احسان کهنسال خوب

تولید فزاینده ی زباله های شهری، یکی از معضلات مهم شهرها در سراسر دنیا است. یک راهکار مؤثر در این زمینه، بهبود رفتارهای زیست محیطی شهروندان مانند بازیافت زباله است. این پژوهش در چارچوب نظریه ی رفتار برنامه ریزی شده، به بررسی وضعیت بازیافت زباله و عوامل مؤثر بر آن در شهر آبادان پرداخته است. این تحقیق از نوع پیمایش است که طی آن 395 نفر از شهروندان آبادانی بالای 15 سال به روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای انتخاب شدند. ابزار تحقیق برای سنجش بازیافت زباله، پرسشنامه محقق ساخت بودند و برای سنجش نگرش زیست محیطی از مقیاس نگرش های نوین زیست محیطی دانلوپ و همکاران (2002) استفاده گردید. بر اساس یافته های تحقیق، رابطه ی بین نگرش های زیست محیطی و هنجارهای ذهنی با بازیافت زباله، مثبت و معنا دار است. هم چنین کنترل رفتار ادراک شده در بُعد درونی رابطه مثبت و معناداری با بازیافت زباله دارد اما در بُعد بیرونی، این رابطه منفی و معنادار است. میانگین بازیافت زباله در میان گروه های مختلف تحصیلی دارای تفاوت معناداری است ولی میانگین بازیافت زباله در بین مردان و زنان و نیز افراد مجرد و متأهل، دارای تفاوت معنا داری نیست. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون چند متغیره نیز نشان داد متغیرهای وارد شده در تحقیق می توانند 28/0 از واریانس متغیر وابسته را تبیین کنند که در این میان، نگرش های زیست محیطی بیشترین سهم را داشته است.      

مطالعه پیمایشی حاضر به بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر رفتارهای مدیریت پسماند جامد (کاهش، بازاستفاده و بازیافت) در شهرآبادان، پرداخته است. در این پژوهش 395 نفر از شهروندان به روش نمونه گیری تصادفی چندمرحله ای انتخاب و داده های موردنیاز از آنان جمع آوری شده است. بر اساس یافته های توصیفی تحقیق، میانگین سن پاسخگویان 5/32 سال بوده است. 7/53% کل پاسخگویان را مردان و 3/46% را زنان تشکیل داده اند. بر مبنای یافته های تحلیلی تحقیق، رابطه ی بین نگرش های زیست محیطی با بازاستفاده و بازیافت زباله مثبت و معنا دار است. هنجارهای ذهنی در هر دو بعد «هنجارهای توصیفی» و «هنجارهای تأکیدی» و فرهنگ شهروندی در هر دو بعد «تعهدات شهروندی» و «مشارکت شهروندی» رابطه ی مثبت و معنا داری با رفتارهای مدیریت پسماند دارند. به علاوه، سن رابطه منفی و معنا داری با کاهش زباله نشان می دهد. میانگین رفتارهای مدیریت پسماند جامد در میان گروه های مختلف تحصیلی دارای تفاوت معنا داری است. میانگین بازاستفاده از زباله در میان زنان بالاتر از مردان است و میانگین کاهش و بازاستفاده از زباله در دو گروه مجردین و متأهلین دارای تفاوت معنا داری است. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون نشان می دهد متغیرهای مستقل 38/0 از واریانس متغیر وابسته را تبیین می کنند که در این میان کنترل رفتار ادراک شده در بعد بیرونی بیشترین سهم را در تبیین واریانس متغیر وابسته دارا است.

اعتماد اجتماعی به عنوان یکی از اساسی ترین مسائلی که جوامع امروز با آن دست وپنجه نرم می کنند، شالوده ی روابط اجتماعی است و در ادبیات علوم اجتماعی در قالب ابعادی چون «اعتماد بنیادی»، «اعتماد بین شخصی»، «اعتماد تعمیم یافته» و « اعتماد نهادی» موردبحث و بررسی قرار گرفته است. در این سنخ شناسی می توان گفت ابعادی چون اعتماد بین شخصی بیشتر در جوامع سنتی غالب می باشد، درحالی که، اعتماد تعمیم یافته و اعتماد نهادی از ملزومات جوامع مدرن است.     در پژوهش حاضر که با استفاده از روش تحقیق کمی و شیوه پیمایش با ابزار پرسشنامه انجام شده است وضعیت اعتماد اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن در شهر دهدشت(به عنوان شهری در حال گذار) بررسی شده است. تعداد نمونه این تحقیق 382 نفر بوده که به صورت نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انجام شده است. نتایج حاصل از تحقیق که با استفاده از مدل سازی معادله ساختاری به دست آمده است، نشان می دهد که در مجموع اعتماد اجتماعی پایین تر از حد متوسط است و اعتماد بین شخصیِ افراد از اعتماد تعمیم یافته و اعتماد نهادی بالاتر است. همچنین، یافته های استنباطی نشان می دهد مشارکت اجتماعی تأثیر مثبت و معنی داری بر اعتماد اجتماعی دارد درحالی که، احساس آنومی و احساس محرومیت تأثیر معکوس و معنی داری بر اعتماد اجتماعی نشان داده اند. همچنین، اگرچه پایگاه ذهنی به صورت مستقیم بر اعتماد اجتماعی تأثیر معنی داری نداشته است، به صورت غیرمستقیم و از طریق احساس محرومیت تأثیر مثبت و معنی داری بر اعتماد اجتماعی نشان داده است.