فیروزه صابر

جریان جامعه پذیری متأثر از درونی شدن عقاید و ارزش ها و هنجارهایی است که اخلاق اجتماعی را شکل می دهد و به میزان تأثیر پذیری آن، جزئی از شخصیت فرد شکل می گیرد و به عبارتی تعیین کننده رفتار جامعه است.به طور کلی این سرمایه دو دسته قوانین را در درون خود می پروراند. قوانین بیرونی که توسط دولت ها تنظیم و اعمال می شود و دیگری قوانین درونی ناشی از ارزش های اخلاقی و اجتماعی پذیرفته شده ای است که به رفتار تبدیل می شود.مطالعه نزدیک به بیست شاخص در ایران (نظیر روند سالیانه تعداد پرونده های چک های برگشت خورده، تعداد پرونده های تشکیل شده در دادگستری در مورد بزه ها و جرائم عمدی، روند طلاق، خودکشی، نزاع های جمعی، نسبت معاملات نقدی به غیر مادی، حجم مطالبات مجهول الوصول بانک ها به کل مطالبات آن ها و...) نشان می دهد که سرمایه اجتماعی در ایران در سال های پس از جنگ عمدتا رو به کاهش داشته است (چرخه های افول اخلاق و اقتصاد، رنانی و مویدفر، ۱۲۹).با آنکه در چنین محیطی، جامعه مدنی نیز با محدودیت های جدی روبه رو است و بازدارندگی ها برای بقا و توسعه آن زیاد است، اما می تواند با قابلیت های درونی خود که بر مبنای خیرو انتفاع اجتماعی و کمک به توسعه ملی شکل یافته، نقش محوری برای بازسازی سرمایه اجتماعی ایفا کند؛ چرا که جامعه مدنی می تواند با همه مختصات وجودی خود، عامل مؤثری در راهگشایی مسیر اصلاح و نیز تغییر ساختارهای اجتماعی شود. همچنین با عناصر درونی خود و پیوند و درهم تنیدگی با جامعه می تواند مشارکت اجتماعی را در سطوح تأثیر گذار هدایت کند.جامعه مدنی می تواند با همه مختصات وجودی خود، عامل مؤثری در راهگشایی مسیر اصلاح و نیز تغییر ساختارهای اجتماعی شود.