میثم نوشادی

مبلغ حقالزحمه حسابرسی، عمدتاً طبق ویژگیهای صاحبکار، موسسه حسابرسی و شرایط حاکم بر حرفه، اجتماع و محیطی تعیین میشود. این پژوهش صرفا به بررسی عوامل مربوط به محیط حرفهای، فرهنگی و اجتماعی که بر حقالزحمه حسابرسی موثرند، پرداخته است. در این پژوهش، روش کیفی و رویکرد مبتنی بر نظریهپردازی زمینهای مورد استفاده قرار گرفته و نظرات خبرگان که از طریق مصاحبه جمعآوری شده، تجزیه و تحلیل گردیده است. برای اعتباربخشی به نتایج پژوهش از معیارهای زاویهبندی (اجماع/مثلثسازی) دادهها، کنترل اعضا و مقبولیت استفاده شده است. طبق نتایج ارائه شده، تداعی جامعه از حسابرسی، درک استفاده کنندگان و ذینفعان از حسابرسی، تصمیمگیرندگان و سیاست گذاران و میزان ضابطهمند بودن رقابت مهمترین عوامل موثر در سطح حرفه و شرایط محیطی شناخته شده است. در این بین، عواملی همچون اندازه و تمرکز بازار و میزان ارتباط بینالمللی موسسات و ریسک دعاوی حقوقی علیه حسابرسان در ایران، مهمترین عوامل مداخلهگری هستند که تعیین حقالزحمه حسابرسی را تحت تاثیر قرار میدهند. همچنین، مجموعه این عوامل به همراه پیامدهای حقالزحمه معقول و شرایط بستر تشریح شده است.

حق الزحمه حسابرسی، به عوامل متعددی از جمله ویژگی های موسسه حسابرسی، ویژگی های صاحبکار، شرایط حرفه، استفاده کنندگان، شرایط رقابتی، محیطی و ... بستگی دارد. در این پژوهش، به منظور بررسی جامع عوامل موثر بر حق الزحمه، با مصاحبه عمیق خبرگان، از روش کیفی و رویکرد مبتنی بر نظریه پردازی زمینه ای استفاده و نتایج در قالب یک مدل استخراج شده است. برای اعتباربخشی به نتایج پژوهش از معیارهای زاویه بندی (اجماع/مثلث سازی) داده ها، کنترل اعضا و مقبولیت استفاده شده است. طبق نتایج و مدل ارائه شده، اندازه موسسه، میزان رعایت آیین رفتار حرفه ای، ارزش (ارزشمند بودن) کار برای صاحبکار و ویژگی ها و اعتبار مدیران و شرکا مهم ترین عوامل موثر در سطح موسسه حسابرسی، اندازه، ریسک، توان تقاضای کیفیت، هدف صاحبکار از حسابرسی و حاکمیت شرکتی اثربخش مهم ترین عوامل در سطح صاحبکار و درک استفاده کنندگان و ذینفعان کلیدی از حسابرسی، نگرش و ویژگی های سیاست گذاران و تصمیم گیرندگان و تدوین مقررات و ضوابط اثربخش، مهم ترین عوامل در سطح حرفه و شرایط محیطی شناخته شد که در صورت اتخاذ راهبردهای لازم و وجود زمینه مناسب در سطح کلان و حرفه حسابرسی از جمله فراهم شدن بستر اقتصادی، بازار، قدرت نهادهای ناظر بر حرفه حسابرسی و تعامل سازنده این نهادها با دولت و قانون گذاران منجر به دستیابی به حق الزحمه معقول می گردد. مجموعه این عوامل به همراه پیامدهای حق الزحمه معقول، مدل حق الزحمه خدمات حسابرسی را تشکیل می دهند.

از آن جا که فن آوری اطلاعات و ارتباطات در تار و پود سازمان ها به صورت جدا نشدنی تنیده شده است، سؤالات تحقیقاتی پیچیده تری در اذهان پدیدار شده است. این مقاله کاربرد چارچوب تحقیق سیستم های اطلاعاتی سازمانی را در حسابداری تشریح می کند. این چارچوب پیچیدگی های زنجیره ارزش حسابداری و موضوعات کاربردی مرتبط، جهت تحقیق را مشخص می کند. در این مقاله به کارگیری این چارچوب با مثال هایی که انتظام های حسابداری گوناگون را با روش های مختلف تحقیق تجمیع می کند، تشریح می شود و با استفاده از تعدادی از مطالعات پیشین، نشان داده می شود که چگونه علم، داده های آرشیوی و پارادایم های تحقیقات رفتاری با یکدیگر کار می کنند تا تئوری ها را بهبود بخشند و عملکرد را اطلاع رسانی کنند. همچنین، چگونگی جهت دهی این چارچوب به تحقیقات آینده برای ظهور موضوعات عملکردی تشریح می شود.

