درخت حوزه‌های تخصصی

این پژوهش با رویکرد نظری و مطالعه پیمایشی رابطه نگرش به اتانازی، یعنی پایان دادن آسان به زندگی بیماران در حال مرگ، را با دامنه متنوعی از متغیرهای شخصیتی مطالعه کرد. 118 دانشجو به مقیاس نگرش به اتانازی، پرسش نامه شخصیت هگزاکو، مقیاس شادی فاعلی، علاقه به دین، و مقیاس های سامانه های گرایش رفتاری/ بازداری رفتاری پاسخ دادند. نتایج نشان داد که پذیرش اتانازی با دینداری، شادی، صداقت- فروتنی، توافق و وظیفه شناسی، رابطه منفی داشت. اما رابطه آن با سامانه های رفتاری معنادار نبود. بر پایه این نتایج، علاوه بر دینداری، متغیرهای دیگری چون شخصیت و عاطفه در قضاوت اخلاقی ما نقش دارند. یافته های پژوهش بر پایه مفاهیم نوع دوستی و خودمختاری مبتنی است.

این مقاله با رویکرد تحلیلی و توصیفی به بررسی راهکارهای نهادینه سازی اخلاق در رسانه می پردازد. رسانه ها در هر نظام سیاسی مهم ترین ابزار اشاعه فرهنگ، ارزش ها و هنجارهای حاکم و پذیرفته است که موجبات ثبات سیاسی در جامعه را فراهم می سازد. رسانه ها در یک جامعه برای اینکه در رقابت با رسانه های رقیبب بتوانند به حیات خود ادامه دهند، و رضایت مخاطبان را کسب نمایند، چاره ای جز بهره گیری از شگردها و شیوه های گوناگون هنری و جذابیت های شکلی، تبلیغی، روان شناختی، برای نفوذ در میان مخاطبان خود ندارند. متأسفانه رسانه ها در نظام اسلامی، علی رغم برخورداری از محتواهای غنی، به دلیل ضعف ساختاری و فقدان جذابیت های لازمِ مخاطب پسند، نسبت به رسانه های رقیب، اقبال چندانی از برنامه های آن نمی شود. از این رو، این مقاله، در تلاش است تا راهکارهایی را برای نهادینه سازی ارزش های اخلاقی در رسانه بیان کند.

هدف این پژوهش تعیین مدل نوعدوستی خیِّرین و کشف روابط مشترک براساس تحلیل مسیر است. جامعه آماری آن تمام خیرین مدرسه ساز هستند که با روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای و براساس تعداد متغیرها و نمونه (15×22) و جدول کرجسی و مورگان، از میان آن ها 370 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای اندازه گیری عوامل روان شناختی، اجتماعی و فرهنگی از سیزده آزمون شامل آزمون شخصیتی نئو، خوش بینی، خودکارآمدی عمومی، باورهای مدرنیته، باورهای دینی، ارزش های علاقه به مادیات، ارزش های متافیزیک، نیازهای اساسی (شایستگی و روابط خاص) خودمختاری اخلاقی، انگیزش اخلاقی، انگیزش پیشرفت، احساسات اخلاقی و نوعدوستی استفاده شد. تجزیه و تحلیل آماری با استفاده از داده های کیفی مدل مفهومی طراحی شده و پس از تهیه مدل ازتحلیل عاملی تأییدی و برای برازندگی مدل ها از متغیرهای نهفته براساس نرم افزارهای Lisrel, Spss20 استفاده شد. عوامل اصلی علیت نوعدوستی شامل اخلاق فطری، اخلاق توحیدی و خودگرایی اخلاقی و ضریب شیب استاندارد بتا به ترتیب برابر با (49/0=β)، (13/0=β)، (24/0=β) و در سطح 01/0 معنادار نشان داد. عوامل میانجی نوعدوستی در خودگرایی اخلاقی مشتمل بر صفات شخصیت (28/0=β)، ارزش های درونی (45%=β)، ارزش های بیرونی (13/0=β) و عوامل اجتماعی (27/0=β) گزارش شده؛ عوامل میانجی نوعدوستی در اخلاق فطری، ویژگی های صفات شخصیت (33/0=β)، ارزش های درونی (28/0=β)، ارزش های بیرونی (26/0=β) و عوامل اجتماعی (24/0=β) و در اخلاق توحیدی ویژگی های صفات شخصیت (75%=β) ارزش های درونی (66%=β) ارزش های بیرونی (84%=β) و عوامل اجتماعی (10/0=β) گزارش شده است. بنابراین اخلاق نوعدوستی تابعی از خودگرایی اخلاقی، اخلاق فطری و اخلاق توحیدی است و اخلاق نوعدوستی تابعی ضمنی از صفات شخصیت، ارزش های درونی، بیرونی و عوامل اجتماعی است.

