عباس بخشی پور رودسری

رویکردهای تکاملی در زمینه آسیب شناسی روانی در سالیان اخیر پیشرفت چشمگیری داشته است. در مقاله حاضر، یک چارچوب کلی برای تجزیه و تحلیل تکاملی ویژگی های روانشناختی براساس راهبردهای نظریه تاریخچه زندگی ارایه شده است. تحلیل حاضر، بر راهبردهای سریع و آهسته تاریخچه زندگی تمرکز دارد و نشان می دهد که تفاوت های فردی در این راهبردها، در شکل گیری ویژگی های شخصیتی و انواع اختلالات روانی موثر است. همچنین، به چهار مسیر اصلی سببی که منجر به بروز اختلالات روانی می شوند، اشاره شده است.

مقدمه: امروزه، سوء مصرف مواد به یکی از مشکلات اساسی در جوامع تبدیل شده و شیوع آن در بین جوانان بیشتر شده است. هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر وسوسه مصرف و احتمال لغزش در بیماران وابسته به مت آمفتامین بود. روش: در مطالعه حاضر از طرح تجربی تک موردی از نوع خط پایه چندگانه ناهمزمان استفاده شد. سه نفر از بیماران مرد وابسته به مت آمفتامین که در سال 1396 به اداره بهزیستی تکاب و مرکز ترک اعتیاد این شهرستان مراجعه کرده بودند از طریق مصاحبه تشخیصی و مصاحبه بالینی ساختاریافته و به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. از ابزارهای پژوهش مانند مصاحبه بالینی ساختاریافته (SCID)، پرسشنامه ویژگی های جمعیت شناختی، آزمایش ادرار، مقیاس پیش بینی بازگشت (RPS) و پروتکل انفرادی ACT برای افراد سوء مصرف کننده مواد استفاده شد. نتایج به دست آمده به روش ترسیم دیداری، شاخص تغییر پایا (RCI)، فرمول درصد بهبودی، بهبود بالینی معنادار و سنجش عملیاتی موردبررسی قرار گرفت . یافته ها: داده های به دست آمده نشان داد کاهش میزان وسوسه مصرف و احتمال لغزش در بیماران ازلحاظ آماری (در سطح 05/0)، بالینی و سنجش عملیاتی معنادار است . نتیجه گیری: درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد در کاهش میزان وسوسه مصرف و احتمال لغزش در بیماران وابسته به مت آمفتامین مؤثر است و با توجه به اینکه این روش درمانی انعطاف پذیری روان شناختی را در بیماران بالا می برد، می توان از آن در درمان وابستگی به مت آمفتامین استفاده کرد.

مقدمه: تکانشگری یکی از مشخصه های اختلال نقص توجه/بیش فعالی است. تکانشگری سرعت پاسخ و تکانشگری انتخاب دو ساخت متفاوت تکانشگری هستند که به ترتیب در اثر نقص در بازداری پاسخ و بازداری اجرای فوری یک میل قوی رخ می دهند. بررسی تفاوت های موجود در این ساخت ها بین افراد مبتلا به این اختلال و افراد فاقد این اختلال، از لحاظ بالینی حائز اهمیت است. بنابراین هدف پژوهش حاضر، مقایسه تکانشگری سرعت پاسخ و تکانشگری انتخاب در کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه/بیش فعالی و کودکان عادی بود. روش کار: این پژوهش علی _ مقایسه ای بر روی 19 کودک مبتلا به اختلال نقص توجه/ بیش فعالی و 19 کودک عادی (در سنین 8 تا 10 سال) که به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شده بودند، انجام شد. شرکت کنندگان با استفاده از مصاحبه تشخیصی ساختاریافته، آزمون هوشی ریون و مقیاس ه ای تجدید نظر شده درجه بندی والد و معلم Conners (فرم کوتاه) مورد سنجش قرار گرفته اند و سپس گروه بندی شدند. عملکرد گروه ها با استفاده از نسخه دوم آزمون عملکرد پیوسته و آزمون کاهش ارزش تاخیری زمان واقعی ارزیابی شد. تحلیل داده ها با استفاده از آزمون واریانس چند متغیری و با نرم افزار SPSS-20 انجام شد. یافته ها: نتایج پژوهش حاضر، تفاوت معنا داری بین گروه ها در تکانشگری سرعت پاسخ نشان داد (017/0 P< ). در صورتی که در تکانشگری انتخاب تفاوت معنا دار بین گروه ها مشاهده نشد (017/0 < P ). بر اساس نتایج به دست آمده از این پژوهش، کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه/بیش فعالی در تکلیف تکانشگری سرعت پاسخ عملکرد ضعیف تری داشتند. نتیجه گیری: بر اساس یافته های پژوهش حاضر، تفاوت معنا داری در تکانشگری سرعت پاسخ بین دو گروه، وجود داشت، ولی در تکانشگری انتخاب بین دو گروه، تفاوت معناداری وجود نداشت. بنابراین، شاید در اختلال نقص توجه/بیش فعالی، تکانشگری سرعت پاسخ از اهمیت بیشتری نسبت به تکانشگری انتخاب برخوردار باشد .