حسابداری مدیریت کنونی، در سنوات گذشته شاهد ثبات و تغییرات بوده است. از این رو، در سال های اخیر برای تشریح تغییرات و ثبات در حسابداری مدیریت مطالعاتی انجام شده است. بسیاری از محققان برای تعبیر این تغییرات و ثبات از مفاهیمی مانند قوانین و روال- ها استفاده کرده اند. نتایج این مطالعات منجر به روشن شدن چیستی این مفاهیم و کمک به درک فرآیند تغییر و ثبات در حسابداری مدیریت شده است. عمده تحقیقات حسابداری مدیریت، قوانین و روال ها را به صورت پدیده های مرتبط ارائه می دهند؛ با این وجود برخی محققان اعتقاد دارند این دو مفهوم مجزا هستند و در مطالعه فرآیند تغییرات یا ثبات در حسابداری مدیریت، می توانند به صورت مستقل مورد توجه قرار گیرند؛ به دلیل اندک بودن شواهد تجربی برای حمایت از اعتقاد این محققان، مطالعه حاضر در پی یافتن پاسخی به این پرسش است که آیا قوانین و روال ها حداقل در تحقیقات حسابداری مدیریت بهتر است به صورت مفاهیم مجزا در نظر گرفته شود یا خیر؟ و در این مطالعه، عمدتا،ً به تحقیقات کوئین، برنز و اسکاپنز وکوئین (که از داده های آرشیوی ضبط شده در شرکت گینس استفاده کرده است) مراجعه شده است. شواهدی حاکی از این که قوانین و روال ها باید به صورت مجزا مورد توجه قرار گیرند، ارائه شده است. هم چنین یافته ها ماهیت با ثبات اما تغییر کننده روال های حسابداری مدیریت در طول زمان را به تصویر می کشند که این نکته ای قابل ارزش برای تحقیقات بعدی است.

حسابرسی بیش از هر چیز یک فرآیند قضاوت است و حسابرسان در زمینه­های گوناگونی ملزم به قضاوت هستند. به اعتقاد متخصصان، پاسخ تعداد زیادی از موضوعات و ابهامات که زاییده ماهیت حسابرسی است تنها با اتکای به قضاوت حرفه­ای مقدور است (نیکخواه آزاد 1379). حسابرسان در هر کار حسابرسی ویژگی­های فردی خود را به کار می­گیرند و محدودیت­های شناختی نیز منجر به انحراف قضاوت­های آنان می­شود. اگر زمینه­های حسابرسی شامل قضاوت حرفه­ای باشد آنگاه بررسی تأثیر این قبیل ویژگی­های حسابرسان هم از لحاظ عملی و هم از لحاظ نظری جذابیت دارد (حساس یگانه و شکرخواه 1385). دستیابی به افزایش کیفیت قضاوت حرفه­ای حسابرسان، مستلزم شناسایی عوامل مؤثر بر قضاوت حرفه­ای است. این نوشتار به نقش مدل­های تصمیم­گیری و الگوهای رفتاری در قضاوت و تصمیم­گیری حسابرسان می­پردازد و از دید روان­شناسی برای درک، ارزیابی و بهبود قضاوت و تصمیم­گیری در فرآیندهای حسابرسی استفاده می­کند

رفتارگرایان از دیرباز اثر تجربه را بر تصممیم بویژه در رشته های بسیار تخصصی نظیر حسابرسی، مورد توجه قرار داده اند. این مقاله، اثر تجربه را در سطوح مختلف پیچیدگی کار بررسی می کند و بر اساس مدل تصمیم گیری سیمون نشان می دهد هر چه وظایف و کار حسابرسی پیچیده تر شود، اهمیت و اثر تجربه بیشتر نمایان می شود. این مقاله با توجه به این مدل، به بررسی وظایف ساختار یافته، نیمه ساختار یافته و ساختار نیافته می پردازد و افراد تحت مطالعه را به دو گروه "باتجربه" (حسابداران رسمی شاغل در سازمان حسابرسی) و "کم تجربه" (سطوح سازمانی پایین تر و حسابرسان کم تجربه شاغل در سازمان حسابرسی) تقسیم می کند. برای تعیین پیچیدگی و تعیین وظایف ساختار یافته، نیمه ساختار یافته و ساختار نیافته و تجربه مورد نیاز جهت قضاوت برای ارزیابی این وظایف، یک مطالعه جداگانه که با شرکت 46 شریک و مدیر حسابرسی انجام شده است، مبنا قرار گرفته است. نتایج، نشان گر این واقعیت است که تفاوت معناداری بین تصمیم گیری گروه های مورد آزمایش وجود دارد و حسابرسان کم تجربه خصوصاً در مورد وظایف ساختار نیافته جانشین های مطمئنی برای حسابرسان محسوب نمی-شوند.