فرامرز میرزازاده

به دلیل فراگیر و جهانی شدن آموزه های دموکراسی از یک سو و اقتدارگرا و غیردموکراتیک بودن نظام های سیاسی در کشورهای عرب خاورمیانه از دیگر سو، پذیرفته شده است که خیزش های مردمی این نقطه از جهان در سال 2011 به نوعی گذار دموکراتیک تلقی شود. خیزش انقلابی مردم مصر نشان داد که جوانان اصلی ترین کارگزاران آن بوده اند. اما نکته ای که در تحلیل کارگزاران تحول 2011 تا 2013 مصر مغفول مانده است نقش و تاثیر ارتش در فرآیند و برآیند گذار می باشد. این تحقیق با روشی تبیینی به بررسی نقش و تبیین تاثیر ارتش در این گذار می پردازد و در همین راستا، با توسل به نظریات پُل بروکر و آلفرد استپان به این نتیجه می رسد که ارتش گرچه اساساً در مقام حکومت در دهه 1950 عمل کرد اما در طول 60 سال گذشته با نفوذ در حوزه های اقتصادی و سیاسی توانسته به نهادی قدرتمند تبدیل شود. عمل در مقام نهاد به ارتش این امکان و توان را داد تا در دوران گذار از راه حکمیت و در دوران مابعد گذار، و برای مقابله با اقتدارگرایی اسلام گرایان، با حمایت فشار اجتماعی از جانب لیبرال ها با بهانه حفظ منافع ملی گذار را مدیریت کند و قدرت را مجدداً به دست بگیرد.