محمدعلی زنگنه اسدی

محمدعلی زنگنه اسدی

مدرک تحصیلی: دانشیار ژئومورفولوژی دانشگاه حکیم سبزواری

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۱ تا ۴۰ مورد از کل ۵۷ مورد.
۲۱.

ارزیابی کمی ژئودایورسیتی ژئوپارک پیشنهادی غرب خراسان رضوی برای حفاظت از میراث زمین شناسی آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آمایش جغرافیایی فضا سال دهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۳۶ 77 - 90

کلید واژه ها: ژئودایورسیتی ژئوپارک غرب خراسان رضوی میراث زمین شناسی ژئوکانزرویشن ارزیابی کمی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 722 تعداد دانلود : 108
ژئودایورسیتی پایه هایی را برای تأمین مایحتاج زندگی جوامع مدرن فراهم کرده و منابع طبیعی، از قبیل سنگ های ساختمانی، سنگدانه ها، معادن، گازطبیعی، نفت و آب های زیرزمینی را در اختیار انسان قرار می دهد و بر مکان زندگی ما اثر می گذارد و چشم اندازهای ارزشمند و خاص اطرافمان را افزایش می دهد. برای ارزیابی چشم اندازها در ژئومورفولوژی علاوه بر ارزش های متنوع فرهنگی، علمی و اقتصادی، ژئودایورسیتی هم استفاده می شود تا برای حفاظت میراث زمین شناسی داده های متقن تری ارائه نماید. ژئوپارک پیشنهادی غرب خراسان رضوی از فرم های منحصر به فرد و میراث زمین شناسی با قدمت دوره کرتاسه است؛ بنابراین ضروری است ژئودایورسیتی منطقه ارزیابی شده تا اولویت ها برای حفاظت از آن میراث در دستور کار قرار گیرد. برای این کار پس از جمع آوری اسناد و نقشه های مورد نیاز و مشاهدات میدانی، پردازش نقشه ها با نرم افزار GIS، شبکه بندی و محاسبات تنوع پدیده های ژئومورفولوژی، هیدرولوژی و زمین شناسی در هر شبکه، نقشه ژئودایورسیتی در چهاردسته کم، متوسط، بالا و خیلی بالا تهیه شده است. یافته های این تحقیق نشان می دهد: 9/3 درصد از منطقه را ژئودایورسیتی خیلی بالا به خود اختصاص داده که در شمال و جنوب غربی منطقه مشاهده می شود. 5/11 درصد از مساحت منطقه، ژئودایورسیتی بالایی دارد که بیشتر در شمال و غرب منطقه دیده می شود. 2/37 درصد از منطقه دارای ژئودایورسیتی متوسط است که به غیر از بخش های جنوب غربی و مرکز در همه نواحی منطقه مشاهده می گردد. 4/47 درصد از وسعت منطقه ژئودایورسیتی کمی دارند که بیشتر در مرکز و جنوب شرقی متمرکزند که فرایند باد سیستم شکل زایی مسلط ژئومورفیک منطقه است.
۲۲.

پالئوژئومورفولوژی چاله سبزوار و نقش آن در هویت آفرینی مدنیت شهری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های ژئومورفولوژی کمی سال نهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۳۳) 156 - 171

کلید واژه ها: پالئوژئومورفولوژی پدیدارشناسی چاله سبزوار هویت مکانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 681 تعداد دانلود : 75
دریاچه ها در ژئومورفولوژی و علوم محیطی ابزارِ بازشناسی شرایط محیطی گذشته، شناخته می شوند. زمانی اهمیت آنها دو چندان می شود که هویت مکانی خاصی را برای ساکنان ناحیه ساحلی خود نیز بوجود می آورند. در سال 1380 انتشار نظریه «دریاچه های دوران چهارم، بستر تبلور و گسترش مدنیت در ایران» واقعیت عمیق تری از نقش دریاچه ها به عنوان یک اکوسیستم طبیعی برملا کرد. این ادعا که دریاچه ها پایه ایجاد هویت مکانی و به وجود آورنده یکی از مهم ترین سازمندی اجتماعی در ایران به شمار می آیند؛ برای ژئومورفولوژیست ها نکات درخور تأمل و ابعاد جدیدی را به همراه داشت و ذهن آنها درگیر این موضوع کرد شهرهای باسابقه ای چون سبزوار که داشتن مدنیت شهری آن در ادوار تاریخی اثبات شده است، چه نسبتی با دریاچه های دوره چهارم می تواند داشته باشد؟ چگونه ممکن است هویت خود از دریاچه حاشیه خود گرفته باشند؟ این پژوهش سعی دارد از منظر، تلاشی را در شناسایی عمیق تر محیط در رد یا تأیید این نظریه در سبزوار با روش پدیدارشناسی و تمسّک جستن به اطلاعات ژئومورفولوژی، باستان شناسی و رسوب شناسی به عمل آورد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که مجموعه ای از اطلاعات باستان شناسی، ژئومورفولوژی و رسوب شناسی دال بر وجود دریاچه ای قدیمی درحوضه آبریز سبزوار به وسعت حدود 32500 کیلومترمربع بوده است. فرم های ناتعادلی در بخش جنوب غربی دریاچه، حکایت از شکافتگی این دریاچه و تخلیه آب آن به دشت کویر مرکزی ایران دارد و شواهد فرم شناسی در منطقه که متکّی به شاخص های توپوگرافی و نحوه استقرار سکونتگاه ها در منطقه است، همگی حکایت از وجود دو پادگانه در حاشیه این دریاچه دارد.
۲۳.

پهنه بندی خطر وقوع حرکات توده ای با استفاده از روش های ارزش دهی اطلاعاتی و تراکم سطح در حوضه آبخیزقوچان- شیروان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحلیل فضایی مخاطرات محیطی سال هفتم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ 147-162