اهداف هدف پژوهش حاضر بررسی نقش سرگشتگی ذهنی خودبه خود و عمدی و بهوشیاری زمینه ای در پیش بینی نشانه های وسواس دانشجویان بود. مواد و روش   ها در این تحقیق توصیفی، همبستگی و مقطعی، 391 نفر از دانشجویان دانشگاه تبریز به روش در دسترس انتخاب و وارد پژوهش شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسش نامه های وسواس فکری عملی مادزلی، پرسش نامه سرگشتگی ذهنی عمدی و خودبه خود و پرسش نامه بهوشیاری پنج وجهی ذهن آگاهی استفاده شد. برای تحلیل داده ها از روش پیرسون و رگرسیون چندگانه همزمان استفاده شد. یافته   ها نتایج همبستگی نشان داد سرگشتگی ذهنی عمدی (05/0 >P ، 19/0 r =)و سرگشتگی ذهنی خودبه خود (01/0 >P ، 64/0 r =) با نشانه های وسواس رابطه مثبت و مستقیم دارد. از بین مؤلفه های بهوشیاری، مؤلفه های مشاهده (05/0 >P ، 11/0- r =)، عمل همراه با آگاهی (01/0 >P ، 41/0- r =)، عدم قضاوت به تجربه درونی (01/0 >P ، 50/0- r =) و عدم واکنش به تجربه درونی (01/0 >P ، 61/0- r =) با نشانه های وسواس رابطه منفی و معکوسی دارند. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون همزمان نشان می دهد که از بین مؤلفه های سرگشتگی ذهنی، تنها متغیر سرگشتگی ذهنی خودبه خود (01/0 > P ، 51/0( β =و از بین مؤلفه های بهوشیاری، عمل همراه با آگاهی، عدم قضاوت به تجربه درونی و عدم واکنش به تجربه درونی به ترتیب (20/0-( β =، (22/0- β =)، (41/0- ( β =قادر به پیش بینی نشانه های وسواس هستند (01/0 > P ). نتیجه   گیری یافته های این پژوهش بر نقش سرگشتگی ذهنی غیرعمدی و مؤلفه های عمل همراه با آگاهی، عدم قضاوت به تجربه درونی و عدم واکنش به تجربه درونی در پیش بینی نشانه های وسواس دانشجویان تأکید می کند که می تواند تبیین و سبب شناسی نشانه های وسواس را تسهیل کند.

