سید عیرضا واسعی

هجرت آدمیان به سرزمین دیگر، با انگیزه هایی مختلف صورت می گیرد؛ اما در فرهنگ اسلامی بر دو عنصر بیشتر تأکید شده است؛ آموختن دانش و اصلاح جامعه. بیشترین هجرت پیشوایان و بزرگان مذهبی، به سائقه دوم بوده است؛ هرچند گریز از فشارهای سیاسی اجتماعی یا پیداکردن مکانی بهتر و امن تر برای زندگی، از نظر دور نیست. در میان هجرت های تبلیغی نیز برخی جنبه مبارزه با اندیشه ها یا اقدامات غیراسلامی را در دستور کار داشته اند که از ارزش بیشتری برخوردار است. مهاجرت ابوالحسن علی ، فرزند امام باقر 7 به کاشان، ازجمله مهاجرت هایی است که به نظر می رسد بیشتر با انگیزه اخیر رخ داده و تأثیری مناسب در منطقه گذاشته است و از این رو، شایسته بررسی و واکاوی است. وی به درخواست مردم کاشان از امام باقر 7 و به عنوان نماینده آن حضرت، در درجه نخست برای ترویج اندیشه های بنیادین شیعی در منطقه هدف و در مرتبه بعد، جلوگیری از پیشرفت کار و نفوذ اندیشه های بیگانه در منطقه، هجرت کرد. البته بررسی ها نشان می دهد که اوضاع فرهنگی و تمدنی کاشان در این تصمیم گیری بی تأثیر نبوده است. او در مسیر تحقق مأموریت، فعالیت هایی قابل توجه انجام می دهد که می تواند الگوی زیست شیعی به شمار آید؛ چنان که مهاجرتش چه در زمان حیات و چه پس از آن، آثار و پیامدهایی درخور داشته است. بر این اساس، مسئله اصلی پژوهش، نشان دادن انگیزه و پیامد هجرت ابوالحسن علی بن محمد باقر 8 به کاشان است، با این فرضیه که هجرت وی، در پی درخواست مردم منطقه از یک سو، وجود بستر مناسب از سوی دیگر و با انگیزه ترویج دین و مبارزه با بدکیشان از دیگرسو بوده است.