کلید واژه ها: حوضه آبریز شیروان روش وزن دهی اطلاعاتی زمین لغزش مدل تراکم سطح

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 856 تعداد دانلود : 345
حرکات توده ای، از جمله پدیده های مورفودینامیک اند که تحت تأثیر عوامل مختلفی در سطح دامنه های مناطق کوهستانی به وقوع می پیوندند. حرکات توده ای و ناپایداری دامنه ای مخاطرات مهمی برای فعالیت های انسانی اند که اغلب سبب ازدست رفتن منابع اقتصادی و خسارت دیدن اموال و تأسیسات می شوند. این مسائل لزوم پهنه بندی خطر حرکات توده ای را به عنوان اولین مرحله مدیریت صحیح محیطی این پدیده روشن می کند. در این پژوهش به بررسی پهنه ی خطر وقوع حرکات توده ای با استفاده از روش های ارزش دهی اطلاعاتی و تراکم سطح در حوضه آبخیزقوچان - شیروان پرداخته ایم به این منظور ابتدا 12 لایه اطلاعاتی مهم تأثیرگذار در وقوع حرکات توده ای از قبیل سنگ شناسی، شیب، ارتفاع، بارش، جهت شیب، فرسایش، اقلیم، فاصله از جاده، فاصله از گسل، فاصله از رودخانه، خاک و کاربری اراضی تهیه و رقومی شدند. از تلفیق نقشه های عامل با نقشه زمین لغزش ها، درصد لغزش در واحدهای مختلف هر نقشه به دست آمد و با محاسبه تراکم سطح، ارزش اطلاعاتی وزن هر یک از عوامل تعیین شد . در نهایت نقشه پهنه بندی خطر زمین لغزش با ادغام لایه های مختلف وزنی در دو مدل مختلف وزن دهی اطلاعاتی و مدل تراکم سطح تهیه شد . نتایج حاصل از این بررسی نشان می دهد که بخش جنوب غربی حوضه بیشترین میزان زمین لغزش را به خود اختصاص داده است. مهمترین عنصر مؤثر در وقوع زمین لغزش محدوده، لیتولوژی می باشد و مدل تراکم سطح از ارزش 12% بیشتری برخوردار می باشد.
۲۴.

کاربرد آنالیز فرکتال سطحی (SFA) در تحلیل ناهنجاری های سطحی و رابطه آن با تغییرات زونهای مورفوتکتونیک در حاشیه کمربند زاگرس مرتفع (HZB)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مخاطرات محیط طبیعی سال نهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۲۳ 63 - 84

کلید واژه ها: آنالیز فرکتال سطح مورفوتکتونیک ریخت زمین ساخت ناهنجاری های سطحی کمربند زاگرس مرتفع

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 890 تعداد دانلود : 783
 هندسه فرکتال روشی برای توصیف کمی ویژگی خود متشابهی یا خود الحاقی در زمین ریخت های پیچیده و توضیح پیچیدگی ها و ناهمواری های سطحی است. در این مطالعه از روش تحلیل فرکتال سطحی در غالب یک مدل سلولی به روشتقسیم بندی پوششی استفاده شد. نتایج نشان داد فرایندهای زمین شناسی و زمین ریخت شناسی باعث تغییر ویژگی بعد فرکتال زمین ریخت ها می شوند. تغییر مرزهای سنگ شناسی و گسل ها بر تغییرات بعد فرکتال اثر می گذارند و نحوه تأثیرگذاری آن ها با توجه به شرایط ناهمواری مثل بسامد، دامنه و جنس سازندها متفاوت است. در واحدهای لیتولوژیک با سازندهای سخت آهکی، بعد فرکتال پایین است و در سازندهای سست آبرفتی بعد فرکتال افزایش پیدا می کند. فراوانی آبراهه ها و حاشیه آن ها نیز بر بعد فرکتال تأثیر می گذارد، همچنین همگنی واحدهای سنگ شناسی باعث کاهش بعد فرکتال می شود. در این مطالعه نیز کمترین بعد فرکتال مربوط به واحدهای یکپارچه آهک اوربیتولین دار مزوزوئیک در مرز بین دو زون ساختاری سنندج سیرجان و زاگرس مرتفع است. ولی سازندهای نا مقاوم و حساس به فرسایش کواترنری باعث افزایش بعد فرکتال می شوند. تناوب لایه های سخت و سست نیز در مقیاس محلی بر بعد فرکتال مؤثر است همچنین ارتفاعات نسبت به زمین های پست بعد فرکتال پایین تری دارند. بین بعد فرکتال و ارتفاع به شکل کلی رابطه معکوس دیده می شود و این رابطه در مورد شاخص زبری ناهمواری نیز در این حوضه وجود دارد. نتایج این تحقیق نشان داد، تغییرات بعد فرکتال سطح به مجموعه ای از عوامل سنگ شناسی، تکتونیکی و ژئومورفولوژیکی وابسته است، همچنین در مناطق پیچیده توپوگرافی، بررسی تغییرات بعد فرکتال میتواند در آشکار سازی و بررسی ناهنجاری های سطحی زمین، ابزار مفید و موثری باشد.
۲۵.

نقش گردشگری روستایی در توسعه پایدار دامنه های جنوب غربی بینالود(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: روستا و توسعه پایدار فضا دوره اول زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ 47-68

کلید واژه ها: گردشگری سایت های طبیعی سایت های فرهنگی سایت های اقتصادی نیشابور

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 500 تعداد دانلود : 696
گردشگری می تواند از فشار سنگین افزایش جمعیت و استفاده روز افزون بشر از از منابع زیستی مناطق بکاهد . بهره مندی از توانمندیهای گردشگری نواحی جغرافیایی  می تواند باعث اشتغال بخشی از جمعیت شده و فشار بیش از حد استفاده از منابع آب ، فرسایش خاک، کمبود پوشش گیاهی و سیلاب را کنترل و کاهش دهد. در این مطالعه از روش تحقیق کتابخانه ای و پیمایشی بهره گرفته شده و با استفاده از ابزارهای مطالعاتی از جمله تصاویر ماهواره ای، نقشه های متعدد منطقه و استفاده از مدل های ارزیابی سایت ها از جمله مدل پرالونگ 2005 و مدل کومانسکو 2011 ، داده ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است .منطقه مورد مطالعه با وسعت حدود 1229 کیلومتر مربع در شمال و شمال غرب شهرستان های فیروزه و نیشابور قرار دارد. نتایج بررسی ها نشان دهنده وجود تعداد زیاد سایت های گردشگری در منطقه است که با توجه به تنوع موجود  سایت های طبیعی ، سایت های فرهنگی ، سایت های اقتصادی و توریسم انسانی  توانمندی بالایی در این زمینه وجود داردکه ضرورت توجه به برنامه ریزی گردشگری را مشخص می نماید. در مجموع بیش از 90 مورد سایت گردشگری  در منطقه انتخاب و مورد بررسی قرار گرفته است. با توجه به بررسی های میدانی ، مشاهدات و مصاحبه با افراد مطلع و فرهیختگان  منطقه و ادارات و سازمان های وابسته اقدامات ابتدایی جهت توسعه گردشگری در منطقه آغاز شده و نیازمند توجه و برنامه ریزی بیشتر برای آینده منطقه می باشد. مناطق خاص گردشگری از جمله معدن فیروزه با قدمت و بهره برداری بیش از 7000 سال ، همچنین آبشار جریانی شهر بار ، قنات های پلکانی و ده ها مکان و عارضه جغرافیایی ویژگی کم نظیری را در منطقه بوجود آورده که می تواند مورد توجه گردشگری  استان های دیگر و حتی گردشگران خارجی باشد.
۲۶.

