تأثیر عقل گرایی اعتدالی غزالی بر سیر فلسفه و پیدایش آن در ملاصدرا(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهش های معرفت شناختی پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲۴
135 - 153
حوزه های تخصصی:
یکی از مسائل بنیادین در سیر تعالی انسان، کسب معرفت است. معرفت انسان، هر چه متعالی تر باشد می تواند نفس را به کمال ویژه اش نزدیک تر کند. همین امر مهم و اساسی اندیشمندان متعددی را به فکر واداشته است. به طوریکه در طول تاریخ متفکران شیوه های مختلفی را در این رابطه ارائه کرده اند. تفاوت اساسی این شیوه ها میزان بهره مندی از عقل یا ایمان (وحی) است. در نتیجه برخی از این شیوه ها اساس عقلی و برخی اساس ایمانی- وحیانی دارند. از جمله اثرگذارترین افراد در سیر این امر، امام محمد غزالی است. هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی تأثیر شیوه معرفتی غزالی بر سیر فلسفه به روش تحلیلی-توصیفی است. این تحقیق در پی یافتن پاسخ این سؤالات است که بیانات غزالی بر کدام شیوه معرفتی استوار است؟ شیوه ایشان چه تأثیراتی را بر سیر فلسفه به ویژه تفکرات ملاصدرا داشته است؟ برخورد غزالی با فلاسفه برداشت های متفاوتی را به همراه داشته است. به طوری که حتی برخی ایشان را فردی عقل ستیز می دانند. اما موضع دقیق ایشان جای بررسی جامع تر و واضح تری دارد. در حقیقت غزالی با بیاناتش شیوه جدید عقل گرایی اعتدالی را در میان اندیشمندان استوار کرد. این تأثیر را می توان در سیر عقل گرایی فلسفه و ظهور آن را به ویژه در ملاصدرا می توان یافت. به نحوی که ملاصدرا هم نظر با غزالی، عقل فلسفی را از ارائه نظر در همه زمینه ها قاصر دانسته و بهره مندی از وحی در کنار عقل را مطمئن ترین شیوه معرفتی می داند.