صدیقه کیانی سلمی

مفهوم چرخه حیات به عنوان یک بحث علمی جهت برنامه ریزی، مدیریت توسعه مقاصد و محصولات گردشگری، تحلیل و تبیین مکانیزم پویایی توسعه گردشگری، منعکس نمودن نیروهای داخلی و مؤلفه های خارجی رشد و الگوی رفتاری نظام توسعه گردشگری مدنظر جامعه علمی قرار گرفته است. از طریق این مدل، می توان تغییرات زمانی فرایند گردشگری را با توجه به الگوی رفتاری گردشگران در مقاصد گردشگری و میزان جذابیت مقاصد، مورد تحلیل فرار داد. هدف از مطالعه حاضر، سنجش دوره حیات گردشگری در شهرستان بویراحمد بر اساس مدل چرخه حیات باتلر و بررسی سطح توسعه گردشگری از دیدگاه ساکنان شهرستان بویراحمد است. فرآیند انجام تحقیق، با تأکید بر روش شناسی چرخه حیات گردشگری و به تفکیک مراحل ششگانه آن صورت پذیرفته است. با توجه به کمبود آمار موثق و رسمی و همچنین وجود شاخص هایی برای شناسایی جایگاه مقاصد در هر مرحله از عمر مقاصد در یک رویکرد کیفی، جهت آگاهی از دیدگاه جوامع محلی نسبت به توسعه گردشگری از روش میدانی مبتنی بر پرسشنامه با استفاده از معیارهای عینی و ذهنی استفاده شده است. بر این اساس با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی، پیمایش و نظر سنجی از کارشناسان و مردم محلی به سنجش مرحله رشد گردشگری در منطقه مورد مطالعه اقدام شده است. حجم نمونه با استفاده از نرم افزار PASS به تعداد 195 نفر در سطح اطمینان 99درصد محاسبه شده است. ابزار پژوهش پرسشنامه ای محقق ساخته با 35 گویه است که پایایی آن با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ به میزان 93/0 مورد تأیید قرار گرفته است. یافته های حاصل از پژوهش حاکی از ان است شهرستان بویراحمد از لحاظ گردشگری در حال گذر از مرحله معرفی و از نگاه کارشناسان در ابتدای ورود به مرحله رشد در مدل چرخه حیات مقصد باتلر قرار دارد که نشان از نوپایی آن از نظر کارشناسان و ساکنان شهرستان بویراحمد در عرصه گردشگری می باشد.

تأمین مسکن مناسب یکی از معضلاتی است که افراد جوامع بشری در زندگی روزمره با آن مواجه هستند. طی چند دهه اخیر با اجرا شدن طرح مسکن مهر، دولت توانسته به بسیاری از اقشار کم درآمد و متوسط جامعه در این راستا کمک نماید. پژوهش حاضر سعی دارد نگرش ساکنین مسکن مهرکاشان نسبت به ابعاد اجتماعی، اقتصادی و کالبدی را ارزیابی نماید. روش پژوهش توصیفی – تحلیلی می باشد. گردآوری اطلاعات به صورت میدانی و از طریق توزیع پرسشنامه به تعداد 150 عدد در میان افراد ساکن مسکن مهر صورت پذیرفته است. برای تجزیه و تحلیل توصیفی و استنباطی داده ها از آزمونهای آماری T-Test و ANOVA در نرم افزار SPSS و جهت تبیین و مدلسازی اثرات نیز از مدلسازی معادلات ساختاری در نرم افزار AMOS استفاده گردید. نتایج حاصل از آزمون T نمایانگر معنی دار بودن اثرات مسکن مهر در شاخص های مورد بررسی از دیدگاه ساکنان می باشد. تحلیل یافته های منتج از مدلسازی معادلات ساختاری بیانگر این مطلب است که از بین شاخص های مورد سنجش شاخص کالبدی با بار عاملی 94/0 مهم ترین و با اهمیت ترین شاخص در تبیین رضایتمندی از نظر ساکنین بوده است، همچنین با سنجش ارتباط دو سویه بین متغیرهای تحقیق مشخص گردید که عامل کالبدی – اجتماعی با ضریب 85/0، عامل اقتصادی –کالبدی با بار عاملی 49/0 و عامل اقتصادی – اجتماعی با بار عاملی 45/0 بر یکدیگر اثرگذار بوده اند. به عبارت دیگر بهبود کیفیت ساختار کالبدی خود می تواند به افزایش رضایت از عوامل اجتماعی و بالعکس منجر شود. همچنین رضایت از ابعاد اقتصادی نیز بر رضایت از ابعاد کالبدی و اجتماعی اثر مثبت و معنادار دارد.