بررسی علل افت آبهای زیرزمینی دشت نورآباد ممسنی با تاکید بر نقش فعالیت های تکتونیکی و بهره برداری از منابع آب زیرزمینی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی سال نوزدهم بهار ۱۳۹۸ شماره ۵۲ 235-255

کلید واژه ها: تکتونیک ژئودوآلیته آب زیرزمینی دشت نورآباد شاخص های ژئوموفولوژیکی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 1000 تعداد دانلود : 96
هدف از انجام این مطالعه بررسی علل افت آبهای زیرزمینی بر اثر فعالیت های تکتونیکی ، برداشت های بی رویه و خشکسالی های اخیر در چارچوب نظریه ژئودوآلیته می باشد. بدین منظور و با هدف ارزیابی فعالیت های تکتونیکی منطقه، از برخی شاخص های ژئومورفیک از جمله شاخص های ( ( BS )، AF) ) ، (T) ، (J) ، (Hi) ، (VF) ، S) ) ، (SL) ، ( Δ a) ، (Iat ) ) و نقشه های هم عمق و هم افت حوضه استفاده شده است . بررسی های انجام شده نشان می دهد که میزان بارش در سال 82 نسبت به سال88، 310 میلیمتر کاهش و به تبع آن تعداد چاه ها 217حلقه افزایش یافته و میزان برداشت از سطح چاه ها نیز 58298659 میلیون متر مکعب بر ساعت کاهش یافته است. همچنین میزان متوسط عمق چاه ها 10 متر افزایش یافته به طوری که بیشترین میزان افت مربوط به چاه خومه زار درحدود 26- متر واقع در بخش جنوبی حوضه است که این شواهد نشان می دهد در محدوده آبخوان علاوه بر نقش تکتونیک در بازه طولانی مدت، نقش فعالیت های انسانی و خشکسالی ها هم می توانند جزء عوامل مؤثر در افت آب زیرزمینی و توسعه ژئودوالیتی در سطح دشت به شمار آیند.
۲۷.

پدیدارشناسی در ژئومورفولوژی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و توسعه بهار ۱۳۹۸ شماره ۵۴ 1 - 14

کلید واژه ها: پدیده شناسی پدیدارشناسی ژئومورفولوژی گیلبرت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 355 تعداد دانلود : 51
تغییر پارادایم ها در یک حوزه دانشی سرآغاز تحوّل در ادبیات، روش، تکنیک و مؤلفه های دیگر شناخت شناسی تلقّی می شود. همان طور که وقتی دیدگاه سیستمی جایگزین روش های کلاسیک شد، تحولات عمیقی دامنگیر رشته ها و حوزه های دانشی شد. این تحولات نخست در علوم تجربی رخ داد، ولی دیری نپایید که دانشمندان علوم انسانی فرصت های از دست رفته را با نقادی از علوم تجربی و با طرح هندسه فضایی، جبران کردند. در این میان تلاش های دیلتای در نشان دادن مرتبه علوم انسانی و پرده برداری از هزار رمز و راز پنهان در پدیدارشناسی، توسط هوسرل، ژنت و هایدگر راه را برای شکل گیری پارادایمی دیگر فراهم آورد و به حاکمیت بلا منازع یکصد ساله حلقه وین پایان داد. این موج به طور قطع با همه بی مهری ها دامن علوم جغرافیایی را هم ترآلوده خواهد کرد. این پژوهش بر جنبه های معرفتی تأکید و با روش تحلیل متن ژنت، با نگاه پدیدارشناسی، در نوشته های شخصیت های علمی مانند گیلبرت ژئومورفولوژیست و هیلیر اندیشمند فضا شناس پرداخته است. هم چنین ضمن بیان چیستی پدیدارشناسی دست به نقد و نقبی در تاریخ معاصر اندیشه های نظری در ژئومورفولوژی زده است. این پژوهش سعی بر آن دارد که تفاوت های فکری در حوزه پدیدارشناسی را با پدیده شناسی، روشن سازد. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که:* پدیدارشناسی یک روش متّکی به تحلیل داده های فراعینی و تبیین کننده رابطه های عمیق تری از این جهان در مقابل روش های تجربی است.*پدیدارشناسی سعی دارد با وجوه عمیق تر و پنهان پدیده ها و نقش انسان در شناخت آنها، دایره تجربه های بشری را از مفهوم تجربه معنی شده؛ در حلقه وین گسترش دهد. این به معنی نفی و یا بی اعتباری«پوزیتیویتیسم » نیست.
۲۸.

کاربرد مطالعات ژئومورفولوژی در تدوین راهبرد های نظامی، دفاعی و امنیتی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم و فنون نظامی سال پانزدهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۴۹ 49 - 75

کلید واژه ها: راهبرد پدافند ژئومورفولوژی مکان یابی مرز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 525 تعداد دانلود : 638
امروزه ژئومورفولوژی نظامی به عنوان یک علم نوین، شایستگی و کاربردی بودن خود را در بحران های سیاسی و بین المللی بروز داده و ارتباط تنگاتنگی میان دو دانش ژئوپولتیک، علوم نظامی و ژئومورفولوژی ایجاد شده است. در این تحقیق با استفاده از اطلاعات، آمار، نقشه ها و تصاویر ماهواره ای منطقه مرزی خراسان شمالی، نقش علم ژئومورفولوژی در تدوین راهبرد های نظامی، دفاعی و امنیتی در این منطقه مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد دو تنگه سارانی و باجگیران و بستر رودخانه سومبار و چندیر محدوده های حساس ژئوپلتیکی از نقطه نظر پدافند غیر عامل محسوب می شوند و هرگونه اجرای راهبرد نظامی، دفاعی و امنیتی، بدون شناخت و تحلیل های ژئومورفولوژیکی، محکوم به شکست است. لذا استفاده از مدل های رقومی و ارتفاعی، نقشه های ژئومورفولوژی نظامی، سیستم اطلاعات جغرافیایی ، سنجش از دور ، مدل های مسیر یابی، مکانیابی، طراحی حوزه دید در اجرای هرگونه عملیلات آفندی و پدافندی الزامی است.
۲۹.

پدیده ژئومورفولوژیک تپه های مارنی و تأثیر آن بر کیفیت شیمیایی آب کشاورزی (مطالعه موردی: حوضه آبخیز کلاته سادات سبزوار)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی سال نوزدهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۵۵ 57-77

