سیده زهرا اجاق

هدف از نگارش این مقاله شناخت و ارزیابی منطق مدیریتی حاکم بر تولید محتوا در مجله های علمی عمومی ایرانی است. تولید دانش در این حوزه کمک خواهد کرد تا درک روشنی از چرایی و چگونگی تولید متون علمی عمومی در ایران به دست آوریم. برای دست یابی به این شناخت، این مقاله بر نحوه کاربرد زبان در ساده سازی علم تمرکز کرده و بین کاربرد قابلیت های زبان در این مجله ها و منطق مدیریتی حاکم بر آنها رابطه منطقی برقرار کرده است. اهمیت این پژوهش در آن است که این مجله ها حدود صد سال است که در ایران فعالند ولی تاکنون مدیریت انتقال پیام های علمی در این مجله ها مورد پژوهش قرار نگرفته است. برای انجام این مطالعه از روش تحقیق ترکیبی استفاده شده است که شامل سه روش تحلیل محتوا، مصاحبه و پیمایش از طریق پرسشنامه می باشد. جمعیت مورد مطالعه در این تحقیق شامل اشخاص و مجلات هستند که به طور تصادفی نمونه گیری شده اند. البته با توجه به فقدان فهرست مجله های علمی عمومی ایرانی، ابتدا این فهرست را تهیه کردیم و سپس بر آن اساس واحد تحلیل مشخص شد و نمونه گیری تصادفی بر این مبنا انجام شد. برخی نتایج این پژوهش علاوه بر این که نشان می دهند مجلات علمی در ایران از روش های ساده کردن و جذاب کردن علم در تلفیق با نظرات خوانندگان استفاده کرده اند، همین نتایج آشکار می سازند که منطق مدیریتی حاکم بر تولید محتوا در مجله های علمی عمومی ایرانی، بر اساس مؤلفه های فرهنگی اطلاع رسانی تنظیم شده است. در عین حال و بر اساس نتایج به دست آمده، مقاله مدعی است که منطق تجارت آموزش، منطق مناسب تری برای مدیریت این مجله ها است.

این مقاله به مسئلة عمومی کردن علم در مجله­های علمی عمومی ایرانی می­ پردازد. با آنکه مدت زیادی است این قبیل مجله­ها در ایران منتشر می شوند اما هنوز به عنوان مقوله ای ارتباطاتی در این حوزه مورد مطالعه واقع نشده اند. مقالة حاضر با توجه به نقش مجله­های مذکور در انتشار اطلاعات و درک علمی در حوزة عمومی بر زبان به کاررفته در تولید متون علمی عمومی ایرانی، تمرکز و معیارهایی را برای مناسب کردن زبان این مجله ها در راستای افزایش درک عامه از علم شناسایی کرده است. برای دستیابی به این معیارها، از محتوای نظری دو نظریة کنشگر ـ شبکه و علم تعاملی استفاده شده و هفت معیار به دایرة شناخت درآمده است. اهمیت شناخت این معیارها در آن است که ابزاری را برای کاربرد در مجله های علمی عمومی به منظور ارائة روش­های ارتباطات مؤثّر محتواهای علمی با عموم فراهم می کند. در این مقاله با توضیح معیارهای زبان ایده­آل یا نگارش متون علمی عمومی، روش برقراری ارتباطات عمومی علم مؤثّر توضیح داده شده تا این معیارها از وضعیت انتزاعی بیرون آمده و عملیاتی و اجرایی شوند.

