محبوبه مرادی سیاه افشادی

زمینه: اختلال کمبود توجه/فزون کنشی در دوره بزرگسالی یکی از پیچیده ترین اختلالات در سال های اخیر شناخته شده و بهبود نشانه های اختلال، تنها با اتکا به مصرف دارو هدف درمانی قرار گرفته است. فقدان درمان جامع وکامل با اثربخشی طولانی در این دوره سنی، یکی از نقاط ضعف این حیطه علمی، به شمار می رود. اما سؤال این است که مشکلات بزرگسال مبتلا به اختلال چیست که درمان مناسب بتوان برای آن یافت؟ هدف: هدف استخراج الگوی مداخله برای درمان مشکلات بزرگسال مبتلا به اختلال کمبود توجه/فزون کنشی بود. روش: این مطالعه براساس رویکرد کیفی و با روی آورد داده بنیاد انجام گرفت. جامعه مورد مطالعه بزرگسالان مبتلا به اختلال، متخصصین و تمام منابع علمی مرتبط بود، که بر اساس نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. داده های اولیه، کدگذاری و سپس کدها مقوله بندی و به رده های کامل تر تجمیع شدند. کدگذاری در سه سطح باز، محوری و انتخابی در سه راستای شرکت کنندگان، متخصص و منابع صورت گرفت. یافته ها: در مصاحبه با شرکت کنندگان 8 کد انتخابی، در مصاحبه با متخصصین 7 کد انتخابی و در بررسی متون علمی 11 کدانتخابی به دست آمد. در نهایت با ادغام سه دسته کد مستخرج از شرکت کنندگان، متخصصین و منابع علمی تعداد 8 مقوله به عنوان مشکلات اصلی فرد بزرگسال مبتلا ظاهر شد. براساس مشکلات شناسایی شده، راهبردهای درمانی شامل: بازتوانی شناختی، آموزش تنظیم هیجان، فراشناخت، مصاحبه انگیزشی، آموزش ارتباط اجتماعی صحیح، تنظیم چرخه خواب/بیداری و فعالیت فیزیکی روزانه به عنوان الگوی مداخله پیشنهادی در نظر گرفته شد. نتیجه گیری: برای یک درمان مؤثر در زمینه اختلال کمبود توجه/فزون کنشی بزرگسالان، باید رویکرد چند بعدی اتخاذ نمود. الگوی مداخله ای مستخرج در این مطالعه می تواند به عنوان یک درمان مؤثر مدنظر پژوهشگران حیطه درمانی قرار گیرد.

زمینه: تحقیقات نشان می دهد افراد دارای اختلال کمبود توجه/فزون کنشی مشکلات عدیده ای در زمینه سلامت روان تجربه می کنند که می تواند با خطر تشخیص اشتباه یا نادیده گرفته شدن و پیامدهای وخیم تر همراه باشد. این درحالی است که مطالعات داخلی تاکنون به موضوع شیوع اختلال و سلامت روان در یک مطالعه مقایسه ای، در جامعه مورد مطالعه توجه کمی داشته اند. هدف: اهداف پژوهش بررسی میزان شیوع اختلال در میان دانشجویان شهر اصفهان و مقایسه سلامت روانی دانشجویان دارای اختلال و بدون اختلال بوده است. روش: طرح پژوهش در بخش اول، توصیفی و در بخش دوم علّی - مقایسه ای بود و آزمون های فراوانی، میانگین، انحراف استاندارد، تحلیل واریانس و تی مستقل استفاده شد. ابزارهای مورد استفاده پرسشنامه های بیش فعالی – کاستی توجه بزرگسالان بارکلی (2011)، مقیاس خودسنجی بیش فعالی کمبود توجه بزرگسالان (2005)، سلامت روان (1976) و جمعیت شناختی بود. حجم نمونه 600 نفر که براساس روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند. یافته ها: براساس نقطه برش پرسشنامه بارکلی، شیوع اختلال در بین دانشجویان 13/5 درصد اما براساس پرسشنامه خودسنجی، 12 درصد بوده است. در بین زنان مبتلا به اختلال، نوع کمبود توجه 18/8 درصد، نوع فزون کنشی 4/5 درصد و نوع مختلط 6/33 درصد بود. در بین مردان مبتلا، نوع کمبود توجه 9 درصد، نوع فزون کنشی 4/83 درصد و نوع مختلط 7/16 درصدگزارش شد. از نظر مقایسه در خرده مقیاس های سلامت روان یافته ها حاکی از آن بود که تفاوت پرخاشگری، ترس افراطی، حساسیت در رابطه، وسواس، اضطراب و افسردگی بین دوگروه دارای احتمال ابتلا به اختلال کمبود توجه/فزون کنشی و بدون احتمال ابتلا اختلال معنی دار بود (0/05 P<) درحالی که سایر خرده مقیاس ها تفاوت معنی دار نداشتند. نتیجه گیری: احتمال ابتلا به اختلال کمبود توجه/فزون کنشی در بین دانشجویان درحال افزایش است. علاوه براین برخی ابعاد سلامت روان در دانشجویان مبتلا با همتایان عادی، تفاوت دارند.