زمینه و هدف: برتری جانبی از موضوعات بحث برانگیزی است که به جانبی شدن یا تخصیص نیمکره های مغز به فعالیت های خاص مربوط می شود. پژوهش حاضر با هدف مقایسه دانش آموزان راست برتر و چپ برتر از لحاظ خودپنداشت، اضطراب، و چالاکی دست انجام شد. روش: پژوهش حاضر از نوع علّی- مقایسه ای است. جامعه آماری شامل تمامی دانش آموزان دختر و پسر سنین 9 تا 14 سال شهرستان تبریز در سال 1395 بود که بعد از شناسایی مدارس منتخب، تعداد 30 دانش آموز چپ برتر و 30 دانش آموز راست برتر به شیوه نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه دست برتری چاپمن و چاپمن (1987) ، خودپنداشت کودکان پیرز و هریس (1969)، اضطراب بک (1988) و آزمون حرکتی پردیو پگ بورد (تیفین و آشر، 1948) بودند. برای تحلیل داده ها از آزمون تی مستقل و تحلیل واریانس چندمتغیری استفاده شد. یافته ها: نتایج حاصله تفاوت معنی داری را در مورد مؤلفه های خودپنداشت و اضطراب در بین دو گروه راست برتر و چپ برتر نشان داد (05/0> P )، اما در ارتباط با تکلیف حرکتی (چالاکی دست) تفاوت معنی داری بین دو گروه مشاهده نشد (05/0< P ). نتیجه گیری: بر اساس نتایج پژوهش حاضر می توان استنباط کرد بین دانش آموزان راست برتر و چپ برتر در ابعاد هیجانی، رفتاری و حرکتی تفاوت هایی وجود دارد که باید مورد توجه خانواده ها و روان شناسان کودک قرار گیرد.

هدف : هدف پژوهش حاضر تعیین اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد ( ACT ) در کاهش تکانشگری کلی، شناختی، حرکتی و بی برنامگی در بیماران وابسته به مت آمفتامین بود. روش: در مطالعه حاضر از طرح تجربی تک موردی از نوع خط پایه چندگانه ناهمزمان استفاده شد. سه نفر از بیماران مرد وابسته به مت آمفتامین که به اداره بهزیستی تکاب و مرکز ترک اعتیاد این شهرستان مراجعه کرده بودند از طریق مصاحبه تشخیصی و مصاحبه بالینی ساختاریافته و به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. از ابزارهای پژوهش مانند مصاحبه بالینی ساختاریافته، پرسش نامه ویژگی های جمعیت شناختی، آزمایش ادرار، مقیاس تکانشگری بارت و پروتکل انفرادی ACT برای افراد سوء مصرف کننده مواد استفاده شد. نتایج به دست آمده به روش ترسیم دیداری، شاخص تغییر پایا ( RCI )، فرمول درصد بهبودی، بهبود بالینی معنادار و سنجش عملیاتی مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها: داده های به دست آمده نشان دادکاهش تکانشگری کلی و خرده مقیاس های آن در بیماران از لحاظ آماری، بالینی و سنجش عملیاتی معنادار است. نتیجه گیری: درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد ( ACT ) در کاهش شدت تکانشگری کلی، شناختی، حرکتی و بی برنامگی در بیماران وابسته به مت آمفتامین موثر است.

  مقدمه: پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی روان درمانی انتقال محور بر کنش تأملی و کاهش نشانه شناختی در مراجعانِ مبتلا به اختلال شخصیت مرزی صورت گرفت. روش: هدف پژوهش، کاربردی و طرح آن نیمه آزمایشی، از نوع A-B-A بود. ازمیان مراجعانِ دارای اختلال شخصیت مرزی که به بیمارستان ابن سینا شهر مشهد رجوع کردند، 3 نفر به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و به مدت یک سال تحت روان درمانی انتقال محور قرار گرفتند. داده ها در سه مرحله ی خط پایه، درمان و پیگیری طی 15 ماه، بااستفاده از پرسشنامه های کنش تأملی و پرسشنامه صفت اسکیزوئیدی (نسخه ی B) جمع آوری شد. برای تحلیل نتایج از شاخص های تحلیل دیداری، درصد بهبودی، اندازه اثر و تغییر پایا استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد که در مراحل درمان و پیگیری، نمره ی کلی کنش تأملی، افزایش و نشانه های مرزی، کاهش معنادار داشت. شاخصِ اطمینانِ کنش تأملی، افزایشِ معنادار نشان داد، حال آنکه شاخصِ عدم اطمینان، تغییر معناداری نداشت. بعلاوه، شاخص های تحلیل بیانگرِ کاهش معنادارِ ناامیدی و تکانش گری بودند، منتها این تغییر برای نشانه ی تجزیه و پارانویا مشاهده نشد. نتیجه گیری: روان درمانی انتقال محور می تواند در مدت زمان یک سال موجب افزایش کنش تأملی و تغییرات ساختاری و نشانه شناختی مهم در بیماران مرزی شود. پژوهش های بیشتر درخصوصِ ابعاد ژرف تر درمان نیاز است.      