کلید واژه ها: تپه های مارنی عوارض ژئومورفولوژی کیفیت شیمیایی کلاته سادات آب رنگ کردن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 194 تعداد دانلود : 411
در این پژوهش به بررسی نقش عوارض ژئومورفولوژی در تغییر کیفیت شیمیایی آب در بخشی از جغرافیای شمال شرق کشور پرداخته شده است. عارضه ژئومورفولوژی مورد بحث در این پژوهش تپه های مارنی است که حاصل فعالیت های آتشفشانی-رسوبی دوران سوم زمین شناسی می باشد و به نقش شیمیایی اثرات این تپه ها در گل آلود کردن آب یکی از رودخانه های جاری در پهنه آن (رودخانه کلاته سادات در غرب سبزوار) جهت آبیاری اراضی کشاورزی اطراف این رودخانه پرداخته می شود که در اصطلاح عامیانه به آن "آب رنگ کردن" می گویند. در این مطالعه از روش های مشاهده میدانی، مصاحبه با کشاورزان محلی، برداشت و آنالیز نمونه آب و آزمایش های فیزیکوشیمیایی استفاده شده است. نتایج آزمایش ها و مقایسه کیفیت شیمیایی آب زلال و گل آلود نشان داد که میزان درصد رسوب (گل آلودگی)، سختی کل (غلظت کلسیم و منیزیم) و شوری آب (هدایت الکتریکی) در آب گل آلود بیشتر است؛ اما تحلیل آماری و رسم نمودار شولر و ویل کاکس و طبقه بندی SSP و SAR مشخص کرد که این افزایش در حد بحرانی و آسیب پذیر نیست و کیفیت آب شرب و کشاورزی رودخانه کلاته سادات و حتی سختی کل آن در وضعیت مطلوب و خوبی است. به عبارتی تپه های مارنی و گل آلودگی آب سبب تغییرات قابل توجه در کیفیت شیمیایی آب رودخانه نمی شود؛ لذا از آب گل آلود می توان برای آبیاری اراضی کشاورزی استفاده کرد.
۳۰.

شناسایی و طبقه بندی اشکال کارستی براساس مدل های سویجیک، والتهام، کماتینا و هراک (مطالعه موردی: حوضه کوهستانی کلات در شمال شرق ایران)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا سال هفدهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۶۲ 174 - 190
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 401 تعداد دانلود : 511
در زون هزار مسجد-کپه داغ، توده های کارستی متعددی وجود دارد که هرگونه تحقیقات کارست ژئومورفولوژی بر روی آنها می تواند به لحاظ زمین شکل های کارست، آبخوان های آهکی، ارتباط لندفرم های کارستی با سیستم هیدرولیک کارست و کاربری و مدیریت سرزمین در این قلمروها حائز اهمیت باشد. این پژوهش با هدف شناسایی و طبقه بندی اشکال کارستی حوضه کلات انجام می شود و نقش مهمی در پروژه های مدیریت سرزمین در مناطق کارستی خواهد داشت. ابزار تحقیق شامل نقشه های توپوگرافی، زمین شناسی، عکس های هوایی، تصاویر ماهواره ای، مدل رقومی ارتفاع(DEM) و نرم افزارARC GIS می باشد. پس از مرزبندی حوضه مورد مطالعه و شناسایی اشکال کارستی آن، از روش های طبقه بندی سویجیک، والتهام ، کماتینا و هراک جهت طبقه بندی اشکال کارستی این حوضه استفاده شد. اشکال کارستی این حوضه از تنوع بالایی برخوردار بوده و انواع کارنها، دولین ها، دره های کارستی و چشمه های کارستی را شامل می شوند. مطالعه اشکال کارستی حوضه کلات مشخص نمود براساس طبقه بندی سویجیک، این اشکال در ردیف کارست های انتقالی، براساس طبقه بندی والتهام و فوکس در ردیف کارست های جوان، براساس طبقه بندی کماتینا در ردیف کارست های ناودیسی و براساس طبقه بندی هراک در ردیف کارست های کوهزایی قرار می گیرد
۳۱.

محاسبه میزان نرخ فرسایش کارستی با استفاده از تکنیک های تجربی و آزمایشگاهی در حوضه آبریز کلات در شمال شرق ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های ژئومورفولوژی کمی سال هشتم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۳ (پیاپی ۳۱) 64 - 79

کلید واژه ها: فرسایش کارستی سوئیتینگ کوربل ژیونگ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 547 تعداد دانلود : 323
این پژوهش مبتنی بر تفسیر نقشه توپوگرافی 50000/1کلات، نقشه زمین شناسی100000/1 کلات، تصاویر ماهواره ای لندست و نرم افزارGIS و مطالعات میدانی و آزمایشگاهی اشکال و فرایندهای ژئومورفیک کارست است که به منظور نمونه برداری و آنالیز آزمایشگاهی نمونه ها ازقبیل تعیین چگالی و قابلیت نفوذسنگ و سختی آب انجام شد. برای تعیین نرخ فرسایش کارستی از مدلهای سوئیتینگ، کوربل، ژیونگ، بررسی وزنی و روش اندازه گیری co2استفاده شد و از روشICP و دستگاه کلسیمتر برنارد جهت کلسیمتری سازندها استفاده گردید. نتایج پژوهش نشان داد که نرخ فرسایش سالیانه کارست با فرمول کوربل عدد 66/23، با فرمول سوئیتینگ عدد 92/12، با مدل ژیونگ عدد 20 مترمکعب در کیلومترمربع، با روش بررسی وزنی عدد 3/56 و روش اندازه گیری co2 عدد 448 سانتی مترمکعب را نشان داد. نتایج حاصل از تکنیک کلسیمتری ICP نشان داد که در بین چهار سازند مورد بررسی در ICP تیرگان، مزدوران، شوریجه و سرچشمه، به ترتیب تیرگان با 43/38 درصد کلسیم، مزدوران2 با 43/38 درصد، سرچشمه با 39/38 و شوریجه با 7 درصد به ترتیب بالاترین میزان خصوص آهک را در حوضه داشتند. با استفاده از روش کلسیمتر برنارد عدد به دست آمده 3/36 را نشان داد. بعد از محاسبه فرمولهای تجربی و ریاضی در حوضه کوهستانی کلات به این نتیجه رسیدیم که از بین مدلهای مذکور در حوضه مورد مطالعه به دلیل وضعیت نیمه تکاملی کارست، مدل کوربل کارآیی نسبی مطلوبتری را نشان می دهد.
۳۲.

ارزیابی پتانسیل نفوذ با استفاده از مدل AHP، APLIS و APLIS اصلاح شده ( مطالعه موردی: حوضه آبریز روئین اسفراین)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های ژئومورفولوژی کمی سال هفتم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۲۶) 117 - 139

