غلامرضا ادبی مهذب

روابط کشور- ملت های همسایه حول محور عوامل سرزمینی و غیر سرزمینی همواره بخشی از واقعیت های تاریخ سیاسی جهان را به خود اختصاص داده است. در این بین جغرافیا و ژئوپلیتیک هر منطقه نقش مهمی را در کیفیت روابط میان واحدهای سیاسی- فضایی هم جوار ایفا نموده است.عراق از منظر ژئوپلیتیک، مهم ترین همسایه ایران به شمار می رود چنانکه بیشترین طول مرز مشترک ایران با این کشور می باشد و مسائل مرزی یکی از زمینه های ژئوپلیتیکی همیشگی مناسبات دو کشور را تشکیل می دهد. لذا نگارندگان در این مقاله با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و به شیوه کتابخانه ای به گردآوری اطلاعات پرداخته و با ارائه نقشه های GIS درصدد تبیین مولفه های تاثیر گذار بر ژئوپلیتیک مرز ایران وعراق بر آمده اند. یافته های تحقیق که در سه محور "مولفه های طبیعی، انسانی و اقتصادی" مورد تحلیل قرار گرفته حاکی از آن است، مولفه های طبیعی در قالب توپوگرافی و رودخانه های مرزی، مولفه های انسانی در قالب تاریخ و قدمت،تحولات هویتی و نژادی و پراکنش مذهب و مولفه های اقتصادی در قالب بازارچه های مرزی، گمرکات و توریسم، بر ژئوپلیتیک مرز ایران و عراق تاثیرگذار می باشند.