سلیم بلوچ

پژوهش حاضر، که با هدف طراحی الگوی پاسخ گویی اجتماعی در مدارس ابتدایی ایران انجام شده است، براساس هدف کاربردی و گردآوریِ داده ها کیفی بوده و در آن از روش داده بنیاد استفاده شده است. میدان پژوهش را استادان رشتهٔ مدیریت آموزشی در دانشگاه های دولتی کشور تشکیل داده اند. مشارکت کنندگان با رویکرد هدفمند و روش نمونه گیری نظری و استفاده از معیار اشباع نظری داده ها انتخاب شده اند. ابزار گردآوری داده ها مصاحبهٔ نیمه ساختارمند است. تحلیل داده های به دست آمده از روش اشتراوس و کوربین در سه مرحلهٔ کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری گزینشی با نرم افزار مکس کیو دی اِی 18 انجام شده است. در بخش نتیجه گیری، براساس چارچوب اشتراوس و کوربین،  در بخش عوامل علّی پنج مقوله (توجه به مدارس دولتی و عصر فناوری، وجود اخلاق و قانون، وجود سازمان های ارزشیاب در جامعه، جامعهٔ فرهیخته، مدرسه و مدیریت آن)، پدیدهٔ محوری هفت مقوله (مشارکت، محیط زیست، وجدان، مالی، فرهنگ و اجتماع، شفاف سازی، آگاهی و یادگیری)، راهبردها پنج مقوله (فعالیت انجمن ها و نهادهای مدنی، آگاهی جامعهٔ مدنی درخصوص حقوق شهروندی خود و انتظارات مدرسه، تمایل مدیریت مدرسه به پاسخ گویی، وضعیت اقتصادی و رفاهی و ارتباطات مدرسه)، شرایط میانجی شش مقوله (باورها و هنجارهای جامعه، توجه به ذی نفعان مدرسه، کیفیت مدرسه، رهبری اثرگذار، مطالبه گری جامعه و سبک های مدیریت حمایتی)، شرایط زمینه ای چهار مقوله (وضعیت جامعه، وجود رسانه های رسمی و مجازی، نوع نظام مدرسه و میزان آگاهی، دموکراسی در جامعه) و پیامدها هشت مقوله (افزایش مشارکت در امور مدارس، افزایش عملکرد و اثربخشی معلمان در تمامی زمینه ها، حمایت و اعتماد به مدارس، شفاف سازی، رشد فکری و فرهنگی جامعه، یادگیری و عملکرد بهتر دانش آموزان، بهبود عملکرد و اثربخشی مدارس و عدالت آموزشی) شناسایی شدند.

هدف از این پژوهش، بررسی رابطه کارایی جمعی معلم، جو مدرسه و خوش بینی علمی معلم با موفقیت تحصیلی دانش آموزان با نقش میانجی اثربخشی مدرسه در دبیرستان های دخترانه ناحیه 1 و 2 شهر ارومیه است. پژوهش حاضر از نظر هدف و ماهیت، کاربردی و از نظر گردآوری داده ها، توصیفی از نوع همبستگی بوده است. جامعه آماری، کلیه معلمان دبیرستان های دخترانه ناحیه 1 و 2 آموزش و پرورش شهر ارومیه بود (800 نفر) که با استفاده از جدول مورگان، 260 نفر با روش نمونه گیری طبقه ای نسبی انتخاب شدند. گردآوری داده ها از طریق پنج پرسشنامه جو مدرسه، خوش بینی علمی ، کارایی جمعی معلم، اثربخشی مدرسه و موفقیت تحصیلی دانش آموزان صورت گرفت. ضریب پایایی پرسشنامه ها با استفاده از آلفای کرونباخ به ترتیب 93/0، 94/0، 74/0، 86/0 و 82/0 به دست آمد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های ضریب همبستگی پیرسون و مدل معادلات ساختاری استفاده شد. نتایج نشان داد بین جو مدرسه، خوش بینی علمی و کارایی جمعی معلمان با اثر بخشی مدرسه رابطه معنی داری وجود دارد. همچنین بین اثربخشی مدرسه با موفقیت تحصیلی دانش آموزان رابطه معنی داری وجود دارد. اثربخشی مدرسه نقش میانجی در رابطه خوش بینی علمی، کارآیی جمعی معلمان و جو مدرسه با موفقیت تحصیلی دانش آموزان دارد.