اختلال نارسایی توجه/فزون کنشی همواره با نواقص در زمینه ی کنش های اجرایی و اختلالاتی چون افسردگی و اضطراب به خصوص در دوران بزرگسالی، ارتباط داشته در حالی که نحوه ی این ارتباط به طور دقیق مورد بررسی قرار نگرفته است. بنابراین در این مطالعه هدف، بررسی مدل ساختاری کنش های اجرایی بر اختلال نارسایی توجه/فزون کنشی با توجه به نقش میانجی گرانه افسردگی و اضطراب در دانشجویان مبتلا به اختلال نارسایی توجه/فزون کنشی شهر اصفهان بوده است. روش مطالعه همبستگی و از نوع مدل سازی معادلات ساختاری است. جامعه ی آماری شامل تمام دانشجویان مبتلا به اختلال نارسایی توجه/فزون کنشی شهر اصفهان است. طی غربالگری اولیه از 1368 دانشجو، 280 نفر مبتلا به اختلال تشخیص داده شدند و از بین آن ها تعداد 200 نفر به روش نمونه گیری هدف مند، انتخاب شدند. ابزارهای مورد استفاده پرسش نامه های اختلال نارسایی توجه/فزون کنشی بزرگسالان بارکلی (2011)، نارسایی کنش وری اجرایی بزرگ سالان بارکلی (2011)، سلامت روان (1973) و مصاحبه ی تشخیصی اختلال نارسایی توجه/فزون کنشی (2010) بوده است. برای تحلیل یافته ها برآوردگر بیشینه درست نمایی و آزمون معناداری بوت استراپ مورد استفاده قرارگرفت. نتایج مدل سازی معادلات ساختاری حاکی از برازش مناسب داده های حاصل از نمونه ی دانشجویان مبتلا به اختلال با مدل مفهومی مفروض بود. شاخص های برازش مدل از این قرار بود: 2681 /89χ 2 , 1402df, 93/0CFI, 90/0 GFI 05/0RMSEA,. با توجه به معناداری اثرهای مستقیم کنش های اجرایی بر افسردگی و برخی از ابعاد اختلال و از طرفی معناداری اثرهای مستقیم افسردگی بر نارسایی توجه وکندی زمان شناختی، و معناداری اثر غیرمستقیم کنش های اجرایی بر اختلال، نقش میانجی افسردگی در این رابطه مشخص است. در نتیجه نارسایی کنش های اجرایی هم به صورت مستقیم و هم با میانجی گری افسردگی موجب بروز نواقص شناختی از جمله نارسایی توجه و کندی زمان شناختی می شود. شماره ی مقاله: 5