهش از روش کتابخانه ای استفاده کرده است. کتابخانه های اسباب بازی دنیا که در محیط اینترنت دارای وب سایت و پورتال بودند شناسایی گردید و در مجموع وضعیت 50 کتابخانه مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها: ویژگی های مختلف این کتابخانه ها از جمله بودجه، خدمات، اندازه مجموعه، انواع مواد، روش سازماندهی، قوانین و مقررات مورد بررسی قرار گرفته است. در پایان پیشنهاد راه اندازی «کتابخانه ملی بازی و اسباب بازی ایران» ارائه شده است. ارزش/اصالت: این نخستین پژوهشی است که کوشیده است تا برپایه شناسایی و معرفی کتابخانه های اسباب بازی دنیا به طرح اندیشه ای نو برای راه اندازی «کتابخانه ملی بازی و اسباب بازی ایران» بپردازد که هدف آن نه تنها حفظ و نگهداری مظاهر فرهنگ بازی و اسباب بازی در ایران است؛ بلکه اشاعه و خدمت رسانی در این زمینه نیز از اهداف اصلی آن به شمار می آید.

هدف: هدف این پژوهش شناسایی ویژگی های مهم ساختاری تارنماهای مخصوص نوجوانان 14ـ12 ساله ایرانی است. روش: انجام این پژوهش با استفاده از تحلیل ساختاری 54 تارنمای انگلیسی زبان و فارسی زبان ویژه نوجوانان و نظرخواهی از 93 صاحب نظر و 32 نوجوانان 14ـ12 ساله ایرانی میسر شد که به روش پیمایشی و از طریق توزیع پرسشنامه انجام گرفت. برای تحلیل داده ها از آمار توصیفی و آزمون های تی و مجذور خی استفاده گردید. یافته ها: با بررسی نظرات دو گروه صاحب نظران و نوجوانان ایرانی، 27 ویژگی ساختاری مهم (از میان 30 ویژگی شناسایی شده) برای تارنماهای نوجوانان 14ـ12 ساله ایرانی تعیین و معرفی شد که 10 ویژگی اول آن ها به ترتیب عبارتند از: خوانا بودن متن (4/92%)، سرعت بارگذاری بالا (2/89%)، آرم (1/88%)، مشخص بودن عنوان هر صفحه (3/86%)، وجود پیوند برای بازگشت به صفحه خانگی (86%)، صحیح بودن دستور زبان و املای نوشته ها (86%)، پیش بینی موتور جست وجو به منظور جست وجو در تارنما (8/82%)، استفاده از رنگ های مختلف (7/82%)، امکان راهبری در صفحات (6/81%) و استفاده از عکس (5/81%). اصالت/ارزش: تاکنون هیچ پژوهشی در رابطه با ویژگی های ساختاری وب سایت ها ی (تارنماهای) کودکان و نوجوانان در یک رده سنی خاص و با توجه به نیازها و ویژگی های آنان انجام نشده است که این پژوهش از این نظر منحصربه فرد است. همچنین طراحان تارنماها، کتابداران کتابخانه های عمومی، والدین، معلمان و ... با استفاده از نتایج این پژوهش، می توانند به طراحی و انتخاب تارنماهایی مناسب برای گروه مذکور اقدام نمایند.

هدف: پژوهش حاضر با هدف ارزیابی اعتبار، وسعت و کیفیت کتاب های مرجع فارسی کودکان و نوجوانان که از سال 1385 تا 1390 برای اولین بار در ایران به چاپ رسیده اند، صورت گرفت تا بدین وسیله میزان مطابقت شان با معیارهای کتاب های مرجع کودکان و نوجوانان مشخص شود. روش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی است. روش به کار رفته در این پژوهش، تحلیل محتوا و از نوع کمّی است. جامعه آماری پژوهش شامل 216 عنوان کتاب مرجع کودک و نوجوان است. ابزار گردآوری داده ها، سیاهه وارسی محقق ساخته مبتنی بر مرور متون و منابع است که روایی آن به تأیید صاحب نظران رسید. یافته ها: بر اساس یافته های پژوهش، از تعداد 216 عنوان کتاب بررسی شده، 150 اثر دانش نامه، 33 اثر واژه نامه، 8 اثر سرگذشت نامه، 18 اثر منابع مرجع فوری، و 7 اثر منابع مرجع جغرافیایی بودند. بر اساس نتایج، معیارهای ارزیابی در تعداد زیادی از کتاب ها به صورت کاملاً مطلوبی رعایت نشده بود. کتاب های تألیفی ترجمه ای بیشتر از سایر کتاب ها معیارهای مورد نظر را رعایت کرده بودند و همچنین به جز سال 1390، در بقیه سال ها کیفیت منابع مورد بررسی سیر صعودی داشتند. این در حالی است که تعداد کتاب های تألیفی ترجمه ای تنها 6 درصد از کل کتاب ها را در این 6 سال تشکیل می دادند. اصالت/ارزش: پژوهش حاضر ضمن تهیه سیاهه وارسی در زمینه ارزیابی کتاب های مرجع کودکان و نوجوانان بر اساس پیشینه های موجود و نیز نظر متخصصان، این امکان را فراهم آورده است تا استفاده کنندگان کتاب های مرجع در انتخاب خود تصمیم بهتری بگیرند. همچنین به تولیدکنندگان کتاب های مرجع این امکان را می دهد تا تصمیم گیری بهتری در زمینه تألیف کتاب های مرجع داشته باشند.

درس""مواد و خدمات کتابخانه برای کودکان و نوجوانان ازجمله د روسی است که در دورهء کارشناسی کتابداری به دانشجویان آموخته می شود. چگونگی نقد کتابهای کود کان ,یکی از مطالب مورد اشاره در این درس است. کتاب ""گذری در ادبیات کود کان "" از جمله منابع این درس در "" مشخصات کلی, برنامه و سرفصل دروس دوره کارشناسی کتابداری- کارشناسی (در دو شاخه): علو م انسانی و اجتماعی , علوم پایه است. در این کتاب، معیارهایی در مورد چگونگی نقد ظاهری و محتوایی کتابهای کو دکان ارائه شده که به نظر می رسد هنوز هم در آثار جدید منتشره در مورد ادبیات کودکان دیده می شود. نوشتهء حاضر پس از بررسی میزان کارآیی این روش، نقاط ضعف آن را از طریق مقایسه با خود این روش و نیز، کتابهای مشابه ،روشن و روشی تازه برای انجام نقدکتابهای کود کان ارائه می کند.