علی قطبی

هدف: هدف از پژوهش حاضر بررسی وضعیت نسخه های خطی و چاپ سنگی در مراکز فرهنگی وابسته به نهاد کتابخانه های عمومی کشور و ارائه راهکارهای مطلوب برای بهبود وضعیت موجود بود. جامعه ی پژوهش، 27 کتابخانه دارای نسخه های خطی و 25 کتابخانه دارای مجموعه چاپ سنگی بود. روش شناسی: روش تحقیق، توصیفی پیمایشی و ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه محقق ساخته می باشد. برای اعتبارسنجی پرسشنامه از روایی محتوایی و به منظور سنجش پایایی آن از روش آزمون مجدد یا بازآزمایی استفاده شد، که ضریب روایی دو آزمون 96/0 محاسبه گردید. از نرم افزار اکسل جهت تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شد. یافته ها: یافته ها نشان داد که 5883 جلد نسخه خطی و 17029 جلد چاپ سنگیدر این کتابخانه ها موجود است. 51 کتابدار در مقاطع مختلف در بخش نسخه های خطی و چاپ سنگی در حاشیه دیگر وظایف در بخش های مختلف کتابخانه های عمومی کشور فعالیت می کنند. 7 درصد کتابخانه ها از دوره های ضمن خدمت بهره جویی داشته اند. 19 درصد کتابخانه ها دما و نور؛ 11 درصد کتابخانه ها رطوبت؛ و 11 درصد کتابخانه ها سیستم های کنترلی دما و رطوبت را بازرسی می کنند. 74/68 درصد نسخه های خطی و 31/52 درصد چاپ سنگی فهرست نویسی شده است. 7 درصد کتابخانه ها در حال دیجیتال سازی محتوا می باشند. 80 درصد کتابخانه ها به صورت دستی و در محل کتابخانه اطلاع رسانی می کنند. 88 درصد کتابخانه ها برای افراد و با شرایط خاص دسترس پذیر بوده و شیوه بازیابی در 76 درصد کتابخانه ها فهرست دستی می باشد. نتیجه گیری: بر اساس نتایج پژوهش، وضعیت حفاظت، مدیریت، و اشاعه نسخه های خطی و چاپ سنگی در کتابخانه های عمومی کشور در شرایط مناسبی نبوده و نیازمند اهتمام بیشتر مسئولین است. انجام مرمت، دیجیتال سازی محتوا، فهرست نویسی و تهیه بانک های اطلاعاتی، ایجاد دوره های ضمن خدمت، و بهره گیری از کارکنان متخصص از اهمّ راهکارهای اشاره شده بود.