با رویکرد ارزشی و هنجاری، همه کنش های ارادی و اختیاری انسان، بدون استثنا، محکوم قواعد و معیارهای اخلاقی اند و ناگزیر با یکی از الزامات دوگانه ایجابی و سلبی (بایدها و نبایدهای عقل عملی) یا شق ثالث (قطب خنثی و عاری از هر نوع الزام هنجاری بر پایه منطق سه قطبی) منطبق خواهند بود. ارتباطات جمعی، به عنوان یکی از عرصه های گسترده ارتباطات انسانی با میانجی گری فناوری های رسانه ای نیز علاوه بر پذیرش اجتناب ناپذیر این اصل جهانشمول، به دلیل برجستگی موقعیت، اهمیت و حساسیت کارکردی، گستره و عمق تأثیر، تنوع محصولات، تکثر و تعدد مخاطبان، و نقش محوری آن در بازخوانی، بازتولید، ویرایش و اشاعه فرهنگ، بیش از سایر عرصه ها به ضرورت متابعت اختیاری یا اجباری از قواعد ارزشی، دستورالعمل های اخلاقی و الگوهای رفتاری موجه و دارای پشتوانه های نظری و فرهنگی، محکوم شده اند. این نوشتار در صدد است تا با ارجاع به بنیادهای بینشی و ارزشی اسلام، الزامات و مرجحات عام هنجاری و باید ها و نبایدهای اخلاقی هدایت گر ارتباطات جمعی را با رویکردی دینی و با هدف تأمین یکی از ملزومات حرفه ای یک رسانه دینی یا دارای رسالت و کارکرد دینی، استنباط و عرضه کند.

پرسش اصلی مقاله این است که ابزارهای اخلاقی اسلام برای تأمین امنیت بین الملل چیست؟ به عبارت دیگر، چگونه می توانیم از وقوع جنگ پیشگیری کنیم و صلح و امنیت را برای مردم جهان به ارمغان آوریم؟ اهمیت گفت وگو درباره این پرسش در وضعیت کنونی، نیاز به توضیح ندارد؛ زیرا بشر امروز از انحطاط امنیتی در جهان رنج می برد. نویسنده سعی کرده با روش استنباطی، پاسخ پرسش مذکور را با بهره گیری از آثار آیت الله جوادی آملی بررسی کند. مدعای مقاله این است که ابزارهای اسلام برای تأمین امنیت بین الملل، از چند جهت، قابل طرح است: اول، به لحاظ سطوح تحلیل که سه سطح: جهان اسلام، ادیان توحیدی و جهانی در آن وجود دارد؛ دوم، از نظر میزان فراگیری که به دو گروه مشترک میان هر سه سطح و اختصاصی هر سطح، قابل تقسیم است. مقاله به هر دو بحث پرداخته است. مبنای مفهومی و نظری مباحث، نظریه توحش طبیعی و تمدن فطری انسان است. بر این اساس، ویژگی های دین اسلام باعث می شود تا مدعی شویم که تنها مبنا و منبع برای تأمین امنیت بین الملل، آموزه های اسلامی، به ویژه آموزه های اخلاقی آن است.

در فرایند رشد اخلاقی می توان دو نگاه را از هم متمایز کرد؛ نگاه روان شناختی و جامعه شناختی؛ در نوشتار حاضر تلاش بر آن است که با تلفیق هر دو نگاه، تأثیر یکی از نهادهای اجتماعی (پلیس، به خصوص راهور) بر رشد اخلاقی افراد جامعه بررسی شود. از میان عناصر مختلفِ نظام راهنمایی و رانندگی، تنها به قوانین و مجریان (پلیس راهور) می پردازیم. داده های این پژوهش با مطالعه میدانی و تجربه های زیسته پژوهشگر (به عنوان شهروند و راننده) و نیز اسناد مربوط به قوانین راهنمایی و رانندگی به دست آمده است. برای تحلیل داده ها نیز از یافته های روان شناختی بهره گرفته شده است. در این نوشتار نگاهی انتقادی خواهیم داشت و بیشتر بر جنبه مانعیت قوانین راهنمایی و رانندگی و رفتارهای پلیس برای رشد اخلاقی متمرکز خواهیم بود. ادعای این نوشتار این است که برخی قوانین راهنمایی و رانندگی و نیز رفتارهای پلیس، رشد اخلاقی افراد جامعه را مختل کرده و به مثابه مانع رشد عمل می کند.

هدف از این پژوهش، تبیین ابعاد و مؤلفه های نظارت بر کار کارکنان سازمان های دولتی بر اساس معیارهای پیشنهادی دانشمندان مسلمانان است. پژوهش حاضر از نوع پژوهش های «توصیفی» است که به روش پیمایشی انجام شده، است. همچنین از نظر هدف، «توسعه ای- کاربردی» به شمار می آید. روش گردآوری اطلاعات ترکیبی از مطالعات کتابخانه ای و میدانی است و ابزار گردآوری اطلاعات، بررسی اسناد و مدارک، مصاحبه و پرسش نامه است. جامعة آماری این پژوهش برای آزمون مدل، خبرگان آگاه به موضوع بوده است. روش نمونه گیری «گلوله برفی» بوده و به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از روش «آمار توصیفی و استنباطی» (آزمون مقایسات چندگانة فریدمن) استفاده شده است. نتایج پیمایشی حاصل از پرسش نامه نشان دهندة تأیید مدل از نظر خبرگان است. در این پژوهش پس از جمع بندی مطالب و اصلاحات لازم، الگوی نظارت بر کار کارکنان سازمان های دولتی بر اساس معیارهای پیشنهادی دانشمندان مسلمان، که شامل 24 مؤلفه در قالب 4 بُعد است، ارائه شد.