هدف: هدف این پژوهش، شناخت و تحلیل تغییراتی ساختاری در جامعه ایران است که به واسطه انتشار مجلات علمی عمومی ایرانی صورت گرفته است. روش: در این مطالعه از روش تاریخی ـ اَسنادی استفاده شده است. برای این منظور علاوه بر استفاده از اسناد و مدارکی که روشنگر وضعیت علم در ایران هستند، از تحلیل محتوای نمونه های تصادفی مجله های علمی عمومی ایرانی نیز بهره گرفته شد. این نمونه ها هرگز در گذشته به طور منظم و سازماندهیشده، سیاهه برداری نشده بودند و برای اولین بار برای انجام این تحقیق سیاهه ای از آنها تنظیم گردید. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که می توان سه نقش کلی را برای مجلات علمی عمومی ایرانی در ارتباط با تحول و تغییر فضای فرهنگی جامعه ایرانی قایل شد. این سه نقش عبارتند از : 1- معرفی زیرساخت های علم توسط مجله های علمی عمومی 2- گرامیداشت علم توسط مجلات علمی عمومی ایرانی، و 3- گسترش کمی در نهادهای ارتباطات عمومی علم. اصالت/ارزش: این پژوهش، اولین پژوهشی است که نقش مجله های علمی عمومی را در تغییرات ساختاری جامعه ایران مطالعه میکند. این مطالعه با در نظر گرفتن مجلات علمی عمومی به مثابه محیط های فرهنگی، نقش این مجلات را در تشکیل و تطور ساختار ارتباطات عمومی علم در کشور مورد پژوهش قرار داده است.

این مقاله به این مساله می پردازد که نحوه بازنمایی علم در مجله های علمی عمومی ایرانی از نظر ارتباطی به شکلی ناقص صورت می گیرد و به همین دلیل این مجله ها نقش چندانی در افزایش سواد علمی مخاطبانشان نداشته اند. چارچوب نظری برای تحلیل این مساله با استفاده از نظریه قالب بندی تنظیم شده که بین کیفیت متون علمی عمومی و کیفیت سواد علمی مخاطبان رابطه منطقی برقرار می کند تا بتواند فرآیند اثرگذاری متون ارتباطی را تبیین کند. به لحاظ روش شناسی نیز 144 مجله علمی عمومی (12 شماره از 12 عنوان مجله) را به طور تصادفی انتخاب و تحلیل محتوای کیفی کرده ایم تا توانایی آن ها در افزایش سواد علمی مخاطبان را نشان دهیم. برای انجام این تحلیل، ابتدا مفهوم سواد علمی را براساس مشخصاتی که برای فرد باسواد علمی تعریف شده، عملیاتی و چهار مولفه بازنمایی ویژگی های کنش علم محور، ویژگی های نگرش علمی، تاثیرات اجتماعی علم و ویژگی های هنجاری علم را شناسایی کردیم. سپس چنین فرض کردیم که چنانچه این ابعاد چهار گانه در متن علمی عمومی بازتاب یافته باشند، در این صورت می توان قضاوت کرد که چنین متونی قابلیت افزایش سواد علمی مخاطبان را دارند. تحلیل این مجله ها، امکان مقایسه آن ها را نیز فراهم آورد و نتایج نشان می دهند که مجله « نجوم»، بیش از یازده مجله دیگر، متونی را تولید کرده که توانایی افزایش سواد علمی مخاطب را دارند.

هدف اصلی این مقاله، شناخت ویژگی های کمّی تبلیغات مواد غذایی تلویزیون، جاذبه های تبلیغی و مضامین مورد استفاده در این تبلیغات است که موجب ترغیب مخاطبان، بویژه کودکان و نوجوانان به خرید و مصرف این محصولات می شود. برای این منظور، با استفاده از روش تحلیل محتوای کمّی و تماتیک 308 پیام بازرگانی پخش شده بین ساعت های 4 بعدازظهر تا 11 شب (شبکه های 1، 2، 3 و 5) که با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شده مورد بررسی قرار گرفته اند تا انواع مواد خوراکی تبلیغ شده و متغیرهایی که موجب تغییر در رفتار تغذیه ای کودکان و نوجوانان می شوند ، شناسایی شوند. بر اساس نتایج به دست آمده،6درصد از آگهی های تبلیغی به مواد لبنی،2/4درصد به مواد نشاسته ای و 7/10درصد به مواد خوراکی فاقد ارزش تغذیه ای سالم مربوط بودند. تحلیل تماتیک نمونه های مطالعه شده نشان می دهد که مضامین نهفته در پیام های بازرگانی مربوط به خوراکی های فاقد ارزش غذایی عبارت از رقابت برای خوردن و رواج تک خوری ، اغراق در انرژی زا بودن محصول و تغییر حالت های احساسی هستند.