گردشگری به عنوان نیروی اصلی اقتصادی و فرهنگی در دنیا شناخته شده است و همچون ابزاری نیرومند در راستای ایجاد منفعت برای جوامع محلی در نظر گرفته می شود. از عوامل موثر در افزایش روند گردشگری توجه به جامعه میزبان در محیط های گردشگری و میزان رضایتمندی و خشنودی آنها از این فعالیت ها است. از این رو درک و فهم ساکنان از اثرات گردشگری برای دستیابی به حمایت های ایده آل از توسعه گردشگری ضرورت می یابد. هدف کلی این تحقیق، شناسایی ابعاد عملکرد گردشگری و          مکانیسم اثرگذاری آن بر حمایت از توسعه گردشگری در گردشگاه سیاسرد شهر بروجن است. ابزار پژوهش پرسشنامه ای محقق ساخته است که روایی آن با نظر متخصصان و پایایی آن با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ به به تأیید رسیده است. جامعه آماری پژوهش ساکنان شهر بروجن بوده و حجم نمونه 155 نفر است. برای تحلیل داده ها از قابلیت های آماری در نرم افزار SPSS و مدلسازی معادلات ساختاری در نرم افزار AMOS استفاده شده است. برآیند ارزیابی ها مطابق با تحلیل های صورت گرفته نشانگر آن است بیشترین اثرات گردشگری در حوزه اجتماعی مشاهده شده است که این وضعیت را می توان ناشی از یک فرآیند پیچیده تغییر و مبادله بین گردشگران، سکونتگاه های میزبان و مقاصد گردشگری دانست. دیگر اثر مهم ناشی از توسعه گردشگری، مربوط به عامل کالبدی است. چنانچه گردشگری در منطقه مورد مطالعه تغییرات نامطلوبی همچون تضاد در بافت قدیمی و جدید بواسطه از بین رفتن معماری سنتی، الگو برداری از خانه های تاریخی در ساخت مسکن و رواج ویلاهای گردشگری ایجاد کرده است. در واقع می توان گفت توسعه گردشگری با ایجاد رضایتمندی در گردشگران مطابق نظریه تبادل اجتماعی منجر به حمایت از توسعه گردشگری گردیده است.  