کلید واژه ها: آب زیرزمینی AHP APLIS اصلاح شده سازند مزدوران-لار حوضه روئین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 121 تعداد دانلود : 527
نیاز روزافزون به آب به ویژه آب شیرین، اهمیت شناسایی مناطق نفوذ و توسعه کارست که از ذخایر ارزشمند آبهای زیرزمینی می باشد، را ضروری می نماید. لذا هدف پژوهش حاضر بررسی پتانسیل نفوذ آب زیرزمینی حوضه آبریز روئین اسفراین با استفاده از مدلهای تحلیل سلسله مراتبی، آپلیس و آپلیس اصلاح شده می باشد. در این پژوهش، ابتدا لایه های اطلاعاتی شامل: لیتولوژی، تراکم خطواره و گسل، پوشش گیاهی، تراکم شبکه زهکشی، بارش، دما، شیب، جهت شیب، ارتفاع از سطح دریا، لندفرم های موثر در تغذیه، نوع خاک و فاکتور تصحیح (Fh) تهیه و مدلهای AHP،APLIS وModified-APLIS  اجرا گردید. نتایج حاصل از اجرای مدلAHP که در 5 کلاس طبقه بندی شد نشان می دهد که مساحت ناحیه با پتانسیل نفوذ کم در سطح حوضه ناچیز و نزدیک به صفر است. پتانسیل نفوذ کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد به ترتیب0، 1/8، 1/15، 7/47 و 1/29 درصد سطح حوضه را به خود اختصاص داده اند و طبقه با پتانسیل نفوذ زیاد بیشترین وسعت حوضه و حدود نیمی از آن را پوشانده است. در روشAPLIS نیز مساحت نواحی با درصد نفوذ خیلی کم، کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد به ترتیب برابر با 1/15، 9/17، 1/65 و 9/1 و در مدلAPLIS اصلاح شده نیز به ترتیب   9/20، 1، 4/13، 4/63 و 5/1 درصد سطح حوضه را به خود اختصاص داده اند. به طور کلی می توان گفت که  نخست مدلAPLIS اصلاح شده با (85/0) و سپس مدلAHP(82/0)، توانسته اند بالاترین ضریب همبستگی بین تعداد چشمه و مساحت طبقه و بیشترین ضریب شناسایی پتانسیل نفوذ در منطقه را به خود اختصاص دهند با این وجود هر سه مدل وضعیت قابل قبولی را از نظر ارزیابی نفوذ بویژه در طبقه زیاد در سطح حوضه به نمایش می گذارند. مناطق با نفوذ بالا در هر سه مدل منطبق بر قسمت های مرکزی و شرقی حوضه است که با مقایسه آن با زمین شناسی منطقه عمدتا بر سازند مزدوران-لار که در آنها خلوص آهک و دولومیت بیشتر است مطابقت دارند. همچنین مناطق با پتاسیل بالای نفوذ بر مناطق با تراکم زهکشی کم، منطبق هستند. <br />  
۳۳.

ارزیابی ژئومورفوسایتهای ژئوپارک پیشنهادی غرب خراسان رضوی به روش بریلها به منظور حفاظت از میراث زمین شناختی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی سال ۲۲ بهار ۱۳۹۷ شماره ۶۳ 117-137

کلید واژه ها: ژئومورفوسایت تنوع زمین شناختی ارزیابی کمی ژئوپارک غرب خراسان رضوی روش بریلها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 212 تعداد دانلود : 147
ژئوتوریسم بخشی از توریسم طبیعی است که تکیه بر منابع طبیعی و زمین شناسی دارد. ژئوسایتها و ژئومورفوسایت ها به عنوان زیر بنای ژئودایورسیتی همیشه مدنظر گردشگران ژئومورفولوژی و زمین شناسی بوده است. از این رو برای پتانسیل یابی ژئوتوریسم یک منطقه و یا قابلیت سنجی توریستی ژئوپارک ها، در ایران و جهان محققین همواره به دنبال ارزیابی ژئوسایتها و ژئومورفوسایت های آن منطقه بوده اند. هدف از تحقیق حاضر این است که ژئوسایتها و ژئومورفوسایت های ژئوپارک پیشنهادی غرب خراسان رضوی با روش بریلها ارزیابی شده و در راستای ثبت جهانی یونسکو اقدام گردد. در این تحقیق از روش اسنادی و کتابخانه ای برای شناسایی ژئومورفوسایت ها و ادبیات موضوع و برای امتیاز دادن از کارهای میدانی، نرم افزارهای جغرافیایی و گرافیکی، عکسبرداری، عکسهای هوایی و تصاویر ماهواره ای بهره گرفته شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که اگر ژئومورفوسایت ها را به چند گروه عمده هیدرولوژی، بادی، تکتونیکی و ماگمایی و ...، دسته بندی نماییم، ژئومورفوسایت ها ی مربوط به هیدرولوژی بیشترین امتیازها را در معیارهای علمی، آموزشی و توریستی و خطر تخریب دارا هستند. ژئومورفوسایت ها ی بادی به علت وفور پدیده ها، دوری از منابع خدماتی و زیرساختهای توریستی و ژئوتریل ها امتیازهای پایینی را کسب کردند.
۳۴.

ارزیابی و انتخاب ژئوتریل های ژئوپارک پیشنهادی غرب خراسان رضوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گردشگری و توسعه سال هفتم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳ (پیاپی ۱۶) 158 - 172

کلید واژه ها: ارزیابی کمی ژئوتریل ژئوپارک حفاظت زمین شناختی سایت زمین شناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 202 تعداد دانلود : 1000
ژئوتریل یا مسیرهای زمین شناختی، بهترین مسیرهای پیاده یا سواره برای دسترسی به سایت های میراث زمین شناسی و ژئومورفولوژیکی به منظور گردشگری هستند. معمولاٌ ژئوسایتها پراکنده هستند و آنهایی که در مناطق صعب العبور کوهستانی، جنگلی و یا سواحل صخره ای قرار دارند، دسترسی به آنها به راحتی امکان پذیر نیست. درمقابل، ژئوسایتهایی که در مناطق پست و کم شیب قرار گرفته اند، بنا به دلایلی مانند سهولت دسترسی و فعالیتهای علمی پژوهشی، به طور گسترده مورد بازدید و بررسی قرار می گیرند. برای معرفی یک ژئوپارک علاوه بر ارزیابی ژئوسایتها، باید ژئوتریلهای آن نیز مورد ارزیابی قرار گیرد. ژئوپارک پیشنهادی غرب خراسان رضوی یکی از مناطقی است که می تواند به عنوان ژئوپارک ملی یا بین المللی به دنیا معرفی شود. بدین منظور ابتدا، اسناد و نقشه ها و داده های مورد نیاز جمع آوری شده و سپس با استفاده از نرم افزارهایی همچون GIS، Envi و google earth به تهیه نقشه و تحلیلهای عددی پرداخته شده است. یافته ها نشان می دهد در ژئوپارک پیشنهادی 2984 کیلومتر جاده وجود دارد که سهم هر کیلومتر مربع 701 متر می شود. 9/42 درصد از جاده های ژئوپارک پیشنهادی آسفالت درجه 1 و 2 دارند. سه مسیر به طول 80 کیلومتر برای موتورسواری و دو مسیر به طول 25 کیلومتر برای ژئورافتینگ ترسیم شده است. سه مسیر برای شتر سواری به طول 122 کیلومتر در مناطق کویری و یک مسیر برای ژئوبایک به طول 81 کیلومتر در کنار جاده ترانزیتی حرم تا حرم برای ژئوپارک، پیشنهاد و ترسیم می گردد.
۳۵.

