زهرا حیدرنژاد

پژوهش حاضر با هدف طراحی الگوی تفویض اختیار مدیران در فرهنگ اسلامی انجام پذیرفته است. روش تحقیق کیف ی بود که از رویکرد تحلیل مضمون به منظور استخراج مضامین مورد نیاز از منابع دینی مرتبط با تفویض اختیار اس تفاده ش ده اس ت. جامعه آماری این تحقیق شامل کتب دینی (قرآن کریم و نهج البلاغه) و جست وجوی واژه تفویض اختیار و مترادفات آن در آیات و روایات بود که تحلیل مضمون شد تا اینکه شبکه نهایی مضامین شکل گرفت. جهت محاسبه پایایی از روش پایایی باز آزمون و برای بررسی روایی از ضریب نسبی روایی محتوا (CVR) و شاخص روایی محتوا (CVI) استفاده شد. بر این اساس، با استفاده از تحلیل مضمون، 82 مضمون پایه و 20 مضمون سازمان دهنده و 7 مضمون فراگیر شناسایی شد. مضامین اصلی در قالب مفاهیمی مانند تناسب مسئولیت و توانایی، نظارت و مراقبت، حسابرسی و حساب خواهی، عدم سلب مسئولیت از سطوح بالاتر، مسئولیت خواهی، و پاسخگویی شکل گرفت. در نتیجه، یک مدیر زمانی اثربخش خواهد بود که علاوه بر تفویض اختیار بر عملکرد کارکنان نظارت همراه با محاسبه و نیز مؤاخذه و تشویق داشته باشد.

این پژوهش با هدف تبیین و تحلیل مؤلفه های ارتباطی مدیران با زیردستان در رویکرد دینی انجام شد. روش تحقیق کیفی بود که از رویکرد تحلیل مضمون به منظور استخراج مضامین مورد نیاز از منابع دینی مرتبط با ارتباطات استفاده شده است. جامعه آماری این تحقیق شامل کتب (قرآن کریم و نهج البلاغه) و مقالات در حوزه اسلام و سیره معصومین (ع) بود. نمونه آماری نیز کتب و مقالات علمی در حوزه یادشده بودند. در مرحله نخست کدگذاری توصیفی به عنوان مضامین پایه ای صورت گرفت و در مرحله کدگذاری تفسیری مضامین پایه طبقه بندی شد که آن ها را مضامین سازمان دهنده گویند. آخرین مرحله، تعیین مضمون فراگیر بود که همه مضامین پیش گفته را در بر می گیرد. در نهایت این پژوهش منجر به شناسایی 56 مضمون توصیفی و 18 مضمون سازمان دهنده و 6 مضمون فراگیر شد. از مؤلفه های اصلی به تقویت سعه صدر، شایسته سالاری، و دوری از تکبر می توان اشاره کرد.

شایسته هراسی ازجمله بیماری های سازمانی در سازمان های دولتی است که فرایند انتصاب مطلوب را با مشکل مواجه ساخته است. بنابراین، هدف پژوهش حاضر طراحی الگوی شایسته هراسی مدیران سازمان های دولتی استان لرستان است. پژوهش حاضر از نظر ماهیت و روش، کیفی از نوع نظریه داده بنیاد است. مشارکت کنندگان در پژوهش مدیران سازمان های دولتی استان لرستان بودند. گردآوری داده ها از طریق نمونه گیری هدفمند با 20 نفر از مدیران با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته انجام شد. در فرایند گردآوری و تحلیل اطلاعات از روش نظریه داده بنیاد اشتراوس و کوربین استفاده و تعداد 45 مفهوم و 6 مقوله اصلی از درون گفته های مشارکت کنندگان استخراج شد. نتایج پژوهش نشان می دهد، شرایطی همانند، ضعف سیستم جانشین پروری، ترس از دست دادن جایگاه، نظام های سنتی مدیریت، کوته فکری، حزب سالاری، نبودن کارراهه شغلی شایسته پرور موجب پدیده شایسته هراسی مدیران می شود و عواملی ازجمله: رقابت های ناسالم، سیاست زدگی، حرص و طمع، فرهنگ رابطه مداری، تبارگماری، زمینه شایسته هراسی مدیران را فراهم می سازند. براساس یافته های پژوهش، حقوق و مزایا، خودخواهی، وابستگی به قدرت، منفعت طلبی این پدیده را تعدیل می کنند که منجر به پیامدهای همانند کوتوله پروری، کاهش سرمایه دانش و مهارت برای آینده، کاهش کارایی و اثربخشی، دل زدگی شغلی، تخریب وجهه اجتماعی مدیر، افزایش ترک خدمت داوطلبانه کارکنان، کاهش خلاقیت سازمانی، عدم پیشرفت سازمان شده است. در نهایت الگوی پژوهش توسط خبرگان به تأیید رسید.