سعید عباسی مرام

سنجاق های قفلی از جمله اشیایی است که در اوایل عصرآهن(حدود 1400ق.م) ابداع شده و در اواسط این دوره و حدود 800ق.م در مناطق مختلف عمومیت پیدا کرده و استفاده از آن توسط فرهنگ های مختلف، به شکل های متنوع و کاربردهای مختلف تاکنون تداوم پیدا کرده است. این ساخته ها بعد از گسترش استفاده در عصرآهن 3 و در مناطق مختلف و از جمله ایران، جهت اتصال لباس، تزیین شخصی و در مواردی به عنوان طلسم به کار برده شدند. در خصوصگونه شناسی سنجاق قفلی های مکشوفه از ایران تاکنون پژوهش جامعی در داخل صورت نگرفته و پژوهش های باستان شناسان غربی نیز یافته های چند دهه اخیر را شامل نمی شوند. پژوهش حاضر با هدف مطالعه تاریخچه، معرفی و گونه شناسی سنجاق قفلی های عصرآهن ایران انجام شده و تلاش دارد به روش توصیفی-تحلیلی و ابزار کتابخانه ای به اهداف مورد نظر دست یابد. نتایج حاصله نشان می دهد سنجاق قفلی بعد از ابداع در حوضه مدیترانه، به تدریج در مناطق دیگر رواج پیدا کرده و در موارد زیادی جایگزین سنجاق های میله ای شدند. در اواخر قرن 8ق.م و به ویژه در طول قرن 7ق.م سنجاق قفلی در قالب گونه ها و زیرگونه هایی مختلفی و نیز کاربردهای مشابه در ایران عمومیت پیدا کرد؛ هر چند نوع فنردار مثلثی شکل آن بیشترین فراوانی را داشته است.