فاطمه ناطقی

برنامه جامع اقدام مشترک(برجام)، یکی از مهم ترین عهدنامه های سیاسی و حقوقی تاریخ جمهوری اسلامی ایران و یکی از تأثیرگذارترین آن ها بر روابط بین المللی ایران بوده است. بازتاب این توافق در داخل کشور ذیل دو گفتمان اصلی سیاسی رقیب، یعنی اصولگرایی و اصلاح طلبی بود و به دو شکل متفاوت بازنمایی شد. در این پژوهش با استفاده از نظریه ی گفتمان، که ریشه در نظریات فوکو و لاکلائو و موفه دارد، به تحلیل و بحث پیرامون دو گفتمان رسانه ای اصلاح طلبی و اصولگرایی پرداخته ایم. روش مورد استفاده در این تحقیق،تحلیل گفتمان انتقادی نورمن فرکلاف است که شامل سه مرحله ی توصیف، تفسیر و تبیین است. داده های پژوهش نیز، تیترهای خبری روزنامه های دو جناح اصولگرا و اصلاح طلب درباره برجام بوده است. به این منظور، تیترهایی که در رابطه با موضوع تحقیق، ارزش شناختی داشته اند، مورد تحلیل قرار گرفتند. بر مبنای نتایج تحلیل یافته ها؛ گفتمان های اصلاح طلبی و اصولگرایی به واسطه ی تکنیک هایی از جمله غیریت سازی و یکپارچه سازی، ارزیابی های متفاوت و متضادی از برجام داشته اند. گفتمان اصولگرایی برجام را خطری برای «امنیت ملی» می داند و نتایج منفی آن را متوجه گفتمان اصلاح طلبی می داند. در مقابل، گفتمان اصلاح طلبی برجام را گامی به سوی «صلح» و «گشایش اقتصادی» می داند و دستاوردهای مثبت آن را به خود نسبت می دهد.