هدف این پژوهش بررسی تأثیر تکلیف پاداش محور برسطوح عاطفی افراد افسرده است. مواد و روش   ها پژوهش حاضر یک مطالعه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون و پیگری با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل دانشجویان دانشگاه تبریز در سال تحصیلی 95-96 بود. حجم نمونه 40 نفر از دانشجویان بودند که به مرکز مشاوره دانشگاه مراجعه کرده بودند. 20 نفر برای گروه کنترل و 20 نفر برای گروه آزمایش به صورت تصادفی ساده انتخاب شدند و به صورت انتساب تصادفی در گروه ها قرار گرفتند. مداخله طی 8 جلسه (هر جلسه به مدت 45 دقیقه) و در 25 روز با آزمون خطرپذیری بادکنکی (تکلیف پاداش محور) به گروه آزمایش ارائه شد و معادل امتیاز کسب شده در هر جلسه پاداش مادّی به آزمودنی ها داده شد. برای جمع آوری اطلاعات از پرسش نامه مقیاس افسردگی بک و مقیاس فهرست صفات خلقی استفاده شد. برای تجزیه وتحلیل داده ها از تحلیل کوواریانس و نرم افزار SPSS نسخه 23 استفاده شد. یافته   ها نتایج آزمون تحلیل کوواریانس نشان داد اثربخشی تکلیف پاداش محور در مرحله پیش آزمون در سطح 10/0 P< معنادار و میزان تأثیر این مداخله 70/0 بود. همچنین نتایج آزمون تحلیل کوواریانس نشان داد اثربخشی تکلیف پاداش محور در مرحله پیگیری در سطح 10/0 P< بود. بنابراین ارائه تکلیف پاداش محور در بهبود سطوح عاطفی شرکت کنندگان در مرحله پس آزمون و پیگیری در گروه مداخله مؤثر و توان آماری 0/1 حاکی از دقت آماری قابل قبول بود. نتیجه   گیری پاداش گرفتن پیامدهای لذت بخشی ایجاد می کند و این عامل باعث تحکیم میل و درنتیجه فعالیت برای کسب پاداش و بهبود سطوح عاطفه در افراد افسرده خواهد شد. عاطفه منفی با بودن در موقعیت پاداش زا کاهش می یابد.

مقدمه:فهرست اجبارها، وسواس ها و تکانه های آسیب پذیری، یک پرسشنامه خودگزارشی 47 ماده ای است که برای سنجش اختلال وسواسی- اجباری تهیه شده است. این پرسشنامه از پنج خرده مقیاس مناسک اجباری، وارسی وسواسی، تمیزی وسواسی، تکانه های آسیب پذیری و احتکار تشکیل شده است. هدف از مطالعه حاضر، استخراج ویژگی های روانسنجی و ساختار عاملی نسخه فارسی فهرست اجبارها، وسواس ها و تکانه های آسیب پذیری بود. روش:فهرست اجبارها توسط 277 (136 مرد، 141 زن) نفر از دانشجویان دانشگاه تبریز که به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند، تکمیل شد. پایایی پرسشنامه با استفاده از روش همسانی درونی محاسبه شد. برای به دست آوردن اعتبار همگرا نیز از پرسشنامه های وسواس فکری- عملی مادزلی و پرسشنامه تجدید نظر شده وسواس- اجباری استفاده شد. یافته ها:نتایج حاصل از محاسبه پایایی با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ، بالاتر از 70/0 بودند. تحلیل عاملی اکتشافی نیز نشان داد که راه حل چهار عاملی از برازش مناسب تری برخوردار است که عامل های آن عبارتند از: وارسی وسواسی، تمیزی وسواسی، تکانه های آسیب پذیری و احتکار. در این پژوهش ماده های عامل مناسک اجباری بر روی عامل تمیزی بار گرفتند. همچنین تحلیل عاملی تأییدی نیز برازش خوب مدل چهارعاملی را نشان داد.   نتیجه گیری :براساس نتایج این پژوهش، می توان نتیجه گرفت که فهرست اجبارها، وسواس ها و تکانه های آسیب پذیری از پایایی و اعتبار مناسب برخوردار است.