روابط کمّی بین حجم مخروط افکنه ها و ارتباط آن با تکتونیک فعال (مطالعه موردی: مخروط افکنه های دامنه جنوبی ارتفاعات جغتای)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی محیطی دوره ۲۹ پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳ (پیاپی ۷۱) 35 - 56

کلید واژه ها: حجم مخروط افکنه تکتونیک ارتفاعات جغتای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 461 تعداد دانلود : 938
هدف از پژوهش حاضر، بررسی روابط کمّی بین حجم مخروط افکنه و ارتباط آن با تکتونیک فعال در دامنه جنوبی ارتفاعات جغتای است. برای دستیابی به این هدف، ابتدا محدوده مخروط افکنه ها، زاویه جاروب (S) و شعاع مخروط افکنه ها (R) با بهره گیری از نقشه های رقومی شده در محیط نرم افزار Arc/Gis و مدل رقومی ارتفاع (DEM) مشخص شد؛ سپس اختلاف ارتفاع رأس و قاعده مخروط افکنه ها (h) به دست آمد و براساس پارامترهای بالا حجم مخروط افکنه ها محاسبه شد. به منظور بررسی تأثیر سایر متغیرها مانند تکتونیک و لیتولوژی، بعضی شاخص های ژئومورفیک مانند شاخص انتگرال فرازنما (Hi)، شاخص سینوسیته جبهه کوهستان (Smf)، شاخص قرینگی حوضه (Af)، تقارن توپوگرافی عرضی (T)، شاخص (SL)، (BS) و شاخص نسبت پهنای کف دره به عمق دره (Vf) به کار رفت. نتایج به دست آمده از میانگین همه شاخص ها نشان می دهد 61.55درصد منطقه در وضعیت فعال تا نیمه فعال تکتونیکی قرار دارد که نقش عوامل تکتونیکی را در تأمین رسوب و افزایش حجم مخروط افکنه های منطقه آشکار می سازد؛ علاوه بر این نقش مشترک و توأم عوامل سنگ شناسی و نیروهای تکتونیکی با توجه به ماهیت بعضی گسل های رورانده در منطقه باعث روراندگی رسوبات نرم و سست شامل فلیش و مارن های نئوژن روی سازند سخت کنگلومرا شده و بار رسوبی بیشتری در اختیار جریان های سطحی و اتفاقی منطقه قرار گرفته و به توسعه مخروط افکنه های منطقه کمک کرده است؛ همچنین بالاآمدگی رسوبات مخروط افکنه و تغییر سطح اساس محلی درنتیجه فعالیت گسل ها، حفر عمقی بستر رودخانه ها را در پی داشته است؛ این مسئله ضمن اینکه باعث توسعه حجم مخروط افکنه ها درنتیجه حفر بستر و افزایش بار جامد می شود، منجر به پیدایش مخروط های چندبخشی و قطعه قطعه نیز شده است. به منظور همگن سازی، حوضه ها از نظر مساحت به سه گروه تقسیم بندی و این روابط در هر گروه تحلیل شد. نتایج نشان می دهد بین مساحت حوضه آبریز تغذیه کننده و حجم مخروط افکنه رابطه مستقیم و معناداری وجود دارد؛ در حالی که بین شیب حوضه و حجم مخروط چنین رابطه ای وجود ندارد
۳۶.

تحلیل مؤلفه های کمّی حوضه آبریز و نقش آنها در میزان رسوب سالیانه 17 حوضه آبریز شمال شرق کشور(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی محیطی دوره ۲۹ پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳ (پیاپی ۷۱) 147 - 172

کلید واژه ها: همبستگی رسوب سالیانه حوضه آبریز مورفومتری مؤلفه های کمّی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 18 تعداد دانلود : 485
عوامل متعددی در میزان رسوب سالیانه حوضه آبریز تأثیرگذار است. مؤلفه های کمّی حوضه آبریز و شبکه زهکشی نقش بسیار تعیین کننده ای در میزان رسوب رودخانه ها دارد. در این پژوهش شاخص های مورفومتری حوضه آبریز همچون مساحت (A)، محیط (P)، نسبت دایره ای (Re)، نسبت کشیدگی (Rf)، میانگین ارتفاع (H)، میانگین شیب (S)، تراکم زهکشی (Dd)، طول آبراهه ها (BL)، تراکم گسلی (DF)، درصد سازندهای فرسایش پذیر (PQ)، نسبت انشعابات (Rb)، تعداد ناهنجاری سلسله مراتبی (Ha)، شاخص ناهنجاری سلسله مراتبی (∆a) و تراکم ناهنجاری سلسله مراتبی (ga) مربوط به 17 حوضه آبریز در شمال شرق کشور محاسبه شد؛ سپس با بهره گیری از داده های دبی و رسوب سازمان آب منطقه ای، دبی سالیانه رسوب (ss) هر ایستگاه با روش های چندمتغیره برآورد رسوب تعیین و پس از آن میزان رسوب سالیانه حوضه ها (تن در سال در هر کیلومترمربع) محاسبه شد. درنهایت با محاسبه رابطه خطی و ضریب همبستگی، تأثیر تک تک شاخص های مورفومتری حوضه آبریز در میزان رسوب سالیانه محاسبه و ارزیابی شد. نتایج پژوهش نشان می دهد حوضه های طرقبه و رادکان به ترتیب با میزان رسوب 05/1533، 07/1437 بیشترین و حوضه های ینگجه و باراریه با میزان رسوب 224، 462 ton/km2 در سال کمترین میزان رسوب سالیانه را به خود اختصاص داده اند. براساس محاسبات، شاخص هایP ،∆a ، Ha،L ،A ،Ga ، Re به ترتیب با 301/0، 279/0، 249/0، 232/0، 230/0، 18/0 و 152/0 بیشترین همبستگی را با میزان رسوب سالیانه دارند؛ همچنین بین شاخص های PQ، S، Dd، Rb ارتباط نسبتاً ضعیفی با میزان رسوب سالیانه برقرار است. در سایر شاخص ها هیچ گونه همبستگی با میزان سالیانه رسوب حوضه ها وجود ندارد. محاسبات حاکی است میزان رسوب سالیانه در حوضه های پژوهش به طور کامل متأثر از عوامل مورفومتری نیست و مؤلفه هایی مانند شدت و مدت بارش، نوع خاک، کاربری اراضی و پوشش گیاهی در برآورد میزان رسوب سالیانه حوضه ها باید لحاظ شود تا نتایج دقیق تری از آن به دست آید.
۳۷.