امروزه غذا و خوراک در صنعت گردشگری جایگاه ویژه ای دارد و یکی از انگیزه های اصلی سفر است. لذا، اغلب رستوران ها، هتل ها و اقامتگاه ها به ترویج فرهنگ غذایی خود می پردازند. علاوه بر این، ایران نیز با تعدد انواع غذا، نوشیدنی و نان جزء یکی از مکاتب اصلی خوراک محسوب می شود. بنابراین، ضرورت پرداختن به گردشگری خوراک، اهمیت بسیاری در توسعهٔ گردشگری دارد. هدف از این پژوهش اثرسنجی غذاهای بومی در توسعهٔ گردشگری خوراک در رستوران های سنتی شهر تهران است که از لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت توصیفی - تحلیلی است. بدین منظور، از ابزار پرسش نامهٔ محقق ساخته با چهار شاخص توزیع مکانی رستوران ها، فضای داخلی، غذای بومی و جذابیت انگیزشی گردشگری، که روایی آن از طریق صوری و پایایی آن با آلفا کرونباخ ۸۵۹/0 تأیید شد، بهره گیری شد. پرسش نامه با نمونه گیری تصادفی توسط ۳۵۰ گردشگر و ۲۵۰ مدیر رستوران سنتی در ۱۴۰۰ تکمیل شد. تحلیل داده ها نیز از طریق آزمون های تی تک نمونه ای، LSD و مدل سازی معادلات ساختاری انجام شد. نتایج نشان داد که، در شاخص توزیع مکانی، عامل نزدیکی رستوران های سنتی به جاذبه های تاریخی با بار عاملی 56/0 و رعایت توزیع مکانی رستوران ها با بار عاملی ۳/۰ به ترتیب بیشترین و کمترین اثرگذاری را دارند. از نظر شاخص غذای بومی، متغیر جذابیت غذا با بار عاملی 67/0 بیشترین و استفاده از غذاهای بومی شهر تهران در رستوران با بار عاملی ۱۸/۰ کمترین اثر را دارند. از نظر شاخص فضای داخلی، القای احساس آرامش با بار عاملی 57/0 بیشترین و شناخت گردشگران از غذاهای بومی با بار عاملی ۱۰/۰ کمترین تأثیر را دارد. از نظر شاخص جذابیت انگیزشی گردشگری، تنوع در تهیه و سرو غذاهای بومی با بار عاملی 67/0 بیشترین تأثیر و به اشتراک گذاشتن تجربهٔ سرو غذای محلی با دیگران با بار عاملی ۴۴/۰ اهمیت کمتری دارند. درنتیجه، می توان بیان کرد که وجود غذاهای بومی در رستوران های سنتی شهر تهران در رونق صنعت گردشگری خوراک بسیار مؤثر است.

مهم ترین جنبه رفتار گردشگران طبیعت محورْ توجه به پایداری زیست محیطی است. بسیاری از پژوهش های زیست محیطی در حوزه گردشگری بر نقش ارزش ها، نگرش ها، باورها و هنجارها در شکل دادن رفتار زیست محیطی متمرکز شده است. در این پژوهش، با توجه به نظریه بیشتر روان شناسان مبنی بر تأثیر نگرش بر رفتار، از نگرش زیست محیطی گردشگران به عنوان متغیر میانجی در تبیین ارتباط میان دانش و رفتار زیست محیطی گردشگران در مناطق گردشگری تهران استفاده شده است. این پژوهش ازنظر هدف، کاربردی و ازلحاظ شیوه گردآوری اطلاعات، توصیفی پیمایشی است. برای انجام پژوهش، پرسش نامه ای پژوهشگرساخته با 75 متغیر تهیه و تنظیم، و پایایی آن با آزمون آلفای کرونباخ 939/0 و روایی آن به صورت صوری تأیید شد. جامعه آماری پژوهش، گردشگران مراجعه کننده به پنج منطقه گردشگری کوهستانی شهر تهران است و برای برآورد حجم نمونه 302نفری، از فرمول کوکران در شرایط جامعه نامعلوم استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها، روش مدل سازی معادلات ساختاری به کار رفت. نتایج تحلیلی مدل های رفتاری گردشگران طبیعت محور نشان می دهد رابطه مثبت و معناداری میان نگرش و رفتار زیست محیطی و همچنین میان نگرش و دانش زیست محیطی گردشگران با بارهای عاملی 68/0 و 82/0 در سطح معناداری کمتر از 05/0 وجود دارد. به این ترتیب می توان بیان کرد که وجود یک سیستم تجزیه و تحلیل شناختی به نام «دانش زیست محیطی گردشگران» در ترکیب با یک سیستم عاطفی به شکل گیری نگرش زیست محیطی در گردشگران منجر خواهد شد که می تواند مبنایی برای بهبود و بهینه سازی رفتارهای گردشگران در مقاصد گردشگری باشد.