علی باباخانی

تقیه یکی از محورهای مهم پژوهش در تاریخ عقاید و باورهای اسلامی است. شیعیان امامیه بیش از دیگر مذاهب به تقیه باور داشته اند، بدان عمل کرده اند و به بحث درباره ابعاد نظری و فقهی آن پرداخته اند. دیگر مذاهب اسلامی به دلیل منحصر دانستن تقیه به صدر اسلام و  پذیرش کاربرد آن در مواردی نادر، علاقه ای به پرداختن به این موضوع نشان نداده اند. این مقاله می کوشد با نگاهی تاریخی، مهم ترین روش های امامیه را برای عمل به تقیه و تحقق بخشیدن به آن بررسی کند. این بررسی نشان می دهد، تقیه تا آغاز قرن دوم، بیشتر ناظر به کتمان، ستر و اظهار خلاف معتقدات قلبی بوده است، اما از سده دوم هجری و با افزایش جمعیت شیعیان و فزونی گرفتن فشارهای سیاسی اجتماعی، رفتارهایی مانند عیب جویی و انتقاد از خودی ها، ایجاد اختلاف در مسائل دینی و افتراق در میان هم کیشان را در برگرفته است.