تحلیلی بر آنومالی های مورفوتکتونیک و ارتباط آن با تغییر ساختارهای تکتونیکی پهنه زاگرس مرتفع و کمربند سنندج-سیرجان در منطقه نمونه قلعه شاهرخ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و توسعه پاییز ۱۳۹۷ شماره ۵۲ 43 - 68

کلید واژه ها: مورفوتکتونیک پهنه زاگرس مرتفع پهنه سنندج سیرجان حوضه قلعه شاهرخ- چلگرد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 453 تعداد دانلود : 20
    حوضه قلعه شاهرخ به عنوانیک زیرحوضه در بالادست حوضه رودخانه زاینده رود تحت تأثیر تکتونیک، زمین شناسی و فرایندهای ژئومورفولوژیکی کواترنر است و به وسیله گسل اصلی زاگرس به دو پهنه ساختاری زاگرس مرتفع و پهنه سنندج- سیرجان تقسیم می شود. در این پژوهش، تحلیل های مورفوتکتونیکی بر اساس مدل رقومی ارتفاعی 5/12 متر انجام گرفت و برای تحلیل شاخص های مورفوتکتونیکی از نرم افزار متلب استفاده شد. تحلیل نقاط رودشکن، بازه ها و نیمرخ آبراهه ها، شاخص هایفعالیت تکتونیکی، مانند تقعر، شیب، گرادیان طولی، نامتقارن و تقارن توپوگرافیک عرضی و هیپسومتری نشان می دهد که حوضه موردمطالعه ازنظر تکتونیکی و فرسایشی فعال است. زیر حوضه های واقع در زون زاگرس مرتفع بیشتر متأثر از تکتونیک و زیرحوضه های زون سنندج سیرجان در بالادست متأثر از تکتونیک و در پایین دست متأثر از فرایندهای فرسایشی هستند، بااین وجود فرایندهای فرسایشی نیز به وسیله عوامل تکتونیکی در بالادست کنترل می شوند. همچنین نتایج این مطالعه نشان می دهد که برخاستگی در امتداد گسل ها باعث توسعه بی نظمی از طریق شبکه های زهکشی شده که مستقیماً در نیمرخ آبراهه ها و ایجاد نقاط رودشکن در تعدادی از زیرحوضه ها نمود پیدا کرده است. همچنین، شاخص تقعر نسبت به تغییرات تکتونیکی از حساسیت کمتری در مقایسه با شاخص شیب برخوردار است و شاخص شیبنسبت به شاخص تقعر، با نرخ برخاستگی صخره ها بیشتر ارتباط دارد؛ از این رو قطعاتی از آب راهه که شاخص شیب متفاوتی دارند، ممکن است مبیّن آشفتگی های تکتونیکیدر سیستم رودخانه ای باشند. نتایج انتگرال هیپسومتری در تمام زیرحوضه ها کمتر از 35/0 است و ازنظر شکل، s شکل یا مقعر هستند که نشان می دهد حوضه ها در وضعیت تکاملی یا انتهای دوران بلوغ قرار دارند. همچنین بررسی نقشه هم پایه نشان می دهد که گسترش نقاط رودشکن در ترازهای مشابه ممکن است مربوط به دوره های برخاستگی هم زمان در حوضه باشد.
۳۸.

ارزﯾﺎﺑﯽ ﺧﻄﺮ و ﺧﺴﺎرت زﻣﯿﻦﻟﻐﺰش در ﺣﻮﺿه آﺑﺨﯿﺰ بقیع به روش های فاکتور قطعیت و رگرسیون لجستیک(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آمایش جغرافیایی فضا سال هشتم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۲۹ 1 - 18

کلید واژه ها: پهنه بندی خطر زمین لغزش مدل احتمالاتی فاکتور قطعیت رگرسیون لجستیک شاخص زمین لغزش حوضه بقیع

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 256 تعداد دانلود : 754
زمین لغزش ها مخاطرات طبیعى مهمی برای فعالیت های انسانی هستند که اغلب سبب از دست رفتن منابع اقتصادی، خسارات به اموال و تأسیسات، خسارات جانی و تخریب مناظر طبیعی می شوند. تهیه نقشه حساسیت به زمین لغزش گام بزرگی در مدیریت خطر است. مدل های مختلفی جهت پهنه بندی خطر زمین لغزش ارائه شده است که در اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﮐﺎرآﯾﻰ دو ﻣﺪل، آماری رگرسیون چندمتغیره (رگرسیون لجستیک) و مدل احتمالاتی فاکتور قطعیت (CF ) در ﺣﻮﺿﻪ آﺑﺨﯿﺰ بقیع نیشابور ﻣﻮرد ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﭘﺲ از ﺗﻬﯿﻪ ﻧﻘﺸﻪ ﺧﻄﺮات زﻣﯿﻦﻟﻐﺰش، ﻣﺪل ﺑﺮﺗﺮ جهت پهنه بندی اﻧﺘﺨﺎب ﮔﺮدد. تعداد 44 ﻣ ﻮرد لغزش داﻣﻨﻪ ای، در ﻣﻨﻄﻘﻪ با بررسی میدانی شناسایی و ﺑﻌﺪ از اﺻﻼح و ﺗﺄییﺪ ﻧﻬﺎیی، ﻧﻘﺸﻪی ﭘ ﺮاکﻨﺶ زﻣ یﻦ ﻟﻐ ﺰش ﻫ ﺎ در ﻣﺤ یﻂ ﺳیﺴ ﺘﻢ اﻃّﻼﻋ ﺎت جغرافیایی تهیه و رقومی شدند. در اداﻣﻪ، ﺑﺮاﺳﺎس 10 معیار مؤثر بر زمین لغزش شامل ارتفاع، شیب، جهت دامنه، لیتولوژی، فاصله از گسل، شاخص پوشش گیاهی، کاربری اراضی، بارش، فاصله از جاده و فاصله از رودخانه و ﺑﺎ ﺗﻬیﻪ ﻧﻘﺸﻪی ﻫ ﺮ ی ک از ﻋﻮاﻣ ﻞ و ﺗﻠﻔی ﻖ آنﻫ ﺎ ﺑ ﺎ ﻧﻘﺸ ﻪی زﻣیﻦ ﻟﻐﺰشﻫﺎ و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻣکﺎﻧﺎت ﻧﺮم اﻓﺰار10.2ARC GIS و SPSS و روش های مذکور، ﻧﻘﺸﻪی ﭘﻬﻨ ﻪﺑﻨ ﺪی وﻗ ﻮع زﻣیﻦ ﻟﻐﺰش در 5 رده خطر تهیه ﮔﺮدیﺪ. جهت ارزیابی کارایی و انتخاب مدل مناسب برای پهنه بندی خطر زمین لغزش از روش شاخص زمین لغزش (Li) استفاده گردید. بر اساس این شاخص، در روش فاکتور قطعیت 32/92 درصد و در روش رگرسیون لجستیک35/60 درصد زمین لغزش ها در طبقه های خطر زیاد و خطر خیلی زیاد اتفاق افتاده اند. بنابراین روش فاکتور قطعیت برای منطقه مورد مطالعه مطلوب تشخیص داده شد. نتایج نشان می دهد که عامل شیب، لیتولوژی و ارتفاع مهمترین عوامل موثر در وقوع زمین لغزش های منطقه مورد مطالعه می باشند. نتایج این مطالعه می تواند در مدیریت خطر زمین لغزش و عوامل تشدید کننده مفید باشد.
۳۹.