این مقاله یک کوشش نظری-پژوهشی است که در آن امکان ارزیابی وضعیت توسعه در ایران از طریق تعدیل مفروضات نظریه کنش ارتباطی هابرماس و انطباق آن با شرایط ایران فراهم می‏ شود. از جمله یافته های این کوشش نظری یکی تغییر نسبت میان عقلانیت و فقدان آن در مفاهیم دوگانه سنت و مدرن است. دومین یافته این مقاله امکان تغییر زیست جهان سنتی حالتی است که در آن نهادهای سنتی مستقر می ‏باشند. تجریه ایران نشان می‏دهد که نظام باورها به عنوان مبنایی بومی در گسترش کنش ارتباطی در ایران عمل کرده است. این یافته ها نشان می‏ دهد که نظریه کنش ارتباطی می‏ تواند به عنوان یک نظریه توسعه در ایران بومی شود و جریان توسعه در ایران را تبیین کند.

در این مقاله خصلتهای عقلانیت ارتباطی در حوزه عمومی ایرانی مورد مطالعه قرار می گیرند. این مقاله با استفاده از رویکرد هابرماس، عقلانیت ارتباطی را عامل توسعه یافتگی حوزه عمومی و تحول از زیست جهان سنتی به مدرن در نظر می گیرد. به همین منظور زیست جهان ایرانی به عنوان عامل موثر در تحول از سنت به مدرنیته در این مقاله مورد توجه قرار می گیرد. توضیح آنکه، مطالعه تاریخ تحولات اجتماعی ایران حاکی از آنست که زیست جهان روشنفکران، نخستین زیست جهانی است که امکان تفکر نقادانه در مورد موضوعات عمومی را در ایران فراهم کرده است. مقاله حاضر ضمن تاکید بر بینش ارتباطاتی، بر آن است که دستیابی به زیست جهان منسجم مدرن نیازمند افکار و اندیشه های مستقل و محققانه ای است که میان سنت ایرانی و مدرنیسم پل زده و به نوعی بر بومی گرایی علمی استوار باشد. این مقاله همچنین نشان می دهد زیست جهان ایرانی، از ویژگیهایی برخوردار است که منحصر به جامعه ایرانی است و از این جهت برای طی کردن دوره گذار لازم است تا عوامل بسترساز مطابق با زیست جهان خود را برای دستیابی به مدرنیته ایرانی بازسازی کند. زیست جهان روشنفکری ایران در حال نقد موضوعات عمومی از مجرای نقد بسیاری از باورهای موجود در جامعه ایران است. به عبارت دیگر، زیست جهان روشنفکری ناشی از نقد زیست جهان سنتی است. با وجود اینکه ایدئولوژی و ایدئولوژی زدگی از مشخصات زیست جهان روشنفکری ایرانی است، اما تقدس زدایی اولین و عمده ترین خصلت عقلانیت ارتباطی در این زیست جهان است. مطالعه ما گسستگی و قدرت محور بودن را به عنوان خصایص دیگر عقلانیت ارتباطی نشان می دهد.

در این مقاله فوبیای اطلاعاتی و نسبت آن با جامعه اطلاعاتی بررسی می‌شود و مطالب آن مشتمل است بر چهار بخش ، در بخش نخست به تشریح فوبیا می‌پردازیم . در بخش دوم جامعه اطلاعاتی را در دو بخش زیربنای جامعه اطلاعاتی و اطلاعات مطالعه می‌کنیم . در بخش سوم نسبت جامعه اطلاعاتی و فوبیای اطلاعاتی با تکیه بر نظریات مانوئل کاستلز و تنی چند از اندیشمندان این رشته تحلیل شده است . بالاخره در بخش چهارم فوبیای اطلاعاتی به منزله نوعی بحران در جامعه ایران مطالعه می‌شود و پس از اثبات بحران بودن فوبیای اطلاعاتی ، پیشنهادهایی برای نحوه مدیریت آن ارائه می‌شود...