بررسی عوامل مؤثر در پیدایش و تکامل مخروط افکنه های دامنه های جنوبی ارتفاعات جغتای با تأکید بر نقش تکتونیک (در محدوده ی غرب سبزوار)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و توسعه تابستان ۱۳۹۶ شماره ۴۷

کلید واژه ها: شاخص های ژئومورفیک تکامل مخروط افکنه دامنه ی جنوبی ارتفاعات جغتای غرب سبزوار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 481 تعداد دانلود : 426
هدف از پژوهش حاضر بررسی عوامل مؤثر در پیدایش و تکامل مخروط افکنه های دامنه ی جنوبی ارتفاعات جغتای در محدوده ی غرب سبزوار در استان خراسان رضوی است. برای دستیابی به هدف فوق ابتدا محدوده 25 حوضه آبریز و مخروط افکنه ها با استفاده از نقشه ها، عکسهای هوایی و با کمک نرم افزار GIS تعیین حدودگردید و با استفاده از برخی شاخص های ژئومورفیک به تحلیل فرایندهای مؤثر پرداخته شد. شاخص های مورد استفاده در این پژوهش عبارتنداز شاخص نسبت پهنای کف دره به عمق دره ( Vf ) ، گرادیان طول رودخانه ( SL ) ، نسبت شکل حوضه ( BS ) ، شاخص تقارن توپوگرافی عرضی ( T ) ، شاخص قرینگی حوضه ی آبریز ( Af ) ، سینوسیته جبهه کوهستان ( Smf ) ، شاخص تسطیح شدگی جبهه کوهستان ( Fd ) ، شاخص انتگرال فراز نما ( Hi ) و شاخص Iat است که متوسطی از نتایج شاخص های فوق ارائه می نماید. نتایج مطالعات نشان می دهد که 5/71 درصد شاخص ها، منطقه را به لحاظ عملکرد نیروهای تکتونیکی در وضعیت فعال تا نیمه فعال معرفی می کنند که این مسأله در شاخص Iat نیز که از میانگین کلاس های سایر شاخص ها به دست می آید، نشان داده می شود. بر اساس این شاخص4 درصد حوضه ها (غرب ساروق) از شرایط تکتونیکی فعال خیلی بالا ، 56 درصد حوضه ها را در وضعیت تکتونیکی بالا و 40 درصد حوضه ها را در شرایط متوسطی از نظر تکتونیک قرار می دهد. بنابراین همه شاخص ها نقش عوامل تکتونیکی را در توسعه ی اکثر مخروط افکنه های منطقه تأیید می نماید. بعلاوه وجود مخروط افکنه های نسبتاً بزرگ در انتهای برخی از حوضه های کوچک، خود مؤید این امر است. بعداز این عامل می توان به تأثیر عوامل مشترک لیتولوژیکی، تکتونیکی با توجه به نوع و ماهیّت گسل ها اشاره نمود، از جمله گسل های راندگی فعال منطقه که باعث روراندگی رسوبات نرم و مارن های پلیوسن و واحد فلیش ائوسن بر روی واحد سخت و کنگلومرای پلیوسن گردیده و تأثیر زیادی در تأمین رسوب منطقه و گسترش مخروط افکنه های این ناحیه داشته است. بعلاوه مواردی با ایجاد تپه های مسدودکننده باعث انحراف کانال اصلی رودخانه از مسیر قبلی خود شده و مخروط های چند بخشی، نامتقارن و قطعه قطعه ایجاد نموده است. به این ترتیب می توان گفت در توسعه ی مخروط افکنه های منطقه عامل تکتونیک در درجه ی اول اهمیّت و بعد از آن عامل سنگ شناسی و لیتولوژیکی قرار می گیرد.همچنین نتایج مطالعات نشان می دهد که بین مساحت حوضه ی آبریز تغذیه کننده با مساحت مخروط افکنه رابطه ی معناداری وجوددارد.
۴۰.

کارایی شاخص های ژئومورفومتری شبکه زهکشی جهت ارزیابی تکتونیک فعال در حوضه های باغرود، بوژان، زاوین و سررود در شمال شرق کشور(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آمایش جغرافیایی فضا سال هفتم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۲۵ 103 - 120

کلید واژه ها: ژئومورفومتری تکتونیک بینالود شبکه زهکشی کپه داغ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 205 تعداد دانلود : 405
اندازه گیری های کمّی عوارض زمین این امکان را به ژئومورفولوژیست ها می دهد، تا با اعمال شاخص-های ژئومورفولوژیکی بر عوارض سطح زمین، نقش تکتونیک فعال را در تغییر شکل چشم اندازها بررسی کنند. استفاده از شاخص های ژئومورفومتری برای تعیین و تشخیص تکتونیک های فعال دارای اهمیت زیادی است. واحد زمین شناسی کپه داغ -هزار مسجد و آلاداغ – بینالود از پویا ترین و فعالترین واحد-های زمین شناسی ایران محسوب می شود. در این تحقیق چهار حوضه باغرود و بوژان در زون آلاداغ بینالود و حوضه های زاوین وسررود در زون ساختمانی کپه داغ -هزار مسجد جهت ارزیابی تکتونیک فعال انتخاب شد. به این منظور از شاخص های ناهنجاری سلسله مراتبی(∆a) ، تراکم ناهنجاری سلسله مراتبی (ga)، شاخص انشعابات(R)، شاخص زاویه برخورد(CA)، شاخص درصد عدم تقارن حوضه (PAF) و شاخص تضاریس جبهه کوهستان (Smf) استفاده شد. بدین ترتیب از نظر شاخص ناهنجاری سلسله مراتبی حوضه های سررود و بوژان به ترتیب با مقادیر948/1و841/1دارای بیشترین مقدار Δa می باشند، در مورد شاخص R حوضه سررود با 176/2و زاوین با 891/1دارای بیشترین میزان R و حوضه های باغرود با872/1 و بوژان با 573/1کمترین مقادیر R را به خود اختصاص دادند. با محاسبه زاویه متوسط آبراهه ها مشخص شد حوضه آبخیز زاوین 73/67 درجه ، حوضه سررود 29/59، حوضه بوژان 74/58 و حوضه باغرود 09/56 درجه است که مقادیر بالای زاویه آبراهه ها در حوضه های زاوین و سررود نشاندهنده تغییرات مسیر جریان آبراهه ها مانند اسارت رود و در نتیجه حرکات تکتونیکی در دامنه طاقدیس خور می باشد. همچنین مقادیر (smf)و(PAF) نیز نشان می دهد حوضه های واقع در رشته کوه کپه داغ دارای حرکات تکتونیکی بیشتری نسبت به حوضه های انتخاب شده از رشته کوه بینالود می-باشند.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان